Tíminn - 16.04.1977, Blaðsíða 9

Laugardagur 16. april 1977
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Auglýs-
ingastjóri: Steingrfmur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aóalstræti 7, sími 26500 — afgreiðsluslmi 12323 —
auglýsingaslmi 19523. Veröllausasölu kr. 60.00. Askriftar-
gjald kr. 1.100.00 á mánuði.
Blaöaprenth.f.
Tillögur Nordals
Hér i blaðinu hefur verið vikið að þvi nokkrum
sinnum að undanfömu, hvort ekki væri rétt að
lækka vextina, en gefa sparifjáreigendum kost á
verðtryggingu i staðinn. Rökin fyrir háum vöxtum
em þau, að þeir séu nauðsynlegir vegna sparifjár-
eigenda. Vissulega má ekki gleyma sparifjáreig-
endum i þessu sambandi, þvi að enga hefur verð-
bólgan leikið grálegar en þá. Hér kemur það til at-
hugunar, hvort ekki megi tryggja hag sparifjár-
eigenda betur með þvi að gefa þeim kost á verð-
tryggingu. í grein, sem Jóhannes Nordal banka-
stjóri birti i Fjármálatiðindum fyrir nokkrum
misserum, vék hann að þessu eftir að hafa rætt um
lög, sem voru þess efnis, að fjárfestingarsjóðir
endurlánuðu með sömu kjörum og þeir verða að
sæta sjálfir. Jóhannes Nordal sagði, að i framhaldi
af þessari lagasetningu þyrfti að fara fram endur-
skoðun almennra lánskjara, og kæmi þá einkum
tvennt til athugunar. Um það fórust honum orð á
þessa leið:
,,í fyrsta lagi endurskoðun á lánskjörum lif-
eyrissjóða, en verðtrygging á fé þeirra er brýn
nauðsyn, ef þeir eiga að geta tryggt félögum sinum
viðunandi lifeyri i framtiðinni. Er ekki óeðlilegt að
lánskjörum þessum verði breytt með hliðsjón af
hinum nýju lánskjörum fjárfestingarlánasjóða.
í öðru lagi er timabært að athuga að nýju, hvort
ekki sé rétt að koma á flokki verðtryggðs sparifjár
i innlánsstofnunum. Með þvi móti mætti bæði bæta
hagsparifjáreigenda sem svo mjög hefur hallað á
að undanfömu, og um leið efla sparifjármyndun
og getu bankakerfisins til að mæta brýnum rekstr-
arfjárþörfum atvinnulifsins.”
Hér var vissulega hreyft mikilsverðu máli, og ef
til vill þvi stærsta, sem gæti hamlað gegn verð-
bólgunni og verstu afleiðingum hennar, en þar er
átt við meðferðina á sparifjáreigendum. Enn hef-
ur þó ekki orðið úr framkvæmdum sem skyldi, og
á það vafalaust sinn þátt i þvi, að sparifé i bönkum
hefur raunverulega farið minnkandi siðustu
misserin, miðað við vaxandi þarfir atvinnuveg-
anna. Er þvi ekki kominn timi til, að þeim hug-
myndum, sem felast i framangreindum ummæl-
um Jóhannesar Nordals, verði sinnt betur?
Sérkröfurnar víki
Það er yfirleitt ekki oft, sem Þjóðviljinn skrifar
skynsamlega um efnahagsmál siðan Alþýðu-
bandalagið kom aftur i stjórnarandstöðu. Þó gerð-
ist þetta i gær, þegar komizt var að þeirri niður-
stöðu i forystugrein blaðsins, að náist samkomu-
lag um kjarabót til handa láglaunafólki, verði sér-
kröfurnar að biða betri tima. Það myndi mjög
greiða fyrir samningum, ef um þetta atriði næðist
sem fyrst samkomulag milli aðila vinnu-
markaðarins. Reynslan hefur oft orðið sú, að sér-
kröfurnar hafa valdið mestum erfiðleikum og tafið
samkomulag. Það sjónarmið atvinnurekenda er
vel skiljanlegt, að þeir séu tregir til að samþykkja
almenna hækkun fyrr en samkomulag hefur orðið
um sérkröfurnar. Eins og ástatt er nú, er það
vissulega rétt hjá Þjóðviljanum að sérkröfurnar
ættu að biða betri tima.
