Atuagagdliutit - 04.05.1995, Page 15

DANMARK! A NIG UISI TA A V O Q • DANMARKS BEFRIELSE
1945-1995
15
Narsarsuaq - Bluie West One
Narsaamanersuaq sioraannaasoq marraannaasorlu illoqarfissuanngortoq, 1941-1945
All: Erhardt Christiansen
'"-v' 'steBBhSP!!8
Sorsunnersuit aappaata
aallartinnerani U.S.A. ilan-
ngutiinnavissorli peqqu-
maatissanik sorsunnermilu
atortussanik Europa-mut
pilersuinermi aqqutissaa-
sinnaasut amerikarmiut il-
lersornissamut ministeri-
aqarfiata misissortilerpai.
Umiarsuakkut assartui-
nerit misilittagaqarfiuner-
loreersimapput, tassami
taamanikkut tyskit aqqar-
tartuisa Atlantikoq kiser-
maallugu naalagaaffigaat.
Umiarsuit U.S.A.-miit
Europa-mut assartuutit 90
procentiisa missaat kivi-
sinneqartarput. Taakku-
nunnga timmisartut taarti-
gineqarsinnaasut paasine-
qarpoq, timmisartummi
qaartartumeerisartut suk-
kasuuliallu kisimik atorne-
. qarnissaminnut naleqqu-
tinngillat, aamattaarmi
DC3-t DC4-illu tonserpa-
lunnik useqarlutik angala-
sinnaammata.
Taamanili ajornartorsiu-
taaginnarpoq timmisartu-
nik aqqutaani orsersun-
ngikkaluarluni ornitaminut
anngussinnaasunik so-
qannginnera.
1941-mi upernaakkut
amerikarmiut Kalaallit Nu-
naanni mittarfiliorfiusin-
naasunik ilisimasassarsi-
ortitsillutik aallartitsipput.
Sikorsuaqarpallaarnera
pissutigalugu amerikarmi-
ut angallassuat qallunaat
sakkutuuisa umiartortut
pujortuleeraannik »Ter-
nen«-imik taarserneqar-
poq.
Sermersuup killingani
narsaamarnit misissuiffi-
gineqarput, allamimi mit-
tarfiliornissaq ajornarluin-
nartussaammat. Qaqortu-
mi niuertup innersuussu-
teqarneratigut Tunulliarfi-
up ilorpasissortaa 50 kilo-
meterit missaani isorartus-
susilik misissorneqarpoq.
Tassa Narsap avannamut
kangianiittoq.
Misissuiartortut Qaqor-
tumut apuutinngitsiarner-
minni Qipisaqqu misissuif-
figigamikku naleqquttutut
nalilerpaat, kisiannili ta-
manna timmisartunit mik-
kiartorfigiuminaappoq.
Taamaammat Narsarsuaq
mittarfigineqassasoq Qipi-
saqqulu ajornartuulerner-
mi mittarfiliorfigineqassa-
soq aalajangerneqarpoq.
19. juni 1941-mi umi-
arsuit USS MUNARGO
aamma USS CHATEAU
THIERRY officerinik 23-nik
aamma sakkutuut naala-
gaannik sakkutuunillu 447-
nik inuttaqarlutik Brook-
lyn-imiit aallarput.
Taakku ilaat Army Air
Force-meersuupput. A-
merlanersaallu 21 st Engi-
neer Corps-imeersuupput
kiisalu 62nd Coas Artillery-
meersuullutik.
Nantucket-ip naaralaar-
titsiviata eqqaani USCCC
COMANCHE-mit, sikusi-
ummit RARITAN-imit kii-
salu destroyer-init pinga-
sunit ingiallorneqarput. A-
gentia-mi Newfoundland-
imiittumi tanker-i SARELIO
sapaatit akunnerinik arfi-
nilinnik kingusinaarluni u-
miarsuarnut ingerlaaqati-
giinnut ilannguppoq, umi-
arsuillu
Kalaallit Nunaata tun-
gaanut aallarput.
6. juli 1941-mi unnukkut
arfineq marlunngulersoq
umiarsuit Narsarsuup saa-
vanut kisartitermata inut-
taasut tamakkivillutik nuna
ukiuni tulliuttuni naju-
gaqarfissartik nakkuppaat,
umiatsiaq imaanut aqqar-
neqarpoq inuttallu nuna-
mut kingusinnerusukkut
BLUIE WEST ONE-mik
taagorneqalersumut tu-
teqqaartussanngorlutik u-
miatsiamut niooqqarlutik.
