Atuagagdliutit - 30.06.1982, Blaðsíða 16

-----—----------------------Oqallinneq / Debat
Amigartumik
ilinniartitaaneq
Ikastimi niuernermik ilinniartut peqatigiiffiata
I. K. I. P. -p ilinniarti taanerup
naammaginannginneranik atuamerullu nalaani
pissutsinik allanik avoqqaarliuteqamerannut
atuarfiup pisortaqarfia akissuteqarpoq
Allaaserisaq I.K.I.P.-mit suliari-
neqarsimavoq. Ilinniartulli akor-
nanni qanoq annertutigisumik ta-
persersorneqarnersoq oqaatigiu-
minaappoq.
I.K.I.P. ataatsimiisitaaran-
nguuvoq imaluunniit siulersuisut
tallimaapput. Qanoq isilluni pilen
sinneqarsimanersoq siulersuisul-
luunniit qanoq qinerneqarsima-
nersut paasiuminaakujuppoq.
Allaaserisami taakkartorne-
qartut atuarfimmut oqaatigine-
qaratilluunniit eqqartorneqarsi-
manngitsut avammut saqqumiu-
tassatut nassiunneqarsimapput.
Apeqqummut angajoqqaat i-
nuiaqatigiillu soqutigisaqarmata,
atuarfiup tungaaniit allaaserisaq
oqaaseqarfigerusupparput.
Paasisitsiniaasarneq
1980 tikillugu atuartussat tamar-
mik ilinniartitaaneq, najugaqar-
neq angerlarsimaffiutigalunilu a-
tuarfiup iluani pissutsit pillugit a-
tuarfik nammineerluni paasititta-
raluarpai.
1980-p kingorna paasisitsiniaa-
sarneq tamarmi Kalaallit Nu-
naanni ilinniartitaanermut quller-
saqarfiup akisussaaffigilerpaa,
neriorsuutigisimallugulu immik-
kut ittumik kursusertitsisalerni-
arlutik.
I.K.I.P.-p ilinniartussat anner-
tunerusumik paasiteqqaarneqar-
talernissaat pillugu piumasaqar-
nera isumaqatigisinnaavarput,
Suliffissaaru-
simaneq
Inuusuttut naapillugit oqararaat:
»Suliffissaat?« Uffa fabrikit suli-
sussaaleqisartut.
Ilaatigut oqaloqatigalugit, ra-
diomi tusarnaarluni malunnartar-
toq mumisitserusunnermik tusa-
gasseerusuttut. »Uagunngooru-
nagooq nunarput, sooruna pi-
suussutivut tigooraraat« aanalu
fabriki sulisussaqarpianngitsoq.
Imarsuarmiit aalisakkat pi-
suussutivut fabrikimut ileraraat.
Inuusuttut suliffissaqanngitsut
illaqinasi pisuussutigut annaan-
niarsigik!
Nuummiit(LP) tigusaq:
»Mingutsippaat imarsuaq pini-
agassavullu nungukkiartuinna-
lerpaat«.
Taama naatsigisumik paasissu-
tissiilaarpugut.
Kammagiit marluk.
taamaasillunimi ilinniarnermin-
nik unitsitsisartut ikilisinneqar-
sinnaagunarmata.
Amigartumik
ilinniartitaanerput
Taamatut qulequtserlugu immik-
koortuliaq sakkortuumik akerli-
lertariaqarparput, eqqunngitsu-
mik tusarliinertut isigigatsigu.
Kalaallimmi ilinniartitaanerisa
nalaanni immikkut ittumik aaq-
qiivigineqartarput.
Ilinniartut ilisimasamikkut ki-
nguarsimanerusut atuarnerup sa-
niatigut immikkut aaqqissuussa-
mik pikkorissartinneqartarput.
Ulluinnarnilu atuartitsinermi pis-
sutsit assigiinngitsut peqqutiga-
lugit kalaallit ajornartorsiutigi-
sinnaasaat eqqumaffigineqartar-
put. Kalaallit Nunaannilu inuia-
qatigiit pillugit ilinniartitaaner-
mut tunngatillugu eqqaasariaqar-
poq ukiup atuarfiusup affaani
siullermi tiimit kalaallisut ilinni-
arfiusussat tiimimik ataatsimik i-
laneqarsimammata, kalaallit nu-
naannut tunngassuteqartunik a-
tuarfissatut atugassanik.
