Tíminn - 09.02.1977, Blaðsíða 16

16

Miftvikudagur 9. febrúar 1977.
Sjá kaupmenn
eftir niðurstöftu
mjólkursölu-
málsins?
MÓ-Reykjavik — Þaö viröist
vera erfitt aö gera kaupmönn-
um tilhæfis á þessum siöustuog
verstu timum. Bændur höföu nú
álitiö, aö i herbúöum kaup-
manna rikti fögnuöur yfir sigri
þeirra á mjólkureinokuninni. Ef
marka má viöbrögö þeirra eftir
aö sigur var i höfn, þá er þaö
mál manna, aö nú sjái þeir eftir
öllu saman og vilji helzt aö
M jólkui samsalan taki viö smá-
sölunni á ný, segir I fréttabréfi
Upplýsingaþjónustu landbúnaö-
arins.
Síðan segir:
Kaupmenn óskuöu eftir þvi
viö 6-mannanefnd, aö smásölu-
álagning á mjólk yröi 14%. Þeg-
ar nefndin féllst ekki á þaö, en
ákvaö 11% álagningu, þá mót
mæltu kaupmenn. Mjólkurbúin
hafa flest haft smávegis hagnaö
af verzlunum sinum, og þaö hef-
ur stuölaö aö þvl, aö bændur
fengju umsamið verö fyrir
mjólkina. Til aö vega á móti
tekjutapinu, var hlutur mjólk-
urbúanna ákveöinn aöeins hærri
en hann var fyrir breytinguna á
mjólkursölunni.
Verölagning mjólkur veröur
endurskoöuö eftir tæplega einn
mánuö, og þá kemur væntan-
lega i ljós, hvort ástæba er til aö
hækka verö á mjólk eöa ekki.
Þaö verbur örugglega ekki safn-
ab í sjóöi, hagnaöi af heildsölu
og vinnslu mjólkur, þvi bændur
þakka fyrir, ef þeir frá grund-
vallarverðiö I ár, en á síðasta
ári vantaöi tugi milljóna upp á
aö þaö .næöist. Nú eiga kaup-
menn aö vera kátir og selja sem
allra mest af mjólk og öörum
vörum mjólkurbúanna.
Ó, þetta er indælt stríð
— skólaleikrit Fjölbrautarskólans Flensborg i Hafnarfirði í ór
gébé Reykjavik — Nemendur
Fjölbrautarskólans Flensborg f
Hafnarfiröi frumsýna á
fimmtudagskvöldiö, 10. febrú-
ar, leikritið ó, þetta er indælt
striö eftir Bretana Charies
Chilton og Joan Littlewood.
Leikstjóri er Árni Ibsen, sem er
kennari viö Flensborgarskól-
ann. Fjórtán nemendur fara
meö hlutverk i leiknum, en alls
vinna um 20 nemendur viö
sýninguna. Næstu sýningar
veröa svo 11., 12. og 13. febrúar
og hefjast allar kl. 20.30, en sýnt
er i skólanum sjálfum.
Leikritiö Ó, þetta er indælt
striö var sýnt i Þjóöleikhúsinu
leikáriö 1965-1966 og ættu þvi
margir aö kannast viö þaö. Þaö
er byggt á sögulegum heimild-
um úr seinni heimsstyrjöldinni
meö sögum, söngvum og skráö-
um vitnisburöum. Þaö dregur
upp mynd af fáranlegu slysi
sem aldrei heföi átt aö eiga sér
staö.
Sýningarnar allar eru opnar
almenningi. Meöfylgjandi mynd
sýnir nemendur skólans, sem
þátt taka i sýningunum, en
þaö er leikstjórinn Arni Ibsen,
sem hvilir sig i faömi hemenda
sinna.
Ræða fjármálaráðherra
Framkvæmd skattalaga
Mun ég nú rekja helstu ákvæöi
frumvarpsins um skattfram-
kvæmd sem fela i sér breytingar
frá gildandi lögum. Er þar fyrst
ab nefna aö skipan rikisskatta-
nefndar er gjörbreytt frá gildandi
lögum. Rlkisskattanefnd er nú
skipuö þremur mönnum og þrem
til vara og taka allir þessir sex
menn aö þó nokkru leyti þátt i
störfum nefndarinnar. Nefndar-
störfin eruaukastörf allra nefnd-
armanna. Meö frumvarpinu er
lagt til aö framvegis sitji í rikis-
skattanefnd þrir menn, sem hafi
nefndarstörfin aö aöalstarfi.
