Atuagagdliutit - 30.12.1991, Blaðsíða 10

10
AALISAAT/INUIT HUNTERS
NR. 8 1991
1992-imi Aalisakkanik Mi-
sissuisoqarfiup pilersaarutai
Allamiut kilisaataat nunatsinni misiliillunl aalisarnermut
attartorneqarsimavoq.
Novemberip 27-iani Kalaal-
lit Nunaanni Aalisakkanik
Misissuisoqarfiup 1992-
imut pisassanik killiliussas-
satut siunnersuutitik - TAC
- kiisalu nunatta imartaani
aalisakkanik, qalerualinnik
miluumasunillu imarmiu-
nik misissuinissanut piler-
saarutitik saqqummiup-
paat.
1992-1ml
mlslssugassatut
jilvlusunngortlnnlak-
Aalisakkanik Misissuisoqar-
fimmuttaaq 1992-imut ani-
ngaasat atugassari ti tat killi-
lerneqangaatsiarsimanerat
pissutaalluni misissugassat
misissuiffissallu ukiunut si-
uliinut naleqqiullugit allan-
nguuteqangaasanngillat.
Siunniussatut pingaar-
nertut nunatta imartaani
aalisarneqarsinnaasut pini-
arneqarsinnaasullu qanoq
annertutigineri nablerniar-
neqassapput, minnerun-
ngitsumillu raqjaqarfiit qa-
noq inneri nablemiarneqas-
sallutik.
1992-imi misissuinissani
piviusunngortinniakkatut
pingaarnertut makku oqaa-
tigineqarput:
Raajat aalisakkallu
amerlassussaasa kilisaat
misissuut »PAAMIUT«
atorlugu nalilemiarneqar-
nerat,
- Timmisartoq atorlugu
arferit annerit amerlassu-
saasa nalilerniarneqarne-
rat,
- Raajat amerlassusaasa
misissorneqartarnerini na-
lileeriaatsit ineritsikkiartor-
nerini suliniutit ingerlaq-
qinnerat,
- Immami uumasut im-
minnut nerisaqaqatigiinne-
risa misissuiffigineqarne-
rat, matumani aataat, qale-
rallit sulluppaakkallu eq-
qarsaatiginerullugit,
- Tikaagulbusaat qanoq
siaruarsimanerisa misissu-
iffigineqarnerat,
- Qimusseriarsuarmi nan-
nut misissuifiigineqarnerat,
- Qilalukkat qaqortat mis-
issuiffigineqarnerisa na-
nginneqamera.
Siuliani taaneqartut sani-
atigut aalisakkanik misissu-
inerit arlallit malinnaaffigi-
neqarniarput.
Mlslssuutit
angalaniarnerat.
ADOLF JENSEN.
Majimi.
Attup Kangaatsiallu
imartaani qilalukkanik qa-
qortanik misissuineq. Paa-
miut eqqaani oquuttanik
aalisarneq.
Junimi.
Ataat nerisaqarnerat pillu-
gu misissuinermi ikkanner-
suarni ataarniarnissaq.
Ivittuut eqqaani avata-
ngiisinik misissuinissaq.
Julimi.
Saarulleeqqanik misissui-
nissaq.
Augustimi.
Qipoqqarnik misissuineq,
assilissat atorlugit qipoq-
qaat ataasiakkaat »kinaane-
rinik« paasiniaaneq, matta-
minermillu peersiffigine-
qamerisigut ilaqutariinnut
sorlernut ilaanerinik paasi-
niaaneq. Diskobugt-imi as-
sagiarsoqarfinnik kissavaa-
saqarfinnillu misissuineq.
Septemberimi.
Marmoriliup eqqaani avata-
ngiisinik misissuineq.
PAAMIUT
Julimi.
Raajaniarnermi qalorsuar-
nut ikkuttakkap qaleraleeq-
qanik, suluppagaaqqanik
raajaaqqanillu immikkoor-
titerissutip misilerarneqar-
nera.
Julimiit oktoberimut.
Tunup, Kitaata Avannaata-
lu avataani Diskobugtimilu
aalisakkat raajallu amerlas-
susaanik misissuineq.
Oktoberimi.
Amerlassutsinik naliliiniar-
tarnermi qalut naleqquttut
nassaariniarnerinut misile-
raaneq.
