Atuagagdliutit

Árgangur
Tölublað

Atuagagdliutit - 07.04.1994, Blaðsíða 9

Atuagagdliutit - 07.04.1994, Blaðsíða 9
Nr. 26 • 1994 9 Quppersimaan Inunngoqqaarsimasunga soo runa suli ilisimanngitsu- nga ataataga aasiit qajartor- simavoq, sunaaffa taamani tikinngitsoorutissaminik, nukkani Ukussoqarteq aap- paralugu. Anaanagalu Ii- kiittuumut oqarsimavoq, ataataga taamani aallalerlu- ni oqartorooq: »Utaqqinian- nga,, uppataatissarnik aali- utissavakkit!« Tassagooq uanga taama oqarflgisima- gaanga, paasinnguassan- ngikkinni, tassalimi qujagi- nermit qitornartaaqqaaju- gama. Sivitsunngitsoq ataataga natsersuarsimavoq, kalusi- ullugulu angerlaatilersima- vaat. Taamani nunaqqate- qarsimapput kisianni nu- naqqatigisarinngisaminnik, tamaanimiuviunngitsunik, qavanerpasinnerusumili (avani) nunaqartunik, taa- manikkullu akunnisimagal- laannartunik, tassalu Qa- qattuk Iisimmarterlu, su- naaffa ulloq tamannarpiaq aamma taakku qajartorsi- masut. Tusarpara allakkut oqaatigineqarsimagaluar- toq Iisimmartip Issiavik aapparigaa, uangali taanna tusannginnakku Qaqattulli kisiat tusarlugu, taamaattu- mik tusagara taanna oqaati- gaara. Ataatakkullu kalittut naammattooriaramikkik Qaqattuup Iisimmarteq pi- lerisaarlugu kajumissaaler- simavaa toqoqqullugit. Pi- leqqaammut Iisimmarteq piumasimanngikkaluarpoq, aappani oqarflgimallugu: »Uanga taakkununnga pat- sisissaqanngilanga.« Qaqat- tuulli oqarfigeqqissimavaa: »Inuunerajiga qanoq naatsi- gilerpa, Quppersimaap nu- kaatalu toqoqqajartarman- nga! Toqussaqigitit!« Iisimmarteq taamanili to- qutsisalereersimalluni aam- ma tassa pileritsaannarsi- mavoq toqunniarlugit. Na- laatsorluni taamani nerra- jaarluni ersinngerujussima- voq, ataatakkullu assumu- karamik isiginiamarmat ungasissumullu qinerfiun- ngimmat qaannat siuner- minnit orniguttut takusi- manngilaat, aatsaat tikillu- innaraatillu. Tassalu Iisim- martip Quppersimaan saki- aasigut nuersimavaa, taan- na siulliuteriarlugu. Taa- maaleriarmat angajunilu kinngummat nukaa qimaal- luni aallarsaraluarsimavoq, maleqqeriarluguli kinngu- tissimavaa. Nukaali ooqat- taaqamermit (makittaqar- nermit) makittaannarsima- voq, taamaaliuinnalermallu ilaanni makilernera naam- mattoorluariaramiuk Iisim- matip paatiminik niaquati- gut anaajutigalugulu toorsi- mavaa, taamaalillugulu kii- sa makissaartillugu. Tassalu utaqqigaluara- mikkik s oo runa toqunne- Pitsuanalu qarsimammata utaqqilus- sinnarsimapput. Soorlulu oqareersunga, taama piso- qarsimavoq ilisimannginna- ma, ilaana ilisimannginna- ma, tassami inunngorama ulluisa pingatsiutaanni- gooq. Qaqattuup ataatannik nukaanillu toqutseqqusine- ra pissuteqarsimavoq, tassa matuminnga: Qaqattuup ataataga Pitsuana ilaanni toqunniaraluarsimavaa, su- nali pissutigisimaneraa na- loqaara, saperamiulli toqus- simanngilaa, taamaaliornia- raluaminilu