Atuagagdliutit - 07.04.1994, Blaðsíða 9

Nr. 26 • 1994
9
Quppersimaan
Inunngoqqaarsimasunga
soo runa suli ilisimanngitsu-
nga ataataga aasiit qajartor-
simavoq, sunaaffa taamani
tikinngitsoorutissaminik,
nukkani Ukussoqarteq aap-
paralugu. Anaanagalu Ii-
kiittuumut oqarsimavoq,
ataataga taamani aallalerlu-
ni oqartorooq: »Utaqqinian-
nga,, uppataatissarnik aali-
utissavakkit!« Tassagooq
uanga taama oqarflgisima-
gaanga, paasinnguassan-
ngikkinni, tassalimi qujagi-
nermit qitornartaaqqaaju-
gama.
Sivitsunngitsoq ataataga
natsersuarsimavoq, kalusi-
ullugulu angerlaatilersima-
vaat. Taamani nunaqqate-
qarsimapput kisianni nu-
naqqatigisarinngisaminnik,
tamaanimiuviunngitsunik,
qavanerpasinnerusumili
(avani) nunaqartunik, taa-
manikkullu akunnisimagal-
laannartunik, tassalu Qa-
qattuk Iisimmarterlu, su-
naaffa ulloq tamannarpiaq
aamma taakku qajartorsi-
masut. Tusarpara allakkut
oqaatigineqarsimagaluar-
toq Iisimmartip Issiavik
aapparigaa, uangali taanna
tusannginnakku Qaqattulli
kisiat tusarlugu, taamaattu-
mik tusagara taanna oqaati-
gaara.
Ataatakkullu kalittut
naammattooriaramikkik
Qaqattuup Iisimmarteq pi-
lerisaarlugu kajumissaaler-
simavaa toqoqqullugit. Pi-
leqqaammut Iisimmarteq
piumasimanngikkaluarpoq,
aappani oqarflgimallugu:
»Uanga taakkununnga pat-
sisissaqanngilanga.« Qaqat-
tuulli oqarfigeqqissimavaa:
»Inuunerajiga qanoq naatsi-
gilerpa, Quppersimaap nu-
kaatalu toqoqqajartarman-
nga! Toqussaqigitit!«
Iisimmarteq taamanili to-
qutsisalereersimalluni aam-
ma tassa pileritsaannarsi-
mavoq toqunniarlugit. Na-
laatsorluni taamani nerra-
jaarluni ersinngerujussima-
voq, ataatakkullu assumu-
karamik isiginiamarmat
ungasissumullu qinerfiun-
ngimmat qaannat siuner-
minnit orniguttut takusi-
manngilaat, aatsaat tikillu-
innaraatillu. Tassalu Iisim-
martip Quppersimaan saki-
aasigut nuersimavaa, taan-
na siulliuteriarlugu. Taa-
maaleriarmat angajunilu
kinngummat nukaa qimaal-
luni aallarsaraluarsimavoq,
maleqqeriarluguli kinngu-
tissimavaa. Nukaali ooqat-
taaqamermit (makittaqar-
nermit) makittaannarsima-
voq, taamaaliuinnalermallu
ilaanni makilernera naam-
mattoorluariaramiuk Iisim-
matip paatiminik niaquati-
gut anaajutigalugulu toorsi-
mavaa, taamaalillugulu kii-
sa makissaartillugu.
Tassalu utaqqigaluara-
mikkik s oo runa toqunne-
Pitsuanalu
qarsimammata utaqqilus-
sinnarsimapput. Soorlulu
oqareersunga, taama piso-
qarsimavoq ilisimannginna-
ma, ilaana ilisimannginna-
ma, tassami inunngorama
ulluisa pingatsiutaanni-
gooq.
Qaqattuup ataatannik
nukaanillu toqutseqqusine-
ra pissuteqarsimavoq, tassa
matuminnga: Qaqattuup
ataataga Pitsuana ilaanni
toqunniaraluarsimavaa, su-
nali pissutigisimaneraa na-
loqaara, saperamiulli toqus-
simanngilaa, taamaaliornia-
raluaminilu kingoma ersis-
sutigilersimavaa ernerinit
akiniameqassasoraluni. Ua-
nga nammineq nalugaluar-
lugu suna pissutaasimaner-
soq, tusagarali malillugu
sinnganeq aallarniutaasi-
mavoq, imami oqaluasaarsi-
araara:
Ilaanni saqisimallutik ta-
maangaluinnaq nioriarlutik
paarnartulersimapput.
