Atuagagdliutit - 02.12.1987, Blaðsíða 18

18
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 49 1987
Kej serip isigisaa
Selma Lagerlofip oqaluttuaaraliaa
Kalaallisuunngortitsisoq: Hans A. Hansen
Taamani Augustusi Romami kejse-
riusoq Herodesi Jerusalaami kun-
ngiuvoq.
Ilaanni nunarsuarmiut unnuaror-
put eqqissinartorsuarmik illernartu-
millu. Inuit siornatigut misiginngi-
saannarput unnuamik taamatut taar-
tigisumik. Ilami allamut assersuun-
nanngilaq soorlumi nunarsuaq ulin-
neqartoq naqqup ataani qilaajusup
matusineranut assersuunnartumik.
Nuna imarlu immikkoortinneq ajor-
narluinnarput, aqqullu qanorluun-
niit nalunngitsigisaagaluaq ilisarna-
runnaarpoq aqqutigineq ajornarsil-
luni. Allatullumi ajornaqaaq, qaa-
manermik suminermilluunniit qi-
lamminngaanniit akisuttoqanngim-
mat. Ullorissat tamarmik tammarsi-
mapput, qaammatillu qanilaartumik
pissuseqartup sammisani tunussima-
vaa. Nipaassuserlu ima ingasatsigaaq
maanna taarnerup misigititsineratut
atsigaluni allaat. Kuuit kuukkun-
naarsimapput, anoraarutivippoq,
suialaarninnguerulluni, ilami orpis-
suit pilutaat aamakku suminermil-
luunniit aalariarsinnaanngilaat. Sis-
såliartoqarsimaguni erniinnaq malu-
gissavaa tamaani suminermilluunniit
qaraarneqanngitsoq. Pisummik ino-
qajuitsukkoortup ingerlalluni sioq-
qat tummisani nipaaruttut malugis-
savai. Suut tamarluinnarmik aalari-
arsinnaajunnaartututpissuseqarput
unnuaq illernartoq akornuseru-
manngitsutut illugu. Ivikkat naajar-
tornerigaluat unippoq, isugutserne-
eruppullumi, naasullu tipigissaallu-
tik anerterinerat unippoq.
Unnuaq tamanna nersutit kiisor-
tut piniarsaarinninngillat, pulateri-
aarsuillu kiisinngillat qimmillu qilut-
toqaratik. Sulilu allamik nuannerne-
rusoqarpoq: Suulluunniit uumassu-
seqanngitsut ajortussarsiornermi
sakkugineqanngillat unnuaq iller-
nartoq akornuserumanngikkaluar-
nermit. Ipittaat parnaarsimasumut
mappiiniutaasinnaajunnaarpoq, sa-
villu pilaasinnaajunnaarpoq aak ku-
sertitassaraluani pisinnaajunnaarlu-
gu.
Unnuaq inna inuppaalunnguit i-
ngerlaarput Palatinerip qaqqaani it-
tumit Romap kejseriata najugarisaa-
nit kingoqqisut majuarpullu Capito-
liumimut aqqutaa atuarlugu. Sena-
timi ilaasortat ullumiimmat kejserer-
tik aperisimavaat akuerisinnaane-
raatik Romap qaqqaani illernartita-
mi tassani naalaffiliuukkumagamik-
ku sananissaminnut. Kisianni Augu-
stusi erniinnaq akuersinngilaq. Na-
luaa guutitoqqat iluarisinnaassane-
raat naalaffiutimik eqqaanni kejse-
rimut naalaffiliortoqassappat, akiin-
narporlu anersaaq paaqqinnitsini un-
nuaatillugu pilliuteqarfigereeruniuk
taava aatsaat qanoq piumasaqarne-
rat misissorumaarlugu. Taannaavoq
tatigisani ilagalugit qaqqamut ma-
juartoq pilliqteqariartorluni.
