Mánudagsblaðið - 14.09.1970, Síða 7

Mánudagur14. september 1970
Mánudagsblaðið
0G HVÍLÍK „KÓRÓNA"!
Framhald af 8. síSu.
tímis. Undantekningar yrðu þó lík-
lega hinir tveir gömlu og tryggu
förunautar, rottan og lúsin, sem
báðar hafa lifað velferðarlífi á
sóðaskap „mannsins' og hugsunar-
leysi. Oðrum yrði kórónuleysið
tæplega til stórfelldra baga.
„Lokaskeið heims, sem
ógnað er af áhrifamætti
kjarnorku og efnaiðnaðar,
er erfðafræðingar og líf-
fræðingar líkja við heljar-
þröm tortýmingarinnar, ein-
kennist framar öllu öðru af
samfélagsskipulagi, sem í
sífellu eflir meinsemdir sín-
ar, þangað til „allt heims-
kerfið brotnar niður“ að
síðustu — og það einnig
þótt komizt verði hjá kjarn-
orkustríði.“
Friedricb Wagner, þýzkur rit-
höfundur og fræðimaður: „DIE
WISSENSCHAFT UND DlE GE-
Leiðréttíng
Nokkrar meinlegar stafa- Og
tölustafavillur hafa komið í ljós
í grein J.Þ.Á., sem blaðið telur
.sjálfsagt að leiðrétta og kenna
má lélegum prófarkalestri.
Þau stafavíxl sem víða hafa
orðið, en vel má Iesa úr, látum
•*®»i«ÍaMÍfe~þótt slíkar villur
séu auðvitað óafsakanlegar en
stáðreyndavillur leiðréttum við
-íérijÉr't .
Á 8. síðu féll úr málsgrein,
sem átti að hljóða svo „atlaga
lýðræðisins gegn lífinu, kröfu-
gerð þess um veröld vinstri-
, mennsku, hófst fyrir ævalöngu
með öskri" o.s.frv.
Á sömu síðu í undirfyrirsögn
átti að standa „Pantanirnar" í
stað „pantanir".
í framhaldi á 6. síðu, 1. spalta
er sagt 30. greinarkaflar í stað
30 greinarkaflar.
í greininni er bæði orðið
milljarður og milljón rituð með
einu „elli" í stað tveim.
Höfundur óskar eftir að
máske sé ritað máski svo og
kannski í stað kannske, eins og
hann vill hafa það.
Millifyrirsögn á 6. síðu hljóð-
ar á 2,500,000,000 í stað 2,500,
000,000,000 sem er allmikill
munur.
Á sömu síðu stendur „Fyrsta
úthafsskipið árið 1912" en á að
yera „úthafsvélskipið". í sama
spalta stendur skammstöfunin
„ha" í stað hestafla.
Á 7. síður misritast eina tal-
an þar 400,00 í stað 400,000.
. Þá stendur og „223 þ. e.
8.000,000" í stað 223 tveir í 23.
veldi). — Sama máli gildir
nokkrum línum neðar 246 þ. e.
sjötíu milljarðar en á að vera
240 (þ. e. 2 í 46. veldi.
Um leið og beðizt er afsök-
unar á þessum villum og öðrum
smærri vonum við að þær eða
aðrar álíka komi ekki fyrir aftur.
Ritstj.
FÁHRDETE WELT", (C. H.
Beck’sche Verlagsbuchhandlung,
Múnchen 1969), bls. 331.
LÍTILS METINN EIGINLEIKI
Ekki orkar neinna tvímæla, að
manneskjan er af náttúrunnar
hendi gædd einum ákaflega mikils-
verðum eiginleika, sem flest, ef
ekki Öll önnur dýr, hafa farið á mis
við, að minnsta kosti að mestu
leyti, að því er bezt er vitað. Henni
hefir verið gefin skynsemi, hún get-
ur hugsað, enda þótt reyndin hafi
orðið sú, allar götur frá því að hún
skreið upp úr slýinu og þangað til
hún settist niður við skrifborð eða
í hægindastól, að bennan eiginleika
hefir aðeins örlítið brotabrot mann-
kynsins virt svo mikils að bera við
að nota. En ægivald mannkynsins á
jörðinni hvílir samt sem áður á
þeirri staðreynd, og á þeirri stað-
reynd eingöngu, að oftast hafa því
hlotnazt einstaklingar, er hafa upp-
götvað, að hæfileikinn til bess að
hugsa skynsamlega, var bæði á-
nægjulegur og nytsamlegur. Ef
þannig hefði ekki farið, myndi
múgkynið aldrei hafa komizt á
legg. Þessa staðreynd gerir múgver-
an sér vitaskuld ekki ljósa: hún
þreytist aldrei á að gorta af „skyn-
semi" sinni og „dómgreind". Það
hvarflar ekki að henni að hún hef-
ir fyrir Iöngu misst vitið af ein-
tómri „skynsemi" og „dómgreind",
að svo miklu leyti sem eitthvað var
að missa í þeim efnum.
