Atuagagdliutit - 05.02.1990, Blaðsíða 6

6
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 15 1990

Oqartussaasoq
naasuleritooq
Karen Stjemholm nikallorsimanngilaq, naak imaq Nuummilu imeqarfik
uuliamik mingutsiimeqarsimagaluartut
- Naammagittartariaqarpoq suulluunniit imaaliisiaannaq
naammassineqarsinnaasanngimmata.
- Ting tager tid, og skal demokratiet virke, er man nødt til at
have tålmodighed. (Foto: Knud Josefsen).
NUUK(RS)- Ullaara-
laanngugaa telefuuni si-
anerpoq. Oqaluttuunne-
qarpunga Elias Kleist ik-
karlissimanerarlugu ki-
vingqjalernerarlugulu.
Suli iterluarsimananga
eqqarsariarpunga • uan-
gami sussagakku - taava
iteriasaarpunga. Ilumut
uanga tamanna susassa-
raara.
Namminersornerullu-
tik Oqartussat avatan-
giisit pinngortitarlu pil-
lugit oqartussaasoqarfi-
anni kontorchefiusoq
Karen Stjemholm illari-
atsiarpoq pujortagassa-
minillu kukutseqqilluni.
Allaffimmini naasorpas-
suaqangaarami periar-
feqanngingajattumi issi-
avoq, naasuuterpassui
ukiumi qaamanikikkalu-
aqisumi naalluarsi-
mannguatsiaqaat. Pin-
ngortitamut oqartussaa-
soq naasuleritulluinnar-
tuuvoq, tamanna naasut
sumi tamani ittut erser-
sippaat.
Arnaq taanna naalagaafliup
ataatsimiititaliaani 1979-
imili aallartinneqarsimasu-
mi 80-ikkut qiteqqunneran-
ni sulileramili isummami-
nik isertuussinani saqqum-
miussisarsimavoq. Ataatsi-
miititaliaq aallartinneqara-
mili Kalaallit avatangiisit
pillugit inatsisiliuunniarlu-
git suliniartualersimavoq.
Annertuumilli pisoqarsi-
manngilaq.
Tassani sulileramili suli-
assaq soqutigilluinnalerpaa.
Inatsisinik ilisimatooq, ava-
tangiisit pillugit oqartussaa-
soqarfimmi kontorchefin-
ngorami avatangiisinut tun-
ngasunik soqutiginnittoru-
jussuanngorpoq. 1987-imi
martsimi atorlilinnik ataat-
simiititaliortoqarpoq Ka-
laallit Nunaanni avatangii-
sit pillugit inatsisissamik
suliarinnittussamik. Inatsit
Danmarkimi atuuttoq tun-
ngavigalugu sulisoqarpoq,
inatsisissamullu missinger-
suusiaq siulleq inatsisartut
1988-imi upernaakkut
ataatsimiinneranni saq-
qummiunneqarsinnaaler-
poq. Taanna akuersissutigi-
neqarmat suliaq ingerlateq-
qinneqarpoq, taamalu »ava-
tangiisit illersorneqarnis-
saat pillugu Inatsisartut
peqqussutaat 22. december
1988«-imeersoq ukiakkut
ataatsimiinnermi akueris-
sutigineqarpoq. Taamalu
Kalaallit Nunaat avatangii-
sit pillugit inatsiseqalerpoq
1. januar 1989-imi atuutUer-
sumik, ullorlu taanna aam-
ma avatangiisinut immikko-
ortortaqarfeqalerluni.
Taamalu Karen Stjer-
holm atorfittaaqqikkujoq.
Tassa avatangiisinut pin-
ngortitamullu oqartussaa-
soqarfimmi kontorchefin-
ngorami. Pinngortitaq pillu-
gu naalakkersuinikkut aki-
sussaasoq tassaavoq naalak-
kersuisut siulittaasuat Jo-
nathan Motzfeldt direktøri-
lu akisussaasoq tassaavoq
Aqissiaq Møller.
