Mánudagsblaðið - 18.10.1948, Blaðsíða 4

4
MÁNÍJÐ A GSBJ • ‘ í'ff)
13. o;iíóbqr . 1D4S .,
Úluiur t$g[ QM'ú'é &
'Vvv
r
f t e
% T-
<s#
rð P 3 f|
xJr QJl
€

i - 9Í&!É%
i rrfí^wjfcS’ja *.JrdsiJE^i4?Eí >1 ð-aiiliC4i*ffcfil
« ik jffS .? { | ' ■ ' W
i f

Notkun erle^ .j0
borgaheita er uörgum
tungumálum á talsverðu
reiki. Sumar þjeðir þýða
f jölda erlendra staðáheita á
tungu sína, en miklu algeng-
ara er þó, að h i erlendu
nöfn séu telcin upp lítt eða
ekki breytt. En margir stað-
ir bera tvö eða fleiri nöfn,
sem notuð eru nokkurnveg-
inn öfnum höndum. Kveður
mest að þessu í þeim löndum
og héruðum, þar sem íbúarn-
ir tala tvö eða fleiri tungu-
mál, t. d. í Finnlandi, Suð-
ur-Jótlandi, Sviss og Belgíu,
en einnig nolckuð í slavnesku
löndunum í Mið- og Suðaust-
ur-E'vópu, þar sem margir
staðír lieita ba?ði Uafneskum
Stúiidúm 'gi'"tii í rúöjunuin. !
kátlegs
frðttunúm. I
stóð t. d. sú fregn í íslenzku
blaði, aó utanríkisráðliér i; •.
Ungvcrja lands, Czaky gréifi, j
buti lái . í borginni Uremia. |
Ficstum öojum en blaða- |
niönnum nun hafa komð það !
oorgar ókiumugiega fyr
ir sjónii , en hins vegar v.ssu
margir, a o : i emia þýoir þvag
eitnm á t r>'ku Er og enginn
.•-.gar hcf ég ' litlá trú í
!*.•, áð háfn' eins og Ný'jtl
Jórvík mmi geíu úti'ýmt
Nevv Yo; k-::afninu." Bjáih
sagt er aó úúe. -k; c:ie.iu
3>ú.da.:oi i, ] a: scv.: piif ligg
ur bei i .. L.d. Ö,;odif jö; ð-
ur í staö Sandefjo u, 1 í« ii
" -- ■
ffLXjliU i
Svartiskógu
wald. Iiinu ,
un erlendra
leiða nie , i
:0 rr.;rr, c -i.; : a
c-gar íii-i' islcixZi:
sLBuhe L u ekl
t í ógöngin', ci.4
' jSeþtémbefsýníiigra, svokali-
&:V. ,var ojaiuð 15. októbcr að-
þessu.'súiRi. Er þetta í .nnnað
3iiirf'seíá máiárar og' > >;v
v •-•;-. . '*■ i
• °%ú •2r *■& nr; ' ~ - *a.•',
.uðjfcáir úcí’iá’ 'sýnin’gu. • ? fvrra'
; • ‘ _ ■ . *' I
vakti 'sýning- þcusi miki 5 rmtá!
pa vothi sköðdtúr r
gildi listaverksnna m
ar.
Þessi sýning ruui;
ekkr vefijá rnir.ny urr
fyrri, því að því ef v:;
hinir uíifni : ruc
neinu hvikað frá
inr

