Atuagagdliutit - 27.11.1997, Page 10

10
Nr. 92 • 1997

GRØNLANDSPOSTEN
PALASINAPASUMEERSOQ SISAMA-
NIK UKIOQARLUNIATUALERPOQ
Aalisagaqarluarnerani meeqqat utoqqaallu ulapputtaqaat Allattog: Pouline Møller
marmik ikiuuttarput. Uanga
suli qulinik ukioqalernanga
utoqqarsuaq Albrecht Platou
tarajortereqatigisarpara. Ilaa-
tigut ullaakkut arfemgup mis-
saani aallartikkaangatta un-
nussuarmut sulisarpugut ullu-
miummat tulaassat naammas-
siniarlugit. Ataasiarlunga ima
qasutigaanga unnukkut soraa-
rama atisaajamissannulluun-
niit nukissaqamanga. Taama-
ni ataatama atisaajarpaanga,
Ulrik Møller eqqaamasalik-
kersaarpoq.
Kisianni inuuneq sooruna-
mi sulerulunnerinnaasiman-
ngilaq. Ulrik Møller quuja-
saarluni oqarpoq taamani
marlunnik Napasumi bøme-
haveqarsimallutik. Tassa »Si-
oraatsiarsuit« aamma »Naka-
tarferalak«. Pinnguartarfiit na-
leqarsimanngillat. Sioraatsi-
arsuit assut qajartortuusaarfi-
galugit illuikkiorfigalugillu
pinnguarfikkuminarsimapput,
Nakatarferalimmilu meeqqat
nakatarlutik unammisarsima-
qaat.
Ulrik Møller oqaluttuarpoq
Nakatarferalammi ujaqqat a-
ngisuut imminnut ungasiartut
immikkut kisitsiseqartinne-
qartut. Ungasinnerit eqqo-
raanni amerlanernik point-
innaffiusarlutik qaninnerillu
nalikinnerullutik. »Børne-
have«-minni pinnguffattarsi-
maqaat meeqqat nukarliunerit
paariitigalugit.
Qisussanik katersineq
Taamani aamma meeqqat pi-
sussaaffiisa ilagisimavaat ar-
nat qisussartartillugit ikiomis-
saat. Issummi ukiukkut ikum-
matigineqartarput kiassaati-
galugit.
- Taamatuttaaq qulliit i-
kummatissaannik saarulliit ti-
nguinik puisillu orsuinik siat-
sisoqartarpoq. Illut tamarmik
siatsiveqarput ikummatissarlu
dunkinut immiullugu toqqor-
neqartarpoq. Puisit orsui aam-
ma tunisaapput siallugit qul-
lernut orsussaliarineqartara-
mik. Sorsunnersuup nalaani
Amerikamiit tikisitaq qulleq
petroliutortoq Napasumi atu-
gaaleqqaarmat qaamaarilluin-
nassusia tupinnaqaaq. Illumut
iserluni inuiluunniit kanngu-
naannangajapput qarsunga-
ngaaramik.
- Aasakkut asiaraangatta tu-
piinnarmiinneq ajorpugut, Ul-
rik Møller oqaluttuarpoq. -
Napasormiut piliniarfigalugu
aallaarfigisarpaat »Qerrulik«.
Amerlasuut illunnguaqarput
issunik qammalinnik, uagut
ilaqutariiulluta arlalissuugatta
annoraaminermillu tupeqa-
rusunnata pappialarsuit ator-
lugit »tupersualiortarpugut«,
tassa qisunnik ikaajusalersori-
arlugit qaavatigut pappialar-
sualersorlugit. Assut ussittar-
poq taamaallaallu saamigut
isertarfiata tungaa annoraami-
niusarluni.
Angutinngooq
Ulrik Møller oqaluttuarpoq
Ulrik Møller angunnilu Johannes. Angutaa piniartuulluni Ulrik Møller sammen med sin far Johannes. Johannes var
qaannamut nangiartunngorami aalisarnermut saappoq, fanger, men måtte gå over til fiskerierhvervet fordi han blev
qatanngutigiinnilu angajullersaq Klaus piniamermut kajaksvimmel.
annertuumik isumalluutaalerpoq.
lugu angallaffikkuminaanne-
roqaaq, taamaammat ukialiin-
nartoq septemberimi oktoberi-
miluunniit allanit tikinneqas-
saartarpugut januarimi paartu-
nik tikinneqamissatta tungaa-
nut. Aprilimiugajuttoq angal-
lammik tikittoqartarpoq.
