Tíminn - 28.12.1976, Page 9

þriðjudagur 28. desember 1976
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Rljstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í Edduhúsinu
viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verö i lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
Beitir Efnahagsbanda-
lagið refsiaðgerðum?
Af ýmsu, sem hefur verið haft eftir talsmönnum
Efnahagsbandalags Evrópu, virðist mega draga
þá ályktun, að efnahagslegum refsiaðgerðum
verði beitt gegn íslandi, ef ekki verður látið undan
kröfum um veiðileyfi fyrir brezka togara innan
fiskveiðilögsögunnar. Þetta er þó andstætt þvi,
sem talsmaður Efnahagsbandalagsins, Olav Finn
Gundelach, hélt fram i viðræðum þeim, sem fóru
fram hér i Reykjavik i nóvembermánuði. Hann tók
það skýrt fram að Efnahagsbandalagið myndi
ekki blanda saman viðskiptamálum og fiskveiði-
leyfum.
Að sjálfsögðu skipta viðskiptin við Island ekki
miklu máli fyrir Efnahagsbandalagið, en vert er
þó að benda á, að þau eru miklu hagstæðari Efna-
hagsbandalaginu en íslandi. Árið 1975 fluttu ís-
lendingar t.d. inn vörur frá löndum Efnahags-
bandalagsins fyrir 33.7 milljarða islenzkra króna,
en seldu þangað vörur fyrir aðeins 11.7 milljarða
króna. Þótt viðskiptin við Efnahagsbandalags-
löndin séu íslendingum engu að siður mikilvæg,
myndu Islendingar standast viðskiptastrið við
þau, sem sennilega stæði aldrei nema skamma
hrið, þvi að Efnahagsbandalagið gæti sóma sins
vegna ekki lengi beitt Islendinga viðskipta-
þvingunum. íslenzka þjóðin myndi vafalitið verða
fús til að axla byrðar, sem leiddu af þvi, að verið
væri að verja fiskimiðin.
Hitt myndu íslendingar hins vegar ekki standast
til lengdar, ef islenzku fiskimiðin væru eydd. Þá
biði þeirra ekki annað en afnahagsleg uppgjöf.
Þetta verða ráðamenn Efnahagsbandalagsins að
gera sér ljóst. Margir þeirra hafa lika látið þau orð
falla, að þeir skyldu þá meginþýðingu, sem fisk-
veiðarnar hefðu fyrir Island. Þess vegna er næsta
ótrúlegt að þeir hafi uppi ráðagerðir um viðskipta-
strið i sambandi við fiskveiðimálin.
Það er sama hvort áætlanir islenzkra fiskifræð-
inga eða brezkra eru lagðar til grundvallar. Niður-
staðan verður sú sama, að þorskstofninn þoli ekki
frekari undanþágur en þegar hafa verið veittar.
íslenzkir fiskifræðingar áætla að ekki megi veiða
meira af þorski á íslandsmiðum á næsta ári en 275
þús. smál. Samkvæmt áætlun brezkra fiskifræð-
inga i fyrrahaust, mátti hámarksþorskveiðin ekki
vera meiri en 300 þús. smálestir á árinu 1976 og 300
þús. smálestir á árinu 1977. Nú verður veiðin i ár
um 330-340 þús. smál. eða um 30-40 þús. smál.
meiri en brezkir fiskifræðingar töldu hana mega
vera mesta. Af þvi leiðir að eðlilegt er, að
hámarksveiðin verði nokkru minni 1977 en áætlað
var i fyrra, þegar gert var ráð fyrir minni há-
marksveiði 1976 en raun hefur orðið á. Þorskafli
íslendinga einna á þessu ári verður 270-280 þús.
smál. og má ekki öllu minni verða á næsta ári ef
lifskjörin eiga ekki að rýrna. Við bætast svo
undanþágur, sem hafa verið veittar Færeyingum,
Vestur-Þjóðverjum, Belgiumönnum og Norð-
mönnum.
