Atuagagdliutit

Árgangur
Tölublað

Atuagagdliutit - 02.12.1987, Blaðsíða 18

Atuagagdliutit - 02.12.1987, Blaðsíða 18
18 ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN NR. 49 1987 Kej serip isigisaa Selma Lagerlofip oqaluttuaaraliaa Kalaallisuunngortitsisoq: Hans A. Hansen Taamani Augustusi Romami kejse- riusoq Herodesi Jerusalaami kun- ngiuvoq. Ilaanni nunarsuarmiut unnuaror- put eqqissinartorsuarmik illernartu- millu. Inuit siornatigut misiginngi- saannarput unnuamik taamatut taar- tigisumik. Ilami allamut assersuun- nanngilaq soorlumi nunarsuaq ulin- neqartoq naqqup ataani qilaajusup matusineranut assersuunnartumik. Nuna imarlu immikkoortinneq ajor- narluinnarput, aqqullu qanorluun- niit nalunngitsigisaagaluaq ilisarna- runnaarpoq aqqutigineq ajornarsil- luni. Allatullumi ajornaqaaq, qaa- manermik suminermilluunniit qi- lamminngaanniit akisuttoqanngim- mat. Ullorissat tamarmik tammarsi- mapput, qaammatillu qanilaartumik pissuseqartup sammisani tunussima- vaa. Nipaassuserlu ima ingasatsigaaq maanna taarnerup misigititsineratut atsigaluni allaat. Kuuit kuukkun- naarsimapput, anoraarutivippoq, suialaarninnguerulluni, ilami orpis- suit pilutaat aamakku suminermil- luunniit aalariarsinnaanngilaat. Sis- såliartoqarsimaguni erniinnaq malu- gissavaa tamaani suminermilluunniit qaraarneqanngitsoq. Pisummik ino- qajuitsukkoortup ingerlalluni sioq- qat tummisani nipaaruttut malugis- savai. Suut tamarluinnarmik aalari- arsinnaajunnaartututpissuseqarput unnuaq illernartoq akornuseru- manngitsutut illugu. Ivikkat naajar- tornerigaluat unippoq, isugutserne- eruppullumi, naasullu tipigissaallu- tik anerterinerat unippoq. Unnuaq tamanna nersutit kiisor- tut piniarsaarinninngillat, pulateri- aarsuillu kiisinngillat qimmillu qilut- toqaratik. Sulilu allamik nuannerne- rusoqarpoq: Suulluunniit uumassu- seqanngitsut ajortussarsiornermi sakkugineqanngillat unnuaq iller- nartoq akornuserumanngikkaluar- nermit. Ipittaat parnaarsimasumut mappiiniutaasinnaajunnaarpoq, sa- villu pilaasinnaajunnaarpoq aak ku- sertitassaraluani pisinnaajunnaarlu- gu. Unnuaq inna inuppaalunnguit i- ngerlaarput Palatinerip qaqqaani it- tumit Romap kejseriata najugarisaa- nit kingoqqisut majuarpullu Capito- liumimut aqqutaa atuarlugu. Sena- timi ilaasortat ullumiimmat kejserer- tik aperisimavaat akuerisinnaane- raatik Romap qaqqaani illernartita- mi tassani naalaffiliuukkumagamik- ku sananissaminnut. Kisianni Augu- stusi erniinnaq akuersinngilaq. Na- luaa guutitoqqat iluarisinnaassane- raat naalaffiutimik eqqaanni kejse- rimut naalaffiliortoqassappat, akiin- narporlu anersaaq paaqqinnitsini un- nuaatillugu pilliuteqarfigereeruniuk taava aatsaat qanoq piumasaqarne- rat misissorumaarlugu. Taannaavoq tatigisani ilagalugit qaqqamut ma- juartoq pilliqteqariartorluni. Augustusi issiavimmi angallattak- kamiilluni ilorrisimaarpoq. Utoq- qaavormi, Capitoliumimullu aqqu- taa majuartarfippassualik pisulluni qasunareqqajaqaa. Anersaamut paaqqinnitsiminut pilliutissani tuit nassarpai iniliamiititani, nammineq tigumiamini. Palasinik, sakkutuunik imaluunniit senatimi ilaasortanik i- laqanngilaq, taamaallaat ikinnguti- ginerpaasani ilagai. Nanerussisartut siulliupput aqqutaani qaammaqqu- sersuisut, kingulliuppullu inussiat malinnaasut, nassarlugit pilliivik, qi- sussat, pilliinermi savik, inneq allal- lu pilliinermi