Tíminn - 09.02.1977, Blaðsíða 8

'8
IH3LSJJ1
mm
Miövikudagur 9. febrúar 1977.
Frumvarpiö gerir ekki mun á
gjaldendum eftir kynferBi gagn-
stætt því sem gildandi lög gera.
Hugtökin karl eöa kona koma
ekki fyrir i frumv. heldur er
einungis rætt um einstaklinga eöa
hjón. Þaö hagræöi sem hjón hafa
af þeim breytingum, sem í frum-
varpinu felast, er aö mestu leyti
óháö þvi hversu tekjuhá þau eru,
gagnstætt 50% frádráttar-
heimildinni í gildandi lögum, sem
kemur konum þeim mun betur
þvi hærri tekjur sem þær hafa.
Ahrif frumvarpsins veröa þau, aö
skattar hjá þeim hjónum, þar
sem konan hefur ekki unniö utan
heimilis, lækka nokkuð. Hins veg-
ar munu skattar þeirra hjóna
þar sem konan vinnur fyrir
tiltölulega háum launatekjum,
breytast til hækkunar.
Ef viö tökum dæmi af hjónum
sem eiga tvö börn, þar sem bæöi
vinna Uti allan daginn, þá munu
skattar þeirra standa i staö, ef
konan hefur um 1150 þús. kr., I
laun. Hafikonan hærri laun munu
skattarnir hækka heldur en á hinn
bóginnhreyfastheldurniöurá viö
ef hiln hefur lægri laun. Þessu til
skýringar vil ég nefna nokkur
dæmi. Meðallaun iönverka-
kvenna sem unnu allan daginn
voru i fyrra 875 þUs. kr., Ef viö
hugsum okkur aö þessi kona hafi
veriö gift verkamanni I fiskiönaöi
en meöaltekjur þeirra voru á
sama ári 1.100 þUs., þannig aö
heildartekjur heimilisins voru
tæplega tvær milljónir, þá mun
hagur þessara hjóna viö
frumvarpiö batna um 47.600 kr.
Þaöeraösegja 47.600kr. munu til
viðbótar frá því sem nU er veröa
borgaðar upp i Utsvör þessara
hjóna þannig að heildargreiöslan
veröur 99.200 kr. upp i Utsvar.
Ef viö tökum hins vegar þaö
dæmi, aö bæöi hjónin vinni viö
fiskvinnslustörf og hafi hvort um
sig 1,1 milljón kr. i tekjur af þeim
störfum sem eru meöallaun i
þeirri grein, þannig aö heildar-
tekjur heimilisins veröi 2,3. millj.
þá hækkar sU upphæö sem rikis-
sjóöur greiöir upp I Utsvar þess-
ara hjóna um 7.200 kr. eöa Ur 5000
kr. f 12.200 kr. Ef tekjur konunnar
fara hins vegar yfir 1150 þUs. kr.
markiö þá fer brey tingin aö veröa
þeim hjónunum heldur óhagstæö.
Ef viö tökum dæmi um hjUkr-
unarkonu sem haföi meöallaun
þeirra kvenna sem unnu allt áriö i
fyrra eöa um 1.415.000 kr. og lát-
um hana vera gifta grunnskóla-
kennara sem haföil.470.000 kr. i
laun, sem sömuleiöis er nærri
meöallagi þeirrar stéttar, þá
eykst skattbyröi þessara hjóna Ur
193.400 I 250.700 kr. eöa um 57.300
kr. Og ef viö látum bæöi hjónin
vera löglæröa fulltrúa I þjónustu
rikisins sem vinna fulla dagvinnu
og þar aö auki tvo yfirvinnutima
á dag þannig aö heildarárslaun
hvors um sig veröi 1.620.00 kr. þá
eykst skattbyröi þeirra hjóna Ur
291.500 I 386.900 eöa um 95.400 kr.
Hér hef ég tekið nokkur dæmi
til samanburöar á skattlagningu
samkvæmt gildandi lögum og
frumvarpinu. í þeim öllum hafa
bæöi hjónin unniö úti. Eins og sést
á þessum dæmum þá er frum-
varpiö hagstætt þeim konum sem
unniö hafa Uti fyrir minna en 1150
þús. kr. en hins vegar óhagstætt
hjá þeim þar sem konan vinnur
fyrir meiri tekjum. Hins vegar
veröur aö hafa I huga aö þaö sem
viö miöum viö eru reglur gildandi
laga um skattlagningu hjóna, og
þvi veröur ekki neitaö, aö þær eru
ákaflega ósanngjarnar og eru
þær konur sem til sfn hafa látiö
heyra þessu sammála. Viö getum
tekiö dæmi þar sem heildartekjur
heimilisins eru 3 mkr. Ef eigin-
maðurinn vinnur fyrir þeim öll-
um borga þessi hjón samkvæmt
gildandi lögum 415.600 kr. i skatt.
