Atuagagdliutit - 18.06.1990, Qupperneq 7

NR. 68 1990
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
7
■
i:::::::::;:::::::::::::;:::::::::::::::::;:::::::::::::::;:;:::::::::::::::::;:::;:;:::::::::::::::::::;::::::::::::::::::::::::::::::::::::;:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;:::::;:::::::::::::::::::::::::.:.:::::::.:::::::::::::::.:::;:::;:::::;:::;::::::-;:::::::::::;::::::::::;:::::::.:::::;::::::::::::::
Isummersinnaannginnattagooq
taaseqafaanngilagut
All.: Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit
mmmmmmimmmmmmmmsm
Nunatta Inatsisartuisa
upernaaq manna ataatsi-
miinnertik qanittnkkut
naammassivaat. Kingumut-
aasiit ukiamut innuttaasut
malinnaavigisaannut kater-
suuteqqissallutik.
Upernaaq manna kater-
suunnermi Aqqaluk Lynge-
mut sinniisussaallunga
uanga nammineq peqataasi-
mavunga, taamaattumillu
tamanna ilikkagaqaatigi-
sannik misilittagaqarfigi-
sannillu aamma misilereer-
simalerlugu.
Paasisama misilittagaqar-
figisamalu tupaallaatigisa-
ma ilagivaat tusagassiortut
ilaasa eqqunngilluinnartu-
nik oqallinnemit tusarnaar-
simasaminnit, innuttaasu-
nut apuunniakkaminnik is-
suaasamerat.
'Tusagassiortut ilaat ma-
lersornianngikkaluarlugit
ilaannneeriarluni pisimaso-
qartaannarpoq issuaavigi-
neqarsimasumit
uparuarneqanngitsoorne-
qarsinnaanngitsunik. Upa-
ruaanissarmi pisariaqaler-
sarpoq tusagassiortut eq-
qunngitsunik innuttaasu-
nut sammititaminnit
apuussiniartillutik, nammi-
neq oqaatigisanit ailaalluin-
nartunik isumalersorlugit
innuttaasut isummersome-
qaleraangata.
Isumemrsuisitsineq
equngasoq tamanna pivoq,
soorlu Inatsisartut imigas-
salerillutik oqallisereerner-
mi kingomatigut Inatsisar-
tuni taasisoqarnera Kalaal-
lit Nunaata Radioatigut nu-
taarsiassani sammineqar-
mat.
Nutaarsiassani tamatu-
mani ilaatigut Hendrik
Nielsen, Siumut, uangalu
oqaatigineqarpugut imigas-
sap killilersorneqarnissaan-
nut apeqqummut taasissu-
tigitinneqartumullu isum-
mersinnaasimanngitsugut,
soorlulusooq nalornisooru-
teqavilluinnarsimasugut.
Tamanna eqqunngilluin-
nartuusoq Inatsisartut
oqallinnerannit radiokkut
toqqaannartumik naalaar-
tuusut arajutsisimanavi-
anngilaat. Tamanna tuppal-
lersaatigiinnarsinnaagaJu-
arlugu pissusissamisoorso-
rivara Hendrik Nielsen-ilu
isummiussarput erseqqis-
saatigissallugu, tamatu-
muunakkut tusagassiortup
naliliinerliornera aammat-
taaq naqqiuteqarfigissallu-
gu:
Inatsisartut imigassaleril-
lutik oqallikkamik aaqqeeri-
arnissamut periarfissanik
marluinnamik siunnerfe-
qarput, tassalu imigassamik
killilersuisoqassanersoq
imaluunniit killilersuiso-
qassannginnersoq Inatsi-
sartuni ilaasortanut taasi-
nikkut aalajangigassan-
ngortimmassuk.
Periaaseq tamanna uagut
(Hendrik Nielsen aamma
Johan Lund Olsen) isuma-
qatiginatigu, oqaluttarfim-
miit taamaattumik mar-
luulluta tamatta immikkut
piumasarivarput, innuttaa-
sut apeqqummi tamatuma-
ni aalajangeeqataanissaan-
nut aqqutissiuussiniarluta
periarfissaq manna aamma
isumaliutigeqqullugu:
Innuttaiasut/qinersis artut
tamarmik imigassaq pillugu
isumaqasiorneqarlutik nu-
na tamakkerlugu taasitin-
neqarnissaat.
Innuuttaasummi taasi-
tinneqarnerisigut ilaatigut
manna angusinnaagatsigu:
Innuttaasut qulangersi-
maneqaratik kiflaanngissu-
seqarlutilli apeqqummut er-
loqinartumut tamatumun-
nga ersarissumik oqartus-
saasunut/Inatsisartunut
apuussaqarnissaat. Innut-
taasut nipaat taama ilior-
nikkut, Inatsisartut imigas-
saq pillugu siunissami qa-
noq aqunneqarsinnaanera-
nut torersumik iliuuseqar-
sinnaanerannut taamaalil-
luni najoqqutassaalersuus-
saaq toqqissisimanartoq il-
lersoruminarnerusorlu.
