Fréttablaðið - 15.02.2005, Blaðsíða 16

Þegar fólk flyst til útlanda og
þarf að sinna formsatriðunum
sem því fylgja að koma sér fyrir
á nýjum stað þá ber það „kerfið“
í útlandinu gjarnan saman við
hvernig hlutirnir eru heima. Ef
útlandið er Belgía þá eru rekin
upp ramakvein um skriffinnsku,
seinagang og stirðbusahátt, það
er nú eitthvað annað heima,
segja menn og andvarpa. Svo
flytur maður á Íslandi, ekki einu
sinni á milli sveitarfélaga heldur
á milli póstnúmera í Reykjavík
og kemst að því að það veldur
alls konar óþægindum og er
jafnvel meira vesen en að flytja
á milli póstnúmera í höfuðborg
skriffinnanna, Brussel.
Þú borgar fasteignagjöld frá
þeim degi sem þú tekur við nýju
húsnæði, en íbúakort færð þú
ekki fyrr en tveimur dögum eftir
að þú tilkynnir vistaskipti. Íbúa-
kort fá þeir sem búa í íbúðum
sem ekki fylgja þau tvö bíla-
stæði sem mér skilst að eigi að
fylgja hverri íbúð og mega þá
leggja bíl á ákveðnum gjald-
skyldum bílastæðum fyrir 3.000
kr gjald á ári. Þegar sækja á
íbúakortið þá er það auðvitað
ekki tilbúið og fyrst er því hald-
ið fram að þú hafir gert eitthvað
vitlaust en svo kemur í ljós að
svo var reyndar ekki heldur
hafði erindinu einfaldlega ekki
verið sinnt, gjöra svo vel að
koma á morgun. Þá leggst maður
náttúrlega í flensu, fær tvær
sektir á bílinn og loks þegar
manni tekst að ná í hið eftirsótta
kort þarf maður að borga sekt-
ina, samtals 1.900 kr., jafnvel þó
augljóst sé að hún varð til eftir
að rétturinn til íbúakortsins
góða var kominn á. Allt þrennt í
fullu gildi: skriffinnska, seina-
gangur og stirðbusaháttur.
Þetta er samt hjóm eitt hjá
því að trúa á frjálsa samkeppni
og hafa þess vegna flutt öll fjar-
skiptin til OgVodafone. Það
fyrirtæki þarf að leita til Símans
til að flytja símanúmerið og þar
með heimasímann og ADSL-ið.
Það er út af grunnnetinu. Við-
skiptavinum OgVodafone er sagt
að það geti liðið fimm til sjö
virkir dagar þangað til síminn
fari að virka á nýja staðnum.
Viðskiptavinir Símans fá aðgerð-
ina hins vegar gerða á einum til
þremur dögum. Já, sagði ágæt
vinkona mín, maður getur nátt-
úrlega ekki verið að færa við-
skiptin og fá verri þjónustu.
Fullkomlega eðlileg viðbrögð og
einmitt þau sem þóknast Síman-
um.
Þjóðin á Símann. Hann er rek-
inn sem einkafyrirtæki og er í
harðri samkeppni við hitt síma-
fyrirtækið, hann hefur einok-
unaraðstöðu yfir grunnnetinu og
notar það blygðunarlaust sér til
framdráttar og neytendum í
landinu til óþæginda. Til eru sér-
stök fræði um hvernig megi fá
fyrirtæki sem njóta náttúrulegr-
ar einokunar af þessu tagi til að
hegða sér öðruvísi. Sumir segja
að ekkert geti komið í veg fyrir
slíka hegðan og því geti jafnvel
borgað sig að leggja í tvöfalda
fjárfestingu á grunnkerfum til
að samkeppni verði á markaðn-
um. Ekki veit ég um það, en hitt
er ég sannfærð um, að eitthvað
þarf að gera til að fyrirtækjum
og viðskiptavinum þeirra sé ekki
mismunað eins og raun ber vitni.
Síminn er til sölu. Davíð vill
byggja spítala fyrir andvirðið og
ég held ég hafi séð í tímamóta-
viðtali við forsætisráðherrann í
Mogga að einnig eigi að gera
mislæg gatnamót og margt
margt fleira fyrir peningana. Ég
er að vísu þeirrar skoðunar að
heilbrigðismál séu mikilvægari
málaflokkur en svo að selja þurfi
fjölskyldusilfrið til að tryggja
stærsta sjúkrahúsinu það hús-
næði sem leyfir hagkvæmastan
rekstur þess. En ef stjórnarherr-
arnir eru á þeirri skoðun, þá það,
og hvað gera á við peningana er
auðvitað aukaatriði þegar rætt er
um sölu Símans.