. Ef eiginmaöurinn vinnur fyrir 2
m. kr. en konan fyrir 1 mkr.
greiöa hjónin 213.600 kr f skatt.
Vinni konan hins vegar fyrir öll-
um tekjunum þá greiöir rfkis-
sjóöur upp f Utsvar þessara hjóna
121.900 kr. meö barnabótum. Af
þessu sést, aö þaö munar hvorki
meira né minna en 636.000 kr. á
skattgreiöslu þessara hjóna eftir
því hvernig þau skipta meö sér
verkum utan heimilisins. Þaö eru
breytingar frá þessum sköttum
sem viö erum aö miöa viö.
Sannleikurinn er sá, aö 50% frá-
dráttarregla á launum eigin-
kvenna hefur löngu gengiö sér til
húöar. 1 henni felst, aö skattalegt
hagræöi vex í réttu hlutfalli viö
auknar tekjur en helst ekki á
neinn hátt í hendur viö þann
kostnaö sem leiöir af öflun tekn-
Gerö er sú breyting, aö eignar-
skattur veröi flatur 0,8% i staö
stighækkunar gildandi laga 0,6%
og 1,0%.
Sparifé framtalsskylt
Auk þess sem þegar er vikiö aö
eru meö frumvarpinu geröar fjöl-
margar aörar breytingar á skatt-
lagningu einstaklings sem of
langt mál yröi aö rekja hér. Aður
en ég skilst við þennan þátt vil ég
þó geta þeirra breyttu reglna um
skattfrelsi sparifjár, sem
gr. frumvarpsins þess efnis aö
tap af atvinnurekstri eöa sjálf-
stæöri starfsemi sé aldrei heimilt
að draga frá tekjum sem ekki eru
tengdar slfkri starfsemi.
Þessi ákvæöi eru að vissu leyti
svar viö þeirri miklu gagnrýni
sem tekjuskattslöggjöfin hefur
sætt á undanförnum árum, aö þvi
er varöar skattlagningu þeirra er
viö eigin rekstur vinna. Tekju-
skatturinn hefur af ýmsum veriö
nefndur launþegaskattur. Aö
minu mati er þetta ekki réttnefni,
en hinu er ekki aö neita aö ein-
ætti aö geta haft I för meö sér
verulegan timasparnaö, bæöi hjá
atvinnurekendum og skattyfir-
völdum. Skattaöila er i sjálfsvald
sett hvaöa fyrningarhlutfall hann
velur, þó ekki hærra en 30%.
Þessi regla heimilar því tiltölu-
lega mjög örar fyrningar I
upphafi eignarhaldstima meðan
eign er ný, þaö er rúmlega 50% á
fyrstu tveim eignarhaldsárunum,
en sföan fara fyrningar stiglækk-
andi eftir þvi sem aldur færist á
eignina. Er þessi regla þvi mjög
eölileg miöaö viö þá veröbólgu,
50% frádróttarreglan
á launum kvenna
hefur fyrir löngu
gengið sér til húðar
anna. Frá þessu kerfi er horfiö
meö frumvarpinu og þaö er ein-
mitt þess vegna sem giftar konur
meö tekjur yfir 1150 þús. kr. fá
skattahækkun samanboriö viö
gildandi skattalög, en 10-15%
giftra kvenna sem vinna utan
heimilis höföu á siöast liönu ári
hærri tekjur en nam 1150 þús. kr.
Breytingin mun þvi einungis
veröa tiltölulega fáum hjónum
óhagstæö, en mun kosta rikissjóö
um 1.000 m. kr. og koma öörum
hjónum til góöa.
Skattlagning
tekna barna
Meö 6. gr. frumvarpsins er gerö
tillaga um breytingu á reglum um
skattlagningu barna. Samkvæmt
gildandi lögum er meginreglan
sú, aö börn eru skattlögö meö for-
eldrum sfnum. Ef þau hafa hins
vegar tekjur umfram visst mark,
er heimilt aö taka til greina
umsókn þeirra um sérsköttun.
Núgildandi kerfi veldur því aö
fyrstu krónurnar eru skattlagöar
meö tekjum foreldra og lenda þvf
f tiltölulega háu skattþrepi. Afli
barniö meiri tekna er þaö skatt-
frjálst af þeim tekjum. Skattur á
tekjum barna lækkar þvi sam-
kvæmt gildandi lögum viö hækk-
andi tekjur. Frumvarpiö gerir
ráö fyrir því aö tekjur barna séu
ávallt teldar meö tekjum foreldra
þess, hins vegar geti foreldrarnir
dregiö frá tekjum sfnum fjárhæö
sem er jafnhá tekjum barna allt
aö 100 þús. kr., og aö auki 60% af
þeirri fjárhæö sem tekjur barns
fara yfir 100 þús. kr., allt aö 340
þús. kr.
