Mánudagsblaðið - 02.02.1970, Blaðsíða 7

Mánudagur 2. febrúar 1970
Mánudagsblaðið
7
Negrabandakg Noriurlánda
glehar / Sríkki
Framhald af 8. síðu
VAGGA LÝÐRÆÐISINS.
Umvöndunum hinna lýðræðis-
legu Norðurlanda við Grikki
fylgdu að sjálfsögðu ögrandi skír-
skotanir til fortíðar grísku þjóðar-
innar, sérstaklega blómatíma henn
ar, „þegar Grikkland, hið forna
Hellas, lagði grundvöllinn að vest-
rænni menningu, og var vagga
lýðræðisins í heiminum."
Rétt er það: framlag Hellena,
Forn-Grikkja, til heimsmenningar
innar verður sjálfsagt seint ofmet-
ið. Annað mál er svo hitt, að
hversu miklu leyti atvinnulýðræð-
ismönnum nútímans er stætt á
að telja sig andlega arftaka þess
þjóðrœðis, eða vaxtarbrodds hins
kynstofnsbundna stjórnræðis, sem
varpað hefir dýrðarljóma um nafn
Grikklands allt fram á þennan
dag, í meira en 2.000 ár. Þvert á
móti því, er þeir í tíma og ótíma
stritast við að telja sjálfum sér
og öðrum trú um, þá er það eng-
um efa undirorpið, að þeir myndu
fljótlega reka sig á óteljandi margt
af stjórnmálalegum toga spunnið,
frá gullöld Grikklands, sem þeir
ættu ekki sérlega auðvelt með að
fella að geði sínu, ef þeir legðu
óhlutdfægan samanburð til grund
vallar. Þeir myndu óhjákvæmi-
lega sannfærast um það á svip-
stundu, að þeir hefðu illilega far-
ið húsavillt. T. d. hlyti þá undra-
fljótt að velgja við gríska orðinu
artistoi og hugtakinu, er það
táknar, en „yfirráð hLnna hæfustu"
hafa ekki beinlínis verið sérstök
áhugamál neinna atvinnulýðræðis-
manna.
Eigi að síður er það sorglegri
staðreynd en tárum taki, að lýð-
ræðinu tókst alltof auðveldlega að
gegnsýra þjóðlíf Hellena, og þar
með leggja höfðingjaveldið, há-
tind Evrópumenningarinnar, í æp-
andi rústir jafnaðar og frjálslynd-
is. Og það er hörmungarsaga, sem
enginn þjóðhollur Grikki gleymir
um allan aldur.
Það er hörmungarsaga, sem ætti
að skylda alla hvíta menn til þess
að kunna upp á sína tíu fingur.
FYRSTU SPORIN.
í aðeins örstuttu máli:
ÞAÐ VAR LÝÐRÆÐIÐ í
AÞENU, sem
— dcemdi Sókrates til dauða og
myrti eiturdauðanum sökum
þess m. a., að hann neitaði að
viðurkenna afstœði siðgceðis-
legra verðmceta, og að hann
hafnaði algildi mcelikvarðans,
sem eingöngu lagði hið „fé-
lagslega hagnýta" til grundvall-
ar allra úrskurða,
— rak Platon í útlegð, lokaði Aka-
demíu hans og ofsótti hann og
lcerisveina hans um árabil, m.
a. fyrir það, að Platon reyndi
að opna augu manna fyrir þeim
sannleika, að til eru lífsverð-
mceti, sem eru efnishyggjunni
ceðri og göfugri,
— ofsótti Aristóteles og rak í út-
legð m. a. fyrir að móta kenn-
inguna um að aðe'ms fámenn
stjórn hcefustu og göfugustu
einstaklinganna cetti siðferðileg
an rétt á sér; og ekki síður fyr-
ir hinn meistaralega, frábcera
rökstuðning hans fyrir óhjá-
kvœmilegum spillingar- og
rotnunaráhrifum lýðrceðisins.
— Og ég vona að mig rangminni
ekki, að það hafi verið stéttvís,
þýborinn vinnustéttars onur,
sem myrti Arkimedes á torgi í
Syrakus árið 212 f. Kr., þar sem
hann var niðursokkinn í vís-
indaiðkanir.
