Atuagagdliutit - 05.02.1990, Blaðsíða 5

NR. 15 1990
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
5
OQALLINNEQ - DEBAT
ISUMMAT SAQQUMMIUGUK - SKRIV DIN MENING TIL AG
Meeqqanut inuusuttunullu
saaffiginnittarfissamik
All.: Jakob Fly, Ilulissat.
Iluamik naalagiar-
titsisarlusi
All: Morten Petersen, Nuuk
Ulluni makkunani inuu-
suttut eqqartorneqartu-
nut ilaapput. sunngif-
fimminni, suliffissaale-
qineranni atugarisaan-
nilu qanoq-iliuusissaa-
sinnaasunik saqqummii-
soqartarpoq, ilaatigut
inuusuttut namminneq
akuuffigisaannik. Ta-
manna inuiannut kalaa-
liusunut peqqinnartuu-
voq, tassami ullut ikaar-
saarfiit nutaaliorner-
mut ullutsinni atuum-
mata! Ajomartorsiutit
assigiinngitsut taakkar-
torneqarput, soorunali-
mi imigassaq ikiaroor-
nartorlu assut patsisitut/
tunuliaqutaasutut ilaa-
sussaareerlutikl
50-sikkunni 60-sikkunni-
lu inuusugut maanna iner-
simasuunermut ikaarsaar-
titerpugut tusartuartarsi-
mallugu imigassap inuian-
nut uatsinnut qanoq ajor-
nartorsiortitsinera/ajoqu-
taatiginera takusartakkatsi-
gut misigisartakkatsigullu!
Uaguttaarlumi miserrati-
gisinnaanngilarput taa-
maattoqartoq. annermillu
ukiuni kingulliunerusuni
ikiaroornartup atugaaleme-
ratigut ajortut/nuannin-
ngitsut amerleriangaatsiar-
simaqalutik!
Atuipilunnerit tamakkua
kingunerisimasaat kingune-
riumaagassaallu suli utaq-
qiinnartutullusooq ippavut.
Aaqqivinneqarnissaannut
tamatta nangaassutut illu-
ta, soorlulusooq sungiussi-
masatsitut pisortat assigi-
saallu oqartussaasut ajor-
nartorsiutinik aaqqiiumaar-
tut. Utaqqiinnalersimaner-
pugut quarsaarnartunik tu-
pannartunik alianartuniliu
aatsaat tusamissatsinnut.
Maannami nalunngisar-
put malillugu utaqqisartak-
kavut oqartussaasut tama-
tigut periuseq una atortuar-
massuk; arlaannik pisoqar-
pat, aatsaat qanoq-iliuuse-
qartarlutik. Imigassamik
matusigallartarnermik, kil-
lilersuinermik allamilluun-
niit periuutsimik iliornialer-
sarlutik, ilaatigut misile-
raafligalutalusooq, tassami
annersinneqarata sapinngi-
samillu maalaaruteqarpal-
laarata atorsinnaasariaqar-
tartussaagatsigik?
Inuk pinngortitaavoq
ajortut ajunngitsullu im-
mikkoortissinnaallugit, so-
orlu ajortunut avaarsin-
naalluni. Ajunngitsunut
kaammattorneqaruni inuu-
nini taamaatsinniartussaal-
lugu, inuiassuilli kikkul-
luunniit kukkuluitsuullutik
ingerlasinnaanngimmata,
uaguttaaq kalaallit inuiaat
nakkar fissarsis imavugullu-
sooq qaangerneq sapikkat-
sinnik??!!
Taamaattoqartillugu
kiinguaajusut eqqaane-
qanngitsoorsinnaanngillat,
taakku siulliit kukkunerat
ersuttussaammassuk aaq-
qinniartussanngoorlugulu!
Taamaattumik kinguaat
atugarisaatigut, isummer-
nissaannut isummat siune-
qarluartut, suliflissat ka-
laallinut uuttuussat, ilinni-
arnerillu kalaallinut tullu-
artut, eqqarsaatigalugit
oqaatsivut eqqarsartaaser-
pullu atorlugit aaqqissuus-
sat, ujartorneqartariaqaler-
put inuusuttut peqatigalu-
git, tunuliaqutaralugit,
maannakummi pissutsit
atuuttut kingornussiu-
maartunut qaangiataarin-
nippallaagaat!
Eqqarsartaatsit nutaat,
ileqqutoqqanut pitussi-
manngitsut atornerusaria-
qalerpavut, soorunalimi
ileqqut pitsaasut ataqqillu-
git!
