Atuagagdliutit - 05.07.1989, Qupperneq 15

Kll.LINGUSAAQ 15
Aalisakkanik misis-
suisut ulapaassapput
Neriuutigineqarpoq ukiormanna kiisali ukiut tamaasaartumik
Namminersornerullutik Oqartussat kilisaataanniit raajaqassusia
misissugarineqartalissasoq
- Allattoq Finn O. Kapel -
Kalaallit Nunaanni Aali-
sakkanik Misissuisut
(GF) 1989-imi sincrissap
imartaani misissuiniar-
put angallatitik marluu-
sut »Adolf Jensen« aam-
ma »Misiliisoq« atorlu-
git, aammali misissui-
nerminni angallatigini-
arpaattaaq GHT-p kili-
saataataa »Sisimiut«,
Umiarsuaaqqanut naa-
laganngorniat Ilinniarfi-
ata angallataa »Kissa-
vik«, islandimiut imma-
nik misissuutaat umiar-
suaq »Bjarni Sæmunds-
son« aamma japanimiut
inniarsuaat »Shinkai
Maru«. Arfernik misissu-
inissami aamma timmi-
sartut attartomeqarsi-
masut m arluk atorne-
qassapput. GF-imi suli-
sut ilaat sinerissap imar-
taani nunat allamiut mi-
sissuinissaanni peqa-
taassapputtaaq. Kiisalu
aalisariutit allat aalisar-
nerminnut atatillugu
misiligutissanik katersi-
sinneqartassapput, aam-
ma nunamut tulaassat
aalisakkat, raajat miluu-
masullu imarmiut misis-
sugassanik ilanngaavigi-
neqartassallutik.
»Misiliisoq« Kalaallit Nu-
naata avatangiisiinik Misis-
suisut Ivittuut, Narsap
Maarmoriliullu eqqaani mi-
sissuinerminni atussavaat.
Hydrografi
Immap nillissusianik kis-
sarsusianillu, tarajoqassusi-
anik allanillu misissuinissat
ukiuni siuliinisut Kitaani si-
nerissami misissuinerit
nanginnerissavaat. 19. juni-
miit 9. julimut »Adolf Jen-
sen« Paamiuniit Nuussuaq
tikillugu misissuissutaas-
saaq.
GF aamma peqataassaaq
nunani allamiut misis sui-
nissaannut taaneqartumut
Greenland Sea Project - ta-
matumani misissuifilginiar-
neqarpoq Grønlandshavip
immatut issusia kiisalu si-
laannarmut sikuusarnera-
nullu qanoq sunniuttarne-
ra. Tamakkuninnga misis-
suineq 1987-imi aallartinne-
qareersoq 1992-imi naam-
massissangatinneqarpoq.
Islandimiut suleqatigalu-
git taakku umiarsuaannik
imaaniittunik misissuum-
mik »Bjarni Sigdmunds-
son«-imik Grønlandshavet
misissuifligineqassaaq sep-
temberi naangajavillugu.
GF peqataassaartaaq
World Ocean Circulation
Experimentimik (WOCE)
piareersaanissamut, tassani
siunertarineqarpoq imar-
pissuit qanittuini immap
sarfamik ingerlaartitaane-
ranik nalun aarsuinissaq
nunarsuup tamarmiusup
klimaata issusianik ilusiler-
suikannernissamut atugas-
sanik. Europap avannaami-
Ut tamatumani suleqatigiit-
tussat tassa Kalaallit Nu-
naat-Island-Savalimmiut-
Sko tland.
Aalisakkanik
misissuinerit
Aalisakkanik misissuinissa-
mi sammineqarnerussapput
raajat saarulliillu. Avataata
raajaqassusianik 23. juli-
miit 21. augustimut Nam-
minersornerullutik Oqar-
tussat kilisaataat »Sisimi-
ut« Kitaani misissuissaaq,
kiisalu 26. augustimiit 21.
septemberip tungaanut Tu-
numi.
Misissuinerni aamma
naalagaaffiit allat - Canadap
Islandillu - aalisamikkut
killeqarfii pullavigineqatsi-
artussaassapput.
Misissuiffissani sumiifiis-
saat aalajangersariikkani
qalorsuit atorlugit misissui-
nerit ingerlanneqassapput.
Nalilemiameqassallutillu
maannakkorpiaq qanoq raa-
jaqartiginera aamma raajat
qanoq atsigineri. Pisarine-
qartartut najoqqutaralugit
raajat angissusii taqamori-
arneqartussaassapput.
Ukiormanna misissui-
nertigut aallartinniar-
neqarpoq kalaallit aali-
sarneranni aalisakkat
pingaarnerpaasut ukiut
tamaasaartumik misis-
suiffigineqartalernis-
saat.