Eignarskattur
Öþarft er aö fara hér mörgum
oröum um ákvæöi frumvarpsins
um eignarskatt. Gert er ráö fyrir
hækkuöum mörkum hinnar skatt-
frjálsu eignar sem svarar u.þ.b.
meöalhækkun á fasteignamati,
sem gekk í gildi f árslok 1976 eöa f
6 mkr. Þá miöast skattlagningin
viö skiptingu eigna milli hjóna til
samræmis viö stefnu frumvarps-
ins í þvi efni. Hin skattfrjálsu
mörk fyrir hjón eru sett viö 50%
hærri fjárhæö en fyrir einstakling
eöa 9 m. kr. Skv. gildandi lögum
eru þessi mörk hin sömu fyrir
einstakling og hjón. Þykir eöli-
legt, aö þessi mörk séu hærri fyrir
hjón en einstakling meö sama
hætti og persónuafsláttur viö
álagningu tekjuskattsins.
frumvarpiö hefur aö geyma,
Samkvæmt gildandi lögum eru
innistæöur i bönkum, sparisj.
og löglegum innlánsdeildum fé-
laga undanþegnar framtals-
skyldu, tekjuskatti og eignar-
skatti ef tilteknum skilyröum er
fullnægt, og varöa þau skilyröi
skuldastööu gjaldanda f árslok.
Meö frumvarpinu er gert ráö
fyrir aö sparifé þetta veröi ávallt
framtalsskylt, en- hins vegar
veröi þaö skattfrjálst eftir svip-
uöum reglum og áöur, þó þannig
aö skilyröi fyrir skattfrelsi
miöast nú viö vaxtagreiöslur á
árinu en ekki skuldastööuna f árs-
lok.
alþingi
Einstaklingar i
atvinnurekstri
1 2. mgr. 1. tl. 4. gr. frumvarps-
ins er eitt af þeim nýmælum, sem
þaö hefur aö geyma og þegar
hefur veriö getiö, en vert er að
skýra nánar. Samkvæmt þessari
málsgrein ber þeim, er vinna viö
eigin atvinnurekstur eöa
sjálfstæöa starfsemi aö telja sér
til tekna endurgjald fyrir starfiö
eins og það heföi veriö innt af
hendi fyrir óskyldan aöila. Sam-
kvæmt 56. gr. er svo skattstjóra
heimilt aö ákvaröa þessum aöil-
um slíkar tekjur ef framtaliö
endurgjald fyrir eigin vinnu er
lægra en eölileg laun til launþega
heföi veriö fyrir sama starf.
Skulu þessar ákvaröanir skatt- ‘
stjóra byggöar annars vegar á
viömiöunarreglum er rfkisskatt-
stjóri setur, en hins vegar á mati
skattstjóra á aöstööu hlutaöeig-
andi gjaldanda og skal þá taka
tillit til aldurs, heilsu, starfstfma,
umfangs starfsins og annarra
atriöa er máli skipta.
Þetta reiknaöa endurgjald er
síöan frádráttarbært frá tekjum
af rekstrinum eöa hinni sjálf-
stæöu starfsemi, eins og hver
annar launakostnaður. í fram-
haldi af bessu eru svo ákvæöi 58.
staklingar meö sjálfstæöan at-
vinnurekstur hafa átt fleiri kosta
völ en launþegar, t.d. meö fjár-
festingum og fyrningum, til aö
firra sig skattgreiöslum meö lög-
mætum hætti. Hér er lagt til aö
viö þessum vanda veröi snúist
meö reiknuöum launum þessara
aöila. Þessi lausn á vandanum er
engan veginn gallalaus, en
vandamáliö er erfitt viöfangs og
þær aöferöir sem grannar okkar
t.d. Danir hafa beitt í baráttu
sinni viö sama vandamál, hafa
ekki gefiö góöa raun. Reglur í
Danmörku, sem svipuöum til-
gangi þjóna, lúta aö þvi, aö
heimild atvinnurekenda til fyrn-
inga er takmörkuö, ef lífeyrir
þeirra fer niöur fyrir eölilegt
mark. Hvort þessi aöferö gefur
góöa raun fer mikiö eftir
þvi' hvernig til tekst
um framkvæmd hennar. I mörg
ár hefur svipaö kerfi og þetta gilt
um launaskatt af eigin vinnu at-
vinnurekanda, án þéss aö veru-
legum deilum hafi valdiö. Þar
sem skatthlutfall launaskattsins
er einungis 3 1/2% en jaðar-
skattur af þessum launum getur
veriö allt aö 50% er hætt viö aö sú
reynsla sem fengist hefur af
launaskattinum sé ekki marktæk,
aö þvi er þetta varöar.