Aalajangersakkat
Avatangiisit pillugit inatsit
pitsaalluinnartoq maannak-
kut pigineqalerpoq. Tassun-
ga Kalaallit Nunaanni pin-
ngortitamut tunngasut aa-
lajangersaaffigineqarput.
Aalajangersakkalli suli su-
kumiisuuleqqajanngillat.
Avatangiisit pillugit kom-
munit namminersornerul-
lutillu oqartussat suleqati-
giinnerat aatsaat aallarni-
sarneqaleruttorpoq, Karen
Stjernholm oqarpoq.
Qanittoq tikillugu nam-
minersornerullutik oqar-
tussat suliassaataat avatan-
giisinut tunngasut kisimiil-
luni isumagisarisimavai,
Kalaallit Nunaat tamaat su-
liffigisassaralugu akisus-
saafllgisassaralugulu.
Maannali kemiingeniøritut
ilinniarsimasumik fuld-
mægtigissamik atorfmitsit-
sisoqarsimalerpoq. Taamaa-
lillunilu namminersorne-
rullutik oqartussat avatan-
giisinut immikkoortortaat
oqaaseqartinneqartarsin-
naalerpoq Karen Stjerholm
aallarsimatilluguluunniit -
angalagajuttarpormi Ka-
laallit Nunaanni nunanullu
allanut.
- Avatangiisit pillugit in-
atsinni allassimasut naam-
massineqartariaqarput ta-
makkulu sulissutigilereer-
pagut, Karen Stjernholm
oqarpoq. Atserineq, igitas-
sat uulialht kemikalianillu
akullit pillugit tamani
atuuttussanik malittarisas-
saliulereerpugut, aammalu
imeq imigassaq erngullu
imigassap qanoq pitsaassu-
seqarnissaa pillugu ataatsi-
miititaliassaq malittarisas-
siortussaq qanittukkut suli-
lersussaavoq - Qallussuarmi
mingutsitsineq taassumap
aallartinnissaanut nukingi-
saarutaasimavoq. Tamakku
pillugit ullumikkut ataatsi-
moortunik inatsiseqanngi-
laq.
Aningaasarpaaluit
Karen Stjernholm naamma-
gittaannarneq sapilerluni
Kalaallit Nunaanni avatan-
giisinut tunngasunut akule-
ruttalersimavoq taamalu
atorlilinnik suleqatigiissita-
hortoqarnissaa sulissutigi-
simallugu, maannakkullu
naammagittartorujussu-
anngorsimavoq.
- Iluarserusutakka amer-
laqaat, imaaliallaannarli
iluarsineqarsinnaanngillat.
Sorpassuit taamaapput. Pis-
susiviusut tunngavigalugit
sulisariaqarpunga, naak
ilaanni naammagittaallisas-
sagaluarumaluunniit. Anin-
gaasarpassuamilli tunine-
qartuugaluaruma nalun-
ngikkaluarpara taakkua su-
mut atussagaluarnerlugit -
immaqami illumi maani su-
lisut tamarmik aningaasa-
nik amerlanerusunik pissa-
qartinneqalersuugaluaru-
nik suliaminnut tunngasu-
nik iluarsaassinermut taak-
kua atussagaluarpaat. Ua-
gut ukiumut 2 milliuu-
niunngitsulluunniit avatan-
giisinut tunngasut atortar-
tussaavagut, taakkunan-
ngalu aningaasalersortus-
saasarpagut pisariaqalersil-
lugu siunnersortinik ilisi-
masaqarluartunillu suliso-
qartarneq, sanaartorneq in-
gerlatsinerlu. Aningaasat
amerlagisassaanngillat.
- Uuliamik mingutsitsiso-
qarsinnaaneranut upalun-
gaarsimanerulernissaq nipi-
tuuliuutigiuarpara, sineris-
samut qanittumi taamatut
pisoqarsinnaanera piareer-
simafligineqartariaqarmat.
