Atuagagdliutit

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Atuagagdliutit - 25.05.1983, Qupperneq 24

Atuagagdliutit - 25.05.1983, Qupperneq 24
Piorsarsimassuseq • Kultur________ Kiinnat ammallorissut qalipaatigissullii Sapaatip akunnerani kingullermi eqqumiitsuliortoq Eigil Knuth tunniussivoq Tunumit qiperukkaminik. Maani oqaluppalaaraa qanoq taakku pinngorsimanersut 1936-ip aasaani Victor-ip ilisima- sassarsiortuinut ilaalluta sermer- suaq qarsullugu Kitaaniit Tunu- mut ingerlareersimalluta ikinngu- tikkalu franskit Tasiilami umiar- suarmik utaqqivugut. Tasiilaq »niuertoqarfiuvoq« napparsim- mavilik, niuertarfilik aammalu o- qaluffilik, maannakkut taaneqar- talersimalluni Ammassalik. Am- massaliussutigaa qangaaniilli Tu- numi kangerluit tamarmik am- massappassuaqarsimanerat. Niuertoqarfik Tasiilaq tunngavi- lerneqarpoq 1894-imi, Gustav Holm- ip ilisimasassarsiornerata kingorna u- kiut qulit qaangiuttut; ilisimasassar- siortut taakku Ammassalimmiuniit allaanerusumik oqaasilittut siuller- saallutik Tunumut pipput. Kingusin- nerusukkut inuit qiperorlugit assilisa- ma pisimasoq taanna puigunaatsoq suli eqqaamavaat. 16. juli unnulersoq Tasiilami »Gertrud Rask« ersernerarneqarpoq, taavalu qaqqap qaavani napparum- mukaavugut, tassanilu erfalasoq a- mullutigu, avatitsinni sikut saatsersut akornanniittoq umiarsuaq kalerrin- niarlutigu takoreersimagipput. Nalu- naaquttap akunnerpaalui qaangiuttut umiarsuaq umiarsualivimmut pula- voq, umiarsuit tikeqqaartut pineqar- tarnerattut qaannanik umianillu i- ngiallorneqarlutik. Umiarsuaaraq pujortulik sisamanik napparutilik taanna, umiarsuaaraqatimi »Hans Egede’p akerlianik qisunnik sanaaju- soq, takuminaqaluni kisarpoq. 1942- imi Amerikap avannarliup sineriaani umiuvoq. Palasip pujortuleeraanik avammu- karpunga, pissangageqalugu marrar- mik pissannik nassataqarnersoq. Qu- janassusia, zinkimik poortukkat He- dehusenes Teglværk-imeersul katillu- git 30-iusussat ilaat marluk tikipput, aammalu illerfimma normulersoqqis- saakkat ilaat pingasut; Taakkua ilaat ataaseq imaqarpoq qalipaanermut qi- peruinermullu atortussannik. lllussa- ma qisuttassai gibs-ilu kuitsiviliuutis- sara »Gertrud Rask« augustip naaler- nerani tikeqqippat ilaasussaappun- ngooq, taakkuli tikinnissaasa tu- ngaannut utaqqiinnartariaqassaanga. Annakkuummeqalunga umiar- suup qaanut qaqivunga, nuannaaqa- lunga. Qaqigama umiarsuup qule- ruaaniit takusakka tassaapput qipe- rorlugit assilisassakka, tassa Tunu- miut umiarpassuarminnik umiar- suarmik kaajallaasilmasut. Naasuusallit atnmukaallu Umiat amii seqinermit qinngorfigine- qarsimallutik qaamarujutsissimasut soorlumi puugutaasat, pinngortitanik qalipaatigissaaqisunik atisalinnik u- likkaartut. Kitaamiut atisaasa, im- sulissunik nåkutigdlissoKarfingme pissortaK tunumio James Bianco Eigil Knuthip nivtarterivfigå Joharmap dssinganik 1936-ime Kiperugkaminik. Eigil Knuth viser sit portræt af Johanna til lederen af arbejdstilsynet James Bi anco, der er fra Østgrøn/and. minnut tulluarsaqqissaagaasartut, as- singinik atissaqanngillat. Atisaat assi- giinngitsorpassuit katitigaapput, naa- suusallit ammukaallu, assigiinngeqi- sunik qalipaatillit. Qalipaaterpassuit tamakku imminnut tulluanngilluin- nassagaluarput inuttaat tamarmik kiinaqanngikkaluarpata ammallorin- nik, qernarinnik nujarujussuaqarlu- tik. Nunagisanni kiinnat qalipaateqan- nginnamik immikkut maluginiagas- sartaqanngimmata tupaallaatigeqaa- ra malugalugu kiinaasa qalipaatigis- susiat, sulilu qalipaataat