Mannali maanna aalajan-
giisoqarneratigut angune-
qaannarpoq:
Innuttaasut oqartussaa-
qataatinneqannginenrat in-
nuttaasullu qulangersima-
nerqarnerata naqissuserne-
qarnera.
Tamanna uanga akueri-
naatsilluinnarakku Inatsi-
sartuni taamaammat peri-
arfissat marluinnaatinne-
rannut: killilersuinissamut
imaluunniit killilersuin-
nginnissamut taaseqataaju-
masimanngilanga innuttaa-
sut kiflaanngissuseqarlutik
oqartussaaqataatinneqar-
nissaat orniginartinneru-
gakku, maannalu tamanna
Inatsisartut aalajangiinera-
tigut akimorluinnarneqar-
mat!
Isumaginninnermut naa-
lakkersuisup taasisoqareer-
neratigut (annakkuummer-
sunarluni?) oqallinneq nag-
gasermagu taasinerup iner-
nera nuannaarutigalugu,
tamatumap innuttaasut kif-
faanngissuseqarnerannut
ersiutaanerarpaa.
Ataguli mumillugu apere-
riarta:
Inatsisartut aalajanger-
nerat, innuttaasut kiffaan-
ngissuseqartut aamma ta-
matumani aalajangernis-
saannut naapertuuppa?
Uanga oqarusunneruvun-
ga: kiflaanngissuseqarsi-
mappatami, qaa taava aala-
jangeeqataatinniartigit, ta-
mannami qinikkat aamma
ataqqinaatigalugulu nersor-
neqaatigissavaat.
Innuttaasummi 1979-mi
apeqqummi taamatorluin-
naq ittumi isumasiorneqar-
put - kingomatigulli isuma-
siomeqannguaratik Inatsi-
sartunit aalajangersaavigi-
neqarlutik. Tassa tamanna
kiffaanngissuseqarneq???
KifTaanngissuseqarnerput atorlugu imigassamut taasiniar-
ta, taama allappoq Johan Lund Olsen, In uit Ataqatigiit.
Utoqqartavut suleqatigilerniartigit
All.: Helga Petersen, IIP-p siulittaasortaava
Inunnik Isumaginnittut Pe-
qatigiifliata sisamassaanik
n alin ginn aasumik ataatsi-
meersuareerluni oqaaseqaa-
tigiumasai imaattut saq-
qummiunniarpakka:
Isumaqaratta inunnik
isumaginnittut ataatsimoo-
russamik nunatsinni peqa-
tigiifTeqartariaqartut, nu-
natsinnilu sulisartut ataat-
simoorussamik kattufTeqar-
tariaqartut. Tamakkua aal-
laavigalugit Inunnik Isuma-
ginnittut PeqatifiifTiata ma-
littarisassai ullutsinnut na-
leqquttunngorsarsimava-
gut.
Nunatsinni sulisartut pe-
qatigiifiiattut akisussaaqa-
taanerput aallaavigalugu
sumi inunngorsimaneq
tunngavigalugu akissaaser-
suinerup atorunnaarsinne-
qarnissaa 1991-mOu isuma-
qatigiinniarnissani piuma-
saqaatissat oqallisigisima-
vagut, isumaqaratta peror-
saanermik suliallit anner-
tuumik akisussaaffimmik
tigummiallit akissaatimik-
kut nakkangaqisut. Malun-
naatilimmik qattaafTigine-
qamissaat piumasaraarput.
Nunatsinni inunnik isu-
maginninneq ataatsimut isi-
galugu naammaginanngere-
eqimmat ukiuni makkunani
sipaarfigineqartuarnera
akuersaarsinnaanngilluin-
narparput.
Meeqqeriviit amigaataa-
nerisa saniatigut meeqqeri-
viit atuuttut naleqqutin-
ngilluinnartut amerlaqaat,
sulisunut sullitanullu allaat
peqqinnanngilluinnartuul-
lutik. Init mikivallaat meeq-
qanik amerlavalaanik, ikip-
pallaanillu sulisoqartinne-
qartarput. Meeqqeriviit
paaqqinnittaarflinnartut
isiginnginnatsigit perorsaa-
qataavittut aaqqissuunne-
qamissaat piumasaraarput,
siunissamilu meeqqerivin-
nik sanaartomermi sulisut
atuisussallu pinngitsooratik
isumasiortarnissaat piuma-
saraarput.
Illoqarfinni nunaqarfin-
nilu meeqqerivinni kalaalli-
sut oqalussinnaanngitsunik
atorfinitsitsinemi meeqqat
oqaatsinik ilinniamerat
atuinerallu navianartorsior-
tinneqarput, taamaattumik
piumasarivarput meerartat-
ta oqaatsiminnik atuisunik
sullinneqarnissaat pimoo-
rullugu anguniarneqalissa-
soq. Tamatumanilu aqqu-
tissat ilagaat meeqqerivinni
aalajaallutik pikkorillutillu
sulisuujuarsimasut akisus-
saalTmimik annertunerusu-
mik tunineqarnissaat.