Assersuutitut siunner-
suusioraanni;
Ukiut kingulliit arnat nip-
paarissiartortillutik naalak-
kersuinermut saakkiartu-
lersimanerat ima qujanarti-
gisimavoq, allaat illoqarfut
amerlanerpaat maanna qi-
mamguveqalersimallutik,
tassami angerlarsimaffiit
iluanni ajomartorsiutit, so-
orlu annersaanerit, aliasuu-
tit, oqaaseriumasat naqisi-
maneqarsimanermut kin-
gunerisaasut anersaaruluu-
tigineqarsinnaanngorlutik.
Tamakku tamarmik pisin-
naalerput arnartavut im-
minnut sullissinnaanngora-
mik ikitillu eqqissillutik ma-
misarniarsinnaalerlugit!
Inuusuttulli meeqqallu
qanoq iliorfigineqartarpat?
Amerlanerpaatigut nam-
minninnguaq inuunertik in-
gerlaterusaarpaat, sorpas-
suarnik eskimuut beton-
jungle-ni ajornartorsiugaar-
lutik napatinniarsarilersi-
mapput sunik qanorlu ikior-
serneqarsinnaanertik eq-
qarsaatiginagu/nalullugu!
Angerlarsimairiit sequm-
makuuneri, ilinniarfiit ajor-
sartitsineri, inuiaat sumi-
ginnaanerisa tullaarivaallu-
sooq maanna naasupillutut
naasimasutut takussaaqa-
lutik, tassaasut børnehjem-
ini, parnaarussivinni, iser-
titsivinni inuusuttunullu
isertitsivinniitsillugit!
PUiarisartagaat nalun-
ngeruttoratsigik taagussal-
lugilluunniit pisariaqanngi-
laq. Naliginnaalersimarut-
tormata atuaraluarlugil-
luunniit tusaraluarlugil-
luunniit uissuummissaarlu-
ta soqutaanngitsutut isigi-
lersimagatsigit!
Qulaani taarikkattut ar-
nat iliuuserisimasaat torral-
lataammata, soormi taava
meeqqanut inuusutunullu
saaffiginnittarfunmikyqi-
marnuvimmik ulloq unnu-
arlu ammasinnaasumik pi-
lersitsisoqarnianngila, tas-
saniillutik inuusuttut iner-
simasullu, paasinnissin-
naallutillu siunnersuilluar-
sinnaasut, tusarnaarluar-
sinnaasut sullissilluarsin-
naasullu?
Oqarasuaateqarsinnaalu-
tik kikkulluunniit saaffigi-
sinnaasaannik, tassani an-
gajoqqaat meeqqatik pillu-
git saaffiginnissinnaallutik/
siunnersoqqusinnaallutik?
Siunnersuutaaginnarpoq,
oqareernittuulli, eqqarsar-
taatsit nutaat atorniartaria-
qalerpavut nakkaativitsin-
nata, periarfissaagallartillu-
gub!
Kingulissavut iluatinnar-
neraannarnagit qanoq iliuu-
seqarfiginiartigit!
Siullermik oqaatigiumavak-
ka iluarsineqarsinnaasutut
isigisakka. Naalagiarnermi
qinnutaasartoq atuarneqa-
leraangat najussimalersar-
punga maligigaan gakku
kukkusumik atuameqaler-
soq, taamalu ilarpassui
qaangiinnameqartarlutik
nanginnartarlugu. Pissu-
taasarnerluni ajoqiunngit-
sumit atuarneqartarami?
Taamattaarlu aamma naa-
lagiartoqarnermi aamma
Suliffeqarfissuup KNI-p
sulisuni 60-inik ukioqa-
leraangata qulequttami
allassimasutut oqarfiga-
lugit soraarsittalerpai.
Pikkorilluni niuertorpa-
laartumik KNI-mik im-
minut akilersinnaasu-
mik ingerlatsiniarneq
immini anguniagaq
qjunngitsuuvoq.
KNI-lli sulisui sulilluar-
tut, piflissamik nakkutilliil-
luarlutik suliffimminnik
paarsilluartut, ukiorpassu-
arnilu aalajaallutik sullissi-
simasut, maannakkut KNI-
mi periaaserineqalersima-
sut malillugit, 60-inik ukio-
qalerniariartut soraarsinne-
qartarput.
Ved årsskiftet overgik sund-
hedsvæsenet til at beregne
og anvise alle timelønninger
centralt fra Nuuk. Radioavi-
sen har fortalt om mange
problemer i forbindelse med
overgangen, men sundheds-
væsenet har oplyst at det
kun er begyndervanskelig-
heder, og der kan ikke være
tale om at gå tilbage til det
gamle system, hvor medar-
bejderne får udbetalt deres
løn på kommunekontoret.