kingoma ersis- sutigilersimavaa ernerinit akiniameqassasoraluni. Ua- nga nammineq nalugaluar- lugu suna pissutaasimaner- soq, tusagarali malillugu sinnganeq aallarniutaasi- mavoq, imami oqaluasaarsi- araara: Ilaanni saqisimallutik ta- maangaluinnaq nioriarlutik paarnartulersimapput. Paarnaqarnersiorlutillu in- naarsuup qaava paarnaqar- luartoq tikissimavaat nerif- figilerlugulu. Paanartorni- artillutik Qaqattuk ilanilu- gooq marluk innaarsuup si- naata tungaaniit timerlin- nguussimapput, taamaale- riaramillu Pitsuana saarlin- ngortUlugu. Sunaaffami qa- ngali isumaqalersimasut Pitsuana iluatsinniassallu- gu, Taamanilu avammut ajanniarlugu. Pitsuanali angakkooqqiisarsimaner- mit pisimanerluni pasitsal- luni pilersimavoq: »Ukua- aasiit qavanngarnisakajiit naalanngisaaqqaartanngit- sut!« Taama oqariarluni pis- silluni timerlinnguuteqqis- simavoq. Taakkulu all am il- lu nilleratik qanoq peqqissi- manngillat, pasitsatsitsillu- tilli. Allamik pisoqaqqinngit- soq paarnartoreeramik qaannaminnut aterput iki- artorlutik, Qaqattuulli ingi- aqatai kisimik ikillutik. Qa- qattulli suli pilerisussima- nerluni ikinaveersaartutut ippoq. Pitsuana misissuler- nermit ikinngimmersoralu- arami ilagisai avalangaatsi- ariarmata ikinialerpoq. Qaannaminulli aatsaat iki- niassasorlu Qaqattuup tiki- sipallariarlugu ajappaa kin- ngutillugu. Pitsuana kin- ngugaluarami ilatsiinnan- ngilaq - imminut-aasit pe- rorsartarsimagunarami qaannamili illuatungaatigut qaqiniarsaalerluni. Qaqat- tuulli ajattarniartuarpaa, Pitsuanali qaqiartuinnar- mat qaqiniinnaleqimmallu avalisani (anguvigaq) peeri- arlugu tuianut tooriaraluar- paa nakkarteqqinniarlugu. Pitsuanali qaqeriaatigaluni qimaariarmat sakiaasigut toorpaa, tassungalu tutsik- kaluarlugu quassigamiuk naavisigut kaperujussuaqaa allaat kilerujussuarlugu, GRØNLANDSPOSTEN ilummut ammaqqiisarlugu. Pitsuana taamaalineqarami annemermit qaqeriaraluar- nini itigarpaa. Taamali ikilerneqareera- luarluni qaqiniartuarpoq, Qaqattuullu qaqitinnaveer- saartuaraluaraani kiisa qa- qisimalluni. Qaqiniutaa iki- lerneqarnini iluaagigalua- qalugu erngerluni Qaqattuk tiguaa avammullu imma- mut igillugu. Ilaana artorsi- manngikkaluaraa! Qaqattuk igitaaUunilu ivikkaminut (nuannariin- narlugu ivertagaa = ikin- ngutaa) suaarsimavoq, ava- taatungiminni suli isigin- naaraatik: »Ivigaajimmaa- ngilaa! kivissaqiinnarpunga tigoriartorniannga!« Taava- lu ivigaata orneriarlugu ti- gusimavaa. Tigoriarlugulu Qaqattuni pilersimavaa: »Aa, toqutsiniarsaartorsua- kajik-una!