Þessi nýja tilhögun ætti ab
styrkja rlkisskattanefnd verulega
og færa hana skrefi nær þvl aö
vera stjórnsýsludómstóll. Veröur
aö telja þessa breytingu mjög
eðlilega miöaö viö þab mikla hlut-
verk sem nefndinni er ætlaö viö
úrskuröi á kærum I skattakerfinu.
Jafnframt þessu er lagt til ab hin
sérstaka nefnd sem samkvæmt
gildandi lögum hefur ákveöiö
skattsektir veröi lögb niöur, en
rlkisskattanefnd taki viö verk-
efnum hennar. Ætti rlkisskatta-
nefndaö geta sinnt þessum auknu
verkefnum eftir þá nýskipun sem
nú var lýst. Þá er ríkisskatta-
nefnd fengiö nýtt hlutverk sem er
fyrirfram skýringar á tilteknum
atriöum er varöar framkvæmd á
einstökum ákvæöum skattalag-
anna. Hefur þaö verib mjög baga-
legt fyrir gjaldendur aö geta ekki
fengiö óyggjandi svar fyrirfram
vib þvl hvernig skattlagningu yröi
hagab I tilteknu tilviki. Eins hefur
þaö veriö mjög bagalegt fyrir
skattyfirvöld ef I ljós hefur komiö
eftir langvarandi venju, þegar
rlkisskattanefnd úrskuröar aö
þær framkvæmdareglur sem
starfaö hefur veriö eftir, jafnvel
árum saman, standist ekki sam-
kvæmt lögum. Þvl er rlkisskatt-
stjóra heimilaö aö leita úrskurö-
ar ríkisskattanefndar um túlkun
einstakra ákvæöa laganna. Skal
rlkissjattstjóri þá gera kröfur um
ab tiltekinn skilningur veröi
viöurkenndur og rökstyöja þá
kröfu slna. Slikum fyrirfram úr-
skuröi er ekki hægt aö skjóta til
dómstóla, en hann kemur vitan-
lega ekki i veg fyrir þaö, aö ein-
stöku máli sem siöar kemur upp,
veröi skotið til dómstóla af hálfu
rlkisins eöa þess einstaklings,
sem I hlut á. Þessi regla er algjört
nýmæli á Islandi þar sem gild-
andi meginregla er sú, aö úr-
skurðaraöilar fjalla ekki um sllk
fyrirfram álitaefni, heldur leggja
einungis dóm eöa úrskurö á
tiltekið verkefni, sem fyrir þá er
lagt. Þaö kann þvl vel ab vera aö I
þessu sambandi komi upp ýmis
vandamál 1 framkvæmd. Telja
veröur nauösynlegt aö taka þá
áhættu, þar sem hér er um aö
ræöa mjög mikilsvert hagsmuna-
atriöi fyrir bæöi gjaldendur og
skattyfirvöld.
Þá er reglunum um fram-
kvæmd viö álagningu skatta, til-
kynningar til gjaldenda, útkomu-
tlmi og réttarlega þýbingu skatt-
skrár verulega breytt eins og ég
vék aö hér aö framan. Samkvæmt
gildandi lögum skal skattskrá
koma út eigi siöar en 20. júnl ár
hvert, og miðast kærufrestir viö
útkomu hennar. Hefur skattstof-
unum á hinum seinni árum reynst
mjög erfitt aö standa viö þennan
frest og hefur skattskráin komiö
mun seinna út hin síöari ár vlöast
hvar á landinu. A hinum tiltölu-
lega stutta tlma sem líður frá lok-
um framtalsfrests til útkomu
skattskrá hafa skattstjórar og
skattstofur leitast viö aö yfirfara
öll framtöl en sú yfirferö hefur
ekki veriö eins Itarleg og skyldi,
vegna skorts á tima og mannafla.
Reyndin hefur þvl oröiö sú, aö
aftur er fariö yfir mikinn hluta
framtala eftir útkomu skattskrár
og hefur þetta fyrirkomulag þvl
leitt til mikils tvlverknaöar á
skattstofunum. Af þessu hefur og
leitt aö upplýsingar þær um
skatta, sem skattskráin hefur aö
geyma eru ekki eins áreiöanlegar
og skyldi, svo aö mikill fjöldi
gjaldenda ber aöra skatta þegar
yfir lýkur, heldur en hin fram-
lagöa skattskrá ber meö sér.