Jeg synes det er sørgeligt
at høre at endnu en funk-
tion er blevet frataget insti-
tutionerne ude på kysten og
centraliseret i Nuuk, Manu-
el beregning af løn er ganske
vist meget tidkrævende, og
det er forståeligt at ledelsen
i Sundhedsvæsenet vil ind-
føre EDB, men når regn-
skabsfunktioner centralise-
res, virker det som om leder-
ne ikke har sat sig ind i de
seneste års udvikling inden-
for EDB. I de sidste år er der
fremkommet mange små,
billige og effektive compute-
re med tilhørende program-
mer beregnet på at klare
bogføring, løn- og skatte-
regnskab i et lille firma eller
institution, og dette har net-
op skabt mulighed for at de-
centralisere en del af de
funktioner, der i dag udføres
centralt i Nuuk eller Køben-
havn.
taamatut kukkusoqartarlu-
ni. Soorunami palasit ta-
makku malunngitsoortar-
navianngilaat, qaangaaniil-
limi naalagialernermi naala-
giareernermilu qinnutaa-
sartut nalunngilluaratsi-
gik? Tamakkua uppernar-
siiinnarpaat sutigut tamati-
gut kinguariartorneqartoq
kristumiussutsip iluani. Ta-
manna ilagiinnut nuanngik-
kaluaqaaq, neriussaagulli
iluarsineqarumaartut. Naa-
Taamatut soraarsitsineq
uanga tunginnit isigalugu
ippinnaatissaqartinnavi-
anngikkaluarpara sulisoq
pineqartoq sullerluttuusi-
magaluarpat, suliffimminik
nakkutilliineq sapersuullu-
ni naalagarsiortuunanilu.
Ilinniagaqarsimallutimmi
sullivissaaruttut tassunga
ikkukkaanni pitsaaneroqqo-
orput.
60-inilli ukiullit ilarpassui
suli sullerissorsuusarput,
piffissamik nakkutilliilluin-
nartuusarlutik, sulilu suli-
sutut atorluarsinnaasarlu-
tik.
Suli sulilluarsinnaasutut
suleqatinit pisortarisanillu
ilisimaneqarluni, nammi-
Decentralisering giver de
lokale institutionsledere og
medarbejdere indblik i regn-
skaber og budgetter, hvilket
igen giver dem lyst til at
medvirke til en økonomisk
drift af virksomheden.
Omvendt skaber det util-
fredshed når medarbejderne
bliver frataget deres ansvar,
og det i stedet overføres til
Nuuk. Dette vil igen skabe
ligegyldighed overfor virk-
somheden og dens økonomi.
Endelig mener jeg, at alle
institutioner har en forplig-
telse til at medvirke til ud-
lagiarnerup nalaani eqqu-
miitsut naliginnaaleriar-
tuinnartut inuit pissuseri-
sartagaat iluarsineqarniar-
lik?
Inuutillu naalagiarneq so-
raarunnavianngilarput.
Naalagiar nerup ingerlane-
rani pissusiusartut nuan-
niitsut pissusissamittut in-
gerlaqqilernissaat neriuuti-
gissavarput, oqaluffimmi
katersortarfiunanilu ataat-
simiittarfiunngimmat.
nerlu imminut suli taama
ihsimaaraluni, 60-inik ukio-
qalerluni oqarfigineqarluni
atorfissaarunneqarluni qa-
normita misigisimanarpa?
Inuugatta - maskiinaana-
ta - misigissuseqarluta eq-
qarsaatersorsinnaallu talu
akissutaa nammineq na-
lunngilarput: »Nikallual-
lannaqaaq......
KNI-p sulisuminut 60-
inik ukiulinnut aalajaallutik
sulisunut periaasia »atorfis-
saaruppatsigit« apeqquser-
tariaqarluinnarpoq inunnut
tujorminarluinnartuugami.
SIK tamanna pillugu qa-
noq iliuuseqarpa?
dannelse af deres personle,
ikke blot det personale der
er ansat ved hovedkontoret i
Nuuk, men ogås personalet i
kystbyerne.
Det er på tide, at vore le-
dere begynder at tænke sig
om og i højere grad lade de-
res medarbejdere ude på
kysten få indflydelse på de-
res egne forhold, og tenden-
sen til at udvikle Nuuk på
bekostning af alle de andre
byer må vendes nu. -Og det
gælder ikke blot sundheds-
væsenet, men flere andre af
vore institutioner.
Jakob Fly, Ilulissat: Meeqqat inuusuttullu saafliginnittar-
fissaannik pilersitsisoqarniarli.
rvice
Tlf. 21033 . P.O. Box 152.3900 Nuuk Fax 23039
Levering af fyringsolie.
Vi leverer også brændstof samt
smøremidler på havnen.
Telf. 2 10 33 - Telefax 2 38 39
Uuliamik ikummatissamik aatsineq.
Ikkumatissamik uuliarterutissamillu
aamma umiarsualivimmut aatsisarpugut.
Åtorfissaaruppatsigit
All.: Samuel Olsen, Akaaraq, Sisimiut
Centralisering til Nuuk
Af Gerdt Vilholm, Tasiilaq