Alþýðublaðið - 11.08.1922, Blaðsíða 2

s
ur saman um, að þesssfr meaa hafi
allir verið áæmdir fyrir ekki neitt,
enda talar blaðið ekkert um að
að það hafi verið hneyksli að þeir
væru náðaðir. En hver dæmdií
Var það ekki þessi sami hæsti
réttur, sem Morgunblaðið talar um
með svo milrilli viðhöfní
Morgunbiaðið er að hóta þvi
að einn bæstaréttardómarinn skrifi
grein um málið. Hann ætti að
gera það, Þsð muadi þá gefast
tækifæri til þess að sýna fram á
að meðlimir yfirdómsins vorn ekki
netra menn, þegar þeir voru þar.
Og ekki geta þeir hafa orðið að
guðum né hálfgnðum við að girða
sig bláum kápum hæstaréttar. Eða
heldur Morgunblaðið að ef hinn
velmetni samverkamaður þess,
Kjartan Ólafsson brunavörður réri
með þrjá skarfa út i Tjarnarhólm
ann, að skarfarnir yrðu við það
að svönum? Mundu þeir ekki vera
skarfar eftir sem áður?
ólafur Friðrikssmt.
frjáls verzlnu.
Morgunblaðið birtir í gær ræðu
er hr. Erlendur Péfursson flutti
fyrir minni verzlunarmunna 2 þ. m.
Eg hef heyrt maarga, sem þá
ræðu heyrðu tala urn þ:Ö hversu
mörgum fjarstæðum þar hefði verið
hrúgað ssman af ræðnmanni. En
fissfir munu hafa vorkent ræðu
matmi — vitað, að honum hafði
verið faiið, að mæla lyút minni
verzíunarstéttarinnar, og því ekki
við að búast, að hann færi að
hailmæla hinni frjáisu verzlun, sem
kölluð er, e3a þeim möanum, sem
verzlun hafa að atvinnu.
En þcgar Morgunblaðið fór að
birta þessa ræðu, þá var naumast
hægt að láta hinar ósönnu og
viilsndi frásagntr í ræðunni óleið-
réttar. Ræðumaður talar um Skúla
Magnússon og Jón Sigurðsson sem
brautryðjeedur frjálsrar verzlunar
á íslandi, Þetta er að vísu rétt,
en hr. Erlendur Péfursson má reiða
sig á það, að hvorki Skúli eða
Jón mundu vera ánægðir með fs-
ienzku verzlunina, eins og hún er
nú, ef þeir væru á iífi. Nei, þvert
i móti. Skúli mundi berjast á móti
því, að íslenzkir menn gerðu sig
að leppum fyrir útlenda auðhringa,
áLifÐOBLADIÐ
ejja sgmejna sig f innlenda okur
hringa til þess, að féfletta alþýSu
manna. Ræðumaður segir: „verzl
uninni varð að breyta. Einokun
arhiekkina varð að brjóta. Verzl-
unin varð að verða frjáU. Verzl
unarstéttin innlend Þetta var ráðið
.... 1 . . .. t
til að endurlffga þjóðina bæði and-
lega og efnalega. Þetta var ráðið
til að auka veliíðan hennar á
komandi tíma*.
Það er rangt hjá ræðumanni,
að það hafi verið slæmt gamla
verziunarfyrirkomulagið af þvf, að
það var einkasaia, Þ-.ð var slæmt
af þvf, að það voru einstakir mean
— einstakir kaupmenn, sem höfðu
einkasölu á vörum þeim er lands
menn þurftu að nota.
Það er ekki heldur rétt hjá hr.
E P„ að það sé fuilnægjandi ráð
til að bæta verzlunarfyrirkomu-
lagið, að verzlunareigendurnir séu
ianlendir.