atorneqartartut. Ingerlallutik kejseri issiavoq qii- masaarlunilu ingiaqatini oqaluullu- git. TAamaattumik unnuap nuan- nerluinnartumik nipaannera eqqissi- narneralu malugisimanngilaat. Aat- saat Capitoliumip qaavani soqan- nginnersaq naalaffiliorfissatullu pi- ukkussaq tikikkamikku malugilera- tarpaat eqqumeeqisumik pisoqar- nera. Unnuaq-unamannaallaasoq. In- nap killerpiaaniittoq takulerpaat i- nuttut pissusilik eqqumiitsorujussu- aq. Siullermik orpimmut uuliaquti- limmut nagguigisorigaluarpaat kipi- saq, aamma isumaqaleraluarput J u- piterip naalaffianiittut inuusiatoqar- suit ujaraasut ilaat anisimasoralugu innallu killinganut sinerpartersima- soralugu. Taavali paasilerpaat su- naaffaana arnatoqaq romamiu siu- littuisartoq. Taama utoqqaatigisumik, silaan- narmilu angalajuarnerup pianik i- nummut assingujunnaarsimasumik taamalu angitigosorsuarmik siorna- tigut takunngisaannarput. Arnato- qaq taanna ersinartorujussuuuvoq. Ilumullimi kejserertaqanngitsuugu- nik tamarmik angerlamut erniinna- vik qimarrateqqajaqaat. »Taannaa- na,« imminnut isussuuttalerput, »u- kiorpassualik, ukiuilu nunagisaani sinerissap sioraasut amerlatigaat. Soormitaavaana unnuaq mannarpi- aq najukkani qaarusuk qimassima- gaa? Kejseri naalagaaffialu qanoq- una ittumik siulittornialernerpai, taassumami siulittuutini orpiit pilu- taannut allattarai nalunagu anorimit tinginneqarlutikapuunneqarumaar- mata inussaannut.« Imami ersiortigaat arnatoqaq siu- littuisartoq aalariaallakkaluarpat ta- marmik nunamut seeqqummeriutaa qaaminnik nunamut tunngalissaga- luarlutik. Kisianni issiavoq sumik aa- lariassanani, soorlumi una uumassu- seqanngitsoq. Issiavoq nissuni peqil- lugit, innap killerpiaani, assamminil- lu teqqisserluni qinerpoq taarnerin- naq sammillugu. Tassaniippoq, soorlumi innaq majuarfigalugu qaarpartersimasoq isiginiakkani u- ngasissorsuarmiittoq takulluaruma- nermit. T aanna — tassa taanna isigi- saqarpoq unnuaq manna! Tamatuma missarpiaani kejserip malittaasalu tamarmik malugiler- paattaarnersua. Kialuunniit unara- Iannguaq takuneqsaperpaa. Ilalu ni- paassusia, ilalu eqqissinassusia! Kuussuulluunniit Tiberip qanngu- laarpalunnera na-naak. Kisianni mi- sinnarpoq soorlumi silaannaq ipi- sanngunartoq. Qaamikkut aallerppt nillertumik, assaallu ilisimapiaratik nukeqanngitsutut ipput. Pisoqaleru- narpoq tataannartumik. Kisianni ataasiinnarluunniit ersi- nerminik malunnartitsinngilaq. Ta- marmik kejseri oqaluffigaat pisussa- qarnerarlugu ajunngitsunik. Pin- ngor.titarsuaq tamarmi aqqaamasu- tut pissuseqarpoq nalliutilersoq guu- ti nutaaq ilassiniarlugulusooq. Au- gustusi nukingersorpaat pilliinasu- aqqullugu oqalullutik, allaanavian- ngimmat arnatoqaq siulittuisartoq taanna qaarusuk najugarisani qimal- lugu maannarsimassasoq kejserip il- lersortaa anersaaq ilassiumanermit. Ilumoortorli tassa, arnatoqqap si- ulittuisartup isigisani alarsugun- naangaarsimagamiuk Augustusi Ca- pitoliumimut qaqigaluarmalluunniit sianiginngimmagu. Tarnersorluni nuna ungasissorsuarmiittoq najor- paa narsarsuarlu ingerlavigalugu. Taartumi ingerlagami naaqqajarfigi- uakkani pingutaasorisarpai. Peqip- poq satsillunilu... Pinguttaanngillat, savalliuku. Ingerlavoq savarpassuit ataatsimoorlutik sinnguttut akunni- siorlugit. Takulerpaa savanik paarsisut iku- matitaat.Narsapqeqqinnaaniippoq, ornilerpaalu tussapiip