« Tassali Pitsua- na pillugu namminneq pa- sitsatsitsinertik isertorniar- lugu. Taamaalillunilu unaa- ni tigoriarlugu Pitsuana suli iniminiittoq timmut naakki- arpaa igimarmillugu tale- rorlugu, talia toqutillugu. Pitsuanali imaannaq ma- lartitassaasimanngilaq. Igi- marmimmani, asulu taler- pimmigut, ujaqqanik ujarle- raluarpoq, aammali qanit- tuminiittoqanngitsoq. Taa- va igimarmissisup saaqqu- taa (unaava) tiguniaramiuk nallorpaa nungoqqissarlu- gu, aana talerpini nukillaaq- qasoq. Taamaalereeramiuk igimaannaa tigoriarlugu Pitsuana kiisami qummut aallarpoq. Qimaanngikkalu- arluni pissutissarsiorniarlu- nili. Majuarami qaqqajuat- siaap portunersaanut unip- poq. Qaannallu niuniaramik Pitsuana qummut aallarfi- gaat - naalisseriartup igim- mani iluatiginermit. Pitsuana ornilermanni ujaqqanik katersuivoq, tas- salu tikittariileraanni. Igi- marmissisullu qanillillunUu pileraa: »Igimara qaannia- ruk!« »Illit nammineq aania- ruk, aatsaat illit nammineq aagukku piumaarit!« Pitsuana taama oqarluni- lugooq ujaqqamik killup tu- ngaanik (saamimminik) ti- gusivoq, oqariarlunilugooq »angussannguuteriarussi imaaliorumaarissi-aa«, mi- loriarami, qangagooq tassa aappalungusiallattanngu ar- si, milluutaata tammisarlu- ni issoq malloraa. Ornigun- niaqisullu tassa uniinnarlu- tik. Tikinneq ajoraluarlugulu aamma qimatsaalilerpaat. Taamaasimmata Pitsuana, akussaminik iluaagusukki- artulemerami ikiorneqarta- riaqalerlunilu, torlulaarta- lerpoq, naalli sumik isigisa- qarminanilu: »Issumaak, saqisinnguujuk, aggernian- nguujugit, ukukajiit toqun- niar saaginnaler paannga!« Taama suaartarniariar- toq asuuna qajaq ersinngu- allartoq naleqqeqqissarlu- gu, torlulartarnereilu tusar- simariaramiuk tungaanut aallarluni. Qaannamillu takoriaramik Qaqattukkut kiisami ammut aallarput. Tuaviomiaramik qaannatik ikkivigeriarlugit aallarput, tamaanga nunagisamik tu- ngaanut. Qajaq aggersoq tikeriar- mat aatsaat Pitsuana ater- poq. Namminerli qajartor- sinnaanngimmat, naami- gummi ikeqarnerminit, su- lilu talerpia toqungajoorlu- ni, tikiuttup kalinngaarlugu angerlaappaa. Siulliit tikiutilerput Qa- qattuk masassuarmik suu- nani. Qaasemeranillu tak- ussut ilaata pilerpaa: »Aam- ma sooq taama qaaserti- gaat?« »Qanganisat killingasigut assanniaqqinngilangami!« (Utoqqaliartornerup nassa- taanik soormi kinngusima- galuaruma), akisimavoq. Toqutsiniarsimanini suli isertuunniaraluarlugu. Aatsaat qaannap Pitsua- namik kalilluni tikiussisup pisimasut oqaluttuarimma- git toqutsiniarsaarsimaneq tusarluarneqarpoq. Pitsuanali tikiinnarlunili nallarpoq, nikinnaveerluni, kapineqarsimanini assut iluaagilerlugu. Taannaqa mamitseeru- saalerpoq. Massiivoq, mas- siivoq, taamaallunilu ase- ruuttuuleqaaq. Aseruuttor- suullunili marnersua maqe- riarmat aatsaat ajorunnaa- riartulerpoq, kingornalumi ajorunnaavilluni. Pitsuanap naak taamani ikunga iliarsaalereeraluar- luni Qaqattuk nukinerut- tortoq artorsimanngikkalu- aqaa, kisiannili toqullugu akiniarumanngilaa. Georg nangippoq: Aana taamaaliu- innarsimasussaq, uffa (im- maqa) uanga meeraanera naalliunnannginnerusimas- sagaluarpoq. - Iverluguli