Fréttablaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 34

26 15. janúar 2005 LAUGARDAGUR
Tíminn læknar ekki öll sár
G
ott útsýni er yfir Álfta-
fjörðinn af skrifstofu
sveitarstjóra Súðavíkur-
hrepps sem er á efri hæð
þjónustuhússins við Grundar-
stræti. Þar eru að auki pósturinn,
sparisjóðurinn, heilsugæslusel og
verslunin, sem sagt allt til alls.
Og líkt og útsýnið er hljóðið í
sveitarstjóranum gott. Helsta
vandamálið sem hann glímir við
þessi dægrin er húsnæðisskortur.
Færri búa í Súðavík en vilja. En
það stendur allt til bóta, í bígerð
er að reisa tvö hús í fyrsta kast-
inu og uppi eru hugmyndir um að
veita fólki styrki til húsbygginga.
Það stendur líka til að reisa
atvinnuhúsnæði á Langeyrinni,
rétt innan við byggðina. Kraftur-
inn einkennir Súðvíkinga.
Ómar Már stýrir rekstri sveit-
arfélagsins af festu og gerir ráð
fyrir að í lok árs verði níu millj-
óna króna afgangur. Hann talar
tæpitungulaust um framtíðina,
alveg eins og fortíðina.
Fyrir tíu árum var hann um
borð í Bessa ÍS 410. Skipið var að
koma af veiðum og ætlaði að sigla
inn í höfnina í Súðavík eins og það
hafði svo oft áður gert. Nú brá
hins vegar svo við að veðurofsinn
var slíkur að það var ekki hægt.
Óljósar fréttir í byrjun
„Það er eftirminnilegt hvað
veðrið var svakalegt. Þrýstingur-
inn var svo mikill að við fengum
hellu fyrir eyrun og þetta stóra
skip hallaðist mjög undan vindin-
um,“ segir Ómar Már þegar hann
hugsar til baka. „Svo fengum við
fregnir af því að snjóflóð hefði
fallið. Fyrstu fréttir voru mjög
óljósar og á reiki hvert umfang
þess hefði verið. Fyrst var talað
um að það hefði verið lítið og
farið inn um glugga eða brotið
hurð. Svo þegar þetta skýrðist
betur fóru fréttirnar alveg á hinn
endann og þá töldum við um tíma
að mun stærri hluti byggðarinnar
hefði farið undir flóð heldur en
raunin var.“
Í landi voru foreldrar Ómars,
systir hans og hennar fjölskylda.
Kona hans og börn voru hins
vegar á Ísafirði.
„Við fregnuðum að flóðið hefði
fallið á Túngötuna en fyrir miðri
Túngötunni bjuggu foreldrar
mínir og um 100 metrum utar í
götunni bjuggu systir mín og fjöl-
skylda hennar. Um tíma hélt ég að
þau væru öll farin, en rétt áður en
við komumst í land fékk ég frétt-
ir af því að foreldrar mínir hefðu
sloppið við flóðið, en systir mín
og fjölskylda hennar hefðu lent í
flóðinu og að systir mín ein væri
fundin.“
Stórt skarð blasir við
Með Ómari um borð í Bessanum
var Hafsteinn Númason, sem átti
fjölskyldu í Súðavík, eiginkonu og
þrjú börn. „Við Hafsteinn fundum
hjá okkur mikla þörf fyrir að
komast í land. Við gátum ekki
lagst að vegna veðurofsans og
meðan við biðum eftir að komast
í land reyndum við að lýsa upp
með ljóskösturum þann stað sem
við töldum að snjóflóðið hefði
fallið á í þeirri von að við gætum
hjálpað leitarmönnum eitthvað.
Um ellefuleytið fórum við svo á
tuðru yfir í Haffarann, sem var
minni en Bessinn og gat hann
komið okkur í land.“
Þegar upp á höfnina kom var
enn mikið hvassviðri, él og
dimmt, en þegar þeir voru lagðir
af stað gangandi upp hafnarkant-
inn rofaði aðeins til og þá sáu þeir
hvað hafði gerst. „Það var stórt
skarð í byggðinni og þá fyrst
gerði ég mér almennilega grein
fyrir því hvað tjónið var gríðar-
legt.“
Ómar byrjaði á að sannreyna
að foreldrar hans, systir og henn-
ar fjölskylda væru heil á húfi. „Þá
kom í ljós að hús systur minnar og
fjölskyldu hefði orðið undir flóð-
inu, systir mín og maðurinn henn-
ar voru fundin en voru slösuð en
dætur þeirra tvær voru ófundn-
ar.“ Stuttu eftir að hann kom í
land fannst eldri dóttirin, Linda
Rut, en sú yngri, Hrafnhildur
Kristín, fannst látin talsvert síðar.
Seinna um daginn fór Ómar
með Fagranesinu til Ísafjarðar en
næstu daga tók hann þátt í flutn-
ingum á milli staðanna. „Svo
þegar fór að rofa til í þessu öllu
saman fór ég að grafa upp úr
grunnunum sem var mikið vanda-
verk, því þá skipti miklu máli að
bjarga því sem bjargað varð.
Þegar allt er farið eins og þarna
gerðist öðlast margir hlutir nýtt
gildi og verða hlutir eins og ljós-
myndir og myndbandsupptökur
afskaplega dýrmætir.“
Felldi ekki tár
Ómar man atburðarásina ágæt-
lega enda situr hún fast í honum
eins og flestum sem upplifðu
hörmungarnar með einhverjum
hætti. Hann hélt hins vegar aftur
af tilfinningunum á sínum tíma.