Augustusi issiavimmi angallattak-
kamiilluni ilorrisimaarpoq. Utoq-
qaavormi, Capitoliumimullu aqqu-
taa majuartarfippassualik pisulluni
qasunareqqajaqaa. Anersaamut
paaqqinnitsiminut pilliutissani tuit
nassarpai iniliamiititani, nammineq
tigumiamini. Palasinik, sakkutuunik
imaluunniit senatimi ilaasortanik i-
laqanngilaq, taamaallaat ikinnguti-
ginerpaasani ilagai. Nanerussisartut
siulliupput aqqutaani qaammaqqu-
sersuisut, kingulliuppullu inussiat
malinnaasut, nassarlugit pilliivik, qi-
sussat, pilliinermi savik, inneq allal-
lu pilliinermi atorneqartartut.
Ingerlallutik kejseri issiavoq qii-
masaarlunilu ingiaqatini oqaluullu-
git. TAamaattumik unnuap nuan-
nerluinnartumik nipaannera eqqissi-
narneralu malugisimanngilaat. Aat-
saat Capitoliumip qaavani soqan-
nginnersaq naalaffiliorfissatullu pi-
ukkussaq tikikkamikku malugilera-
tarpaat eqqumeeqisumik pisoqar-
nera.
Unnuaq-unamannaallaasoq. In-
nap killerpiaaniittoq takulerpaat i-
nuttut pissusilik eqqumiitsorujussu-
aq. Siullermik orpimmut uuliaquti-
limmut nagguigisorigaluarpaat kipi-
saq, aamma isumaqaleraluarput J u-
piterip naalaffianiittut inuusiatoqar-
suit ujaraasut ilaat anisimasoralugu
innallu killinganut sinerpartersima-
soralugu. Taavali paasilerpaat su-
naaffaana arnatoqaq romamiu siu-
littuisartoq.
Taama utoqqaatigisumik, silaan-
narmilu angalajuarnerup pianik i-
nummut assingujunnaarsimasumik
taamalu angitigosorsuarmik siorna-
tigut takunngisaannarput. Arnato-
qaq taanna ersinartorujussuuuvoq.
Ilumullimi kejserertaqanngitsuugu-
nik tamarmik angerlamut erniinna-
vik qimarrateqqajaqaat. »Taannaa-
na,« imminnut isussuuttalerput, »u-
kiorpassualik, ukiuilu nunagisaani
sinerissap sioraasut amerlatigaat.
Soormitaavaana unnuaq mannarpi-
aq najukkani qaarusuk qimassima-
gaa? Kejseri naalagaaffialu qanoq-
una ittumik siulittornialernerpai,
taassumami siulittuutini orpiit pilu-
taannut allattarai nalunagu anorimit
tinginneqarlutikapuunneqarumaar-
mata inussaannut.«
Imami ersiortigaat arnatoqaq siu-
littuisartoq aalariaallakkaluarpat ta-
marmik nunamut seeqqummeriutaa
qaaminnik nunamut tunngalissaga-
luarlutik. Kisianni issiavoq sumik aa-
lariassanani, soorlumi una uumassu-
seqanngitsoq. Issiavoq nissuni peqil-
lugit, innap killerpiaani, assamminil-
lu teqqisserluni qinerpoq taarnerin-
naq sammillugu. Tassaniippoq,
soorlumi innaq majuarfigalugu
qaarpartersimasoq isiginiakkani u-
ngasissorsuarmiittoq takulluaruma-
nermit. T aanna — tassa taanna isigi-
saqarpoq unnuaq manna!
Tamatuma missarpiaani kejserip
malittaasalu tamarmik malugiler-
paattaarnersua. Kialuunniit unara-
Iannguaq takuneqsaperpaa. Ilalu ni-
paassusia, ilalu eqqissinassusia!
Kuussuulluunniit Tiberip qanngu-
laarpalunnera na-naak. Kisianni mi-
sinnarpoq soorlumi silaannaq ipi-
sanngunartoq. Qaamikkut aallerppt
nillertumik, assaallu ilisimapiaratik
nukeqanngitsutut ipput. Pisoqaleru-
narpoq tataannartumik.