Aqagukkut suliassat
aallartinneqavipput, ullor-
mut nalunaaquttap akun-
nerini aqqaneq marlunni
sulisoqartarluni. Umiarsuit
usigiarneqartussaapput,
kisiannili umiatsiat, pram-
mit ikaartaatillu aatsaat a-
torlugit nassata sissamut
ikaassuunneqarput inuillu
namminneerlutik qummu-
kaassorpaat. Entreprenørit
suliassaannut atortussat
nassatarineqartut ikippal-
laartut paasineqarpoq.
Narsaamaneq ujaraara-
lik nassaarineqartoq, uja-
raaqqallu isikkamik arsatut
angitigisut nalunaarutigi-
neqarpoq, aammalu nar-
saamarngup ilaa sioraan-
narnik marraannarnillu pi-
ngasunik 20 meterit mis-
saanni portussusilinnik
portunersaqartoq oqaati-
gineqarpoq.
Sulisut pilertoqaat, taa-
maammallu timmisartoq
siulleq 24. januar 1942-mi
Narsarsuarmut mereer-
poq. Aallaqqaammut mit-
tarfik saviminernik qaller-
sorneqarpoq, kingornati-
gullu beton-imik qallerne-
qarluni.
Taaguutaa Bluie West
One entreprenørit sulif-
feqarfiisa, taamanikkut
sakkutooqarfiit assigin-
ngitsut sanaartorneqarne-
rini ikiortaasut ilisarnaati-
mittut aallaqqaammut ato-
raluarpaat. Suliffeqarfiit
marluk kattuteriaramik su-
liassamik tamatuminnga
tigusisinnaalerput. Tas-
saappullu McWilliams
Dredging Company aam-
ma Nick F. Flelms Inc.
Sulisut amerlanersaat
New Foundland-imeer-
suupput. Inuinnaat sulisul-
lu akunnerminni aaqqia-
giinngittarput, suliassam-
mi assigiimmata, taa-
maakkaluartorli inuinnaat
sakkutuunit akissarsiaqar-
nerupput. Tamannalu Ka-
laallit Nunaanni sumiluun-
niit suli eqqaamaneqar-
poq.
Suliaasut saniatigut sila-
siorfeeqqat assigisaallu
Kalaallit Nunaanni sumi ta-
mani sanaartorneqarput.
Sakkutooqarfik atuler-
mat timmisartoq PBY Ca-
talina kiisalu timmisartut
minnerumaat qaartartunik
nakkaatitsisartut B-25 Mi-
chell-inik taaguutillit ator-
neqalerput, timmisartullu
taakku umiarsuarnut malit-
taasarnissaq aqqartartu-
nillu sumiiffissiuisarnissaq
suliassarilerpaat. Aamma-
mi aqqartartoq ataaseq
Dorchester-ip umiinissaa
ullormik ataatsimik sioq-
qullugu qaartartumiigaal-
luni kivisinneqarpoq.
Dorchester umiarsuaa-
voq såkkutuunik assartuu-
taasartoq, taannalu BW 1 -
imi, BW 7-imi, (Grønnedal-
imi), Ivigtuuni allanilu su-
lisut paarlatsissaannik i-
laasoqarluni Narsarsuup
tungaanut ingerlaarpoq.
Umiarsuaq 3. februar
1943-mi Nunap Isuata
kujataani qaartartumeer-
neqarpoq.
Inuit 600-t sinnillit ajuna-
arpuut. Annattortaat Nar-
sarsuarmi napparsima-
veeqqamut 25-iinnarnik si-
niffilimmut apuunneqar-
put. Annattut 300-t missa-
anniittut eqaarsaartarfim-
mut inissaqartitsiffiusumut
inissinneqarput.