Aallsakkat
amerlassusllnlk
nallllinlarnerlt
Aabsakkat aalisarneqarlu-
arnerit amerlassusaasa qa-
norlu immikkoortitaarneri-
nut naliliiniamermut
»PAAMIUT« atorlugu kili-
sannikkut Kitaata Tunullu
avataani misissuisoqassaaq.
Upernaviip eqqaaniit Tu-
nup avataani Dohrn Ban-
ke-p avannaa tikillugu 600
meter-inik ititigisumut mis-
issuisoqarniarpoq.
Saarulliit
Kilisannikkut tyskit misis-
suutaat »WALTER HER-
WIG« atorlugu saarulliit
amerlassusaat ukiumikkul-
lu qanoq immikkoortitaarsi-
manerat misissuiffigineqas-
saaq. Taamatut misissuineq
1981-imiiUi ukiumoortumik
ingerlanneqartarsimavoq.
Kitaani Sisimiut avataaniit
Tunumi Dohrn Banke tikil-
lugu misissuisoqassaaq.
Kangerlunni Qaqortup,
Nuup Sisimiullu eqqaaniit-
tuni saarulleqarfiit ukiu
moortumik misissuifligine-
qartarput. Misissuineq qas-
sutinik putortakitsunik
ingerlanneqartarpoq saa-
rulleeqqallu ataatsimiit
marlunnut ukiullit pingaar-
nerutillugit misissuiffigine-
qartarput.
Ukiup kaajallakkiartor-
nerani sumiiffinni assigiin-
ngitsuni pisat misissuiffigi-
neqartarput, taamabornik-
kummi saarulliit angissutsi-
mikkut tamakkiisumik qa-
noq agguataarnerat qulaar-
niarneqar tarmat.
Qalerallit imminnguillu
Uumassusillit itisoormiut
japan-imiut misissuutaat
»SHINKAI MARU« atorlu-
gu nalilerneqartarput.
Namminersornerullutik
Oqartussat aamma Japan-
imi Immami Aalisarnermi
Pisuusutsinik Misissuiso-
qarfik (JAMARC) suleqati-
giinnissamut isumaqatigiis-
sutaat tamatumani tunnga-
viuvoq. Ukiuni kingullemi
ingerlanneqarsimasutuulb
Davis Stræde-mi imaq itine-
rusoq misissorneqassaaq.
Suluppaakkat, qaleral-
lit, tinguttuut, oquuttat
saviillu puuisa nerisari-
sartagaat
Aalisakkat raajanik nerisa-
qarnerpaasartut tamatuma-
ni misissorneqarniarput.
Store Hellefiske Banke-p eq-
qaani misissuinikkut paasi-
niarneqarpoq raajarniar-
neq, raajaqassuseq aabsak-
kabu amerlassusaat qanoq
imminnut sunniuteqaqati-
guttarnersut.
Nuummi Aalisakkanik
Misissuisoqarfik
Kalaalbt Nunaanni Aabsak-
kanik Misissuisoqarfiup
Nuummi immikkoortortaa
sinerissamut qaninnerusu-
mi 1992-imi misissuisnissa-
mut ima pilersaaruteqar-
poq:
- Diskobugt-imi raajanik
misissuinissaq,
- Kitaani assagiarsunnik
misileraabuni aabsarnissaq,
- Paamiut eqqaani oquutta-
nik misileraabuni aabsar-
nissaq,
- Kitaani saarubeeqqanik
misissuinissaq,
- tunisanit misissugassanik
katersinissaq.
Diskobugt-imi raajanik
misissuinissaq
Maannamut avataani raaja-
nik pisuussutsit pingaarne-
rutibugit misissorneqartar-
simapput, sinerissamulb qa-
ninnerusumi raajat amer-
lassusaasa qanorlu innerisa
nablerneqarnissaat piflis-
sanngorpoq.
Tamanna pissutigalugu
sinerissamut qanittumi raa-
jaqarfiit pingaarnersaat -
Disko Bugt-i - ilaatigut kib-
saat misissuut »PAAMIUT«
atorlugu misissuifiigineqar-
nialerpoq.
Misissuinissami raajat tu-
nisat aamma misissuiffigi-
neqartassapput, tunisanul-
lu paasissutissat assigiin-
ngitsut nabbiniarnermi
aamma ilanngunneqassabu-
tik.
Misissuinermi inaarutaa-
sumik raajat tamakknsu-
mik amerlassusaat nabler-
niarneqassaaq, kbsalu raa-
jaqarfimmi raajat angissut-
simikkut qanoq agguataar-
nerat nalilerniarneqassabu-
ni.