Auðvitað verður grunnetið
selt með, segir forsætisráðherr-
ann, það hækkar verðið. Hafa
menn ekki velt því fyrir sér að
kannski skiptir verðið ekki
mestu máli, heldur hvaða um-
hverfi fjarskiptafyrirtækjum og
viðskiptavinum þeirra er búið í
framtíðinni? Ríkisfyrirtæki í
einkarekstrarleik vílar ekki
fyrir sér að misnota aðstöðu
sína, varla er við því að búast að
alvöru einkafyrirtæki hagi sér
öðruvísi. Þess vegna er full
ástæða til að íhuga hvort ekki sé
betra að fá lægra verð fyrir Sím-
ann og sjá um leið til þess að
samkeppnisstaða fyrirtækjanna
verði jöfn. Þau geta þá keppt
bæði í verði og þjónustu og við-
skiptavinirnir, neytendur, munu
hagnast. Það þarf ekki annað en
að líta til flugsins til að sjá
hvernig samkeppnin gagnast
neytendum. ■
Menntamálaráðherra hefur boðað að á vorþinginu verði lagtfram frumvarp um Ríkisútvarpið. Allt frá því að núverandimenntamálaráðherra, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, tók
við embætti hefur verið beðið eftir því að hún legði fram frumvarp
um Ríkisútvarpið eins og hún boðaði áður en hún settist í stól ráð-
herra.
Margir fyrirrennara hennar í embætti hafa ætlað að breyta lög-
um um stofnunina, en fram til þessa hafa engar meiriháttar breyt-
ingar verið gerðar á lagaumhverfi hennar frá því að ný útvarpslög
voru samþykkt árið 1985.
Ráðherra sagði í viðtölum við fjölmiðla um helgina að afnota-
gjöld Ríkisútvarpsins yrðu lögð af, en svaraði því hins vegar ekki
hvað kæmi í stað þeirra. Í Fréttablaðinu í gær sagði ráðherra að
með afnámi afnotagjaldanna væri verið að bregðast við gagnrýni
ESA, Eftirlitsstofnunar EFTA, sem hefði verið með mál Ríkis-
útvarpsins til athugunar frá því í maí í fyrra. Stofnunin er að kanna
hvort Ríkisútvarpið geti bæði innheimt afnotagjöld og verið á aug-
lýsingamarkaði eins og nú er.
Það er löngu orðið tímabært að samþykkt verði ný lög um Ríkis-
útvarpið. Þar þarf að kveða á um rekstrarform þess, tekjuöflun og
stjórnskipulag innan stofnunarinnar. Nýjustu fréttir herma að ráð-
herra hafi fallið frá hugmyndum um að gera Ríkisútvarpið að hluta-
félagi, eins og fyrirrennari hennar til margra ára hallaðist að. Lík-
legt er því að Ríkisútvarpið verði áfram ríkisstofnun í B-hluta fjár-
laga. Varðandi tekjuöflun virðist það eitt ljóst að afnotagjöldin verði
lögð af, en hvað á þá að koma í staðinn? Afnotagjöld tíðkast í nær
öllum löndum Vestur-Evrópu og þar virðist ekki vera jafn mikil um-
ræða og hér um að leggja þau af. Gjöldin eru gjarnan innheimt með
einhverjum öðrum opinberum gjöldum, og þannig væri líklega
hægt að draga úr innheimtukostnaði. Tekjur Ríkisútvarpsins nema
um þremur milljörðum króna á ári, og þar af hafa auglýsingatekjur
numið um einum þriðja á undanförnum árum. Í nokkrum öðrum
Evrópulöndum eru innheimt afnotagjöld jafnframt því sem viðkom-
andi stöðvar eru á auglýsingamarkaði, þannig að þetta er ekkert
einsdæmi. Annars staðar á Norðurlöndum er aðaltekjulind ríkis-
rekinna útvarps- og sjónvarpsstöðva hins vegar í formi afnota-
gjalda. Í Noregi var norska útvarpinu fyrir nokkrum árum breytt i
hlutafélag, en áfram eru innheimt afnotagjöld.