íslendingar eru þvi ekki aflögufærir. Þá stað-
reynd verða ráðamenn Efnahagsbandalagsins að
skilja. Það er þessi staðreynd, en ekki andúð i garð
eins eða neins, sem mótar afstöðu islenzkra
stjórnvalda.
ERLENT YFIRLIT
AAikill vinstri
sigur á Jamaica
AAanley tapaði ekki á vinfengi við Castro
ÞRIR frændur hafa mótað
stjórnmálasögu Jamaica um
meira en 40 ára skeið. Sá
yngsti þeirra, Michael Man-
ley, vann mikinn sigur i þing-
kosningum, sem fóru fram um
miðjan þennan mánuð. Flokk-
ur hans fékk rúmlega tvo
þriðju þingsætanna. Liklegt
þykir, að hann noti þetta um-
boð, sem hann fékk frá þjóð-
inni, til mjög róttækra stjórn-
araðgerða. Andstæðingar
hans halda þvi fram, að hann
ætli að fara i slóð nábúa sins á
Kúbu, Castrós, enda sé sam-
starf þeirra orðið allnáið.
Manley ber á móti þessu og
einnig þvi, að hann sé mikill
andstæðingur Bandarikjanna,
enda þótt bandariska leyni-
þjónustan (CIA) hafi unnið
gegn sér i kosningunum og
vestrænar fréttastofur keppzt
við að segja rangt frá ástand-
inu á Jamaica. Manley segist
vilja eiga gott samstarf við
Bandarikin, enda þarf hann á
þviað halda af efnahagslegum
ástæðum. Hins vegar segist
hann ekki una óeðlilegum af-
skiptum Bandarikjamanna.
Bandarikjamenn verði að
skilja, að aðstæður séu allt
aðrar á Jamaica en i Banda-
rikjunum og stjórnarhættir og
stjórnaraðgerðir hljóti að
mótast af þvi.
SPANVERJAR fundu Jama-
ica rétt fyrir 1500 og notuðu
hana aðallega sem birgðastöð,
en hófu ekki landnám þar að
ráði. Þá voru þar fyrir Indián-
ar, en þeir þóttu ekki nógu
góður vinnukraftur, og var þvi
hafinn flutningur þangað á
blökkumönnum frá Afriku.
Bretar hertóku Jamaica um
1650 og hófust handa um land-
nám þar. Þeir héldu áfram
innflutningi á þrælum frá Af-
riku. Jafnframt settist þar að
talsvert af landnemum frá
Bretlandi. Þvi var komiðþar á
fót þingbundinni heimastjórn.
Arið 1838 gáfu Bretar þrælun-
um frelsi og leiddi það brátt til
óróleika i stjórnarfarinu. Eftir
misheppnaða uppreisnartil-
raun 1865, lögðu Bretar alla
þingbundna heimastjórn á
hilluna og komu á hreinni ný-
lendustjórn. Þetta hélzt til
loka sfðari heimsstyrjaldar-
innar, þegar Jamaica fékk
heimastjórn að nýju. Þá voru
áðurnefndir frændur komnir
til sögu. Elztur þeirra var
William Alexander Busta-
mante, sem var ungur tekinn i
fóstur af sjómanni, sem fór
með hann til Spánar, en þaðan
flakkaði hann viða um lönd og
var m.a. um skeið strætis-
vagnabilstjórii New York. Ar-
ið 1932 kom hann heim til
Jamaica og gerðist brátt um-
svifamikill verkalýðsleiðtogi.
Systursonur hans, Norman
Manley, var honum til aðstoð-
ar i þvi starfi, en hann hafði
hlotið annan uppvöxt, eða
gengið skólaveginn og m.a.
numið lögi Oxford. Báðirvoru
þeir frændur vel til foringja
fallnir. AriÓ 1938 stofnaði
Manley fyrsta stjórnmála-
flokkinn á Jamaica, Þjóð-
lega flokkinn. Hann hafði
brezka Verkamannaflokk-
inn sem fyrirmynd og
var i fyrstu i nánu sam-
starfi við verkalýðshreyÞ
inguna. Bustamante var hins
vegar ekkert hrifinn af hinum
sósialisku skoðunum frænda
sins, og þvi lágu leiðir þeirra
sundur 1943, þegar Busta-
mante stofnaði Verkamanna-
flokkinn,andsósialiskan flokk.