Ulrik Møller isumaqarpoq
taamani annnertunerusumik
angallavigineqanngitsumi na-
jugaqamerup nassatarisaanik
Maniitsormiut eqqaamiuilu
assut immikkuullarissumik
sumiorpaluuteqarlutik oqalut-
tarput.
- Taamani Atammimmiut
tapaallakkaangamik oqaasin-
naaraat »Tuu, soqqissaaq«.
Taama avinngarusimallutik
inuugaluarlutik peroriartor-
nerminni ataasiarluniluunniit
susassaalleqisimanerminik
Ulrik Møller eqqaamasaqan-
ngilaq.
- Aalisakkat upemaakkut
takkusimaalertillugit ukiassap
tungaanut nunarfitsinni anner-
tuumik ulapittoqalersarpoq.
Kikkut tamarmik pisinnaasut
umiaasamik aalisariartarput
innuttaasullu sinneri tunisassi-
omermut ikiuuttarlutik. Nuna-
qarfimmiut pinngitsoqaratik
suleqataasarput meeqqaniit
utoqqarsuamut, ullaaralaamiit
unnummut tulaassat tisanis-
saat, salinnissaat, errortomis-
saat tarajortertinnagillu qer-
nertortaajarnissaat ulapputi-
gineqartarlutik. Meeqqat iki-
ortigineqartarputtaaq, soorlu
umiaasanik nigguujaasillugit.
Ulrik Møller oqarpoq taama
tunisassiorneq upernaakkut
taratsut aakkaangata aallartit-
tartoq ukiakkut taratsut tig-
gunnissaasa tungaanut.
Nakatarferalak
- Innuttaasut pisinnaasut ta-
lla atuakkioqqullugu inakku-
sunnaraluassusia. Oqaluttual-
laqqingaarmat tusamaarlugu
oqaluttuai takorloorumina-
qaat, tassa inuit eqqartukkami
pissusai tamaasa ilanngullugit
oqaasertaqartippai assilissa-
tullusooq erseqqissisillugit.
Pissutsillu oqaluttuarisai nu-
natta suli nunasiaanerata na-
laaneersut ullutsinni nammi-
nersornerulernerup nalaani
peroriartortunut tupinnarluin-
nartuupput, ilami tupinnaan-
naratik upperiuminaassinaal-
lutilluunniit.
Taama takorluuilersitsisu-
mik oqaluttuartoq tassaavoq
palasi Ulrik Møller maanna
soraaminngorluni Nuummi
nuliilu Regine najugalik. A-
ngerlarsimaffiat iserlugu alia-
naaqaaq, pigisaat inuunerup
imartuup ingerlanerani kater-
saasut nalunamani. Soorlu ta-
marmik oqaluttuassartallit.
Aana matup qulaani Ulrik
Møllerip ukiorpassuami qoo-
rortoorisimasaa ukiut ingerla-
neranni arlalissuamik puisis-
sutaasimasoq, allaammi Na-
pasup eqqaani 1959-imi aa-
vermik pisaqassutaasimavoq
aappaaguanilu Upernaviup
eqqaaniittumi Kangersuatsia-
mi nannussutaasimalluni.
- Uumasut imminnut uan-
nut pajugutigisaramik, Ulrik
Møller kingumut qiviarluni
illalaajutigaluni oqarpoq.
Norskit arfanniat
eqqaamavai
Ulrik Møller septemberip aq-
qamgani 1927-imi Napasumi
inunngorpoq. Angajoqqaarai
piniartoq Johannes Møller
nulialu Pauline. Ulrik inuun-
ngitsiartoq qatanngutigiit a-
ngajullersarisimasaat Ulrik
ajunaarluni toqusimavoq, qu-
lamanngitsuminngooq umiaa-
sami aalisakkat nigguanut qu-
aalluni isilluni ajunaarsima-
soq. Qatanngutigiit arfineq
marluusut Ulrik akullersaraat.
- Suli ukioqalernanga kissu-
miartillunga Napasumut umi-
arsuit marluk arfemik kalillu-
tik tulakkiartortut takullugit
eqqaamallatsiarpara, taassu-
malu kingoma pilattunik ta-
kullunga aamma eqqaamallu-
gu.
- Nuummi Ilinniarfissuarmi
atualereerlunga 16-inik ukio-
qarlunga Napasumut tikeraar-
ninni anaanaga ukioqalema-
nga takusattut eqqaamasannik
oqaluttuarfigigannni oqarpoq
umiarsuit tassaasimassasut
1928-imi aasaanerani norgi-
miut naggataamik arfanniat
tulallutik pilattut takusimas-
sagikka. Nammineq eqqaa-
mavaa aasaq taanna arfannia-
nik Napasumut tulattoqartoq.