Þ.Þ.
Vladimar Lomeiko:
Hvi var tiUögum
Carters hafnað?
Dyrunum er samt haldið opnum
t rússneskum fjölmiölum
er nú lagt kapp á aö gera
grein fyrir þeirri afstööu
Sovétmanna aö hafna tillög-
um Carters um samdrátt
kjarnorkuvopna, en jafn-
framt látiö koma fram, aö
enn sé öllum dyrum haldiö
opnum. Eftirfarandi grein
Lomeikos mun allgott sýnis-
horn þess, hvernig rússnesk-
ir fréttaskýrendur túlka
þetta mál.
SOVÉZKIR leiötogar höfn-
uöu bandarisku tillögunum I
Saltviöræöunum vegna þess
aö þær miöuöu aö einhliöa
ávinningi fyrir Bandarikin.
Þetta er álit margra kunnugra
fréttaskýrenda og kjarni
margra fréttaskýringar-
greina, sem birzt hafa um
viöa veröld, m.a. I bandarisk-
um blööum.
New York Daily News ritar
t.d. aö jafnvel þeir, sem séu
hliöhollir þeirri afstööu, sem
Bandarikin hafa tekiö i
umræöunum um eftirlit meö
vopnabúnaöi séu sammála
ásökunum Sovétmanna um aö
bandarísku tillögurnar heföu
veitt Bandarikjunum einhliöa
ávinning. New York Times
bendir á, aö margir vestrænir
stjórnarerindrekar hafi sagt
bandarisku tillögurnar
ósveigjanlegar og óraunhæf-
ar.
Fréttaskýrandi ABC sjón-
varpsfyrirtækisins sagöi, aö
bandarisku tillögurnar heföu
sett Sovétrikin I óhæga aö-
stööu.
Samtimis reyna sumir á
Vesturlöndum fyrst og fremst
bandarisk blöö, aö rangfæra
afstööu Sovétrlkjanna til
viöræönanna, en lýsa tillögum
Bandarlkjanna sem ,,stór-
skrefi i átt til friöar”.
Til þess aö sjá hlutina I slnu
rétta ljósi skulum viö llta á
sögu þessa máls og taka siö-
ustu viöburöi til Ihugunar.
FYRSTI sovézk-bandarlski
samningurinn um takmörkun
árásarvopnabúnaöar var
undirritaöur i Moskvu i mai
1972. Samkomulagiö, sem gert
var i Vladivostok I nóvember
1974, fól I sér aö ákveöinn var
hámarksfjöldi kjarnorkueld-
flauga sem hvor aöili um sig
mátti hafa. Báöir aöilar
samþykktu aö efna til annarra
viöræöna (Salt-2) til þess aö
semja gagnkvæmt aögengi-
legan samning á grundvelli
þessa samkomulags. Neikvæö
afstaöa Bandarikjamanna
taföi viöræöurnar, en þeir
neituöu aö taka allar tegundir
buröareldflauga meö inn I
samninginn og stóöu fast á þvi
aö telja meöallangdrægar
sovézkar sprengjuflugvélar til
,,árásar”-vopna. Engu að
slður voru viðræöurnar komn-
ar á lokastig og þeim heföi
máttljúka meö þolinmóöri leit
aö gagnkvæmt aðgengilegri
lausn á þann hátt aö öryggi
hvorugs aðilans heföi beöiö
tjón.
Stjórnin I Moskvu batt vonir
um frekari árangur Salt-2
viöræönanna viö heimsókn
Vance, einkanlega þar sem
Moskvusamningurinn frá 1972
rennur út I október n.k.
Sovézki utanríkisráöherrann,
AndreiGromiko, lagöi áherzlu
á þaö, aö af sovézkri hálfu
væri gengiö út frá þvi, aö Salt-
samninginn ætti aö byggja á
þeim grundvelli, sem lagöur
var I Vladivostok og svo miklu
erfiöi haföi veriö til kostaö aö
gera. Þetta er eina leiöin til .