En hin fornhelga og sífellt lof-
sungna „hugsjón" Skandínavíulýð-
ræðisins skildi ennfremur efdr sig
dýpri og afdrifaríkari spor. Með
djúpri hryggð hafa allir siðaðir
menn síðari tíma lesið hnignunar-
sögu hinna hraustu Grikkja Hóm-
ers, sem endur fyrir longu birtust
á orrustuvelli mannkynssögunnar
undir einkunnarorðunum:
„Vertu ævinlega öðrum
fremri og einskis mann eftir-
bátur!“
Beinlínis átakanlegt er að fylgj-
ast með því, hvernig þeir slitu
sér upp í átöknnum við hinn að-
flutta, asíatiska lýðræðisanda, sem
þó svo raunalega fljótt náði tökum
á þeim, eða eins og Theognis frá
Megara harmar svo þunglega,
hvernig blóð hinna göfugu meng-
ast blóði hinna óæðri kynþátta fyr-
ir áhrif þrælahyggju peningasýk-
innar, og að kyngöfgin, sem sé þó
í heiðri höfð að því er asna- og
hrossarækt varði, sé fótum troðin,
þegar mennirnir sjálfir eigi í hlut.
Ógleymanlega ætti okkur ekki síð-
ur að vera áminning Platons í
„Gorgias", þar sem hann lætur
Kalligles árangurslaust boða sam-
tíð og framtíð einhver þau skyn-
samlegustu og rétdátustu lífssann-
indi, sem nokkru sinni hafa verið
skráð:
„Lögmál náttúrunnar mælir
svo fyrir, að hinn mikilhæfasti
skuli drottna yfir hinum minna
megandi.14
Á annan veg sé þessu farið, segir
Platon, samkvæmt „okkar lögum"
(þ. e. samkvæmt Iögum aþenska
lýðræðisins. Ath. mín. JÞÁ), þar
sem öflugi og dugmeiri sé tekinn
ungur og þvingaður með „töfra-
þulum og trúðleikum" út á refils-
sdgu jafnræðisprédikana, — en ef
aðeins einhver einn mikilhæfur
standi upp og gereyddi þessum
blekkjandi galdrabrellum, þá
myndi hann rísa eins og leiftrandi
blys fyrir hugskotssjónum fjöldans
og verða hylltur sem „rétdæti nátt-
úrunnar".
Samhengisins vegna ætti það
ekki að koma að stórfelldri sök þó
að ég skjóti því hér inn í, að svip-
aða hugsun orðar hið ástsæla þjóð-
skáld íslendinga, Einar Benedikts-
son, þannig í hinu gullfallega kvæði
sínu „Aldamót":
„Með vísindum alþjóð eflist til
dáða,
það ceðra því lcegra skal ráða. —
SÁNINGIN.
Þessi þrá Platons eftir hinu
hetjulega, kynþáttarstolta drottin-
menni reynist ekki annað en ná-
kvæmlega það: bara þrá. Peninga-
hyggjan hafði fyrir Iöngu spillt
blóðinu, gullið hafði þegar borið
sigurorð af ærunni. Hellenar tóku
stefnulaust að helga sig kaupsýslu-
og stjórnmálabraski, fordæmdu í
dag, það sem þeir höfðu hafið til
himna í gær, þrælar úr öllum heims
hornum hrópuðu „frelsi", jafnrétt-
ið varð boðorð dagsins, og í krafti
þessa lýðræðis hrintu asnar og hest-
ar — eins og Platon segir hæðnis-
lega — þeim mönnum, sem ekki
viku góðfúslega úr vegi fyrir þeim,
þjösnalega út af brautinni.
Endalausar illdeilur innanlands og
utan gengu sífellt nær og nær kyn-
stofninum, stöðugt fengu fleiri og
fleiri aðskotadýr borgararéttindi.
„Vegna skorts á mönnum" verður
hlutfall Asíuættaðra „Aþeninga"
hærra og hærra. Jafnrétti kynþátt-
arspillingarinnar holgrefur þjóðar-
líkamann, enda segir Isokrates
andvarpandi eftir herförina til
Egyptalands (árið 458 f. Kr.), að
göfugustu höfðingjaættirnar, sem
höfðu staðizt Persastríðin, séu út-
dauðar. „En þá borg", segir hann,
„sem safnar hugsunarlaust að sér
borgurum úr öllum áttum, ber ekki
að telja hamingjusama, heldur þá,
er bezt varðveitir kynþátt frum-
byggja sinna frá upphafi."
Aþena var orðin alþýðuborg.
M. a. þess vegna verða hin trega-
blöndnu ályktunarorð svissneska
menningar- og listsögusagnfræð-
ingsins Jakob Burckhardts (1818
—1897) sérhverjum hugsandi
manni ákaflega ljós og lifandi, þeg
ar hann kemst svo að orði (í
„Griechische Kulturgeschichte", 4.
bindi bls. 503):
„Allt frá því að lýðræðið rudd- um
ist yfir þá (þ. e. Grikki. Innsk. mitt.