Paarnaqarnersiorlutillu in-
naarsuup qaava paarnaqar-
luartoq tikissimavaat nerif-
figilerlugulu. Paanartorni-
artillutik Qaqattuk ilanilu-
gooq marluk innaarsuup si-
naata tungaaniit timerlin-
nguussimapput, taamaale-
riaramillu Pitsuana saarlin-
ngortUlugu. Sunaaffami qa-
ngali isumaqalersimasut
Pitsuana iluatsinniassallu-
gu, Taamanilu avammut
ajanniarlugu. Pitsuanali
angakkooqqiisarsimaner-
mit pisimanerluni pasitsal-
luni pilersimavoq: »Ukua-
aasiit qavanngarnisakajiit
naalanngisaaqqaartanngit-
sut!« Taama oqariarluni pis-
silluni timerlinnguuteqqis-
simavoq. Taakkulu all am il-
lu nilleratik qanoq peqqissi-
manngillat, pasitsatsitsillu-
tilli.
Allamik pisoqaqqinngit-
soq paarnartoreeramik
qaannaminnut aterput iki-
artorlutik, Qaqattuulli ingi-
aqatai kisimik ikillutik. Qa-
qattulli suli pilerisussima-
nerluni ikinaveersaartutut
ippoq. Pitsuana misissuler-
nermit ikinngimmersoralu-
arami ilagisai avalangaatsi-
ariarmata ikinialerpoq.
Qaannaminulli aatsaat iki-
niassasorlu Qaqattuup tiki-
sipallariarlugu ajappaa kin-
ngutillugu. Pitsuana kin-
ngugaluarami ilatsiinnan-
ngilaq - imminut-aasit pe-
rorsartarsimagunarami
qaannamili illuatungaatigut
qaqiniarsaalerluni. Qaqat-
tuulli ajattarniartuarpaa,
Pitsuanali qaqiartuinnar-
mat qaqiniinnaleqimmallu
avalisani (anguvigaq) peeri-
arlugu tuianut tooriaraluar-
paa nakkarteqqinniarlugu.
Pitsuanali qaqeriaatigaluni
qimaariarmat sakiaasigut
toorpaa, tassungalu tutsik-
kaluarlugu quassigamiuk
naavisigut kaperujussuaqaa
allaat kilerujussuarlugu,

GRØNLANDSPOSTEN
ilummut ammaqqiisarlugu.
Pitsuana taamaalineqarami
annemermit qaqeriaraluar-
nini itigarpaa.
Taamali ikilerneqareera-
luarluni qaqiniartuarpoq,
Qaqattuullu qaqitinnaveer-
saartuaraluaraani kiisa qa-
qisimalluni. Qaqiniutaa iki-
lerneqarnini iluaagigalua-
qalugu erngerluni Qaqattuk
tiguaa avammullu imma-
mut igillugu. Ilaana artorsi-
manngikkaluaraa!
Qaqattuk igitaaUunilu
ivikkaminut (nuannariin-
narlugu ivertagaa = ikin-
ngutaa) suaarsimavoq, ava-
taatungiminni suli isigin-
naaraatik: »Ivigaajimmaa-
ngilaa! kivissaqiinnarpunga
tigoriartorniannga!« Taava-
lu ivigaata orneriarlugu ti-
gusimavaa. Tigoriarlugulu
Qaqattuni pilersimavaa:
»Aa, toqutsiniarsaartorsua-
kajik-una!« Tassali Pitsua-
na pillugu namminneq pa-
sitsatsitsinertik isertorniar-
lugu. Taamaalillunilu unaa-
ni tigoriarlugu Pitsuana suli
iniminiittoq timmut naakki-
arpaa igimarmillugu tale-
rorlugu, talia toqutillugu.