Brésnjef og Vance
þess að tryggja stööugleika og
gankvæma viröingu fyrir
hagsmunum hins aðilans
innan tvihliöa samstarfs.
En hvaö höföu hinar póli-
tisku föggur Vance, sem hann
kom meö til Moskvu, aö
geyma? Hann kom meö tvær
„nýjar” áætlanir I staö
áframhalds sovézk-banda-
risku viöræönanna um þetta
mál, sem hefur svo mikla þýö-
ingu fyrir tilveru alls mann-
kynsins. Báöar tillögurnar
voru óaðgengilegar, fyrst og
fremst vegna þess, að þær
virtu að vettugi samkomulag
sem búið var að gera áöur —
árangur margra ára erfiöis
beggja aöila, og rufu einhliöa
hiö almenna styrkleikajafn-
vægi. Carter sjálfur sagöi á
blaðamannafundi 30.marz, að
hann hefði ekki haft neinar
upplýsingar þess efnis, að
Sovétrikin myndu samþykkja
hinar nýju tillögur hans. Hann
játaði einnig, að þessar tillög-
ur fælu i sér allróttækt frá-
hvarf frá fyrra samkomulagi.
1 ÞESSU sambandi vakna
margar spurningar, og svör
viö þeim eru greinilega ekki
stjórninni I Washington I hag.
Rétt er aö spyrja til hvers
sovézkir og bandariskir sér-
fræðingar á sviöi árásar-
vopnabúnaöar leituöu lengi aö
gagnkvæmt aðgengilegum
grundvelli almenns styrk-
leikajafnvægis, ef annar aöil-
inn gerir þessa viðleitni allt I
einu aö engu? Hver var hug-
myndin aö baki þvi aö fara
meö tillögurnar til Moskvu, úr
þvi þaö var fyrirfram vitaö aö
þeim yröi hafnaö? Var þaö
gert I áróöursskyni, eins og
Washington News Star heldur
fram?
Og ennfremur, — var sá asi,
sem var á forseta Bandarikj-
anna aö láta i ljós álit sitt á
niöurstööum Moskvuviöræön-
anna staöfesting á alvarlegri
afstööu til jafnflókins vanda-
máls eins og Salt-2 viöræön-
anna? Jafnvel áöur en Carter
hafði fengiö skýrslu Vance um
viöræöurnar flýtti hann sér,
þótt hann viöurkenndi að hon-
um væri ekki kunnugt um rök-
semdir sovétstjórnarinnar
fyrir afstööu sinni, að leggja
dóm sinn á viöræðurnar og
talaöi um óeinlægni hins
aðilans aö viöræöunum.
Og siðast en ekki sizt: Er
þaö hægt, á timum eins og nú,
þegar þjóöirnar eru svo háöar
hver annarri, aö gefa viövörun
I formi úrslitakosta þess efnis,
aö fari Genfarviöræöurnar út
um þúfur séu Bandarikin knú-
in til að Ihuga framleiðslu nýs
vopnakerfis? Þetta allt ber
tæpast vott um gagnkvæma
viröingu og heiöarlega af-
stöðu, sem óhjákvæmilega er
þörf fyrir I samskiptum á
jafnréttisgrundvelli.
Tilraunir til þess aö beita
Sovétrikin brögöum eöa til
þess að beita þau þrýstingi
geta ekki leitt til jákvæöra
viöræöna. Aöeins heiðarleg og
ábyrg afstaða á grundvelli
jafnréttis, sem ekki skaöar
gagnkvæmt öryggi, geta leitt
til árangurs varöandi tak-
mörkun árásarvopnabúnaöar.
Þrátt fyrir þaö, aö núver-
andi tillögur Bandaríkjanna
séu óaögengilegar, heldur
stjórnin I Moskvu dyrunum
opnum til viöræöna I þeirri
von, að Bandarikin vilji einnig
leggja sitt af mörkum til rétt-
láts og gagnkvæmt aögengi-
legs samkomulags. Af sinni
hálfu eru Sovétrlkin reiöubúin
til þess.