Taamanili napparsima-
vimmik angineroqisumik
Normandiamut nunnigus-
sinermi ikilikkanik ungasis-
sumukaanneqarnissamin-
nut sapinngitsunik tigooq-
qaasussamik sananissaq
pilersaarutigineqareersi-
mavoq. Dorchester-ip u-
miinerata kingorna sanaart-
ornissamut pilersaarutit al-
lanngortiterneqarnerisigut
napparsimavissuaq 1943-
p naalernerani naammassi-
neqarpoq, napparsimavis-
suarlu 40-rpianik amerlas-
susulinnik illutaqartinne-
qartoq taanna namminne-
risaminik innaallagissiorfe-
qarpoq, kiassaateqarfe-
qarluni (aalamik), imeqar-
feqarluni assigisaanillu
peqarluni. Napparsimavis-
suaq 250-inut inissaqarfiu-
voq annertunerulersinne-
qaranilu. Sakkutuut tu-
sindilippassuit ikiligaasi-
manerinik oqalunnerit i-
ngasaassilluni oqalunne-
ruvoq. Taamatullu Korea-
mi sorsunnersuup nalaani
(1950-1952-imi) napparsi-
maviup taassuma toqujar-
tortarfittut atorneqarsima-
nerangaanera ilumoorani.
Taamanikkut napparsima-
vimmi uninngasuutigine-
qartut amerlanersaat ka-
laaliupput sakiallullutik mi-
sissortikkiartorsimasut,
tassanilu kalaallimik peq-
qisaasoqarpoq oqalutsitut
atorfeqaatigisumik. Aam-
mattaaq sakkutooqarfiup
atuarfia napparsimaviup il-
luutaasa ilaannut nuu-
neqarpoq.
Timmisartut nammin-
neq timmillutik siunnerfim-
minnukarsinnaalernerat
iluatsilluarpoq. Aallaq-
qaammut radiokkut atta-
veqaatit iluarsineqarsi-
mannginnerat pissutaallu-
ni arlallit annaaneqarput.
Kingusinnerusukkulli i-
ngerlalluarnerujussuan-
ngorlutik.
1944-mi ullup ataasiin-
naviup ingerlanerani tim-
misartut qaartartunik nak-
kaatitsisartut B-17 Flying
Fortress-it aamma B-24
Liberators-it taakkulu sa-
niatigut malersuutit assar-
tuutillu 124-init ikinnerun-
ngitsut aqqusaarput.
Timmisartut annerit 12-
15-inik inuttaqartarput, ta-
mannalu nalunngikkaanni
taamanikkut qanoq ulap-
puttoqarsimatiginersoq ta-
korlooruminaatsuunngi-
laq.
Mittarfik taamanikkut ni-
peqarsimassaqaaq.
Inuit qanoq amerlati-
Amerikarmiut sakkutuui silaannarmi nerisinneqartarsimap-
put.
Soldaterne får serveret deres mad under åben himmel.
gisut Narsarsuarmi naju-
gaqavissuusimanersut ili-
simalluanngilarput, kisian-
nili amerikarmiut Kalaallit
Nunaat tamakkerlugu
6.000-it missaanniipput,
BW 1-ilu sakkutooqarfinnit
anginersaammat tassamo
3.500-it missaanniittut na-
jungaqarsimanissaat
manarluni. Ullulli ilaanni
timmisartut silagissiillutik
utaqqisut amerlasoorujus-
suusarput.
Narsarsuaq sorsunners-
uup nalaani KALAALLIT
NUNAANNI illoqarfiit AN-
NERSAARAAT.
Fra idé
til færdig
tryksag!
Vi er ca. 40 professionelle
medarbejdere, der står parate
til nye udfordringer og nye
opgaver.
Med det mest moderne udstyr,
know-how og mange års
erfaringer kan vi byde
den bedste service og
kvalitet leveret til tiden
og til rimelige
priser.
Ring til os og få et
uforpligtende tilbud.
BREVPAPIR • VISITKORT • KONVOLUTTER • BROCHURER
PLAKATER * AVISER » BLANKETTER « SATS ■ REPRO « LOGOS
4-FARVE SCANNING » BOGBIND » REKLAME * DESIGN
MARKEDSFØRING » ANNONCER » MEDIA« FIRMAPROFILER
TOLKNING » SKILTE « STREAMERS » FACADESKILTE
LYSREKLAMER » SELVKLÆBENDE LOGOS & TEKSTER
BIL- & BUSSTREAMERS • MODULEX SYSTEMSKILTE
nunatta naqiterivia as
SYDGRØNLANDS BOGTRYKKERI & SYDTRYK REKLAMEBUREAU
POSTBOKS 27 • 3900 NUUK • TELEFON 2 1 0 66 • TELEFAX 2 38 66