Pitsuanali imaannaq ma-
lartitassaasimanngilaq. Igi-
marmimmani, asulu taler-
pimmigut, ujaqqanik ujarle-
raluarpoq, aammali qanit-
tuminiittoqanngitsoq. Taa-
va igimarmissisup saaqqu-
taa (unaava) tiguniaramiuk
nallorpaa nungoqqissarlu-
gu, aana talerpini nukillaaq-
qasoq. Taamaalereeramiuk
igimaannaa tigoriarlugu
Pitsuana kiisami qummut
aallarpoq. Qimaanngikkalu-
arluni pissutissarsiorniarlu-
nili. Majuarami qaqqajuat-
siaap portunersaanut unip-
poq. Qaannallu niuniaramik
Pitsuana qummut aallarfi-
gaat - naalisseriartup igim-
mani iluatiginermit.
Pitsuana ornilermanni
ujaqqanik katersuivoq, tas-
salu tikittariileraanni. Igi-
marmissisullu qanillillunUu
pileraa: »Igimara qaannia-
ruk!«
»Illit nammineq aania-
ruk, aatsaat illit nammineq
aagukku piumaarit!«
Pitsuana taama oqarluni-
lugooq ujaqqamik killup tu-
ngaanik (saamimminik) ti-
gusivoq, oqariarlunilugooq
»angussannguuteriarussi
imaaliorumaarissi-aa«, mi-
loriarami, qangagooq tassa
aappalungusiallattanngu ar-
si, milluutaata tammisarlu-
ni issoq malloraa. Ornigun-
niaqisullu tassa uniinnarlu-
tik.
Tikinneq ajoraluarlugulu
aamma qimatsaalilerpaat.
Taamaasimmata Pitsuana,
akussaminik iluaagusukki-
artulemerami ikiorneqarta-
riaqalerlunilu, torlulaarta-
lerpoq, naalli sumik isigisa-
qarminanilu: »Issumaak,
saqisinnguujuk, aggernian-
nguujugit, ukukajiit toqun-
niar saaginnaler paannga!«
Taama suaartarniariar-
toq asuuna qajaq ersinngu-
allartoq naleqqeqqissarlu-
gu, torlulartarnereilu tusar-
simariaramiuk tungaanut
aallarluni. Qaannamillu
takoriaramik Qaqattukkut
kiisami ammut aallarput.
Tuaviomiaramik qaannatik
ikkivigeriarlugit aallarput,
tamaanga nunagisamik tu-
ngaanut.
Qajaq aggersoq tikeriar-
mat aatsaat Pitsuana ater-
poq. Namminerli qajartor-
sinnaanngimmat, naami-
gummi ikeqarnerminit, su-
lilu talerpia toqungajoorlu-
ni, tikiuttup kalinngaarlugu
angerlaappaa.
Siulliit tikiutilerput Qa-
qattuk masassuarmik suu-
nani. Qaasemeranillu tak-
ussut ilaata pilerpaa: »Aam-
ma sooq taama qaaserti-
gaat?«
»Qanganisat killingasigut
assanniaqqinngilangami!«
(Utoqqaliartornerup nassa-
taanik soormi kinngusima-
galuaruma), akisimavoq.
Toqutsiniarsimanini suli
isertuunniaraluarlugu.
Aatsaat qaannap Pitsua-
namik kalilluni tikiussisup
pisimasut oqaluttuarimma-
git toqutsiniarsaarsimaneq
tusarluarneqarpoq.
Pitsuanali tikiinnarlunili
nallarpoq, nikinnaveerluni,
kapineqarsimanini assut
iluaagilerlugu.
Taannaqa mamitseeru-
saalerpoq. Massiivoq, mas-
siivoq, taamaallunilu ase-
ruuttuuleqaaq. Aseruuttor-
suullunili marnersua maqe-
riarmat aatsaat ajorunnaa-
riartulerpoq, kingornalumi
ajorunnaavilluni.