Atortuutinik qajaannaan-
nersunik peqartariaqarluta-
lu sulisussanik taakkunin-
nga atuisinnaasunik ilinni-
artitsisariaqarpugut. Anin-
gaasat amerlanerusut ator-
sinnaagaluarpakka - kom-
munit aningaasanik amerla-
nerusunik atorfissaqartitsi-
galuarput - atserinermut,
eqqaaveqamermut aamma-
lu eqqagassanut uulialinnut
kemikahalinnillu katersui-
vinnut atugassaminnik.
Elias Kleist
- Ajunaarnerilli qanoq
iliuuseqarfigisinnaanngil-
luinnarpagut. Soorlu Elias
Kleistip ajunaarnera. Kili-
saat immamut meterinik
hundredinik arlalinnik itis-
susilimmut kivivoq puttal-
larteqqinneqarsinnaanani-
lu. Suhlu uuliakoortuarpoq,
taannali milliartortussaa-
voq. Kivifllani sarfap, ano-
rip sikullu pissusaat pissu-
taallutik qanoq Uiuuseqar-
sinnaanngilagut, taamaat-
tumik qujaannartariaqar-
pugut aniasoq tassaammat
fuelolie oqitsoq, emgerluni
sarfamit ingerlanneqarsin-
naasoq aalanngorsinnaasor-
lu. Puttasunik killilersuuti-
nik Danmarkimiit tikisitsi-
sinnaagaluarpugut, silalli
sarfallu pissusaat pissutaal-
lutik taakkua iluaqutaana-
vianngillat. Taamaakkalu-
artorh emgerluta paasiniaa-
simagaluarpugut paasigalu-
arlugu atortuutit kilisaatip
kivineraniit nalunaaquttat
akunnerisa 12-it qaangiun-
nerinnaaniit tikisissinnaa-
galuarlugit.
- Tamakku oqaluuserile-
raangatsigit annilaartaati-
gilersarpakka umiarsuar-
passuit fueloliemik oqi-
maatsumik, råoliemik assi-
gisaannillu usillutik Kalaal-
Ut Nunaata sineriaani an-
gallattuartut. Orsiaatit taa-
maattut arlaat ajutuussaga-
luarpat kingunissai eqqar-
saatiginerluunniit sapiler-
tarpakka...
Ammerivik
Mingutsitsineq Karen
Stjernholmip sammisima-
saa alla tassaavoq nam mi-
nersornerullutik Oqartus-
sat ammeriviata Qaqortu-
miittup imermik eqqagassa-
mik kuutsitsisarsimanera.
- Tusakkat siulliit malillu-
git crom annertoorujussuaq
umiarsualivimmut kuut-
siinnameqartarsimavoq,
Karen Stjemholm oqarpoq.
Pisimasoq ilisimasaqarluar-
tunut misissortissimavar-
put - uanga tamakku pillu-
git naammattumik ilisima-
saqannginnama - imaq qeq-
qussallu aammalumi aahsa-
gaaqqat umiarsualivimmiit-
tut umiarsualiviullu ava-
tinnguaniittut misissuifllgi-
neqarput, immallu ernganik
sanilliussassamik Narsami
tigusisoqarluni. Misissuk-
kat taakkua inernerinik suli
tigusaqarsimanngilagut
uangali paasisinnaasakka
malillugit, cromimik pisiari-
neqarsimasunit annerusu-
mik kuutsitsisoqarsimasin-
naanngilaq. Cromit pisiari-
neqarsimasut pillugit nalu-
naarsukkat misissorsima-
vakka, eqqorluinnartumillu
oqaatigisinnaavara kisitsit-
sit saqqummiunneqartut
siulliit ingasattajaagarujus-
suusut.
Kikkulluunniit
peqataasinnaapput
Avatangiisinut tunngasut
namminersornerullutik
avatangiisinut oqartussaa-
soqarfiata kisimi isumagi-
sassarinngilai.
