Fréttablaðið - 11.12.2005, Blaðsíða 60

11. desember 2005 SUNNUDAGUR28
á framhaldsstigi háskólanáms
Á hverju ári veitir Landsvirkjun styrki til nemenda á framhaldsstigi
háskólanáms sem eru að vinna að lokaverkefnum í meistara- og
doktorsnámi. Á árinu 2006 verður varið samtals 3 milljónum króna í
námsstyrki og verður styrkjunum úthlutað í apríl næstkomandi. Hver
styrkur verður að lágmarki 400 þúsund krónur.
Markmiðið með námsstyrkjunum er að efla menntun og hvetja til
rannsókna á hinum margvíslegu sviðum sem tengjast starfsemi
Landsvirkjunar. Umsækjendur eru sérstaklega hvattir til að kynna sér
hina fjölbreyttu starfsemi Landsvirkjunar á vefsíðu fyrirtækisins.
Styrkjunum er ætlað að standa undir hluta af kostnaði við lokaverkefni
sem hafin eru eða munu hefjast á árinu 2006.
Umsækjendur þurfa að leggja fram lýsingu á verkefninu, meðmæli
leiðbeinanda og rökstuðning fyrir því að verkefnið tengist starfsemi
Landsvirkjunar.
Umsóknum ásamt fylgigögnum skal skilað á skrifstofu Landsvirkjunar,
Háaleitisbraut 68, 103 Reykjavík, merktum:
„Námsstyrkir Landsvirkjunar 2006“
Umsóknareyðublöð og nánari upplýsingar um styrkveitinguna og starf-
semi Landsvikjunar er að finna á vefsíðu Landsvirkjunar, www.lv.is.
Fyrirspurnir má senda á netfangið styrkir@lv.is.
Umsóknarfrestur er til 10. janúar 2005.
Öllum umsóknum verður svarað og farið
með þær sem trúnaðarmál.
M
IX
A
•
fí
t
•
5
1
0
1
4
Landsvirkjun auglýsir eftir umsóknum um styrki vegna meistara- eða doktorsverkefnaLandsvirkjun er í hópi stærstu fyrirtækja landsins.
Fyrirtækið býður viðskiptavinum bestu lausnir í
orkumálum og tryggir með því grundvöll nútíma
lífsgæða.
Landsvirkjun fæst við fjölbreytt rannsóknarstarf á
sviði náttúruvísinda, verkfræði og orkumála. Það
er helsti raforkuframleiðandi landsins og er í for-
ystu fyrir byggingu orkuvera sem hafa í gegnum
tíðina verið meðal stæstu framkvæmda í landinu.
Landsvirkjun rekur umfangsmikla fjármálastarf-
semi á alþjóðamarkaði vegna fjármögnunar á
verkefnum fyrirtækisins.
Hjá Landsvirkjun starfa rúmlega 200 manns með
fjölbreytta menntun. Dótturfélög eru þrjú talsins
og er Landsnet þeirra stærst. Þá á Landsvirkjun
hlutdeild í mörgum félögum, innlendum og
erlendum, á sviði orkumála, fjarskipta, ráðgjafar
og framkvæmda.
Landsvirkjun stefnir að því á hverjum tíma að
vera í fararbroddi í framsækinni nútíma stjórnun
og leggur áherslu á jafnrétti og tækifæri til starfs-
þróunar.
Styrkir til nemenda
Vísindamenn telja enn á ný
að jörðinni kunni að stafa
ógn af smástirni. Það sem
nú um ræðir hefur fengið
nafnið Apophis eftir hinum
egypska guð eyðileggingar-
innar. Gert er ráð fyrir að
leiðir þess og jarðarinnar
geti legið saman nokkrum
sinnum kringum árið 2030
en hættan á árekstri verði
mest árið 2036.
Daglega verður jörðin fyrir endalausu regni loftsteina, sem langflestir brenna upp
og eyðast í lofthjúp jarðar. Stöku
steinn er þó það stór að leifar hans
ná til jarðar og árlega berast frétt-
ir af slíkum steinum sem detta af
himnum ofan, án þess þó að valda
umtalsverðu tjóni. Saga jarðar ber
þess hins vegar ótvíræð merki að
mjög stórir loftsteinar hafa af og
til skollið til jarðar með ógnvæn-
legum afleiðingum. Þannig hefur
því verið haldið fram að gríðar-
stór loftsteinn sem skall til jarð-
ar á Yucatanskaga í Mexíkó fyrir
einum 65 milljónum árum, hafi
orðið risaeðlunum að aldurtila.
Dularfull sprenging í Síberíu
Síðan mannskepnan komst til vits
og ára eru engar öruggar heimild-
ir fyrir stórárekstrum loftsteina
og jarðar, en þó álíta margir vís-
indamenn að dularfull sprenging
sem varð í Tunguska í Síberíu árið
1908 og varð fjölda manns að bana,
hafi orsakast af því að lofsteinn
sprakk í tætlur skammt frá jörðu.
Hefur orka sprengingarinnar
verið reiknuð allt að þúsund sinn-
um meiri en kjarnorkusprengj-
urnar sem Bandaríkjamenn vörp-
uðu á Hiroshima undir lok síðari
heimsstyrjaldar.
Hættustig fjögur
Nú telja bandarískir vísindamenn
hins vegar að stórt smástirni sem
fyrst varð vart við um mitt ár í
fyrra, geti hugsanlega rekist á
jörðina á næstu áratugum. Um
er að ræða stein sem er um 320
metrar í þvermál.
