Atuagagdliutit

Volume
Issue

Atuagagdliutit - 10.09.1998, Page 14

Atuagagdliutit - 10.09.1998, Page 14
14 • TORSDAG 10. SEPTEMBER 1998 ATU AG AG DU UTIT IMARPIMMIINUNNGORPOQ Ukiut siulliit qulit Ammassalimmi peroriartorpoq angunni kuisimanngitsunik kingullernik ajoqersuiartortuusoq j _nj J"_r MARIANE HEILMANN Mariane Heilmann, Nuuk, sa- paatiuppat 85-inik ukioqaler- tussaq, oqaloqatigalugu mi- sigisarpassuani qaffakaatip- pai. Ammassalimmi meeraa- voq, taamani Tunumiut ta- marmik kuisimanngikkallar- mata. »Atuagagdliutit«-ni aaqqissuisup tusaamasap Lars Møller-ip »Aqqaluup« emgu- taqqiutteqqaaraa, taamatullu tusaamasaatigisup assiliisar- tup naqiterisullu John Møller- ip emgutaralugu. Eqqaama- vaa Ammassalimmit 1923-mi ilaqutariit Nuummut tikikka- mik Nuup illoqarfitoqartaani aataqqiimi niuffioraatik, qa- norlu illooqqanilu »Godthåb Fotografiske Anstalt«-imi su- lianut soqutiginartunut iki- uukkusuttartigalutik. Misigisat umiarsuarmi »Godthåb«-imi aallartipput, Marianep angajoqqaavi Am- massaliliameranni, angutaata Julius Olsenip palasi Karl Rosing ajoqersuisoq ikioriar- toraa. Amaa Charlotte Olsen, Møllerimik kuissutilik, mee- rartaamgaatissaminik naartu- voq, arlaannillu pisoqanngip- pat Ammassalimmi emisus- saalluni. Umiarsuarmissaaq i- laavoq Jørgen Chemnitz, niu- ertup Hedegårdip Ammassa- limmi tullersortaa. Inorluni inunngorpoq Taamani Nunatta kitaanit Tunumut toqqaannartumik u- miarsuaqameq ajorpoq. Uias- sagaanni tamatigut Danmark aqqusaameqartarpoq. Mariane Heilmannip amaa umiartomerluttuuvoq, ikaa- ramillu naalliussimaqaaq. U- miarsuup orfaanerani meris- sataraa, ingerlaamemllu sivi- sunersaa mnangaannarpoq. Danmarkimit Ammassallup tungaanut ingerlaartillutik Is- landi qaangereerlugu ajor- luinnalerpoq. Charlotte meri- anngunerruttorluni umiar- suarmiut kalerrittariaqarpai emilivilluni. Umiarsuarmiut ulapputtun- nguanngorput, nerisarfiullu aappaani issiaviit katiter- neqarput emiffissanngorlugit. Qujanarluinnarsimavoq Jør- gen Chemnitz ikiueqqaamer- mik ilisimasaqarluarmat, er- nisussiomissamullu paasisi- masaqalaarluni. Taanna emisussiortoralugu Mariane Heilmann inunngor- poq 13. september 1913 imar- pimmi Islandip Ammassallil- lu akomanni. Inulaarluni i- nunngorpoq, meeraaqqallu atisassai tamarmik nassataan- nut poortugallutik last-imiip- put, aatsaallu Ammassalim- mut pigunik tiguneqarsin- naallugit. Kiatitaaqqaava - »Juumuuma« Jørgen Chem- nitzip uinequmminnik niner- simavaanga, kingoma ataata- galu marluullutik kiatisannik mersorlutik ulappusersimap- Ilaqutariit Nuummut pøreersimalersut John Møllerip assilisaa. Charlotte aamma Julius qitornatik Mariane, Aqqaluk, Johanne, Sofie aamma Anniitaaraq ilagalugit. John Møller har taget dette billede af datteren Charlotte, svigersønnen Julius Olsen sammen med børnene Mariane, Aqqaluk, Johanne, Sofie og Anniitaaraq. put. Nuilaata sukangavallaan- nginnissaa isumaqatigiissu- tigaat, taamaammat kiatitaara atigakku tuikka amingaarma- ta sisuuinnavissimavoq. Mariane Heilmann-ip im- mikkukanneq »Godthåb«-imi inunngorsimanini meeraaner- mini iluaqutigisarsimaqaa. Qujagisaasimaqaaq aamma u- miarsuup naalagaata pinngus- sanik Danmarkimit nassaattu- artaraani eqqaamavaa. - Umiarsuarmiut nukatsit- tarpaannga. Aammalumi i- marpissuarmi Atlantikumi Nuummut