ataani. Iku- matitamik killinganut pillutik sava- nik paarsisut nalapput sinillutillu, sa- niminniitippaallu ajaappissatik taki- suut, nuui inngigissut, nersutinut nu- juartanut savaatitik illersorniaraa- ngamikkik atortakkatik. Aakulu nersuteeqqat isaat innertut ittut pa- miuilu meqqorluttut, taqissorlutik i- kumatitamut qanillattortut, qimmi- unerpat qaasuttut? Savanillu paarsi- sut sorianngillat, ajaappissaminnil- luunniit qunusaarnagit. Savat qim- mii sinipput, savat qimaanianngillat, nersutillu qaasuttut inissipput inuit sinittut killinnguinut, massami qasu- ersaarniaramik. Tassa arnatoqqap siulittuisartup i- sigisai, tunuminilu qaqqap qaavani qanoq pisoqarnera sianiginngilaa. Maluginngilaa altari pilliivik inissim- massuk, qisussat ikimmatigik taak- kulu tipigissaammik seqqattarmati- gik — tamakku tamaasa sianiginngi- lai, kejserillu pilliutissani tuip aappaa tigullugu inaanit annimmagu aamma sumik sianiginngilaa. Kejserilli assai nukeqanngingaaramik timmiarluun- niit tigummisinnaanngilaat. Timmi- aq isaqqilariaatigaluni tingivoq taar- nerinnarmuullu aanngarluni. Taama pisoqarmat kejserip ator- filittaasa arnaq siulittuisartoq pasil- leerpaluttumik isikkoqarlutik qiviar- paat. Taannaasoraat ajunaartitsi- soq. Naluaammi arnaq siulittuisartoq tarnersorluni savanik paarsisut iku- matitaata killingani suli immat, na- luaallu tusarnaarmat nipimik aan- ngasissumik unnuap nipaalleruttor- nerani imernaalaartumik. Malugeq- qajanngikkallaramiulli taassuma tu^ sarpaa nipi tutsiuttoq, nunamit pin- nani silaannarmilli. Niaqqili massit- sikkamiuk takulerpai taarnerinnar- suarmi pavuuna ingerlaartut inuttut timillit, qaamasut pinnersorsuit. Tassaaku inngilerpannguit narsaq annertoorsuaq qulangiallugu timmi- sut, qiimasumik erinarsuutigalutik u- jaasisutut ittut. Unali arnatoqaq siulittuisartoq is- sialluni inngilit erinalimmik tussiar- nerannik tusarnaartillugu kejseri pil- liiniarluni aappassaa piareersaler- poq. Assani sulluarpai, altari pillii- vini salillugu, taamaalioreeramilu tui pilliutiginiakkani tiguniarlugu isap- paa. Naalli tamaviaarluni uuma ti- gumminiarsuaraluaraani timmiaq a- kornuteqarani aniguivoq, qullariar- tuinnaramilu taamak taarnerinnar- mut aanngarluni. Kejseri annilaartorujussuuvoq. Imminut igiisaannarluni altarip so- qanngitsup sioraanut seqqummer- poq, qinnuigilerpaalu anersaaq iller- sortigisani. Torlorfigaa nukissaqar- teqqulluni, unnuaq manna ilimasaa- rutigineqartut ajunaarnerit nalliute- riaannaasut pinngitsoorumagaluaqi- gamigit. Taamatut pisoqarnera arnatoq- qap siulittuisartup aamma malugin- ngilaa. Naalaagaa tassa kisimi inngi- lit tussiarnerat nipittoriartuinnartoq. Kiisa nipittungaarmat savanik paar- sisut itissutigaat. Massipput, nuna- mut ikusillutik, takuaallu inngiler- passuit siilvitut qillerneqarlutik qa- qortuinnaat, siaqqillutik taarnerin- narmi ingerlaartut, timmissat inger- laartut assigalugit. Ilaat kukkilatta- rissanik agissanillu tigumiarput, ilaat sianaaqarlutillu kukkilattariarsuar- nik nipilersuuteqarput. Erinalersor- nerallu nipeqarpoq soorlu meeqqap qiimasumik illarneratullusooq ittoq, aamma assigaa timmiaarannguup eqqasuuteqarani qarlorneralusooq. Tamakku takullugillu tusaareera- mikkik savanik paarsisut nikutser- put, qaqqamilu illoqarfigisamik tu- ngaanut majuarlutik aallarput tupin- nartorsiartik