1982-imi tyskit saarulle-
qassusianik misissuilereer-
simapput raajaqassusianik
misissuisarnissani taakkar-
tomeqartuni periusaasut
assingusuannik periuseqar-
lutik, tassa umiarsuaq mi-
sis suutertik »Walter Her-
wig« Kitaani Tunumilu kili-
satsittarlugu.
Ukiuni kingullerni GF
umiarsuarmut ilaatitaqar-
talersimavoq, naatsorsuuti-
galugu ukiormannattaaq
peqataatitaqarsinnaanissa-
ni.
Tunumi misissuisoqas-
saaq oktoberip naalemera-
niit novemberip 10-ata tu-
ngaanut; kingornalu Kitaa-
ni 24. novemberip tungaa-
nut.
GF-p nammineq saarulle-
qassusianik misissuiner-
minni samminerussavai
saarulleeqqat tunisassiari-
neqamissaminnut mikival-
laartut amerlassusiisa taqa-
moriarnissaat saniatigullu
»Walter Herwigs« misissui-
nerani ikiortassalluguttaaq.
Misissuinissami siullermi
taaneqartumi qassutit tis-
sukartittakkat nigakitsut
atomeqassapput. »Misilii-
soq« Qaqortup, Nuup Ma-
niitsullu qanittuini qassu-
sersorluni misissuissaaq.
Taamatut misissuinissaq
»Walter Herwigs«-ip misis-
suineranut tapertaaniartus-
saassaaq, tassa 3 milinik kil-
leqarfiup timaani »Walter
Herwig« misissuisinnaann-
gimmat. Misileraalluni aali-
sarnissani aamma ningit-
takkat atomeqassapput, pi-
ngaartumik immani nater-
luttuni saarullinnut kilisaf-
figissallugit tulluanngitsu-
ni.
»Adolf Jensen« aamma
»Misiliisoq« 16. oktoberimiit
10. novemberip tungaanut
misileraassapput, »Misilii-
soq« Qaqortumut qanittu-
mi, »Adolf Jensen«-ilu
Nuup, Maniitsup Sisimiullu
karranni.
Saarulliit 1984-imi tuker-
tut maanna assorujussuaq
takkusimaalerput. Soqutigi-
neqartorujussuuvorlu paa-
sissallugu tamakku suflisin-
naanngorunik Tunumut Is-
landimullu uiarsinnaassa-
nersut. Adolf Jensen« 14.
augustimiit 2. septemberi-
mut tamakkuninnga misile-
raassaaq snellersorluni.
Septemberimissaaq
»Adolf Jensen« Ammassal-
lip eqqaani aalisakkanik mi-
sileraassaaq Ammas salim-
miut angallatilittaannik
ikiorserluni. Ningittakkat
atorlugit misileraaneqas-
saaq - pingaartumik qalera-
leqassusianik.
Qaleraleqassusianik aam-
ma »Misiliisoq« Upernaviup
eqqaani misissuissaaq 21.
augustimiit 9. spetemberip
tungaanut.
Kapisillit
Pisarnertuut ukiormanna
kapisileqassusianik misis-
suinissaq piumaarpoq cana-
damiut amerikamiullu ilisi-
matuui suleqatigalugit. Kii-
salu Paamiunut, Nuummut
Sisimiunullu tulaanneqar-
tut tattaasa ilaannik peer-
siffigineqartassapput misis-
sugassanik. Kapisilinnik
misissuinermi qanoq utoq-
qaatigineri kisimik aalajan-
gemiameqameq ajorput
aammali paasiniarneqartar-
luni nunap sorliup imartaa-
neersuunersut. Tassa Euro-
pameersuunersut imaluun-
niit Amerikamit avannar-
lermeersuunersut.
Tyskit umiarsuaat imma-
nik misissuut »Poseidon«
julimi Kalaallit Nunaata ku-
jaterpiaani misissuilerpat
GF-imi ilisimatuut ilaat pe-
qataatinneqassaaq. Misis-
sorniameqarput aalisagaaq-
qat - pingaartiunik sulup-
paakkat - sumukaqqaartar-
neri - ilaatigullu uumasuaq-
qat inuussutigisartagaat
misissu ifTigineqassallu tik -
tassa piank to nit immallu
natermiut, kiisalu immap
piissusia sarfallu sakkortus-
susia misissomeqarlutillu
uuttortameqassapput.
Itinerusuni
Kalaallit japanimiullu sule-
qatigiilemerannut aallami-
utitut japanimiut umiarsu-
aat »Shinkai Maru« kilisal-
luni immani itinerusuni mi-
sissuissaaq, siomatigut saa-
rulhnnik raajanillu misissu-
isarnemi annertunerusu-
mik aallunneqarsimanngit-
suni. Kittani misissugtuisi-
nerussavai qaleraleqarfiit
imminnguaqarfiillu kilisaf-
fiusinnaasut, Tunumilu su-
luppaakkanik.