Tölva hjá NASA, bandarísku
geimvísindastofnuninni, reiknaði
fyrst út að braut smástirnisins
gæti legið hættulega nærri jörðu
föstudaginn 13. apríl árið 2029. Og
hættustig þessa var metið tveir á
Torinoskalanum svokallaða sem
nær upp í tíu. Nokkrum dögum
síðar var búið að endurmeta stöð-
una og hættustigið komið upp
í fjóra sem er það hæsta sem
nokkurt smástirni hefur fengið
hjá NASA. Skalinn er reiknaður
þannig að einn þýðir mjög lítið
tjón á afmörkuðu svæði en tíu
stórfelldar náttúruhamfarir sem
yrðu stórum hluta mannkyns að
fjörtjóni.
Fer hjá í fyrstu atrennu
Vísindamenn hafa nú reiknað
út braut Apophis með enn meiri
nákvæmni en fyrr og segja að
hættan á árekstri árið 2029 sé til-
tölulega lítil þar sem allt bendi til
að steinninn fari framhjá jörðinni í
um þrjátíu þúsund kílómetra fjar-
lægð. Það er þó nógu nálægt til að
ferlíkið verður greinilega sjáan-
legt með berum augum.
Til dæmis um að þessi fjarlægð
er ekki svo ýkja mikil þegar geim-
urinn er annars vegar, má geta
þess að þeir fjarskiptahnettir sem
sveima hvað lengst frá jörðu eru í
um 35 þúsund kílómetra fjarlægð
frá yfirborði jarðar, þannig að
steinninn fer töluvert nær en þeir.
13. apríl 2036
En þó svo að við sleppum við
Apophis 2029 erum við ekki laus
við hann þar með því vísinda-
mennirnir telja líklegt að smást-
irnið muni verða fyrir áhrifum
af aðdráttarafli jarðar í þessari
fyrstu ferð framhjá okkur. Og það
mun hafa þær afleiðingar að braut
steinsins breytist á þann veg að
hann getur orðið æ nærgöngulli
við jörðina.
Og ef allt fer á versta veg þá
getur þessi samdráttur Apophis og
móður jarðar náð hámarki þann
13. apríl 2036 með því að steinninn
rekist á jörðina.
Stuggað við grjótinu
Auðvitað byggist þessi hugsanlega
atburðarás á útreikningum sem
ef til vill eru ekki svo nákvæmir
þegar reiknað er þrjátíu ár fram í
tímann. Vísindamenn vilja þó ekki
útiloka að þetta geti gerst og hvetja
til þess að menn fylgist gaumgæfi-
lega með Apophis og ferðum hans
á næstu árum. Og NASA-menn
hafa sett fram drög að aðgerða-
áætlun til að verjast hugsanlegum
árekstri Apophis og jarðar.
Þar er bent á þann möguleika
að senda geimfar til móts við
smá stirnið sem ætlað væri að
stugga við því með einhverjum
hætti; nægilega mikið til að breyta
braut þess þannig að það lendi ekki
inn á áhrifasvæði aðdráttarafls
jarðar.
Hollywood á undan
Slík aðgerð minnir óneitanlega
mikið á Hollywood-stórmyndina
Armageddon frá 1998 þar sem
Bruce Willis og aðrar ofurhetjur
fara einmitt á geimfari til móts
við smástirni sem ógnar tilveru
jarðar. Tilgangurinn er að lenda
á geimgrýtinu, koma þar fyrir
kjarnasprengjum og sprengja
steininn í smærri hluta sem brunn-
ið geta upp í gufuhvolfinu. Allt
gengur þetta eftir en vitanlega ekki
fyrr en á síðustu stundu og eftir
miklar hremmingar einsog vera
ber í alvöru Hollywood-mynd.
Nægur tími til stefnu
Og það er kannski dæmi um að
ímyndunarafl handritshöfunda
Hollywood-mynda er ekki alltaf
svo fjarri raunveruleikanum að
NASA-menn telja það fyllilega
raunhæfan möguleika að senda
geimfar til móts við smástirni á
borð við Apophis í því augnamiði
að breyta braut þess. NASA tekur
þó fram að verkefni sem þetta taki
að minnsta kosti tíu til tólf ár í
undirbúningi og framkvæmd. Þeir
segja því enga ástæðu til að hafa
áhyggjur af þessu nú; það nægi að
hefja þennan undirbúning kringum
árið 2020 og þá verði aukinheld-
ur hægt að reikna braut Apophis
mun nákvæmar en nú. Með þessu
er NASA ekki að leggjast gegn því
að geimfar verði sent fyrr til móts
við loftsteininn og segist stofnunin
í sjálfu sér fagna því að fá tæki-
færi til að rannsaka fyrirbæri sem
þetta hvenær sem er ef fjármunir
fást til slíks.
Smástirnið Apophis
getur ógnað jarðlífi
BRAUT APOPHIS FRAM HJÁ JÖRÐINNI 13. APRÍL 2029 Skýringarmyndin sýnir glöggt hversu
nærri jörðu Apophis fer þann örlagaríka dag 13. apríl 2029. Hvíta þverstrikið sýnir frávik
brautarinnar en það hleypur einungis á örfáum þúsundum kílómetra sem er hverfandi
stærð í þessu sambandi.
Sporbaugur Tunglsins Tunglið
Jörðin
Jörðin
St
ef
na
lo
fts
te
in
sin
s
30.000 km
ÁREKSTUR LOFTSTEINS OG JARÐAR Svona hafa kvikmyndagerðarmenn Deep Impact
ímyndað sér að áhrifin verði lendi stór loftsteinn á jörðu.