Lýðræðismanneskjan hatar fátt
■meira en „að Iáta aðra hafa vit fyr-
ir sér" — og flýtir sér' að kjósa!
Kosningar eru því uþpskeruhá-
tíð atvinnulýðræðismanna. Upp-
skera er hins vegar óhugsandi án
undangenginnar sáningar Einnig
þar ræður algildi lögmálsins um or-
sök og afleiðingu. Útsæði atvinnu-
lýðræðismanna hefir ávallt verið
hið sama: loforð um fyrirhafnarlít-
ið og misbrestalaust sælulíf. Það
hefír gefið ríkulega uppskeru. Á-
stæðan er sú, að almenningur velur
undantekningarlaust alltaf og alls
staðar það eitt, sem hann heldur að
sér sé hagkvæmast í svipinn. Af-
leiðingarnar mega bíða. Þeim er að
vísu oft hægt að slá á frest — um-
flúnar verða þær aldrei.
VIRKJUM OG VERUM GLÖÐ
Atkvæðasælustu loforð lýðræðis-
Íns hafa jafnan gengið út á „kjara-
bætur", „aukna framleiðni" og
„stóraukinn hagvöxt". Þess vegna
m.a. eru fljót og stórár virkjaðar í
algeru hugsunarleysi. Það er ekkert
hugsað um, hvort margra þúsund
ferkílómetra nærliggjandi, frjósamt
Iandbúnaðarland megi við að hið
flókna æðakerfi þess sé þurrkað
upp með því að veita rennsli þver-
áa í tugatali og lækja í hundraða-
tali í einn allsherjarfarveg. Því síð-
ur um það, hvort ofvöxtur hlaupi
ekki í hið mikla kjarabótafljót við
Og við í úrkomutíð, þannig að það
valdi ennþá meiri landsspjöllum
auk stórfellds tjóns á mönnum og
mannvirkjum. Nei, það verður að
rjúka úr milljónum reykháfa verk-
smiðjanna, sem framleiða nótt og
dag; allt, er nöfnum tjáir að nefna
— og tryggt getur „velferðina" og
hið „mannsæmandi líf". Af smá-
munum eins og þeim, að engin
manneskja, ekki einu sinni benzín-
borgari velferðarríkisins, getur lif-
að án súrefnis, hefir ekki nokkur
peningaplebeji eða atvinnulýðræð-
ismaður hinnar minnstu áhyggjur.
Náttúran sjálf hefir hins vegar
hagað því þannig til, að súrefni sitt
verður manneskjan að fá úr and-
rúmsloftinu. Allt fram á síðustu ár
hefir það alls staðar fengizt ókeyp-
is. Nú er sú tíð sums staðar af.
SÚREFNI FYRIR 25 CENT
Nú kostar súrefni víða peninga.
í mörgum stórborgum þurfa götu-
lögregluliðar að bregða sér í næstu
varðstöð á fjögurra stunda fresti til
þess að lífga kolsýringsspillt blóð
sitt við á ný með súrefnisskammti
af flöskum. í flestum betri gisti-
húsum, og einnig á mörgum fjöl-
förnum gatnamótum, í New York
og víðar, geta aðframkomnir veg-
farendur keypt sér súrefnishylki
með því að stinga smámynt í sjálf-
sala — og síðan ekið leiðar sinnar.
Að vísu ekki mjög langt, ef þeir
eru staddir á Manhattan, New
York, því að, eftir því sem banda-
ríski mellubókaskrifarinn Norman
Mailer segir (í grein í („FRANK-
FURTER ALLGEMEINE ZEIT-
UNG"; Frankfurt, 22. f. m.), þá
er bílavelferðin komin á það stig
þar, þegar frá hádegi, að það tek-
ur klukkutíma að komast heila 9
km. En það er þó bót í máli, að
það er skammt að fara í næsTa sur-
efnissjálfsala.