oqaluttuariartorlugu. Savanik paarsisut nukingeratik qummukarput aqqusineq amitsun- nguaq sangujoraartorlu atuallallu- gu, arnatoqarlu siulittuisartoq ma- linnaavoq. Tassanngaannavik qaq- qaq qaammaleqaaq, qulerpiaaniit- toq ulloriarsuaq ikimmat qaamma- reqaluni, qaqqallu qaavani ittoq illo- qarfik qaammarpoq ullorissap qaa- marnani siilvitut qillerneqalerluni. Inngilerpassuit ingerlaartut tassunga saapput, tuaviinnaq, nuannaarner- suup ataani, savanillu paarsisut nu- kingitsapput arpalusukaalerlutillu. Qummut apuukkamik takuaat inngi- lit najulersimagaat illoqarfiup isaaf- fiata eqqannguaniittoq nersutaasivik pukkitsoq, kaajallassimallugtjluqa- ninngooraat. Illuaraavoq suunngip- paseqisoq, qalia ivikkanik qilligaq, tunualu ujaraannaveqqissaaq. Qu- laaniippoq ulloriaq, inngilillu amer- liartuinnarput avataani uninngasut. Ilaat qalianut ivigaannaasumut unip- put, ilaallu nersutaasiviup tunuanut qaarsuusumut, sulilu allat qulaani ip- put sulumminnik qangattaallutik. Suluit pinnersorsuit tallissimarnisa silaannaq pavungarsuaq qaammar- sarpaat. Qaqqamiittoq illoqarfik taanna nallerlugulu ulloriaq ikinniariartoq pinngortitarsuaq tamarmi itertutut i- livoq, angutillu Capitoliumip qaava- ni qeqartut tamanna malugilluar- paat. Silaannaq anorinit sallaatsunit supoorneqalersoq malugaat, tipigil- luinnartorlu naamalerpaat. Orpiit si- orsulersut Tiberip kuussua ittulaar- paluleratarpoq. Ullorissat uisorila- lerput, tappavalu ikippoq qaammat qutsiartorsuarmi ittoq Silarsuarlu qaammarsalerlugu. Nuissallu tu- ngaannaannit kingoqqillutik tuit ikku marluk takkuteratarput kejse- rillu tuiinut millutik. Taamatut tupinnartumik pisoqar- mat Augustusi nikuippoq nuannaar- nersuup pimmani, ikinngutaalu inus- siaataalu pinasuarlutik seeqqummer- puttaaq. »Ave Cæsar!« torlorput. »Anersaap sernissortigisavit akivaa- tit. Taannaavutitguuti Capitoliumip qaani illutit guutisiorfigineqartus- saq.« Nersorinnillutillu torlornerat, a- ngutit ikkua nuannaaqisut kejseri- minnik qiimmattaatiginninnerat su- alungaarmat arnatoqqap siulittuisar- tup kiisa tusarpai. Isigisaanit allamut saatippaat. Innap killerpiaaniilluni issiavimminit nikutserpoq orniguk- kamilu inuit akornannut pilluni. Al- lamut asseqanngilaq soorlumi nuiar- luk samanngaanniit qullarluni qaq- qap qaaniittunik uligisoq. Utoqqaas- susersuarmini tataannaqaaq. Nujai kiinaanut assiupput nipeqqutallutik tukassuarmillu suunatik. Avataani nagguai tinoortiterput, amiatalu qer- nertuinnaasup timaa poorsimavaa assigalugu orpiup qalipaapanerulut- toq eqisalunnernillu ulikkaartoq. Kisianni qanilliartorpoq pissaane- qarpalulluni ataqqinarpaloqalunilu, kejseri toraaginnarlugu. Assammi il- luanik kejseri paffiatigut tiguaa, illu- anillu ussersuuppaa kangiani unga- sissorsuarmiittumik tikkuullugu. »Takuuk,« pilerpaa, kejserilu qi- nilerpoq allamik nakkutigisaarullu- ni. Avatangiisit tamarmik erseriar- torput, kangialu ungasissorsuaq isi- gilerpaa. Isigilerpai innap innaaqqis- sup ataaniittut illupalaannguaq aam- ma ammarnanut pillutik savanik paarsisut seeqqumiartut. Aamma ta- kulerpai nersutaasiviup iluaniittut anaanaq inuusuttunnguaq seeqqu- miartoq meeraarannguaq siornan- gersimallugu, kiisalu meerannguaq natiinnarmi ivikkat qilertat qaanni nalasoq. Arnatoqqallu siulittuisartup tiker- suata najungaleqisattuinnaap mee- raq piitsoq inna tikkuarsimavaa. »Ave Cæsar!