ingerlaartilluta qu- linik ukioqalerpunga. Mariane inunngorfia umiar- suaq Ammassalimmut qanil- lilluinnartorlu sikorsuaqaa- ngaarmat illoqarfimmut pu- lammaassinnaanngillat. Sivit- sutsiartoq Islandimut uterta- riaqarput, taamaaliunngikku- nik umiarsuaq aamarsuassaa- rutissammat. Uisaallatsitsineq - Islandimiut paasigamikku umiarsuup ikaamerata nalaa- ni meeqqamik inunngortoqar- simasoq persuarsiorsimaqaat. Pisimasoq imaannaanngitsoq aviisini allaaserineqaqattaar- simavoq, taamaattumik inun- ngomera pillugu nutaarsias- saq Nuummi ilaquttatta paasi- lertorpaat. Mariane Heilmannip suli eqqaamalluarpaa angunni ila- galugu »Illumiormiut« omit- tarsimallugit kristumiutut o- qariartuut suli kuisimanngit- sunut oqaluuseriartorlugu. - Illumiormiut illoqarfiup ilagaa, ullumikkullu helikop- terip unittarfiata inaani mee- raagallarama illoqarpoq issu- mik ujaqqanillu qarmalim- mik. Inuit Ammassalimmut pigisaaniit tikerartarput kui- sikkiartorlutik. Kuisinngin- nerminnilu ukiisarput ajoqer- someqartarlutillu. Eqqaama- vara kuisikkaangamik qaqor- tumik ulemaqartartut, kuisi- manngitsullu kingulliit 1921- mi kuisipput. Neqisunnialaaq - Ataataga kristumiussutsimik ajoqersuiartoraangat kajaat- taqaanga, »Illumiormiut«-ni pulaaqataaneq nuannareqi- gakku. Illorsuaqarpoq ilaqu- tariit arlallit ataatsimut naju- gaqarfigisaannik. ligaat pui- sip amiinik oqorsaasersu- gaapput, taamatullu puisip a- miinik taloqartarlutik ilaquta- riit illermiittut akunnequtaan- nik. Suli eqqaamasarpara ka- takkut iseriartomitsinni puisip neqaanik igaarsunni naallugu qanoq tipigitsigisoq. - Taamani suli qulleq pui- sip orsuanik ikummatilik a- tomeqartarpoq qulissuteqar- lutillu, ilalu neqit mamarluin- nartassusii. Mariane Ammassalimmi pilluarluni meeraavoq. Pin- nguaqatissaaleqisanngeqaaq meeqqqallu pinnguaatissa- minnik nassaarsiullaqqitta- qaat. Ukiukkut puisip amiinik ammiameertarput aasakkullu sissaq pinnguarfissatsialaa- voq, nalitsinni pinngussanut ineriikkanut nallersuussin- naanngitsoq. Oqaatsini pillugit qinngasaarineq - Ammassalimmiuaqqat ua- gullu Kitaaneersut assigiim- mik pineqarpugut. Tamatta tunumiusut oqaluttarpugut, oqaatsillu taakku ilitsoqqup- pakka. Nuummulli pigatta o- qaatsigut pillugit qinngasaar- neqartaqaagut. Nuummiuaq- qat oqaatsigut tamaasa issuar- lugit ilaaqattaartarpaatigut aallaqqaammullu assut qin- ngarnarpoq, kitaamiusulli ilikkapallappugut. Mariane Heilmannip Au- gusta Hammeken ikinngutin- naaraa, taamani Ammassal- immi juumuujusup Kiistaaraq Thomsenip pania. Taamaattu- mik nalaatsomerinnaanngilaq inersimasunngorlutik ukior- passuami Hotel Godthåb-imi suleqatigiikkamik soraamin- ngomissamik tungaannut. Ikinngutigilluagaa alla tas- saavoq Naja Rosing, palasip Kristian Rosingip pania. Ma- riane Heilmannip suli eqqaa- malluarpaa juullerujussuarmi naalagiartillutik illumik eq- qaani nanorsuaq takullara- mikku. - Saarlemi issialluta Naja-p ikusimmittalerpaanga oqarlu- nilu »Aajinnga nanortuakkaa- jik«, sunaaffalumi nanorsuaq attatsinniittoq. Narajorluni. Juullimi naalagissat nannunniartut - Ammassalimmiut tamarmik naalagiarput, piniartortaqa- ramillu eqqannguatsinni na- noqartoq paasilerlugu naala- gissat aalassakkamik. Ulloq taanna ataataga oqaluussivoq, naalagiameq unitsiinnariarlu- gu piniartut oqarfigai