„REDDING"
Allt kosningagráðugt lýðræðis-
fólk huggar sig við, að þó að Vest-
ur-Þjóðverjar spúi 20 millj. smá-
lesta og Bandaríkjamenn 140 millj.
smálesta af eitri árlega út í and-
rúmsloftið og ástandið sé þess
vegna orðið „athyglisvert", þá hafi
það lítil áhrif annars staðar en hjá
þeim sjálfum, og auk þess sé næg-
ur tími til að finna úrræði, þetta
„reddast einhvern veginn".
En þetta er glæpsamleg blekking
af Iýðræðislegasta tagi. Atkvæða-
veiðiskapur, kjarabótageggjun fer
vaxandi í heiminum, en ekki minnk
andi. Eftir þjóðvegum og strætum
Vestur-Þýzkalands brunuðu 14
millj. fjórhjóluð eiturbræluker (auk
þess 4 millj. vörubifreiðar, dráttar-
vagnar, strætisvagnar, langferðabíl-
ar) og í Bandaríkjunum 83 millj.
í sumar. Og í betlilýðveldinu seld-
ust sams konar gripir á fyrstu 5
mánuðum þ. á. fyrir jafnvirði 6
nýtízku skuttogara, en þar hafa
kaup á skuttogurum verið á dag-
skrá í 15 ár.
Síðan upp úr árinu 1955 hafa
orðið uggvænlegar Ioftslagsbreyt-
ingar (og mikil framleiðsluaukn-
ing) í heiminum. Sífellt hefir með-
alhitinn farið lækkandi. Kólnandi
vetrum hafa æ oftar fylgt votviðra-
samari og hryssingslegri sumur (en
„kjararannsóknum" fleygt fram).
Einliver nafntogaðasti og Iærð-
asti vísindamaður heims á sviði
Iangtímaveðurfarsbreytinga, H. H.
Lamb hjá brezku veðurathugana-
stofnuninni, hefir birt niðurstöður
af rannsóknum sínum, sem m.a.
leiða í Ijós, að gróðrartími jurta í
Englandi hefir styzt um 2 vikur
síðan árið 1950, og að snjór þekur
jörð á stórum svæðum miðlendisins
tvisvar sinnum lengri tíma en fyrir
20 árum. Veturinn 1968/69 var ó-
venjulega kaldur í Bandaríkjunum
og í Englandi varð hann kaldasti
vetur síðan árið 1909.
RANNSÓKNIR HALDA
ÁFRAM
Mikill fjöldi veðurfræðinga fæst
nú stöðugt við að rannsaka, hvað
valdi raunverulega hinum geigvæn-
Iegu veðurfarsbreytingum. Einn
þeirra fremstu er talinn vera próf-
essor Reid Bryson, forstjóri veður-
vísindadeildar Wisconsinháskólans.
Hann hefir varpað þeirri spurningu
opinberlega fram, hvort það geti
verið, að austur eitur- og úrgangs-
efna út í gufuhvolftið sé orðinn
það geigvænlega mikill, að lofthit-
inn um gervalla jörðina hljóti að
lækka af þeim sökum.
Hingað til hafa athuganir á of-
sóknum „mannsins" gegn andrúms-
loftinu aðeins farið fram á fáum
stöðum. En þar sem þær hafa farið
fram hefir alls staðar komið í Ijós
vaxandi og verulegur „árangur",
einkum síðan á fjórða tug aldar-
innar.
+ í Washington hefir mælzt
57% aukning óhreininda í and-
rúmsloftinu á tímabilinu 1900
—1964.
+ í svissneska bænum De-
von, sem á undanförnum ára-
tugum hefir verið athvarf
fjölda lungnasjúkdómasjúk-
linga, hefir óhreinindaaukning-
in mælzt 80% á árunum 1927
—1966.
+ Á eynni Mauna Loa í Ha-
waiieyjaklasanum hófust rann-
sóknir andrúmsloftsins árið
1957. Árið 1967 hafði óhrein-
indahlutfallið aukizt um 30%.
Þessi niðurstaða er sérstak-
lega umhugsunarverð, því að
ekki er kunnugt um nein iðn-
aðarhéruð í grennd við Mauna
Loa.
Bandaríkjamaðurinn Gordon R.
Taylor, er hefir getið sér heims-
frægð fyrir ritstörf í þágu lífs-
verndar, hefir eftir Bryson (í grein
í „WELT AM SONNTAG"; Ham-
burg 23. f. m.):
„Þess sjást engin merki, að þess-
ari þróun muni verða snúið við;
en það eru ýmsar ástceður til þess
að cetla, að óhreinkun andrúmslofts
ins af manna völdum muni hafa
cnnþá sterkari áhrif í framtíðinni."