Fyrningar og söluhagn-
aður
Frumvarpiö hefur aö geyma
nýmæli um skattlagningu at-
vinnurekstrar, og eru hinar
breyttu reglur um fyrningar og
söluhagnaö hin veigamestu
þeirra. Samkvæmt gildandi
lögum er fyrning þeirra eigna
sem notaðar eru til öflunar tekna
I atvinnurekstri reiknuö sem
ákveöiö hlutfall af stofnveröi
hverrar einstakrar eignar,
mishátt eftir tegundum eigna.
Séu þessar eignir seldar er sölu-
hagnaöurinn skattskyldur nema
eignarhaldstimi seljandans fari
fram úr tilteknu marki, sem er
mismunandi eftir tegund eigna.
Frumvarpiö gerir ráö fyrir aö
þessum reglum veröi gjörbreytt,
og eru breytingar róttækastar aö
þvl er varöar lausafé. Er lagt til
aö lausafé veröi nú fyrnt I einu
lagi af bókfæröu veröi alls lausa-
fjár I árslok I staö þess aö reikna
fyrningu af stofnveröi hverrar
eignar. Þessi aöferö er notuð f
flestum grannlöndum okkar og
hefur þaö til sins ágætis aö hún er
ákaflega einföld i framkvæmd og
sem viö höfum búiö viö undan-
farið, þar sem verulegur hluti af
stofnverði fæst gjaldfæröur á
meöan raungildi þess er aö mestu
óskert. Enginn sérstakur sölu-
hagnaöur er reiknaöur af lausafé
samkvæmt þessari reglu, en sölu-
verö lausafjáreignar lækkar bók-
fært verö allra lausafjáreignanna
þannig aö söluhagnaöur kemur I
reynd til skattlagningar i formi
lækkaöra fyrninga næstu árin
eftir söluna. Veröi fyrningar-
grunnur lausafjáreigna neikvæö-
ur vegna sölu eöa af öörum
ástæöum, telst hinn neikvæbi
munur til tekna á þvi ári sem
hann myndast. Þó er heimilt aö
nota þennan mun til aö fyrna fast-
eignir eöa fresta skattlagningu
hans um tvenn áramót og nota
hann til aö fyrna eignir sem
keyptar eru innan þess tima. Gert
er ráö fyrir aö fyrning mann-
virkja veröi eftir sem áöur reikn-
uö af kostnaöarveröi þeirra, og
megi nema allt aö 10% árlega aö
vali skattaðila. Þó er fjármála-
ráöherra heimilt aö lækka þetta
hámark fyrir einstaka flokka
mannvirkja, um þessar eignir og
haldiöþviákvæöigildandilaga aö
ávallt skuli standa eftir 10% af
fyrningargrunni hverrar eignar
sem niðurlagsverö;
Um hagnað af sölu annarra
eigna en lausafjár er meginregla
frumvarpsins sú, aö söluhagn-
aður fyrningalegra eigna svo og
ófyrnanlegra fasteigna annarra
en ibúöarhúsnæöis er skattskyld-
ur án tillits til eignarhaldstima.
Aö þvi er fasteignir varöar er hins
vegar tekiö tillit til visitöluhækk-
unar áöur en söluhagnaður er
reiknaöur og jafnan er heimilt aö
nota framreiknaö fasteignamat
eins og þaö var i ársbyrjun 1977 i
staö stofnverös viö útreikning
söluhagnaöar af þessum eignum.
Hvab sem ööru liöur er skattaöila
jafnan heimilt aö telja sér helm-
ing söluverös til tekna, i staö sölu-
hagnaöar af þessum eignum. Má
segja,aö i heild sé lagt til aö regl-
urnar um söluhagnaö séu hertar
og stefnt sé aö þvi aö koma i veg
fyrir aö menp geti meö kaupum
og sölum eöa eignaskiptum hagn-
ast á þvi skattalega, aö skapa
sér nýjan fyrningargrunn án þess
aö gjalda skatt af söluhagnaöi.
1 reynd er stefnt aö þvi aö skatt-
lagning söluhagnaöar af lausafé
og ibUöarhúsnæöi einstaklings
veröi ekki óhagstæöari en nú er.
Framhald á bls. 16.
Ræða fjármálaráðherra við 1. umræðu um frumvarp til laga
um tekjuskatt og eignaskatt
Síðari hluti