Michael Manley og kona hans
Siðan hafa þessir tveir flokkar
keppt um völdin á Jamaica.
"Bustamante fór með völd frá
1944-1954, en Manley frá 1955-
1962. Það ár fékk Jamaica
fullt sjálfstæöi og inngöngu i
Sameinuðu þjóðirnar. 1 kosn-
ingunum, sem fóru fram 1962,
vann flokkur Bustamante sig-
ur og varð hann þvi fyrsti for-
sætisráðherrann eftir að
Jamaica fékk sjálfstæði.
Bustamante vann aftur i þing-
kosningunum 1967, en dró sig i
hlé nokkru siðar, enda kominn
á niræðisaldur. Tveimur ár-
um siðar eða 1969 lézt Norman
Manley og tók þá sonur hans,
Michael Manley, við forustu
Þjóðlega flokksins.
MICHAEL MANLEY, sem er
52 ára gamall, þykir hafa erft
ýmsa helztu foringjahæfileika
föður sins og ömmubróður.
Þjóðlegi flokkurinn vann lika
góðan sigur undir forustu hans
i þingkosningunum 1972. Hann
hafði hins vegar ekki stjórnað
lengi, þegar heimskreppan
kom i kjölfar oliuverNi'ækkun-
arinnar, en hún hefur valdið
Jamaica miklum búsifjum.
Landbúnaðurinn, sem er aðal-
atvinnuvegur á Jamaica,
byggist mest á sykurrækt, en
sykurverðið hefur lækkað
verulega siðustu árin. Asamt
Skammt er milli
Kúbu og Jamaica
sykrinum erbauxit, sem notað
er i ál, helzta útflutningsvara
Jamaica, en heimsmarkaðs-
verð á þvi hefur einnig fallið.
Þriðja áfallið er svo það, að
mjög hefur dregið úr heim-
sóknum ferðamanna til lands-
ins, en þær höfðu verið drjúg
tekjulind. Þetta stafar sum-
part af þvi, að gistihús hafa
þotið upp á öðrum eyjum
Karabiska hafsins, og sum-
part af þvi, að róstusamt hefur
verið á Jamaica siðustu miss-
erin, m.a. vegna vaxandi at-
vinnuleysis. Erlendir fjölmiðl-
ar hafa mjög rekið þann áróð-
ur, að pólitiskt ástand væri ó-
tryggt á Jamaica og Manley á
hraðri leið til Castroisma.
Manley hefur reynt að mæta
efnahagserfiðleikunum með
ýmsum félagslegum aðgerð-
um, en farið sér hægt að öðru
leyti. T.d. hefur hann ekki
þjóðnýtt bauxitnámurnar, en
hins vegar tryggt rikinu 51%
af hlutabréfaeigninni.
Kosningar áttu ekki að fara
fram á Jamaica fyrr en á
næsta ári, en Manley taldi
hyggilegt að flýta þeim. Þvi
rauf hann þing og efndi til
kosninga um miðjan þennan
mánuð. Erlendir fjölmiðlar
spáðu þvi, að úrslit væru tvi-
sýn. Verkamannaflohkurinn
væri i sókn undir forustu Ed-
ward Seaga, sem var fjár-
málaráðherra Jamaica 1962-
1972. Úrslitin urðu á aðra leið,
eða stórsigur fyrir Manley,
eins og áðursegir. Nú erað sjá
hvernig hann notar sigurinn.
Úrslitin þykja sýna, ásamt
ýmsum öðrum sólarmerkjum,
að sterkur vinstri vindur blæs
nú á Karabiska hafinu og eru
það vafalitið áhrif frá Castro.
Það skaðaði a.m.k. ekki Man-
ley neitt að vera kenndur við
hann.
Jamaica er þriðja stærsta
eyjan á Karabiska hafinu og
eru ibúar þar um tvær millj-
ónir, aðailega kynblendingar.
Þ.Þ.
Þ.Þ.