Kitaani aprilimi majimilu
misissuereeraluarpoq, si-
korsuilli assut akomutigisi-
mallugit. Tunumiissaaq
septemberip 2-niit 12. okto-
ber tungaanut.
Mlluumasut
Kitaani Tunumilu arfeqas-
susianik misissorneqassap-
put tikaagulliit, tikaagulhu-
saat qipoqqaallu. »Adolf
Jensen« junimi Nuup eq-
qaaniit kujammut inger-
laarluni misiliisimavoq ti-
kaagullinnik tikaagulhusaa-
nillu nalunaarsuiniårsima-
voq qaammataasakkut aal-
lakaatitsissutit atorlugit,
kiisalu arferit uumatillugit
misiligutissanik narajoraa-
saannik - biopsier - katersi-
niarluni. Kiisalu arferit sor-
lersiorlugit assiliisaqattaar-
simallutik.
Kingoma 17. julimiit 5.
augustip tungaanut Qeqer-
tarsuarmiit Arsummut ar-
femik taakkunanngattaaq
assiliisaqattaassaaq biopsi-
nillu katersilluni. Aamma 7.
- 18. august »Kissavik« taa-
matorpiaq misissuisinneqa-
rumaarpoq.
Timmisartut marluk at-
tartorlugit Kitaani 17. juli-
miit 11. augustimut kiisalu
Tunumi 24. julimiit 19. au-
gustimut arferit annerit - ti-
kaagullinniit annerusut - ki-
sinniameqarput.
Upernaviup eqqaani okto-
berimi qilalukkanik qaqor-
tartalerpata misihgutissa-
nik aamma p>eersisoqartaru-
maarpoq.
Kiisalu Uummannap pigi-
saani kujallemi augustimi
aataarsuartat allattoortallu
iisaannik katersisoqassaaq,
paasiniameqarmat puisit
suut nerisarinerusarneraat.
N M una luna t allamii iflta ima ilt Kai. rtaani
misissuinissaat
Kingumut ukiormanna nunat allamiut arlaqartut Kalaallit Nunaata eqqaani misissuisussaapput - Makuuppullu
Ullut: Naalagaaf.: Umiarsuaq: Siunertaq:
15/1-31/1 Island »Bj. Sæmundsson« Tunumi ammassassior- neq
19/1-10/3 Canada »Baffin« Grønlandshavip imar- taa. (Greenland Sea Pro- jectimut atatillugu)
Apr-Nov Japan* »Shinkai Maru« Kitaani Tunumilu itine- rusuni kilisanneq aam- ma misileraalluni aali- sassaaq
8/S-7/7 Tyskland »Polarstem« Hydrografi planktoni- siomerlu Grønlandsha- vimi (Greenland Sea Projeetimut atatillugu)
21/6-20/7 Tuluit Nun. »Cirolana« Hydrografi Tunumi, imaaqalu Kitaani (World Ocean Circulation Expe- rimentimut atatillugu)
3/7-4/8 Tyskland* »Poseidon« Kujataani aalisagaaq- qat, pingaartumik sulup- pakkat ingerlaartarfii
12/7-31/7 Russit »Pinro« Hydrografi, plankton, kilisannerlu (pingaartu- mik suluppaakkanik Tu- numi
17/7-6/8 Canada »Dawson« Hydrografi Labradorha- vimi. (World Ocean Cir- culation Experimenti- mut atatillugu)
28/7-20/8 Norge »G.O. Sars« Tunumi ammassassior- neq
3/8-9/9 USA »Endeavor« Hydrografi Grønlands- havimi. (Greenland Sea Projeetimut atatillugu)
9/8-1/9 Island »Bj. S æmundsaon« Tunumi aalisakkat suaat tukerlaat aalisagaaqqal- lu
8/9-29/9 Island* Danmark/ Kai. Nun. »Bj. Sæmundsson« Hydrografi aamma si- korsuit ingerlaartarne- rat, Grønlandshavimi. (Greenland Sea Projecti- mut atatillugu)
1/11-10/11 Island »Arni Fridriksson« Tunumi ammassassior- neq
1/11-24/11 Island »Bj. Sæmundsson« Tunumi ammassaaaior- neq
23/10-24/11 Tyskland* »Walter Herwig« Tunumi Kitaanilu kili- sanneq saarulleqassusia pinerullugu
Nassuiaat: Misissui sussat nalunaameqamerisa kingomatigut »*« allassimap- p>at tamanna isumaqarpoq Kalaallit Nnnnnnni Aalisakkanik miKis- suisut peqataatitaqartussaasut sulisumik ilaannik ataatsimik arla- linnilluunniit.