„Ég var mjög kaldur gagnvart
þessu og og sýndi engar tilfinn-
ingar, felldi ekki eitt einasta tár
meðan á þessu stóð. Mér fannst
ég líka hafa verið lánsamur og
fannst að veita ætti þeim sem
misstu, alla þá aðstoð og hjálp
sem möguleg var. Að þeim ætti að
einbeita sér. Það var ekki fyrr en
einu og hálfu ári síðar, þegar ég
var búsettur í Reykjavík og kom í
heimsókn til Súðavíkur, sem ég
gekk í gegnum það sem ég þurfti
og reyndi að gera þetta upp eins
og hægt var. Áfallahjálp var veitt
á staðnum, strax eftir flóðið og
eitthvað þar á eftir og þeir sem
veittu hana gerðu það eftir bestu
getu en þá var áfallahjálp nokkuð
ný fyrir fólki og á margan hátt
verið að þreifa sig áfram í þeim
efnum.“
Ómar segir ljóst að myndu
sambærilegir atburðir gerast í
dag yrði brugðist öðruvísi við og
áfallahjálp beitt með öðrum hætti
en þá var gert. „Til dæmis hefði
mátt fylgja þeim sem misstu hvað
mest mun betur og lengur eftir en
gert var.“
Ómar sveitarstjóri þekkir sitt
fólk og veit sem er að atburðirnir
og missirinn í janúar 1995 munu
alltaf hvíla á sálum Súðvíkinga og
þeirra sem misstu. „Tíminn lækn-
ar ekki öll sár og þeirra sem
fórust er saknað. Ég tel þó að
langflestir geri sér grein fyrir
mikilvægi þess að geta lifað lífinu
áfram, lífið heldur áfram og það
er mikilvægt að gera það besta úr
því. Engin veit ævi sína fyrr en
öll er, eins og náttúruöflin minntu
okkur illilega á þennan örlagaríka
morgun.
Maður heyrir um vanlíðan
margra þegar mannskæðar nátt-
úruhamfarir verða eins og nú í
Asíu og einnig geta komið erfiðir
tímar, eins og í óveðrinu hér um
daginn.“
Margt ber að þakka
Nú, þegar tíu ár eru liðin frá því
að snjóflóðin féllu í Súðavík, hugs-
ar Ómar ekki bara til þess sorg-
lega. Honum finnst ekki síður
mikilvægt að minnast alls þess
góða sem gerðist eftir á. „Sam-
hugurinn, samheldnin og þátttaka
þjóðarinnar og fólks utan land-
steinanna við uppbygginguna og
aðstoð við þá sem misstu, allt er
þetta ómetanlegt. Það var til
dæmis athyglisvert og þakkar-
vert þegar fyrstu íbúarnir voru
fluttir héðan til Ísafjarðar eftir
flóðið að þá stóðu þeim allar dyr
opnar.
Ísfirðingar opnuðu heimili sín
upp á gátt fyrir þeim sem þurftu
húsaskjól og margir verslunar-
eigendur opnuðu verslanir sínar
og buðu vörur sínar án endur-
gjalds. Alls staðar ríkti þetta
viðhorf, einnig á höfuðborgar-
svæðinu þegar Súðvíkingar komu
þangað.“
Ómar nefnir líka söfnunina
Samhug í verki sem hrundið var
af stokkunum fljótlega eftir að
flóðin féllu. „Hún var ótrúleg.
Allir tóku átt, allir lögðust á eitt
um að auðvelda þeim sem misstu
að koma undir sig fótunum. Marg-
ir gáfu háar fjárhæðir og efna-
hagur fjölskyldna skipti þar engu.
Þetta er eftirtektarvert og fyrir
þetta ber að þakka.“
Súðvíkingurinn Ómar Már,
sem er kominn heim aftur eftir
nokkurra ára dvöl í Reykjavík,
horfir út með firðinum og segir að
lokum: „Ég veit að þeir sem fórust
hefðu viljað að þeir sem eftir lifðu
gætu notið lífsins og fengið sem
mest úr því.“
Þau orð verða vart dregin í efa.
ÓMAR MÁR JÓNSSON SVEITARSTJÓRI
MEÐ NÝJU SÚÐAVÍK Í BAKSÝN „Sam-
hugurinn, samheldnin og þátttaka þjóðar-
innar og fólks utan landsteinanna við upp-
bygginguna og aðstoð við þá sem misstu,
allt er þetta ómetanlegt. Það var til dæmis
athyglisvert og þakkarvert þegar fyrstu íbú-
arnir voru fluttir héðan til Ísafjarðar eftir
flóðið að þá stóðu þeim allar dyr opnar.“
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R
Súðvíkingurinn Ómar
Már Jónsson hefur
verið sveitarstjóri
Súðavíkurhrepps í
rúm tvö ár. Hann var
skipverji á Bessanum
þegar flóðin féllu fyrir
áratug. Ómar er
bjartsýnn á framtíð
Súðavíkur og segir
stemninguna einstaka,
sérstaklega yfir sumar-
tímann, þegar íbúa-
fjöldinn margfaldast.
Gamla byggðin iðar þá
af lífi og fjöri.
Á morgun
Í Fréttablaðinu á morgun birt-
ast viðtöl við Sigríði Rann-
veigu Jónsdóttur og Hafstein
Númason sem bæði misstu
börn í snjóflóðunum fyrir tíu
árum. Einnig verður rætt við
Lindu Rut Ásgeirsdóttur, dótt-
ur Rannveigar, sem var fimm
ára þegar flóðið féll. Hún lá
undir farginu í fimm klukku-
stundir áður en hundurinn
Hnota fann hana.