Kisianni ataasiinnarluunniit ersi-
nerminik malunnartitsinngilaq. Ta-
marmik kejseri oqaluffigaat pisussa-
qarnerarlugu ajunngitsunik. Pin-
ngor.titarsuaq tamarmi aqqaamasu-
tut pissuseqarpoq nalliutilersoq guu-
ti nutaaq ilassiniarlugulusooq. Au-
gustusi nukingersorpaat pilliinasu-
aqqullugu oqalullutik, allaanavian-
ngimmat arnatoqaq siulittuisartoq
taanna qaarusuk najugarisani qimal-
lugu maannarsimassasoq kejserip il-
lersortaa anersaaq ilassiumanermit.
Ilumoortorli tassa, arnatoqqap si-
ulittuisartup isigisani alarsugun-
naangaarsimagamiuk Augustusi Ca-
pitoliumimut qaqigaluarmalluunniit
sianiginngimmagu. Tarnersorluni
nuna ungasissorsuarmiittoq najor-
paa narsarsuarlu ingerlavigalugu.
Taartumi ingerlagami naaqqajarfigi-
uakkani pingutaasorisarpai. Peqip-
poq satsillunilu... Pinguttaanngillat,
savalliuku. Ingerlavoq savarpassuit
ataatsimoorlutik sinnguttut akunni-
siorlugit.
Takulerpaa savanik paarsisut iku-
matitaat.Narsapqeqqinnaaniippoq,
ornilerpaalu tussapiip ataani. Iku-
matitamik killinganut pillutik sava-
nik paarsisut nalapput sinillutillu, sa-
niminniitippaallu ajaappissatik taki-
suut, nuui inngigissut, nersutinut nu-
juartanut savaatitik illersorniaraa-
ngamikkik atortakkatik. Aakulu
nersuteeqqat isaat innertut ittut pa-
miuilu meqqorluttut, taqissorlutik i-
kumatitamut qanillattortut, qimmi-
unerpat qaasuttut? Savanillu paarsi-
sut sorianngillat, ajaappissaminnil-
luunniit qunusaarnagit. Savat qim-
mii sinipput, savat qimaanianngillat,
nersutillu qaasuttut inissipput inuit
sinittut killinnguinut, massami qasu-
ersaarniaramik.
Tassa arnatoqqap siulittuisartup i-
sigisai, tunuminilu qaqqap qaavani
qanoq pisoqarnera sianiginngilaa.
Maluginngilaa altari pilliivik inissim-
massuk, qisussat ikimmatigik taak-
kulu tipigissaammik seqqattarmati-
gik — tamakku tamaasa sianiginngi-
lai, kejserillu pilliutissani tuip aappaa
tigullugu inaanit annimmagu aamma
sumik sianiginngilaa. Kejserilli assai
nukeqanngingaaramik timmiarluun-
niit tigummisinnaanngilaat. Timmi-
aq isaqqilariaatigaluni tingivoq taar-
nerinnarmuullu aanngarluni.
Taama pisoqarmat kejserip ator-
filittaasa arnaq siulittuisartoq pasil-
leerpaluttumik isikkoqarlutik qiviar-
paat. Taannaasoraat ajunaartitsi-
soq.
Naluaammi arnaq siulittuisartoq
tarnersorluni savanik paarsisut iku-
matitaata killingani suli immat, na-
luaallu tusarnaarmat nipimik aan-
ngasissumik unnuap nipaalleruttor-
nerani imernaalaartumik. Malugeq-
qajanngikkallaramiulli taassuma tu^
sarpaa nipi tutsiuttoq, nunamit pin-
nani silaannarmilli. Niaqqili massit-
sikkamiuk takulerpai taarnerinnar-
suarmi pavuuna ingerlaartut inuttut
timillit, qaamasut pinnersorsuit.
Tassaaku inngilerpannguit narsaq
annertoorsuaq qulangiallugu timmi-
sut, qiimasumik erinarsuutigalutik u-
jaasisutut ittut.