JÞÁ), ríkti með þeim óaflátanleg-
ur ofsóknarákafi gegn öllum þeim
einstaklingum, er eitthvað gceti
kveðið að . . . .! Ennfremur misk-
unnarleysi í garð hæfíleikamanna
ARFURINN.
Það var fleira í rústum. Hysía,
Tiryns, Usina, Ornea, voru haugar
einir eða gapandi gjár, Zeushofið
við Nemea var fallið, jafnvel höfn-
in í Nauplía var æpandi kyrrð, í
„hundrað borga" héraðinu Lace-
doníu stóðu þrjátíu smáþorp eftir,
á Messínasvæðinu telur Pásanias
rústafeikn Dorion og Andaníu ein,
ekkert eftir af Pylos nema veggja-
brot, í Letrinoi örfáar íbúðir,
„borgin mikla" (Megalopolis) var
orðin að „hinum mikla einmana-
leika", af Mantineu, Orkomenes,
Hereu, Menalos, Kyneþe o. s. frv.
má'tti greina nokkur merki um
mannabústaði. Af Lykosurí höfðu
borgarmúrarnir einir varðveitzt,
hofsúlur blöstu við himni yfir auðn
Oreasthasion, Akropolis við Asea
var gjöreydd, að nokkrum stein-
veggjum undanskildum, og Dap-
hnus, Augeia, Kalliaros, er Hómer
hafði eitt sinn rómað, og Oleanos
voru aðeins endurminningar, dauð
nöfn; Kaledon og Pleuron, perlur
Hellas, sokknar í skaut jarðar; og
Delos var svo heillum horfin, að
þegar Aþena sendi þangað varð-
menn til þess að gæta hofsins þar,
þá urðu þeir einu íbúar borgarinn-
ar.
SPORIN HRÆÐA.
Og úr „vöggu lýðræðisins" komu
Grikkir svo úrkynjaðir og umkomu
lausir, bljúgir og metnaðarsnauðir.
að þegar Nero Rómverjakeisari
gerði þeim heimsókn sína á árun-
66—67 e. Kr., lagði hann
hverja byggðina og það, sem enn
stóð uppi af bæjum og borgum,
undir sig með söng og hljóðfæra-
slætti eingöngu. „Hrifning var af-
skapleg. Grikkir tóku Neró þegar
í guðatölu og nefndu hann „Sevs,
lausnari vor". Þeir reistu líkneski
af honum og kölluðu hann „hina
nýju sól, sem lýsti Hellenum".
Þetta eru orð Arthur Weigall, sem
ritað hefir afar skilmerkilega og
skemmtilega ævisögu Nerós.
Að Iönd og lýðir væru yfirunn-
ir með liljóðfæraslætti einum sam-
an átti eftir að verða einsdæmi í
stríðsmenningarsögunni þangað til
1.873 árum síðar — þangað til árið
1940 —, en það ár tóku herskarar
Adolf Hitlers tvær lýðræðislegar
höfuðborgir með sama hætti, án
þess að draga sverð úr slíðrum eða
að hleypa skoti af byssu —
— Oslo og Kaupmannahöfn
voru herteknar með hljóðfæraslætti
þýzkra hermanna sama daginn,
hinn 9. Apríl 1940.
Og Stockholm nötraði af ótta
fimm næstu ár. Oll þau ár voru
Svíar aðframkomnir af áreynzlu
við að gæta „hlutleysis" síns, sem
þeir gerðu m. a. á þann hátt, að
vera stimamjúkir við hernaðaraðila
á víxl, allt eftir því, hvernig víg-
gæfan brosti við þeim í þann og
þann svipinn.
Síðan telja stjórnarvöld Dana,
Norðmanna og Svía sjálf sig vera
sérlega hæf til þess að kenna öðr-
um þjóðum, hvernig frelsi og sjálf-
stæði verði tryggt þannig að ekk-
er fái grandað.
Gapuxar!
]. Þ. Á.
Ný og þörfþjénusta
Er það annars nokkur furða þótt
Iýðræðispostular Skandínavíu og
andlegir albræður þeirra í grennd
við Miðbaug sakni slíkra viðhorfa
í Grikklandi nútímans?
UPPSKERAN.
En hinn lýðræðislegi Asíuandi
lék Forn-Grikki og föðurland
þeirra miklu verr en nú hefir Iaus-
lega verið drepið á. Förin eftir
„vöggu lýðræðisins" eru miklu
dýpri í sögu Grikklands.