« arnatoqaq siulittu- isartoq nipaa illaruaatiginnilluni pi- lerpoq. »Aana guuti Capitoliumip qaani illuni guutisiorfigineqartus- saq.« Augustusi qimaariarpoq una tin- naarsorigamiuk. Taavali arnatoqaq siulittuisartoq takorluuinerujussuup tikippaa. Isai tappingingajassimagaluartut tukum- maarissipput, assani qullarpai qilaap tungaanut, nipaalu qassarissoq aa- lajaappalussuseqarpoq silarsuaq ta- makkerlugu tusaaneqartariaqarluni. Oqaatsit anippai soorlumi nuissat a- Selma Lagerlof Selma Lagerlof inuuvoq 1858 Mårbackami, Sverigep nunaata immikkoortortaani Vårmlandi- mi. Nunarsuarmi tamarmi ilisi- maneqarpoq atuakkiallu oqaat- sinut assigiinngitsorpassuarnut nutserneqarsimallutik. ’Vortids konversations leksikonMmi ima- tut ilisaritinneqarpoq: »Lagerlofip suliarisimasai pit- saasuullutik kukkuneqartarlutil- li, takorluuisinnaanermik aam- mali pikkunaatsuliorsinnaaner- mik, torrallaarujussuarnermik aammali meerarpallannermik soqutaarpianngitsunillu allaase- risaqartarnernik eqqumiitsumik takussutissaqartarput,assiliarsu- aliortarpoq saniatigulli aamma ’qalipaasarluni’ supajunnik.« Selma Lagerlof Landskronami ilinniartitsisuulluni aviisip sapaa- tip akunneranut saqqummersar- tup, Idunipeqquisippaaatuakki- aata GostaBerlingsSagap ilaanik saqqummersitsinerani. Atuakka- mi oqaluttuarineqarpoq 1820- ikkunni Vårmlandimi nunaatilis- suarni inuuneq, atuagarlu taan- na naammassillugu saqqummer- sippaa 1891-mi. Naliligaanera sakkortusimaqaaq. Atuakkior- taqattaareerluni, oqaluttuaarali- ortaqattaareerluni kristusilu pil- lugu oqaluttualianik saqqum- mersitsisareerluni atuakkiami aamma nunatsinni tusaamasaa- nerpaat ilaat, Nils Holgerssons underboret resa genom Sverige saqqummersippaa. ’Vortids kon- versations leksikon’ taanna pillu- gu ima allappoq: »Nunanut ilin- niut allanut naleqqiunneqarsin- naanngitsoq, tupinnartulik, a- nersaanissimaartoq, kisiannili aamma kukkuneqartoq, soorlu tuttorsuup martsimi nuliusarne- ra »ilisimasanut ilisimatuussutsi- mullu soqqusaatsuuneq takussu- nartoq.« (Kingulleq prof. lonn- bergip isornartorsiuineranit).« Selma Lagerlof 1907-imi Up- psalap Universitetiani ataqqi- naammik doktorinngortitaavoq, 1909-mi nobelprisimik nersor- naaserneqarpoq, 1914-imi Sven- ska Akademienimi ataqqinaam- mik doktorinngorpoq kiisalu 1922-mi tyskinik aamma ataqqi- naammik doktorinngortitaal- luni. kornanni allassimaannassasut imaat- tut: »Capitoliumip qaani guutisiorfi- gineqassaaq silarsuup nutaanngortitsisua, kristumiu imaluunniit kristu- miup assortortaa, kisianni pinngortitaq nakuu- soq.« Oqaatsit taakku anereeramigit i- nuit annilaarsimaqisut akunnisiorlu- git qimatserivoq, kigaallilluarlunilu qaqqakkut aterterami takussaajun- naarluni. Taamak pisoqareermat aqaguani ulloq naanngitsoq Augustusip su- kannersumik peqqussutigaa nammi- neq pilluni Capitoliumip qaani naa- laffiliortoqassanngitsoq. T aarsiullugu tassani sanatippaa al- tari inoorlaamut guutip qitornaanut pigititani, atserpaalu Qilaap Altaria -nik, Ara Coeli-mik. ADVOKATBISTAND Når De har henvendt Dem, rin- ger vi Dem op uden særlig udgift for Dem. Vi har rutine i alminde- lig advokatpraksis i Grønland og er kendt med forholdene på Grønlands vestkyst. MYNBORG & BOSERUP Advokatfirma Postboks 27.6400 Sønderborg 04-42 36 05

x

Atuagagdliutit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.