Unali arnatoqaq siulittuisartoq is-
sialluni inngilit erinalimmik tussiar-
nerannik tusarnaartillugu kejseri pil-
liiniarluni aappassaa piareersaler-
poq. Assani sulluarpai, altari pillii-
vini salillugu, taamaalioreeramilu tui
pilliutiginiakkani tiguniarlugu isap-
paa. Naalli tamaviaarluni uuma ti-
gumminiarsuaraluaraani timmiaq a-
kornuteqarani aniguivoq, qullariar-
tuinnaramilu taamak taarnerinnar-
mut aanngarluni.
Kejseri annilaartorujussuuvoq.
Imminut igiisaannarluni altarip so-
qanngitsup sioraanut seqqummer-
poq, qinnuigilerpaalu anersaaq iller-
sortigisani. Torlorfigaa nukissaqar-
teqqulluni, unnuaq manna ilimasaa-
rutigineqartut ajunaarnerit nalliute-
riaannaasut pinngitsoorumagaluaqi-
gamigit.
Taamatut pisoqarnera arnatoq-
qap siulittuisartup aamma malugin-
ngilaa. Naalaagaa tassa kisimi inngi-
lit tussiarnerat nipittoriartuinnartoq.
Kiisa nipittungaarmat savanik paar-
sisut itissutigaat. Massipput, nuna-
mut ikusillutik, takuaallu inngiler-
passuit siilvitut qillerneqarlutik qa-
qortuinnaat, siaqqillutik taarnerin-
narmi ingerlaartut, timmissat inger-
laartut assigalugit. Ilaat kukkilatta-
rissanik agissanillu tigumiarput, ilaat
sianaaqarlutillu kukkilattariarsuar-
nik nipilersuuteqarput. Erinalersor-
nerallu nipeqarpoq soorlu meeqqap
qiimasumik illarneratullusooq ittoq,
aamma assigaa timmiaarannguup
eqqasuuteqarani qarlorneralusooq.
Tamakku takullugillu tusaareera-
mikkik savanik paarsisut nikutser-
put, qaqqamilu illoqarfigisamik tu-
ngaanut majuarlutik aallarput tupin-
nartorsiartik oqaluttuariartorlugu.
Savanik paarsisut nukingeratik
qummukarput aqqusineq amitsun-
nguaq sangujoraartorlu atuallallu-
gu, arnatoqarlu siulittuisartoq ma-
linnaavoq. Tassanngaannavik qaq-
qaq qaammaleqaaq, qulerpiaaniit-
toq ulloriarsuaq ikimmat qaamma-
reqaluni, qaqqallu qaavani ittoq illo-
qarfik qaammarpoq ullorissap qaa-
marnani siilvitut qillerneqalerluni.
Inngilerpassuit ingerlaartut tassunga
saapput, tuaviinnaq, nuannaarner-
suup ataani, savanillu paarsisut nu-
kingitsapput arpalusukaalerlutillu.
Qummut apuukkamik takuaat inngi-
lit najulersimagaat illoqarfiup isaaf-
fiata eqqannguaniittoq nersutaasivik
pukkitsoq, kaajallassimallugtjluqa-
ninngooraat. Illuaraavoq suunngip-
paseqisoq, qalia ivikkanik qilligaq,
tunualu ujaraannaveqqissaaq. Qu-
laaniippoq ulloriaq, inngilillu amer-
liartuinnarput avataani uninngasut.
Ilaat qalianut ivigaannaasumut unip-
put, ilaallu nersutaasiviup tunuanut
qaarsuusumut, sulilu allat qulaani ip-
put sulumminnik qangattaallutik.
Suluit pinnersorsuit tallissimarnisa
silaannaq pavungarsuaq qaammar-
sarpaat.