Inuiaqatigiit iluarsaassaanerat
pillugu ilinniartitaaneq immikkut
eqqaaneqarpoq, peqqussutit naa-
pertorlugit fagimi tassani pisas-
sarititaasut saniatigut kalaallit
nunaannut tunngassuteqartunik
atuartitsineqartarpoq soraarum-
meereernermi misilitsiffiusartu-
nik.
EF-mut Kalaallit Nunaannullu
tunngatillugu erseqqissaatigisa-
riaqarpoq illuinnaasiunngitsumik
paasisitsiniaaneq ingerlanneqar-
simammat, tamatumalu saniati-
gut taasinissamut tunngatillugu
paasisitsiniutit pissarsiarineqar-
sinnaasut agguaanneqarput. Ilin-
niartuttaaq paasisitsiniaanermut
ilaasumik kalaallit folketingimut
ilaasortanit oqalugiarfigineqar-
put oqallitsinneqarlutillu. Apeq-
qummut soqutiginninneq ilinniar-
tut 50-60 procentiisa taasinerisi-
gut erserpoq. Taasinermilu peqa-
taaneq folketingimut qinersiner-
mit annertuneroqaaq.
Ilumoorpoq ilinniartut ilaasa a-
tuartitaanertik artorsarfigisar-
massuk, tamannalumi siornati-
gullu eqqartorneqartareersima-
voq. Tamatumunnga pissutaavoq
ilinniartut ilaasa naammanngit-
sumik tunulequtaqarlutik tun-
ngaviusumik atuartitaanermut i-
sertarnerat. Atukkallu pitsaane-
rulerneq ajorput ilinniartut pine-
qartut atuanngitsooqattaaleraa-
ngata.
Atuarfiit aallartilernerini ilin-
niartut nalunaarfigineqartarput i-
linniartitsisut ilinniartunut eq-
qortumik inussiarnersumillu pis-
suseqassasut, ilinniartullu ilinni-
artitsisut tungaannut aamma
taama pissuseqarnissaat naatsor-
suutigisarparput. Piumasarisa-
nullu taakkununnga unioqqutitsi-
soqassagaluarpat — ilinniartuu-
guni ilinniartitsisuuguniluunniit
eqqaasinneqartussaavoq. Ulluin-
narnili ilinniartut ilinniartitsisul-
lu akornanni pissutsit pitsaasu-
tut isigaavut.
Ilinniamerit
unitsiinnarneqartarneri
Ikast Handelsskole qallunaat nu-
naanni atuarfiit kalaallinik atuar-
tulinnit ilinniarnerminnik unitsit-
siinartunik ikinnerpaanik naapi-
taqartarpoq.
Lærlingeqartarneq atorallar-
mat ukiumut taamaatiinnartut i-
linniartut 4-5 procenterisaraluar-
paat. Ullumikkulli EFG (tunnga-
viusumik ilinniartitaaneq) atuut-
sinneqalermat taamaatiinnartar-
tut ilinniartut 12-15 procentiinut
qaffariarsimapput, kisitsit uagut
isumarput naapertorlugu qaffa-
sippallaartoq. Kalaallinulli allani
ilinniagaqartunut naleqqiukkaan-
ni kisitsit qaffasigani naammagi-
narneruvoq.
Ukiullu ingerlanerini ilinniar-
nerminnik unitsitsiinnartartut
eqqartorneqartuarsimapput, ta-
mannalumi aamma immikkut a-
taatsimeersuaatigineqarsimavoq.
Unitsitsiinnartarnernut patsisaa-
sartut amerlagaat, ilimanarporlu
ilinniartitaaneq pillugu pisorta-
qarfiup tamanna pitsanngorsar-
niarlugu annertuumik sulissute-
qarumaartoq.
Soorunami ilisimasariaqarpoq
ilinniartoq inuiaqatigiinni inooqa-
taanermini ajornartorsiuteqarsi-
maguni, ajornartorsiutini allamut
sivisunerusumik sivikinnerusu-
milluunniit nuunnerinnarmigut
qaangersinnaanngikkai.
Immikkuttaaq eqqaasariaqar-
poq maani atuarfitsinni ilinniar-
tut ajornartorsiuteqartut naam-
magittarluta nanertuutaannik
qaangiisinniartaratsigit. Inuit i-
laat isumaqarput naammagittar-
pallaartartugut.