1 frumvarpinu er ætlast til aö
hin einfaldari framtöl veröi tekin
litiö skoðuð og á þau lagt sam-
kvæmt upplýsingum gjaldanda
sjálfs, og hverjum gjaldanda
send tilkynning um álagninguna.
Kærufrestir miöast viö tilkynn-
ingar og ættu kærur meö þessari
abferö aö dreifast jafnara yfir
áriö. 1 árslok ætti aö vera búiö aö
fara yfir öll framtöl og úrskuröa
flestar kærur og þá er ráögert aö
skattskráin komi út. Viö hana eru
ekki bundin nein réttaráhrif skv.
frumvarpinu.Hins vegar ætti hún
aö gefa miklu nákvæmari og rétt-
ari upplýsingar um endanlega
skatta hvers gjaldanda, heldur en
skattskráin gerir viö núgildandi
fyrirkomulag. Fyrirhugaö er aö
beita aukinni vélvinnslu viö yfir-
ferö framtala og samanburö á
upplýsingum úr framtölum og
öörum upplýsingum, sem skatt-
stofunum berast. Ætti þessi nýja
aöferö ab auövelda sllka vél-
vinnslu.
Þá eru viöurlög viö skattsvik-
um hert verulega og sett mun
Itarlegri ákvæöi I ýmis atriöi er
varöa innheimtu og ábyrgö á
skatti, heldur en samkvæmt gild-
andi lögum. Gert er ráö fyrir aö
ákvæöi frumvarpsins komi til
framkvæmda vib álagningu
skatta á árinu 1978 vegna tekna á
árinu 1977 og eigna I lok þess árs.
Tölur þær sem frumvarpiö hefur
aö geyma eru hins vegar miöaöar
viö verölag á árinu 1976. Er þá
ráögertaö fjárhæöir þær sem um
getur I frumvarpinu veröi hækk-
aöar eftir skattvisitölu sem
ákveöin yröi I fjárlögum fyrir
áriö 1978 áöur en þær koma til
framkvæmda I fyrsta skipti.
Akvæöum frumvarpsins er þvl
ekki ætlað aö koma til fram-
kvæmda viö álagningu i ár.
Þaö er hins vegar ljóst, aö
nokkrar af þeim breytingum, sem
lagöar eru til grundvallar I þessu
frumvarpi, þurfa aö koma til
framkvæmda nú I ár. Unniö er að
samningu frumvarps þar aö lút-
andi. Meöal þeirra atriöa sem
koma þurfa til framkvæmda viö
álagningu skatta ársins 1977 eru
ákvæöi um breytingu eignar-
skattsstigans og hækkunar skatt-
frjálsrar fjárhæöar einstaklinga
viö álagningu eignarskatts. Fyrn-
ingar fasteigna I atvinnurekstri
til skattlagningar 1977 miðist viö
eldra fasteignamat, sem gilti til
30.12. 1976. önnur atriöi, sem til
greina kemur aö breyta viö
álagningu skatta á árinu 1977 eru
til skoöunar.
Lokaorö
Fjárhags- og viöskiptanefnd
þessarar háttvirtu deildar fær
mál þetta nú til meöferöar. Leyfi
ég mér aö leggja til, aö fjárhags-
og viöskiptanefndir beggja þing-
deilda starfi saman aö skoöun
þess frumvarps. Veit ég aö nefnd-
irnar munu vanda sem mest þær
mega athugun þessa máls.
Mér er ljóst, aö innan þings
sem utan sýnist sitt hverjum um
ýmis ákvæöi frumvarpsins en tek
fram aö af minni hálfu eöa
rlkisstjórnarinnar er ekkert þvl
til fyrirstööu aö breytingartillög-
ur, sem tryggja betur þau megin-
markmiö, sem felast I frumv.
þessu, veröi teknar til greina. Ég
tel meðferö þessa máls nokkurn
prófstein á getu Alþingis til aö
ráöa fram úr vandasömu löggjaf-
aratriöi, sem snertir hagsmuni
flestra landsmanna.