- Pinngortitaq tamatta
sussaaraarput, iluaqu-
taanngilarlu uagut allafTun-
mut ingilluta nalunaarusi-
arpassuarnik qanorluunniit
amerlatigisunik sanaartus-
sagaluarutta tamakkulu in-
nuttaasunut kommuninul-
lu ingerlateqqissanagit, Ka-
ren Stjerholm oqarpoq. Ta-
matta eqqaamasariaqakkat-
ta ilagaat Kalaallit Nunaan-
ni inooqatigiikkuutaat
avinngarusimasumiittut eq-
qoruminartorujussuunerat
- soorlu eqqarsaatigalugu
imermik pilersuineq. Innut-
taasullu eqqaamajuartaria-
qarpaat pinngortitap mia-
nersuuttariaqarluinnartuu-
nera, tamattalu taanna
pinngitsoorsinnaanngilluin-
naratsigu. Tamanna imma-
qa ilaatigut eqqarsaatigival-
laartanngilarput. Pinngorti-
taq angeqaaq, inuit oqartar-
put, ilaannili kamaammin-
ngitsoortanngilanga pisut-
tuarlunga inunnit allanit ti-
kinneqarsimanngisaannar-
tumut pisoriniarlunga iga-
laaminikorsuarnut ingittoo-
raangama imaluunniit pla-
stikposikorsuit sumi tama-
niittut isigileraangakkit. Sa-
liinissaq ilikkartariaqarpar-
put. Igitassaativummi ake-
qanngitsumik angerlaat-
taarsinnaalluarpagut. Pisi-
niarutta annoraaminernik
puussamaateqartarsinnaa-
vugut batteriillu atoriikka-
vut akeqanngitsumik nier-
tarflnnut tunniuteqqittar-
sixmaavagut, taava eqqaa-
vimmukaanneqamatik
Kommunekimimut nas-
siunneqassapput suujun-
naarsitassanngorlugit.
Innuttaasut
Apeqqutit pinngortitamut
tunngasut naalakkersuini
isummerllgineqartartus-
saapput. Naalakkersuisut
ulluinnarni ingerlatsiner-
mut akissusaallutillu naa-
lakkersuinikkut oqartus-
saasuupput. Qallussiiup
mingutsitaaneranut tun-
ngatillugu immaqalu aam-
ma naalakkersuisut atorfil-
lillu suliassamik taassu-
minnga suliarinninnerat
pillugu innuttaasut immaqa
tunuarsimavallaarsimap-
put.
Tassunga tunngatillugu
Karen Stjernholm oqarpoq:
- Qanoq ilisukkulluunniit
uagut maani allaffimmin-
ngaanniit paasis sutis siini-
artarsimavugut. Isumaqa-
rami innuttaasut pisunik
tamanik ilisimatinneqartu-
artariaqartut, isumaqar-
pungalu ilisimasariaqagaat
tamaasa uagut saqqum-
miussuuttarsimagivut - tas-
sa Qallussuarmut tunnga-
tillugu.
Uagut innuttaasut sulli-
tassaraagut .illuatungaa-
nuunngitsoq, uagullu inor-
sittaattussaanngilluinnar-
pugut. Oqartussaaqataa-
nerli pissusissamisut inger-
lassappat aammaattaaq
naammagittartariaqarpoq -
naammagittaatsuugalua-
raanniluunniit. Suulluun-
niit imaahtsiamerinnakkut
naammassineqarsinnaa-
sanngillat.
- Avatangiisit pillugit inatsit killissaavoq - iluaniittussat
maanna suliarilerpagut.
- Med miljøloven har vi rammerne - og vi er i gang med at
fylde dem ud. (Foto: Knud Josefsen).
- Ajunaamerit ilaaq qanoq iliorfigineqarsinnaasanngillat...
- Der er ulykker, vi simpelthen ikke kan gøre noget ved...
(Foto: Knud Josefsen).