Ulrik Møller oqaluttuarpoq
meeraanermi nalaani aalisaga-
lissuusoq. Napasoq taamani
130-it missaanni inoqarpoq
aalisarnermillu inuuniutillit
amerlanerullutik piniartunut
sanilliullugit.
Avinngarusimaneq
- Maniitsup eqqaamiuulluni
ukiuunerani assut avinngaru-
simanarpoq. Avannaanut uki-
ukkut sikusartumut sanilliul-
Siornatigut arnat Ilinniarfissuarmi atuartartut ikittuinnaasarput, atuarfiullu qaliani ine-
qartinneqartarlutik. Angutilli ilinniartut inaanni najugaqartinneqartarlutik. lmertartorneq
qisussaasuaneq anartarfilerinerlu taamani ilinniartut namminneq isumagisassaraat.
Tidligere var der kun få kvinder, der studerede på llinniarfissuaq. De kunne bo på over-
etagen på llinniarfissuaq, mens deres mandlige kolleger var fordelt på fire indkvarterings-
bygninger. De skulle selv sørge for natrenovationen og for at hente kul og brænde til
kakkelovnen.
asiarfimmut tikikkaangamik
piniartup puisitaa siulleq
angutinngoorutigineqartartoq.
Tassa pisap sakiai igallugit
angutinuinnaq sassaalliutigi-
neqartarsimapput.
- Taava kisimi »angutin-
ngooq« nipaalersarpoq.
- Ataataga siomatigut qan-
namik piniarluartorsuugaluar-
luni nangialerami umiaasamik
aalisartunngorpoq, taamaam-
mat angajora Klaus assut pini-
amikkut isumalluutigaarput.
- Asiarfimmi saarullinnik
panertulinerup saniatigut pui-
sit neqaanik nikkulineq anner-
tuumik aallunneqartarpoq,
taamatuttaaq kukkarnaalior-
toqartarpoq puisit aavanik.
Puisit aqajarua inalugaalu sa-
leriarlugit aammik immerlugit
panerserneqartarput kukkar-
naatut sikatsillugit.
Majimiit junip naanissaata
tungaanut asiartoqartarpoq
taamaalinerani eqalunniarfis-
sanngortarmat.
Sisamanik
ukioqarluni atualerpoq
- Angajoralu Jens ukiunik
marlunnik uannik angajulliu-
nerusoq qimanneq ajoratta
arfinilinnik ukioqarluni atua-
lertussanngormat aamma tas-
sa uangat usorullunga atuar-
usulerpunga. Qiamik sakku-
lerlunga, ataatagalu allatut sa-
pilerami atuarfitoqannguamut
tusamaariartilaamiarlunga ila-
gaanga. Tassani ajoqip Gert
Fabriciussenip nalorsitsaara-
luaraminga nalorsinneq sapi-
leraminga atualeqquinnar-
paanga. Tassa tallimaliisus-
saallunga atualerpunga.
- Annermik upperisarsior-
nermik atuartinneqartarpugut.
Biibilimi oqaluttuat aamma
ajoqersuutit nassuiaasersorlu-
git atuartinneqartarpugut as-
sullu alanngaartinneqartarluta.
Kingusinnerusukkut kisitsisa-
lerpugut, Atuaaniutitaat atua-
garilerpagut taamatuttaaq uu-
masunik pinngortitamullu
tunngasunik ilinniartinneqar-
talerluta. Qallunaatut aamma
atuagartaarpugut, kisianni qal-
lunnaatut ilikkartoqarunan-
ngilagut.
Ulrik Møller apersortittus-
sanngorami Maniitsumut pia-
reersaataasumik atuariartor-
poq.
- Taamani Maniitsup pigi-
saani apersortittussat tamaasa
ataatsimoortillugit Maniitsu-
mi katersoriarlugit atuartinne-
qartarput, katilluta 70-it mis-
saanniippugut. Apersortinnis-
samut piareersamerup saniati-
gut aamma nalinginnaasumik
atuartinneqarpugut. Piareer-
sarnerput naammassimmat
nunaqarfitsinnut angerlarpu-
gut kingusinnerusukkullu pa-
lasi apersortitsiartorluni tikip-
poq. Taamani ullumikkutut
nerersuaqatigiinneq atorne-
qanngilaq, kisianni ulluinnar-
ni nerisassat takuneq ajukka-
gut sassalliutigineqartarput.
Soorlu tuutu, tunnoq nataar-
naq panertoq assigisaalu.