Borgríki Hellas gengu sér til
húðar í endalausum, blóðugum
styrjöldum út af peningum, eða
lögðust í eyði sökum óstöðvandi
landflótta, sem aukin „borgararétt-
indi" höfðu að mesm leyti í för
með sér. Þar sem áður höfðu stað-
ið blómlegar borgir og akrar iðandi
af lífi og starfi, þar sem glæsileg
ungmenni háðu íþróttamót á veg-
legum leikvöllum og agaður vinnu
lýður frjálsborinna höfðingja safn-
aði þeim arði í kornhlöður, þar
sem leiftrandi hofin báru snilli-
gáfu sköpunargleðinnar órækan
vitnisburð, fundu síðari tíma ferða-
Iangar rústir einar, yfirgefið Iand,
fallnar súlur og uppblásna akra.
Aðeins auðir sökklarnir minntu á
hetju- og goðalíkneski, er einu
sinni höfðu á þeim staðið, þangað
til lýðræðið komst á legg. Á dög-
um Plutarks (um 46—125 e. Kr.)
var varla hægt að trommla saman
nema 3.000 Holitum (þungvopn-
uðum hermönnum), og Dios Kryso
stomos lætur þess getið, að ímynd
liins forna Grikkja sé orðin fjarska
lega sjaldgæf. „Rennur Peneios
ekki um yfirgefna Þessalíu og Lad-
on um eydda Arkadíu? . . Hvaða
borgir eru nú eyðilegri en Kraton,
Metapont og Tarent?" ....
Og Norðurlandakratar gerast svo
djarfir að rifja sögu Grikkja upp
fyrir Grikkjum! Ráðleggja þeim
lýðræði! Ha-ha!
Algjör nýjung í almennri afgreiðslu
Eftir áratuga reynslu af skipa-
afgreiðslu (Afgr. Sameinaða) er
okkur ljóst að á íslandi hefur lengi
vantað almenna fyrirgreiðslu
(spedition, forwarding agency) í
sambandi við hverskonar vörusend
ingar, sem fyrirtæki eða einstakling
ar, þurfa að senda frá sér, eða fá
aðsent og á þetta bæði við um
flutning milli landa og innanlands
flutninga.
Við höfum nú breytt starfsemi
okkar og bjóðum þessa þjónustu
eftir því sem við verður komið og
þá í sambandi við flutninga loft-
leiðis, landleiðis eða sjóleiðis og
hvort heldur sem er í frakt eða
pósti.
1. Útflutningur.
Finnum sem hagkvæmasta leið
og önnumst frágang útflutnings-
pappíra. Sækjum það, sem senda
skal til sendanda, ef þess er óskað
og komum því til flutningaaðila.
Getum látið taka á móti vörum
erlendis og séð um afhendingu
þeirra, eða framhaldsflutning.
2. lnnflutningur.
Önnumst frágang aðflutnings-
skjala til tolhneðferðar og fram-
vísun vöru til skoðunar og ef þess
er óskað, alla nauðsynlega vinnu
við innlausn innflutningspappíra í
tolli og hjá flutningsaðila, svo og
heimsendingu á vörum.
3. lnnanlands.
í Reykjavík og nágrenni tökum
við að okkur að koma vörum frá
einum flutningsaðila til annars, frá
sendanda til flutningsaðila, eða
flutningsaðila til móttakanda.
4. Vörugeymsla.
Tökum til geymslu vörur, bú-
slóðir, farangur, pakka og fl., hvort
heldur sem er í smá stund eða
fleiri mánuði til síðari sendingar
eða afhendingar.
Ofangreind „spedition" þjónusta
er mjög hagkvæm fyrir fyrirtæki,
sem ekki hafa á að skipa sérstök-
um starfskröftum til þess að ann-
ast umrædda þjónustu.
Þá er þetta ekki síður til þæg-
inda fyrir félög og einstaklinga
sem þurfa að senda eitt eða annað
til útlanda eða út á land og enn-
fremur fyrir þá sem fá vörusending
ar, t.d. utanlands frá og hafa ekki
tíma eða aðstöðu til þess að annast
um þessa hluti.
Pakka og farangursgeymslan get
ur komið sér mjög vel fyrir þá sem
staddir eru í bænum og þurfa að
fá eitt eða annað geymt á meðan
þeir sinna erlndum, svo og fyrir
þá sem þurfa að korna einhverju
í geymslu vegna tímabundinna
þrengsla, flutninga eða fjarveru.
Afgreiðslan er til húsa í mið-
borginni, nánar til tekið að Sjávar-
braut 2 við Batteríisgarðinn (Ing-
ólfsgarð! austast við höfnina, þar
sem varðskipin leggja þegar þau
eru ekki að störfum).
Það er ekkert efamál að íslend-
ingar munu kunna að meta þá þjón
ustu sem hér er boðin fyrir sinn-
.gjarna greiðslu og, sem erlendis er
talin ómissandi.
Skrifstofa fyrirtækisins gefur
allar nánari upplýsingar um starf-
semina á staðnum eða í símum
13025—14025.