akiniarumasimavaa. Pitsu- analu imaaliorsimavoq: Iverniarlutik iseqqariar- mata, Qaqattuk ingiffim- mut (ukkarmut) ingittoq Pitsuanap ornippaa, orneri- aramiullu sanianut talillugu ingippoq. TaamaalillunUu illermiittunut pilersimavoq: »Pakkuaakkuut-aa, pakku- aakkuut-aa! Taassuma to- qunniarsaarajikkaluallar- manga uanga imaaniittu- nga, imaanut ajattorniaraa- nga saniagut qaqiginnarpu- nga, aama maanna issiaqati- giga-aa! Soorluluunniit-uku uppataajui eqitsaaliniarpak- kaajiit!« Taamaallunilugooq alla- millu niUersoqarianngitsoq uppataasigut tigoriarlugu eqittaruttuleriarmagit aap- paaliuna qiaalagami. »Taamaattoq toqunniar- saaraluarimma-aa, taamali artunngitsigigaluarpakkit!« Taamaalisinnarluni Pit- suana avalappoq appilluni- lu: »Silat-una qaqajarnaajik- una ipertooq qaqajarnaajik-una ijittassaagaluani (toqutas- saagaluani) aajaa qatsingaa (qaqisoor- tikkaa) silat-una qaqajarnaajik-una ipertooq qaqajarnaajik-una ijittassaagaluani aqjaa annaagaa taavali isinnamiakajigit (tassa inoqatitit taamaalio- runnaarlugit) taavali ittuarniakajigit aam akku artoritit peqatitit artoritit toqunnerli artoritit aajaa qatsarmat (nanoq imaaniitilluni qimmit ungu- simaniaraanni qaqeriartoq) aajaa qatsiimmat aajaa peqqammat (peqittar- mat) aajaa qatsarmat aajaa nattuivaatinngooq«. (Saaqqutaa nallorlugu). Pitsuana pisinnaanini nalu- nagu imminut nannumut assersuuppoq. Tunuariarpoq Qaqattuk akunnatuuallakkaluarluni- lu akisiniarluni avalallunilu appippoq: »Uangagooq sapiuttuitto- rooq Ijittassaagaluannut toqutassaagaluannut ijittassagaluara toqutassaagaluara qatsivaragooq nannuttugooq ilillugugooq peqqakajeqimmanngooq qatsivaragooq nannuttugooq ilillugugooq qatsakajeqimmanngooq nattuivaangagooq taavagooq isinnamiarlanga aammakkuanngooq artorik- ka peqatikkagooq artorikka toqunnerooq artorikka« Qaqattuk merserusulersi- mavoq. Akisassani pinnagu- lu imminut saaqattaannar- poq. Taamani Pitsuana toqun- niarneqaraluarmat qitor- naat Quppersimaan, Q aa tak Ukussoqarterlu meeraajun- naareersimapput, ilaat inuusuttunngulersimallu- tik. Taamaalilluni Qaqattuk ersisunngorsimavoq, Pitsu- anap qitomai inerilluarunik imminut akiniaassasoralu- git. Taamaattumillu nam- mineq taamani utoqqaliar- tulersimanini pisimanerlu- gu Iisimmartimut toqoqqul- lugit toqutsillugillumi, ataa- seq kisiat pinnagu. Tassa Qaatak taamani pi- neqarsimanngilaq, naluara- li suna pillugu, uffa ersigi- unnaarsimagamiuk uffa- luunniit allamiissimariar- mat. Imaallaammi taanna pineqarsimanngikkallartil- lugu kingorna akuttugalu- artumik najugaqarfigisar- para. GEORG QUPPERSIMAAN Tulliani sisamnngornermi AG-mi nangissaaq V______________________/ Urmager*! ure - guld * sølv Box 1400.3900 Nuuk 2 34 40 . Fax 2 48 30

x

Atuagagdliutit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.