erseqqinne- rulersutut ilipput kiinaasa timaannut naleqqiullugit angisuujunerisigut. Aamma maluginngitsuunngisara tas- saavoq kiinaasa assigiissusiat — a- ngeqqatigiit ammalortut, tamarmik qernarinnik nujallit. Nunagisanni kiinnap isikkuisa assigiinngissutimi- ninngui misissorneqartartut, malugi- sara tassaavoq kiinnat isigisama assi- giinneruj ussuat, avatangiisigalugit qalipaatit ilutsillu! All.: Eigil Knuth Qalipaataannaanngitsut, aammali ilutsit! Qalipaatit ersarinnersaapput, qalipaatilli tunuanni takusassaapput ilutsit, qanilliartortillugit ersarissiar- tuinnartut. Umiat umiarsuarmut qa- ninnerit ilaanni issimavoq arnan- nguaq, Japanimiumut eqqaanartoq, qungujulalluniluuna. Ila qungujula- nera nuanningaarami; kiinaa eqisa- lunneqanngilaq, isaannarminik qu- ngujulavoq kiinaata ilusaa tamar- miusoq allannguuteqarani. Europamiunik assilisaqarluni mar- raq ilusilersugaq allanngortitertuarta- riaqartarpoq, isilerfilersorlugu, kiin- nap affai illugiit, qinngamit, kiinnap saarpiaaniit isikkuanik aseruilluin- nartumik imminnut attuumasutaaru- tititaalluinnartutut ittut erseqqaris- sunngortinniarlugit ulussat »qapiar- tariaqartarlutik«. Aakuli isigisakka marriatut peqqissaarulluinnarlugit sanaatut ittut, suliassarissavaralu marraq ilanngarteqattaarnagu kiin- nap qaarajunneri, marriortup pikko- rissup pisarneratut peqqissaarullugit ersersinniassallugit. Takuara arnat niaqquminni iluse- rilluinnartuni qilertitik pinersarsima- gaat. Qilertaasa tuttuusap nassuisut niaquat suli kusanarnerulersippaat. Qimerloorpakka, qilertitik qernaris- sut sapangaaqqanik pinnersaasersor- simasatik dronningisut ataqqinarpa' laassuseqaatigigaat, niaqqutillu arrnt' sumik kaajallatsittaraat isitik mikisu qillaallatsittarlugit. Ataqqinarpalussusiat Kalaallit qungujuttarnerat kusanas- susiallu unnersiutigineqartuartarp°9’ allamilli malugisariaqartumik maar>' nakkut takusaqarfigaakka — aamr>ta angutitaat: naggueqatigiittut allaane' russutsiminnik tulluusimaarutigj11' ninnerat, ataqqinarpalussusiat, aW" tornangaassusiat. Qungujuttarner31, kusanassusiat, uummaarippastssu- siallu qalipaatigissaassusiannut tu.' luarluinnarnata, siuliini taasakka 41' perukkatigut takutinniakkanut, taS' salu eqqissisimarpalussutsimut atad qinarpalussutsimullu, naapertuu - luinnarput. Sermersuarmeeqqammerpung3 misigisimallugulu Kalaallit Nunaata imaannaanngissutaasa ilaat, ersinaf' lunilu tiguartinnartoq. Maannalu tu" pigusullunga isigaakka imaannaat1 ngissutaasa ilaat, Eskimuut ila<3uta riinnguit eqqumiitsut, qangarsuaa niilli avatangiisimasut sermersuarrnt — silarsuarmi sermitat annersaannjU maanilu Ammassalimmi 1936 tiktl)11 gu immikkorluinnaq ittuussutsin1111 nik attassisimasut. Maanngarniarlunga aalajangera ma kukkusimanngilanga, eqqarsar punga, ilagilernissaallu qilanaar»e para — qilanaarilerpara Tasiilanti i ^ lussama, igalaarujussuarnik igajaa' qartussap, inernissaa — qilanaariler' para ukiumi qimussimik nunaqarh1 nguanut angalaartarnissara, illunU issumik ujaqqanillu qarmalinnut iser' tarlunga kiinnanik marraq gibs-ilu a torlugit assilisassarsiortalernissara. Qinuvungalu — Indiamiup kerji-p atuakkiaani »Jæge,c' Ghond«-imi allassimasumik issuaa^ lunga: »Qanortoq assatit oqqatulh 0 qaluttuallaqqitsigilerilit!« Eigil Knuth Eigil Knuth Tunumi qiperuisoq 1936-imi. Eigil Fotograferet i 1936, mens han var i gang med at lave en portrætbuste i Østgrønland. 24 NR. 21 1983 ATUAGAGDLIUTIT

x

Atuagagdliutit

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.