t..v. en s
m eidvi
'ínu
vafi á þ' k ð í enska útvarp- og hent hefui uma iulenzö
'nu var . ;t frá dánarorsök .þyðendvu og rithiEuv.a!-.'. T'á-
jxejfans. c.i ekki dánarstað, hvað er skríngiley; við ac
cins og i, ■ Lslenzka blað vildi
vera láta. —
Það vcsfi ef til vill ekki
rnargt v'ð því að segja, þó
þýða Kairo með Ká.r;-. •taöi:
og Palermo með Pálsbær, en
þýðingar í þeim dúr ha.
stundum sézt á prenti. Þá er
ekki betra að rita i'.jl evlenr3
að hin ensi;u staðanöfn væru
og þýzkum nöfnum. Þannig notuð, ef blaðamennirnir staðaheiti eftir framburði
eru notuð á víxl nöfnin Hels- béldu sér þá ætíð við þau og eins og sumir kunnir : k ' :
inki og Helsingfors, Aaben- notuðu engin önnur nöfn um ir rithöfundar gera. Eða
raa og Apenradc, ítverp- sömu staði. E‘i því er ekki hvað finns mönnurn uu:1
en og Anvers, Brússel og að heilsa. - Jai'> liliða ensku Liwerpúl, Flítvúdd, Njújork,
Bruaelles, Geneve og Genf, fo Qi | -n j ; wj p vA j lotu'ð þýzku, T Av.jls.’.ff es, Líoag og
Praha og Prag, Brat 'slava og . . v . v U 1' .**. L*;lÍ.’.. Bordo ?
Pressimrg, Zagrc- bgram jafnvel í eimú ofe sömu blaða- Ef ekkert í rlenzkt ;;afn f :
o. s. frv. Nú eru ■ ■ r.-.eir grein. Þau lig c: ' t chipQ_ til á ataó iii’ i. og cngin 1
notuð itöfnin á því r "áli, sem um meó virro 1, a 'úllibJi lenzk þýðing Hggur v hairrl1
meiri hluti íbúan’ii á sfaðn- notuð i • . n 1 rcrn og hendi er róííf * ac» .:.i þ' ;
um sjálfum talar, t. d. Hels- Bavaria, . •vi ’ y V., ~Cial;I- • SClíl u /•>-.> ' • l^' ■ <" 5^’ " i
inki, Genéve og Praha. og S-- - : . :!)v:'j g ’e" 'v. andi landi. Þc ■Z er ekkeri • ;
Hér á íslandi hefur ríkt Baúchuuv, Böh meiY log Bo- i vo vo: > e v
hinn furðulegasti rT- mdroði í hemia, Mæri, Mahren og ura fcorgv'••, •
þessum efnum, miklu meiri Moravia, K’-onL i; "r ica enp neslcum. S jái( sagt oi’ aö nptaj
en í nokkru öðru :d;. sem Satt að sógja or ;• -ekki Köla, 'i r.Wn - i
mér er kunnugt ur B;ga ís- með öllu grun! Co-.c-'.c. r. ck ItJ v_! Oill, r 1 Criia, i
lenzku. blöðin la" . Jo sok blaðamehnirnii: stund- en ekki Frag
á þessari ringulrc' T Jtvc.rp- um, að hér sé • n ólík héruö Brúnn.' I
ið er hcldur ekki srb : I iust, en eða staði að ræó a. Bavern sc Pressburg, I 'zpoli, en ekki
þar hcfiu' þó ver'J ; m mikla e'jtthvað a'it :•>> X.‘CÍO V.'I'í. JL^ 2, Neapel eða 1\ i.ples. Yrðu þá
framför að ræð" ; i<', i
árum. í blöðum u • rcht
þetta á hinn ht , v ,
fara versnandi en hitt. Mik-
ið af hinum'erlendu fréttum
er tekið eftir útvarpi í ensku-
mælandi löndum eða skeyt-
um þaðan. Taka svo íslenzku
blöðin upp hin ensku staða-
heiti og það jafnvel á héruð-
um og stórborgum í Þýzka-
landi, Frakklandi og ítalíu,
þó að hin þýzku, frönsku eða
ítölsku nöfn þessara staða
séu alkunn hér á landi og
hafi ætíð verið notuð í ís-
lenzkum ritum frarn til þessa.
vinip’ui 1
'1*' I
>.mi ía-
aria, og Bohemia
leiðir frá Bæheimi.
Þessi fáiánlcg’i r
her a v.?aíT'iv<rrt votí
fræði eða kæruleysi og að lík-
indum hvo Ltvegg ja. Hann er
íslenzkum fclöðum til skamm
ar og raunar þjóðinni allri,
ef blöðin eru spegilmynd af
menningu hennar. Því má
eklci gleyma, að íslenzk hlöð
berast nú 1 hendur æ fleiri
útlendingum, sem skilja
mcira eða minna í íslenzku.
Þetta er því meiri vanzi, sem
tiltölulega auðvelt mundi
revnast að kinpa bessu í lag.
erlend staðanöfn í íslenzku
máli aðalkgu mcð tv-'nrv,
móti, sum alífvlenzl:, en önnru
tekiu úr máli hH<- '•: Bð'”,
Framhald á 7. síðu.
talsverSa „revo’utior/* á ••vPí
málaralifitar ei Iic.r að rvöc.
Að þessu sinni talra þátt
sýningunni þeir: Þorvr. !.!;-•
Skúlason, Gunnlauvu, S.I.
ing, Valtýr Pótursncn. Kri:;t! i
Davíðsson, Snorri Arinbia.'i
| Kjartan Ouðjcnsson, 76har,>v:
Jóhannesson og hcggmyvt)
| afhir Tove Öláfssori og Sig-.u-
jón Ólafsson.
Þorvaldur Skúlason listmál-
ari hefur orð fvrir starís-
bræðrum sínum í formál,,
bæklings þess sem gestir fr
Rcéðix- hann lítið ch: mó.ttöí
gagnrýnanda frá því. í f.\<rra ;
beinir síðan orðum sínum a
sýningargestum álmeunt. . .‘
Aðalatriði allrar skánancii IV'
ar er -' pg hphu ;-eri '• -
„coposition1' .... Fnginn ný
ur neinnar myndlistar til fulls
án þess að témja sér að horfc
á listaverkið sem „composi
tion“, byg'úngu rcm fvrst cg;
fremst lýtur lögmáli efr.bia
sem byggt er úr, og nainnast
þess að málarinn t. d. hefur
nokkra liti fyrir framan sig ti’
að vinna vérk sitt, af þeim
hann að skapa, upp úr þeim
hefur málaralistin risið, meö
þeim stendur hún og fellur, því
án þeirra væru engm málverk
til. . |
Einblínið ekki á „mótívið“ i
í 'Tcr þið berió zan>a*n*"gr.inlá og
nýja myndlist. kr.stið öllnm
fordómum fyrir borð en norfið,
á heildarbýggingu vefkantia,
hryajanda og liLbiigð:. þvi þar
liggur boðskapur );eir;:> .g þ.rr
hitíið þið fyi’st Hstan.mnmn
sjálfan að máli, hvort c.i um
■■■,,• i ýí ri iiát
Sá sem þetta Brifar • ekki
listdómari í r.einni rn< rcingu
orðsins, he’du: hcfui’ aðeias á-
horfandi sem dæmir vvrkið eft-
ir eigin smekk en ekki þcir.a
sprenglrsrðu. Þetta er ný Lefna
í málaralist, ei' talið cr i þeim
þúsundum ára, sem liðij <ru
síðan maðurinn fy -n f-'-r að
höggva .teikna eða kLa : ’kan-
ir sínar af umhveríir.u . i :s og
þeir sjálfir sáu það. Mörg af
þeim málverkum og ijöyy.eynd-
um, sem hér eru tii ý k etn
mjög fallegar og má mcð-
al nefna verk Gunnlcuc.; :!i v-
ings, „Menn að draga iíhu“ tg
„Á sjónum' og „Áning" eftir
Kristján Davíðsson. Mörg fléiri
málverk eru hér einnig Lg.ct-
lega gerð.
Það fer heldur ekki h á því
að sum af þescum w: •: . eru
frá mínu sjónarmiðí h.i'ði >jót
og illa gerð, en um þp. vérða
áhorfcn ’u< aci dæma . • eág-
in beðþótta.
Allar nýjungar hafa áltlaf
átt við mótspyi iu af o' ja -g þá
ekki sízt á sviði ii:k'argir
Reykvíkingar fara r>f nik'ð
eftir þeim hleypidóminr ;?m
spr :rði lafa sv ; ■ a!ið
á, og ekki sátt sýnir.gar j essar
af þeim á • : • n; Þ . ý.aing
er vel þess vcvð at %:i gPii
sér ferð og skoði hana av n-
gæfilega. Reykvíkingar ru
ekki meiri menn þó þeir, að * ;.J-
efnislausu, hunzi það sem hi.hr
ungu listamenn okkar hufa
fram að færa.
a.
Km& " • - í '
smSmý'i
ifej ■‘S&plb-. ■,