Siunissami nunatsinni
ilinniarsimasuinnarnik me-
eqqeriviit sulisoqalernissaat
anguniagassatut isigaarput.
Nunatsinni innarluutillit
atugarisaat naammagi-
nanngilluinnartut aaqqiivi-
gineqarnissaat pisariaqar-
luinnalersimasoq. Ilisimal-
lugulu uppernarsaatissa-
qartipparput kommunet
Namminersomerullutik
Oqartussanik innarluutillit
kingulliutitaajuarnerat
naak piumasarineqartuara-
luartoq innarluutillit nu-
narput qimannagu inooqa-
taanissamixuiut periarfis-
sinneqamissaat.
Nunatsinni ineriartortit-
sinermi inissialiornermi sa-
naartornermilu innarluutil-
lit puigorneqarluinnarsi-
mapput, taamaattumik piu-
masaraarput siunissami
inissialiornermi tamanillu
orninneqarsinnaasunik sa-
naartornermi innarluutillit
puigorneqaratik eqqaama-
neqartuarnissaat. Innarluu-
tilinnik sulisut sulisussallu
pikkorissartinneqartuarnis-
saat aammattaaq piumasa-
raarput.
Utoqqaat utoqqaat illuini
naggatissaminnut utaqqi-
sarfiinnartut atugaanerat
akuersaarsinnaanngilluin-
narparput. Utoqqaat inuia-
qatigiinni atorfissaqartin-
neqarnerullutik akuuneru-
lernissaat sutigullu tamati-
gut sammisassaqartinne-
qarlutillu inigisat sulisori-
sallu tungaatigut pitsan-
ngorsaaffigineqartariaqar-
tutut isigaagut aamma nu-
naqarflnni.
Angerlarsimafllnni ikior-
tit, ulluuneranilu angerlar-
simafTimminni paarsisar-
tuusut sipaarniarfigineqar-
tuarnerisa kingunerisai
naammaginanngilluinnar-
tuupput. Pissutsit tamakku
aaqqiiviginiarlugit Inunnik
Isumaginnittut Peqatigiifli-
at piaarnerpaamik iliuuse-
qarniarpoq.
Meeqqat inuusuttuaqqal-
lu sukisaarsartarfii illoqar-
finni nunaqarfmnilu ami-
gaatigineqarlutillu mikival-
laaqaat, meeqqanut inuu-
suttuaqqanullu naapertuu-
tinngilluinnarlutik. Tama-
tuma saniatigut sulisorisat
sammisassaqartitsiniarner-
milu atugarisat tungaatigut
amigaateqarluinn arput,
inuiaqatigiillu ingerlaasian-
nik paasisitsiniaavigineqar-
nerat annikippallaarluni.
Angajoqqaat allallu attuu-
massuteqartut akuutinne-
qarnerunissaat aamma kis-
saatiginartipparput.
Toqqissisimanartumik in-
gerlaaseqartoqassappat ilin-
niarsimasunik sulisoqarnis-
saa pisariaqartutut isigaar-
put.
Perorsaanermik Ilinniar-
simasut Peqatigiiffiat saaf-
figerusupparput isumaqati-
ginninniarsinnaatitaaner-
mik assortuunneq sulifle-
qarfinnut nuutsinneqarne-
ra unitseqqullugu. Pisaria-
qanngilluinnarpoq apeqqu-
tini assortuussutigisatsinni
sullitatta eqqorneqarnis-
saat.
Inatsisartutta oqallittameri
tusamaamissaat pingaar-
tuupput. Pingaarneruvorli
tusaamanerlugaanani qul-
lersaasunit sullinneqamis-
saq. Annertuumik eqqartor-
nagu. Sineriassuatsinnut
atuartartunut ima oqaan-
narlunga:
Inatsisartutta 1990-mi
majimi tusaamanerlugaas-
suarput ammaannaqqusaat
amerlanerussuteqalaartut
aalajangerpaat. 1991-mi qi-
Naggataagut nuannaaru-
tigalugu nalunaarutigissa-
varput ukiut marluk-pinga-
sut matuma siornagut
Inunnik Isumaginnittut Pe-
qatigiiffiat Sulinermik
Inuutissarsiuteqartut Kat-
tuffiatalu assortuunerat
unilluinnarsimammat pit-
saasumilUu suleqatigiinneq
aallartissimalluni.
Sulisartut peqatigiifili su-
leqatigiillissaapput immin-
nut assortuuttarfiunatik.
nersinissatsinnut qanortoq
eqqarsaatissatut tunngavi-
gilarput. Inukulunnguugat-
tami takussunartunnguuti-
gisartagarput imigassaq qa-
noq eqqartorilarput. Inuit
nunaminnik ajunngitsumik
tusaamatitserusuttut eq-
qarsarluarlutik qinersinis-
sami tunngavigilluarilissuk,
ullumikkummi aqunneqar-
nerput tusaamanerlugaas-
sutitsinnik ilaqartariaarup-
poq.
Torersumik inuulerniaritsi
Ole Berthelsen, Qeqertarsuatsiaat,
Nuup pigisai