Pitsuanap naak taamani
ikunga iliarsaalereeraluar-
luni Qaqattuk nukinerut-
tortoq artorsimanngikkalu-
aqaa, kisiannili toqullugu
akiniarumanngilaa. Georg
nangippoq: Aana taamaaliu-
innarsimasussaq, uffa (im-
maqa) uanga meeraanera
naalliunnannginnerusimas-
sagaluarpoq. - Iverluguli
akiniarumasimavaa. Pitsu-
analu imaaliorsimavoq:
Iverniarlutik iseqqariar-
mata, Qaqattuk ingiffim-
mut (ukkarmut) ingittoq
Pitsuanap ornippaa, orneri-
aramiullu sanianut talillugu
ingippoq. TaamaalillunUu
illermiittunut pilersimavoq:
»Pakkuaakkuut-aa, pakku-
aakkuut-aa! Taassuma to-
qunniarsaarajikkaluallar-
manga uanga imaaniittu-
nga, imaanut ajattorniaraa-
nga saniagut qaqiginnarpu-
nga, aama maanna issiaqati-
giga-aa! Soorluluunniit-uku
uppataajui eqitsaaliniarpak-
kaajiit!«
Taamaallunilugooq alla-
millu niUersoqarianngitsoq
uppataasigut tigoriarlugu
eqittaruttuleriarmagit aap-
paaliuna qiaalagami.
»Taamaattoq toqunniar-
saaraluarimma-aa, taamali
artunngitsigigaluarpakkit!«
Taamaalisinnarluni Pit-
suana avalappoq appilluni-
lu:
»Silat-una qaqajarnaajik-
una
ipertooq qaqajarnaajik-una
ijittassaagaluani (toqutas-
saagaluani)
aajaa qatsingaa (qaqisoor-
tikkaa)
silat-una qaqajarnaajik-una
ipertooq qaqajarnaajik-una
ijittassaagaluani
aqjaa annaagaa
taavali isinnamiakajigit
(tassa inoqatitit taamaalio-
runnaarlugit)
taavali ittuarniakajigit
aam akku artoritit
peqatitit artoritit
toqunnerli artoritit
aajaa qatsarmat (nanoq
imaaniitilluni qimmit ungu-
simaniaraanni qaqeriartoq)
aajaa qatsiimmat
aajaa peqqammat (peqittar-
mat)
aajaa qatsarmat
aajaa nattuivaatinngooq«.
(Saaqqutaa nallorlugu).
Pitsuana pisinnaanini nalu-
nagu imminut nannumut
assersuuppoq.
Tunuariarpoq Qaqattuk
akunnatuuallakkaluarluni-
lu akisiniarluni avalallunilu
appippoq:
»Uangagooq sapiuttuitto-
rooq
Ijittassaagaluannut
toqutassaagaluannut
ijittassagaluara
toqutassaagaluara
qatsivaragooq
nannuttugooq ilillugugooq
peqqakajeqimmanngooq
qatsivaragooq
nannuttugooq ilillugugooq
qatsakajeqimmanngooq
nattuivaangagooq
taavagooq isinnamiarlanga
aammakkuanngooq artorik-
ka
peqatikkagooq artorikka
toqunnerooq artorikka«
Qaqattuk merserusulersi-
mavoq. Akisassani pinnagu-
lu imminut saaqattaannar-
poq.
Taamani Pitsuana toqun-
niarneqaraluarmat qitor-
naat Quppersimaan, Q aa tak
Ukussoqarterlu meeraajun-
naareersimapput, ilaat
inuusuttunngulersimallu-
tik.
Taamaalilluni Qaqattuk
ersisunngorsimavoq, Pitsu-
anap qitomai inerilluarunik
imminut akiniaassasoralu-
git. Taamaattumillu nam-
mineq taamani utoqqaliar-
tulersimanini pisimanerlu-
gu Iisimmartimut toqoqqul-
lugit toqutsillugillumi, ataa-
seq kisiat pinnagu.
Tassa Qaatak taamani pi-
neqarsimanngilaq, naluara-
li suna pillugu, uffa ersigi-
unnaarsimagamiuk uffa-
luunniit allamiissimariar-
mat. Imaallaammi taanna
pineqarsimanngikkallartil-
lugu kingorna akuttugalu-
artumik najugaqarfigisar-
para.
GEORG QUPPERSIMAAN
Tulliani sisamnngornermi
AG-mi nangissaaq
V______________________/
Urmager*!
ure - guld * sølv
Box 1400.3900 Nuuk
2 34 40 . Fax 2 48 30