Qaqqamiittoq illoqarfik taanna
nallerlugulu ulloriaq ikinniariartoq
pinngortitarsuaq tamarmi itertutut i-
livoq, angutillu Capitoliumip qaava-
ni qeqartut tamanna malugilluar-
paat. Silaannaq anorinit sallaatsunit
supoorneqalersoq malugaat, tipigil-
luinnartorlu naamalerpaat. Orpiit si-
orsulersut Tiberip kuussua ittulaar-
paluleratarpoq. Ullorissat uisorila-
lerput, tappavalu ikippoq qaammat
qutsiartorsuarmi ittoq Silarsuarlu
qaammarsalerlugu. Nuissallu tu-
ngaannaannit kingoqqillutik tuit
ikku marluk takkuteratarput kejse-
rillu tuiinut millutik.
Taamatut tupinnartumik pisoqar-
mat Augustusi nikuippoq nuannaar-
nersuup pimmani, ikinngutaalu inus-
siaataalu pinasuarlutik seeqqummer-
puttaaq. »Ave Cæsar!« torlorput.
»Anersaap sernissortigisavit akivaa-
tit. Taannaavutitguuti Capitoliumip
qaani illutit guutisiorfigineqartus-
saq.«
Nersorinnillutillu torlornerat, a-
ngutit ikkua nuannaaqisut kejseri-
minnik qiimmattaatiginninnerat su-
alungaarmat arnatoqqap siulittuisar-
tup kiisa tusarpai. Isigisaanit allamut
saatippaat. Innap killerpiaaniilluni
issiavimminit nikutserpoq orniguk-
kamilu inuit akornannut pilluni. Al-
lamut asseqanngilaq soorlumi nuiar-
luk samanngaanniit qullarluni qaq-
qap qaaniittunik uligisoq. Utoqqaas-
susersuarmini tataannaqaaq. Nujai
kiinaanut assiupput nipeqqutallutik
tukassuarmillu suunatik. Avataani
nagguai tinoortiterput, amiatalu qer-
nertuinnaasup timaa poorsimavaa
assigalugu orpiup qalipaapanerulut-
toq eqisalunnernillu ulikkaartoq.
Kisianni qanilliartorpoq pissaane-
qarpalulluni ataqqinarpaloqalunilu,
kejseri toraaginnarlugu. Assammi il-
luanik kejseri paffiatigut tiguaa, illu-
anillu ussersuuppaa kangiani unga-
sissorsuarmiittumik tikkuullugu.
»Takuuk,« pilerpaa, kejserilu qi-
nilerpoq allamik nakkutigisaarullu-
ni. Avatangiisit tamarmik erseriar-
torput, kangialu ungasissorsuaq isi-
gilerpaa. Isigilerpai innap innaaqqis-
sup ataaniittut illupalaannguaq aam-
ma ammarnanut pillutik savanik
paarsisut seeqqumiartut. Aamma ta-
kulerpai nersutaasiviup iluaniittut
anaanaq inuusuttunnguaq seeqqu-
miartoq meeraarannguaq siornan-
gersimallugu, kiisalu meerannguaq
natiinnarmi ivikkat qilertat qaanni
nalasoq.
Arnatoqqallu siulittuisartup tiker-
suata najungaleqisattuinnaap mee-
raq piitsoq inna tikkuarsimavaa.
»Ave Cæsar!« arnatoqaq siulittu-
isartoq nipaa illaruaatiginnilluni pi-
lerpoq. »Aana guuti Capitoliumip
qaani illuni guutisiorfigineqartus-
saq.«
Augustusi qimaariarpoq una tin-
naarsorigamiuk.
Taavali arnatoqaq siulittuisartoq
takorluuinerujussuup tikippaa. Isai
tappingingajassimagaluartut tukum-
maarissipput, assani qullarpai qilaap
tungaanut, nipaalu qassarissoq aa-
lajaappalussuseqarpoq silarsuaq ta-
makkerlugu tusaaneqartariaqarluni.