Alþýðunní ifður ekki betur, þó
það séu innlendir kauptýsiumenn,
sem reita af henni hvern pening,
og láti hana lifa f eymd og vol-
æði, heldur en ef það væru út-
lendingar, kjör almennings verða
hin sömu. Það verða eins mörg
börn, sem vanta fæði og klæðnað,
þó það séu lilendingar, sem borga
foreldrum þeirra of lágt kaup og
láti þ&u ekki hafa vinnu, þegar
þau geta unnið.
Er það betra fyár sjómennina,
að togaradgendurnir séu islenzkir,
þegar þdr eru búnir að binda
togarana við gsrðinn og reka sjó-
mennina í land, Verðar sulturinn
ekki eins sár, þó það séu Iriend
ing&r, sem eru þess vaidandi, cð
alþýðan á íslandi hefir ekki nóg
fæði og ekki nógu gott húsnæði,
eða næg og góð föt til þess að
klæðast í.
Það var að eias stutt tfmabil,
sem verzlanin hér var sæmileg.
Það var á meðan, að verzlunin
var að færast ins f landið.
Strax þegar fslenzku kaupmetm-
irnir voru orðnir ofan á i viður-
eigninni við erienda kaupmabna-
vaídið, þá fóru þeir eingöngu að
hugsa um það, hvernig þeir gætu
sem bezt m^kað krókinn, en iétu
sér f léttu rúmi liggja, hvaða áhrif
þnð hafði á efnahag almennings.
Hr. E. P. segir, að kaupmenn-
irnir hafi verið brautryðjendur
flestra framfara á þessu landi.
Það er nokkttð til i því, að mikið
hafa kauptnenn framkvæmt, til
hvertu mikiila hsgsbóta sem það
hefir veríð almenningi. Það dtt
er víst, -að kaupmenn hafa ekki
verið að brjótast i siíku fyrir al-
þýðuna, það haía verið þeirra eigin
hagsmunir, sem hafa rekið þá til
að framkvæma þetta og bitt.
En það er ekki ástæða til þess
að saka kaupmenn um það, þótfc
þeir meti eiginhagsmunina íramar
öllu öðru; það er aðeins þvf skipu-
lagi að kena», sem nú er á verzl-
uninni — þ&ð er vegna þess að
ekki er búið að þjóðnýta verzl*
unina. Það er veajulega lalin cia
stétt, kaupmennirnjr og st&rísfóík-
ið við verzjsnirnar, en siikt er
mesta yitleysa.
Því er eíass varið með starfs-
fóik við verzlanir eins og anaað
verkafólk að þess hagsmunir em
gagastæðir hagsmunum atvinnu-
rekendanna. Það er hagur fyrir
kaupmenn að borga starfsfóikí
sfsiu sem alira minst, en einmitt
það er óhagur íyrir fyrir starfs-
fólkið. Nú mun það vera algectg-
ast að fólk sem yittnur við verzl-
anir hafi lág laun. Ekkert værí
því eðiilegra en að þetta fólk,
vildi vin'na að þvf að verzlunar-
fyrirkomuiaginu verði breytt f það
horf að verziunin starfi með hag
heildarinnar fyrir augum — hag
hinnar starfandi stéttar en ekkl
hagsmuni fárra kaupmanna.
Það er langt frá þvf að það sé
rétt hjá hr. E, P. að verzlun sé
undirataða andiegrar og ifkamiegr-
ar velmegunar eiunar þjóðar. Það
er sem kunnugt er, atvinna kaup*
manna að vera milliiiðir milli neyt*
enda og framieiðenda. Það eru
þvi menn sem framleiða ekkert
verðmæti, og það er nauðsyníegt
að sem fæst sé af slfkum mönn*
um bjá hverrí þjóð.
Það er undirstaða undir almennri
veiliðun að sem allra fiestir fram*
leiði eitthvert verðmæti, og að það
&é aimenningur sem nýtur þess
en ekki einstakir menn.
Það er á allra vitorði, að verzl*
unarstéttin fslenzka er of fjölmenn,
er of þungur baggi á neytendum,
og á meðan er ckki hægt að
segja að hún sé tii eflingar vel~
Ifðan fsienzkrar aiþýðu,
Hörður.