Paasissutissat katersor-
neqartut tunngavigalugit
1970-ikkunni paasisanut sa-
nibiunneqariarlutik ukiut
ingerlanerini raajaqarfiup
qanoq pissuseqalersimane-
ra nablerniarneqassaaq.
Paamiut eqqaani
oquuttanik
misileraaluni
aalisarniarneq
Royal Greenland A/S-ip mi-
silnbuni oquuttanik tuni-
sassiulersimanera tunnga-
vigalugu Aabsakkanik Mis-
issuisoqarfik misissuut
»ADOLF JENSEN« ningit-
takkanik aabsaatilersorluni
oquuttanik tunissasiarine-
qarsinnaasunibu allanik
Paamiut eqqaani misileraal-
luni aalisarniarpoq.
Saarulleeqqat
mlsissorneqarnerat
Sarullinnik Qaqortup,
Nuup Sisimiubu eqqaani
kangerlunni qassutinik pu-
tortakitsunik »ADOLF
JENSEN« atorlugu ukiu-
moortumik misissuisoqar-
niarpoq.
Taamatut misissuinikkut
saarulleeqqat ataatsimik
marlunnibu ukiulbt sineris-
samut qanittumi amerlas-
susaat nablemiarneqartar-
poq, taamaasiomikkut siu-
nissami qanittumi aabsar-
neqarsinnaasut paasiniar-
neqartaramik.
Pisanit/Tunisanlt
mlslssugassatut
katersisarneq
Aabsakkat raajallu amerlas-
susaasa misissorneqarneri-
ni pisanit tunisanibuunnit
misissugassatut paasissu-
tissanik katersisarneq aab-
sakkanik misissisuinut pi-
ngaaruteqarluinnartutut
oqaatigineqarsinnaavoq.
Misissuinernummi allanut
ilanngubugit paasissutissat
tamakku siunissami pisas-
sanik killibisarnermut ilaa-
tinneqartarput.
Sumiiffinni ataasiakkaa-
ni pisat qanoq utoqqaatigi-
nerat takissusaabu misis-
someqartarpoq, tam akku lu
ilaatigut tunngavigalugit
sumibfimmut sumiifimmut
pisassanik siunnersuusior-
toqartarluni.
Pisanik misissuinerit Qa-
sigiannguanut avannamut
qaleralinnut tunngassute-
qassaaq, Aasianniibu ku-
jammut saarulbnnut tun-
nga tinneqassabuni, kisian-
nbi naammassisinnaasat
tunngavigalugit pisanik al-
lanik, soorlu qeeqqanik
uukkanibu, misissuisoqar-
tassabuni.
1992- lml
mlslssornlakkat allat
Tunup avataani suluppaa-
gaqarfik killilersorneqartoq
(rødfiskekassen) kingumut
1991-imituulb ldlisaat »TA-
SIILAQ« atorlugu misissu-
iffigineqassaaq.
1991-imi martsimbt maji-
mut misissuinermi malugi-
niarneqarsimavoq raajat
amerlassusaat kilblersuiffi-
up avataanutulb annertuti-
gisimasut, suluppaakkabu
amerlassusaat maanna Tu-
nup avataani raajarniarfiu-
sartunbt nikingassuteqa-
ngaanngitsoq. Misissuiso-
qarfik tuinertunerusumik
paasiniaabuni 1992-imi kb-
blersuiffimmi misissuinini
siaruarniarpaa.
Issittup imartaani aali-
sakkanik perorartitsisin-
naaneq aalisarsinnaasallu
allat pibugit paasissutissat
nalunaarutblu tunngaviga-
lugit qanoq periarfissaqarti-
ginerat paasiniarneqamiar-
poq.
1991-imi nataarnanik pe-
rorartitsisinnaaneq immap
nblerpallaarnera pissutiga-
lugu periarfissaqanngitsu-
tut nablerneqarpoq. 1992-
imi eqqusat aalisarneqar-
sinnaanerinut tunngavissat
misissorneqassapput, kiisa-
lu uukkat pibugit paasissu-
tissat nutaat nalunaarusia-
mut ataatsimut katersorne-
qarnissaat naleqquttuusori-
neqarluni.
Qaleraleqarfiit Tasiilap, It-
toqortoormiit Qasigianngu-
illu eqqaanbttut misissuiffi-
giniarneqarput nabbifiigini-
arneqarlutibu, sikukkubu
aabsarfigineqarsinnaaneri
nabbifiiginiarneqarluni.