Ineqarneq nerisaqarnerlu
I.K.I.P. allaaserisaani taaneqa-
reersutut ilinniartut illuni ilaqu-
tariinnut naatsorsuussaasuni nu-
taaliaaqisuni najugaqarput. Illut
1978-mi sanaajupput, ilaatigullu
immaqa qallunaat nunaanni ilin-
niartunut inissiani pitsaanerpaa-
jullutik.
Cementimik nateqaratik mar-
rarnik ikkussortakkanik natili-
gaapput. Ukioq manna sivisulluni
anorlerajuppoq isseqalunilu, ilin-
niartullu inaasa kiassarnerannut
kiak ilaqutariit kiassarnerminnut
atortagaannut naleqiullugu an-
nertunerusoq atorneqarpoq.
Ilinniartut illuini isersimaar-
tarfiit kiassusiat ulluinnarni 20
grader angullugit kiassuseqartu-
tut uuttorneqarsimapput. Illulk
suertarnerat malugineqarpoq &
qorsarneqarnerallu misissugaS'
sanngortinneqarlunL
Nerisaqarnermut atatillugu
taasariaqarpoq inuussutissat pit"
saasut ikigisassaanngitsullu sas-
saalliutigineqartarmata. Ilinniar'
tullu amerlanerpaartaannut siu-
nissami taama pitsaatigisunik ne-
risaqartuarnissaq angujuminaas-
sagunarpoq, namminneq tarnan-
na kingusinnerusukkut pasiU"
maarunarpaat.
Kalaallit nerisassaataannut a'
tatillugu eqqaasariaqarpoq igat'
feqarfiup tungaaniit ilinniartut
kissaatigisaat naammassiniarne-
qaraluartoq. Pilersuinikkulli aal'
tigullu ajornartorsiutinik akornu-
serneqartuarlutik.
Ilinniartut
avatangiisaallu
Ukiut 16-nit ingerlaneranni ka-
laallit ilinniartut 2000-t missaa
atuarfitsinni sivikinnerusumik s|-
visunerusumilluunniit atuartarsr
mapput.
Ataatsimut isigalugu illoqat'
fimmiut ilinniartorpassuillu pB®*'
qartut akornanni ajunngitsurni^
atoruminartumillu attaveqaqat1'
gittorsimavoq. Ilinniartut taarna
amerlatiginerat eqqarsaatigis®3
gaanni eqqumiiginarsinnaagalu;
arpoq. Maanna imerniartarfinu1
pissutsit eqqartornianngilavut, *'
sumaqaratta apeqqummut ilaa'
ngutissallugit tulluanngitsut. W1
serratiginianngilarput sumiluuu
niit eqqarsarluarsinnaanatilluuu
niit paasinnissinnaanngitsunik 1
noqarmat.
Ilinniartut tamarmik nalunng)
laat eqqunngitsumik pineqars1'
magunik — tamatigut atuarfu11
mit ikiorneqarnissartik naatsor
suutigisinnaallugu.
Malittarisassat
Atuarfiup iluani innarlertoqartil
lugu, angutaasertoqartillugu as^
rorterisoqartilluguluunniit — P'
simasut tamatigut imigassaffU^
immiaaqanilluunniit imersim2
nermit patsiseqartarput. Taa
maatumik immiaaqqat imigassa
lu atuarfimmi angerlarsimafftut
gisumi pigineqaqqusaanngiU8 '
Piumasarlumi taama ittoq atuat'
finni angerlarsimaffiutigalutik 1
ngerlasuni allani atuutsinneqar
poq-
Isumaqarpugullu apeqquu11
tassani mianernaqisumi angaj0^
qaat pisortallu paaseqatigaluø1
aalajangersaasimalluta.
Naggataatigut paasitikuU>a
varput isummanik naqisimau
qanngitsumik saqqummiisinnaa
neq maani atuarfitsinni piu£aa
tittuarsimagatsigu — tamannal
mi ilinniartunut I.K.I.P.-nujlJU
nalunaarutigineqareerpoq.
IsumaniUi saqqummiisarn®
tunngavissaqartumik tutsuig1
nartumillu ingerlattariaqarpoQ-
Atuarfik sinnerlugu
Jens Leth-
16
Atuagagdliutit