Þaö er enginn vandi aö
fordæma frumvarp eins og þetta
meö þvi einu aö benda á hvernig
þaö þyngir I ýmsum tilvikum
skatta á fólki. Sömu gagn-
rýnendur benda jafnframt á, aö
gildandi frlöindi séu óeölileg og
þau beri aö afnema. Viö heyröum
t.d. I útvarpinu I siðustu viku, aö
kona nokkur taldi aöalranglætis-
þáttinn I þessu meingallaöa
frumva'rpi eins og hún oröaöi þaö,
aö skattar skuli hækka á hjónum
þar sem konan er meö þaö sem
hún kallaöi meöaltekjur og hærri
meöaltekjur. Hér er um aö ræöa
þau 10-15% af útivinnandi giftum
konum, sem mestra friöinda
njóta skv. gildandi lögum. Aö
breyta þessu kallabi hún „for-
pokunarstefnu, afturhalds og for-
heimskun.”
1 dæmi, sem konan nefndi til
marks um þetta, fannst henni
ósanngjarnt, aö tekjuskattur
hjóna, sem þannig stendur á fyrir
veröi 12,6% um leiö og henni
fannst fráleitt, aö skattur hjóna
með nokkru hærri tekjur, þar sem
maöurinn aflar einn teknanna
veröi 22% sömuleiöis af brúttó-
tekjum. Viö þessar aöstæöur er
okkur stjórnmálamönnum ætlaö
aö finna réttlætiö og þaö veröur
aldrei gert svo aö öllum llki.
Ég vil minna á I þessu sam-
bandi aö fjölmiðlar eru og veröa
næstu vikur fullir af efni af þessu
tagi og við eigum aö hlusta á
þaö og reyna aö taka tillit til þess
eftir þvl sem þaö samræmist okk-
ar eigin sannfæringu. Hinu
megum viö ekki gleyma, aö viö
heyrum ekkert frá flestum skatt-
þegnum. Viö heyrum engar fund-
arsamþykktir og lesum engar
greinar frá öllum þeim hjónum I
landinu, sem búin eru aö koma
börnum slnum á legg, eiga slna
Ibúb skuldlitla og borga nú óeöli-
lega háan skatt I samanburöi viö
þá, sem nú láta hæst viö tilhugs-
unina um aö missa hlut af sinum
forréttindum.
Ég villjúka máli minu meö þvi
aö fara nokkrum oröum um þab,
sem ég tel þurfa aö gerast á sviöi
tekjuöflunar rlkisins innan þings
og utan næstu misseri.
Ljóst er, eins og ég gat um fyrr I
máli minu, aö endurskoöun á
tekjuöflun rlkisins veröur ab
halda áfram meö kerfisbundnum
hættim.a. vegna þeirra laga.sem
þegar hafa veriö samþykkt um
tollskrá, sem veldur sórfelldum
tolltekjumissi ár hvert fram til
1980. Ég mun láta vinna aö undir-
búningi nauösynlegrar laga-
endurskoöunar I þessu skyni
strax og þetta frumvarp er frá.
Of snemmt er aö tala um hvaöa
lausnir kunna aö vera ákjósan-
legastar I þessu efni. Ég mun
jöfnum höndum láta kanna
möguleika til aö mæta þessum
niöurskuröi meö samdrætti I
starfsemi rlkisins.
1 framkvæmd skattalaga blöa
einnig mikil verkefni óleyst.
Endurskipulagning starfsaöferöa
á skattstofum, aukning tölvuúr-
vinnslu framtala, bætt almennt
og sérstakt skatteftirlit, markviss
þjálfun skattstofustarfsfólks og
e.t.v. fjölgun starfsfólks viö
skatteftirlit og margt fleira. Hinn
1. febrúar s.l. ritaöi ég rlkisskatt-
stjóra bréf þarsem ég óskaöi eftir
aö mat væri lagt á réttmæti
þeirrar gagnrýni, sem fram heföi
komiö á misjafna skattafram-
kvæmd I hinum ýmsu skatt-
umdæmum og aö geröar yröu
tillögur ef nauösyn kreföi, um aö-
geröir sem stuölaö gætu aö virk-
ari og samræmdari framkvæmd
skattalaga I landinu. Allt eru
þetta viöfangsefni, sem unniö er
aö eöa eru ráögerö á vegum fjár-
málaráöuneytisins.
Aö svo mælti legg ég til, aö
frumvarpi þessu veröi vísaö til 2.
umræöu og fjárhags- og
viöskiptanefndar.