Oqaatsit anippai soorlumi nuissat a-
Selma Lagerlof
Selma Lagerlof inuuvoq 1858
Mårbackami, Sverigep nunaata
immikkoortortaani Vårmlandi-
mi. Nunarsuarmi tamarmi ilisi-
maneqarpoq atuakkiallu oqaat-
sinut assigiinngitsorpassuarnut
nutserneqarsimallutik. ’Vortids
konversations leksikonMmi ima-
tut ilisaritinneqarpoq:
»Lagerlofip suliarisimasai pit-
saasuullutik kukkuneqartarlutil-
li, takorluuisinnaanermik aam-
mali pikkunaatsuliorsinnaaner-
mik, torrallaarujussuarnermik
aammali meerarpallannermik
soqutaarpianngitsunillu allaase-
risaqartarnernik eqqumiitsumik
takussutissaqartarput,assiliarsu-
aliortarpoq saniatigulli aamma
’qalipaasarluni’ supajunnik.«
Selma Lagerlof Landskronami
ilinniartitsisuulluni aviisip sapaa-
tip akunneranut saqqummersar-
tup, Idunipeqquisippaaatuakki-
aata GostaBerlingsSagap ilaanik
saqqummersitsinerani. Atuakka-
mi oqaluttuarineqarpoq 1820-
ikkunni Vårmlandimi nunaatilis-
suarni inuuneq, atuagarlu taan-
na naammassillugu saqqummer-
sippaa 1891-mi. Naliligaanera
sakkortusimaqaaq. Atuakkior-
taqattaareerluni, oqaluttuaarali-
ortaqattaareerluni kristusilu pil-
lugu oqaluttualianik saqqum-
mersitsisareerluni atuakkiami
aamma nunatsinni tusaamasaa-
nerpaat ilaat, Nils Holgerssons
underboret resa genom Sverige
saqqummersippaa. ’Vortids kon-
versations leksikon’ taanna pillu-
gu ima allappoq: »Nunanut ilin-
niut allanut naleqqiunneqarsin-
naanngitsoq, tupinnartulik, a-
nersaanissimaartoq, kisiannili
aamma kukkuneqartoq, soorlu
tuttorsuup martsimi nuliusarne-
ra »ilisimasanut ilisimatuussutsi-
mullu soqqusaatsuuneq takussu-
nartoq.« (Kingulleq prof. lonn-
bergip isornartorsiuineranit).«
Selma Lagerlof 1907-imi Up-
psalap Universitetiani ataqqi-
naammik doktorinngortitaavoq,
1909-mi nobelprisimik nersor-
naaserneqarpoq, 1914-imi Sven-
ska Akademienimi ataqqinaam-
mik doktorinngorpoq kiisalu
1922-mi tyskinik aamma ataqqi-
naammik doktorinngortitaal-
luni.
kornanni allassimaannassasut imaat-
tut:
»Capitoliumip qaani guutisiorfi-
gineqassaaq silarsuup
nutaanngortitsisua,
kristumiu imaluunniit kristu-
miup assortortaa,
kisianni pinngortitaq nakuu-
soq.«
Oqaatsit taakku anereeramigit i-
nuit annilaarsimaqisut akunnisiorlu-
git qimatserivoq, kigaallilluarlunilu
qaqqakkut aterterami takussaajun-
naarluni.
Taamak pisoqareermat aqaguani
ulloq naanngitsoq Augustusip su-
kannersumik peqqussutigaa nammi-
neq pilluni Capitoliumip qaani naa-
laffiliortoqassanngitsoq.
T aarsiullugu tassani sanatippaa al-
tari inoorlaamut guutip qitornaanut
pigititani, atserpaalu Qilaap Altaria
-nik, Ara Coeli-mik.
ADVOKATBISTAND
Når De har henvendt Dem, rin-
ger vi Dem op uden særlig udgift
for Dem. Vi har rutine i alminde-
lig advokatpraksis i Grønland og
er kendt med forholdene på
Grønlands vestkyst.
MYNBORG & BOSERUP
Advokatfirma
Postboks 27.6400 Sønderborg
04-42 36 05