Ef Eftirlitsstofnun EFTA kemst að því að innheimta afnotagjalda
hér brjóti í bága við reglur á Evrópska efnahagsvæðinu liggur bein-
ast við að álykta að framlög á fjárlögum geri það líka ef stofnunin
verður áfram á auglýsingamarkaði. Er fjárveitingavaldið þá reiðu-
búið að leggja Ríkisútvarpinu til um þrjá milljarða króna á ári, ef
engar auglýsingatekjur verða, og hvert á að sækja þá fjármuni?
Menntamálaráðherra og hennar fólk hafa sjálfsagt velt þessu fyrir
sér, en ættu að huga betur að þessum málum áður en stofnunin verð-
ur sett á fjárlög á 75 ára afmælisári hennar. ■
15. febrúar 2005 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
ESA, Eftirlitsstofnun EFTA, hefur tekjuöflun RÚV og
hlutverk til athugunar.
Ríkisútvarpið
og afnotagjöld
FRÁ DEGI TIL DAGS
Afnotagjöld tíðkast í nær öllum löndum Vestur-
Evrópu og þar virðist ekki vera jafn mikil umræða
og hér um að leggja þau af.
,,
Amstur við flutninga
Starfsheiti á lausu
Starfsheitið meinatæknir hefur frá því á
sjöunda áratugnum verið notað um þá
sem vinna tæknileg rannsóknastörf á
læknisfræðilegri rannsóknastofu. Námið
hefur farið fram í Tækniskólanum – nú
Tækniháskólanum. Stéttarfélagið er
Meinatæknafélag Íslands. Nú hefur Jón
Kristjánsson heilbrigðisráðherra boðað
lagafrumvarp um að þetta
starfsheiti verði aflagt og
framvegis heiti stéttin líf-
eindafræðingar. Það þykir
ná betur utan um raunveru-
leg verkefni
meinafræð-
inga. Jafn-
framt er
gert ráð
fyrir auknu
sjálfstæði stéttarinnar, sem nú starfar
samkvæmt lögum á ábyrgð annarra sér-
fræðinga. Gangi áform ráðherrans eftir
hlýtur starfsheitið meinatæknir að vera á
lausu. Áhugavert er að velta fyrir sér
hverjir gætu helst notfært sér það. Má
kannski hugsa sér að þeir sem vilja ráðast
gegn ýmsum þjóðfélagsmeinum, svo sem
stjórnmálamenn, gætu tekið það upp á
arma sína? Eða að það komi í staðinn
fyrir það dapra heiti „álitsgjafi“? Tillögur
eru vel þegnar.
Ekki hjá Baugi
Í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins á
sunnudaginn var vitnað í ummæli sem
Bill Grimsey, forstjóri bresku verslunar-
keðjunnar Big Food Group (sem Baugur
hefur nú eignast), lét falla í viðtali við
Agnesi Bragadóttur blaðamann. Þótti rit-
stjóra blaðsins hvalreki að þessum um-
mælum þar sem Grimsey virtist telja eðli-
legt að bresk stjórnvöld hefðu afskipti af
samkeppni á breskum matvörumarkaði til
þess að einn stór aðili gæti ekki farið sínu
fram. Ritstjórinn benti á að Baugur gæti
ekki haft eina stefnu í Bretlandi og aðra
hér heima þar sem forráðamenn fyrirtæk-
isins hefðu verið með efasemdir um
gagnsemi þess og réttmæti að stjórnvöld
skiptu sér af samkeppni á markaðnum.
En nú berast þær fréttir frá Bretlandi að
Bill Grimsey sé ekki „einn af æðstu starfs-
mönnum Baugs Group í Bretlandi“ eins
og það var orðað í Morgunblaðinu. Hann
lét af störfum hjá Big Food Group um
helgina og kemur ekki til neinna starfa
hjá Baugi. Vangaveltur um ólíkar stefnur
Baugs, innanlands og utan, virðast því
ótímabærar.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
Í DAG
STOFNANIR
OG ÞJÓNUSTA
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
Auðvitað verður
grunnetið selt með,
segir forsætisráðherrann, það
hækkar verðið. Hafa menn
ekki velt því fyrir sér að
kannski skiptir verðið ekki
mestu máli, heldur hvaða
umhverfi fjarskiptafyrirtækj-
um og viðskiptavinum þeirra
er búið í framtíðinni?
,,