Misileraalluni aalisarnis-
sat 1992-imi piviusunngor-
tinniakkat allat aamma ma-
bnnaaffiginiarneqarput.
Immami miluumasunlk
misissuiniarneq
Arferit angisuut
Tikaagulliit tikaagulliusaal-
lu Kitaata avataani jubp au-
gustblu ingerlanerani tim-
misartukkut kisinneqami-
arput. Nabbinerit IWC-p
1993- imi ataatsimunnissaa-
ni saqqummiunneqassap-
put, 1994-imut 1995-imubu
pisassiinissamut tunngaviu-
niartussaabutik
Qipoqqaat ikkannersuar-
ni »ADOLF JENSEN« ator-
lugu assibisarnikkut »ki-
naassusersiniarneqassap-
put« mattaminernblu peer-
sinikkut ilaqutariinnut sor-
lernut ilaanersut paasiniar-
neqassabuni, kiisalu paasi-
sat tunngavigalugit amer-
lassuserniarneqassabutik.
Misissuineq tamanna nunat
tamalaat, ilaatigut Canada,
Island Norge-lu suleqatiga-
lugit ingerlanneqarpoq.
Tikaagulliusaat aqqaa-
masarneri Kitaata avataani
misissorneqassaaq, kbsalu
arfivut qaammataasakkut
sumbssusersiorneqalemiar-
put taamaabornikkut amer-
lassusaat paasiniarneqarlu-
ni.
Qilalukkat, aarrit, puisit
nannullu
Qilalukkat qaqortat ukiuni
kingubemi pingasuni misis-
suiffigineqarnerisa inaaru-
taasumik Kangaatsiap At-
tullu eqqaani pisanit misis-
suinikkut naammassiniar-
neqarpoq. Tamatumani qi-
lalukkat ukiumikkut qanoq
agguataameqarnerat kiisa-
lu uumasutut qanoq pissu-
seqarnerat paasiniarneqar-
luni.
Qilalukkat qemertat Qi-
musseriarsuarmi nalunaa-
qutsersorniarneqarput
qaammataasakkubu su-
mussusersiorneqartassabu-
tik. Timmisartukkut kisitsi-
sarnermut aqqaamasarneri-
sa qanoq akuttutiginerat
eqimmattakkaabu qanoq
ingerlaarfeqarnerat paasini-
arneqassaaq.
Aarrit Qimusseriarsuup
Akibnerubu akornanuttut
qaammataasakkut sumns-
susersiomeqassapput, mis-
issuinermbu katersukkat
tunngavigalugit aaveqati-
giinnut sorlernut attuumas-
suteqarnersut paasiniarne-
qassabuni. Canadami Aab-
sarnermik Naalakkersuiso-
qarfik peqatigalugu misis-
suinerit ingerlanniarneqar-
put.
Puisit nerisaqartarnerat
pibugu misissuinermi jub-
mut septemberimut aataat
ikkannersuarni pisat kbsalu
nunaqarfinnut ukiami ukiu-
mbu Kujataani Tunumbu
pisat aqajarui misissugassa-
tut katersorneqassapput.
Paasiniarneqassaaq nunat-
ta imartaani aataat ukiup
kaajallakkiartornerani su-
nik nerisaqartarnersut aab-
sarnermullu tamanna qa-
noq sunniuteqartarnersoq.
Nannut Qimusseriarsu-
armi majip aabartinnerani
nalunaaqutsersorneqassap-
put qaammataasakkubu su-
mussuserneqartassabutik.
Piaqqisarfii misissuinermi
aamma sumiiffilerniarne-
qassapput. Nannullu pisari-
neqartartut paasisassarsi-
orfigineqassapput. Ukiuni
arlalinngulersuni North-
west Territories-ini Naalak-
kersuisut tamatumani sule-
qatigineqarput.
Naggataatigullu misissui-
niartut misileraaniartullu
KNAPK-miit kaammattor-
neqassapput misissuinerit
misileraanerillu sioqqullu-
git qanoq pisoqarniamera-
nik KNAPK kiisalu nunap
immikkoortortaani pineqar-
tumi KNAPP-qarhit Uisi-
matittaqqullugit, ataasiaan-
narnanimi misissuinerit
misileraasarnerillu aalisar-
tut piniutaat piniariiilu eq-
qarsaatigalugit misHleriiu-
sarsimammata.