aallaasi- ni sumiinnersut. Piniartut pi- leritsakkamik, sivitsunngitsor- lu nanorsuaq uppiinnaqaaq. - Nannuttoqareermat nan- nunniamilersaaqqaarput alla- tullumi ajomarmat naalagiar- neq nangeqqittariaqarmat naalagissat nipangersarne- qaqqaarput, Mariane Heil- mann nuannersumik illarluni oqaluttuarpoq. - Tunumissaaq ileqquto- qaavoq nannumik takunneq- qaartup nanoq pisarisarlugu. Taamaattumik Naja Rosing nannutsinneqarpoq, ullorlu taanna nalliuttorsiutigineqa- qaaq. Niuertup Hedegaardip KGH-p pisiniarfia ammarpaa, Najap angajoqqaavi paggat- sitsinissarsuarmut pisiniami- assammata. Kikkut tamarmik palasikkunnut qaaqquneqar- put, pingaartumillu tupa pag- gatanut ilaasoq inuit piler- ngulluinnarpaat. - Naja-mut tulliullunga na- noq takugakku nannup qutto- raanik ningertassinneqarpu- nga. Qatanngutisiaa Andunda Ukiut ingerlan^rini Ammas- salimmi ilaqutariinnguit a- merliartorput. Mariane aqqa- luartaaqqaarpoq Aqqaluk, malinnaappullu Johanne, So- fie aamma Anniitaaraq, taan- na Danmarkimi ataatsimik u- kioqalerpoq, taamani ilaquta- riit ukiuni qulini Ammassal- immeereerlutik Nuummut nuukkiartornerini. Ilaqutariit aamma Ammas- salimmi meerarsiaqarsimap- put, niviarsiaraq Andunda- mik atilik, tanna meeraaqqa- mik amaartilluni aallartoorifi- gitissimavoq. - Taamani inuit aallaasit ilisimasaqarfigivallaanngillat, Andunda-lu tuimigut qatimi- gullu eqqortissimalluni aqqu- nangaatsiarsimavoq. Illumi Kastellet-imik taaguutilimmi uninngatinneqarpoq, anaana- galu takoqqaaramiuk oqarsi- mavoq »Isumaqarlunga An- naassisup Anaanaa«. Sunaaf- fa anaanaga niviarsiaq »Ma- ria«-tissimagaa angisuujullu- ni qaamasuummat. Mariane killitsisimalluni suli eqqaamasarpaa allatut a- jornartumik Andunda Am- massalimmut qimaannartaria- qarsimallugu, 7. september 1923 »Hans Egede«-mut i- laassallutik ikigamik. Niviar- siaraq asasorujussuuvaat, Nuummulli ilagisinnaasima- nagu. Aallarnermi angerlarsilerneq Umiarsuaq Ammassalimmit nuannarisamit aallarsimatsi- aannartoq Mariane angerlar- sertorujussuanngorpoq. Qiar- taqartissimaqaa aatsaallu me- rianngunersuup nalaammani isumaa allamut saalluni. - Merianngunermik naku- ngasuinnanngorluta, Maria- nep eqqaamavaa. - Sunaaffa »Hans Egede«-p naalagaa »Godthåb«-imi i- nunngomerma nalaani aqut- tuusimasoq. Pisorlu nalaat- sortumik nuannerluinnarpoq Danmarkimut ingerlaartilluta quliliillunga inuuissiorama. Ilaqutariit Olsenikkut Nuummut ingerlaqqinngin- nerminni sapaatip akunnera Sjællandimi akunneqqapput. Greve-mi palasikkunni Oster- mann-ikkunni najugaqarput, silarsuarmilu takornartamut piffigisaannik takomariartit- silluavipput. - Taama inoqartiginera or- pippassuillu tupigusuutige- qaakka. Aqqalussama Aqqa- luup tupigusuutigisaasa ila- gaat pisiniarfiit igalaavini inuusaliat. Isumaqarsimaga- luarpoq inuit uumasut, paasi- sinnaanngilaalu nikerianngi- saannarmata. Inuit pukutsi- mikkut iseqamissaat kissaati- gigaluarpaa, pissanganartum- mi takusassat taama amerlati- gisut. Nuummut apuunneq Nuummut tikinnertik Mariane Heilmannip suli eqqaamallu- arpaa. Umiarsuaq umiarsua- liviup avataanut kisarpoq, ila- qutariillu illoqarfiup pujortu- leeratuaanit ikaanneqarput. Mariane-p aataata John Møl- lerip pujortuleeqqamik umiar-

x

Atuagagdliutit

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.