ích,
Ven
nöÞ
um
ir í
/lenna,
3 og Nai
comi alíi
3éndúm
niú en
es, þo
estúm
Lhnarlt
hvi
mannbarn kannist við Köln,
Nurnberg', Múnchen, Vínar-
borg, Mílano, Törino, Feneyj-
ar og Kapoli. Eg á von á því
að sjá á næstuni í'ísbzkum
blöðum Copenhagep og Els-
inore í staðinn fyrir Kaup-
mannahöfn og Helsingjaeyri.
Og kemur svo ekki bráðum
Westman Islands og Smoky
Bay?
um scm nota ber í ríkisskjöl-
um, bl-Vmm. útvaipi cg skól-
ura. Þa.nnig ætti einnig aó
fara að hér á landi. Ef góo
íslenzk heiíti aerlehdum stöð-
um cí u 1 y> ir hovídi er sjálf-
vagt aö r.ofr þau, t. d. Luncí-
;V’.:r Lurd-'i.'.i), Jórvík,
Dyflinn, Rúðuborg, Nið-
uós, Björgvin, Túns--
berg, Gaútaborg, Uppsalir,
Stokkhóhnur (Ekki Stock-
holm!), Kaupmannah öf n,
‘ iaboi-g, Árósar, Óðinsvé,
Brimar, Feneyjar, Mikli-
garður, Kænug ai ður. Hinr,-
• • „ - .
y . • .....
_ Æv .,
w-.' Mm-i
JKL. . Ú. Vrí . ' . . -
Gunnlaugur Scheving: ■ uoír* aö tir ,y;