VIÐ VITUM LÍTIÐ
Ég tel víst, að Bryson viti meira
um eitrun andrúmsloftsins en allir
atvinnulýðræðismenn samanlagt. Ég
ímynda mér ennfremur, að honum
myndi ekki þykja þar sérlega Iangt
til jafnað. Við hin, sem hvorki höf-
um þekkingu á þessu viðfangsefni,
eins og Bryson hefir, né sjáum okk
ur farborða með svikum og þjófn-
aði eins og atvinnulýðræðismenn
gera, vitum alltof lítið um áhrif
lýðræðis á andrúmsloftið. Við vit-
um ekki heldur, hvenær áhrifin
munu dynja á okkur með óhjá-
kvæmilegum afleiðingum. Við get-
um ekki vitað það að svo komnu,
fremur en þjóðhetja allra heimsins
heimdellinga, John F. Kennedy, gat
vitað, hversu mörgum milljónum
dollara ástkæra eiginkonan hans,
hún Jackie (síðan 20. október 1963:
frú Onassis), eyddi utan á kroppinn
á sér.
En hvar væri lýðræðið líka statt,
ef fólk gerði sér far um að vita og
hugsa, í stað þess að borga og
kjósa?
J.Þ.Á.
í sumarbústaðnum
Framlhald a£ 3. saðu
gerzt sumarið áður. Og sé líka strax,
að eldurinn var orðinn svo magnað-
ur, að ógerlegt var að slökkva hann.
Húsið stóð þegar í björtu báli öðr-
um megin, og eldurinn var að læsa
sig í hinn endann. Kannski hefur
eldingu slegið þarna niður, en ann-
ars veit ég ekkert um upptök elds-
ins. Eg stóð þarna einn hjá brun-
anum, allir hinir sumarbústaðirnir
voru yfirgefnir um þetta leyti árs.
Mér datt fyrst í hug að aka í snatri
í bæinn og gera slökkviliðinu að-
vart, en svo sá ég, að það var allt
um seinan. Á þessu augnabliki var
húsið orðið alelda og við það var
bjart sem um hádegi. Það var þá
sem ég sá einhverja hreyfingu á
einum bitanum í hinu brennandi
húsi. Þarna var einhver Iifandi vera
á ferðinni til að reyna að bjarga
sér úr eldinum. Og þegar ég sá,
hvað þetta var, ætlaði ég í fyrsta
skipti á ævinni alls ekki að trúa
mínum eigin augum Þetta var risa-
vaxin kónguló, hún var á stærð við
kött og ÖII þakin löngu biksvörtu
hári. Framan á hausnum sá ég
greinilega risavaxna bitkrókana, og
einhvern veginn var ég sannfærður
um, að þetta kvikindi mundi vera
baneitrað. Hún hékk þarna á bit-
anum með öllum löppunum átta, en
eldurinn var nú alveg kominn að
henni, Iogarnir sleiktu loðinh
skrokkinn og hún féll f bálið. Eg
hef ekki fyrr sagt neinum frá þessu,
en ég var sá, sem uppgötvaði leynd
ardóm sumarbústaðarins við Rauða-
vatn.
Mysticus.
KAKALI
Framhald af 4. síðu.
þot eða næturrölt, eins og al-
gengt er þegar húsin sjálf eða
íþróttafélögin halda sín böll.
Það er sjálfsagt að gagnrýna,
reýndar nauðsynlegt Gagnrýni
blaðanna einkanlega Vísis, er
skiljanleg. Blaðið telur það alls
ekki frétt að almúgamaður eða
íslenzk pop-hljómsveit geri ein-
hvern skandala, sem í þessu til-
felli var eins smávægilegur og
hann var ómerkilegur. En hann
var „frétt", uppsláttarfrétt, sem
í þessu tilfelli stóð jafnfætis
söluverði Stjarna frá Svigtia-
skarði og þrekprófi Tóns Ás-
geirssonar á Eggerti Þorsteins-
syn, sem allt var forsíðufrétt
blaðsins. Frá blaðamennsku sjón
armiði er hér ekkert við að at-
huga. Okkur finnst t.d. þetta
ósköp jafn-mikill fréttamatur,
bumbuslagarinn í Kinks. sölu-
verð Stjarna og þrekprófun Egg-
erts ráðherra.
En ef myndin af bumbuslagar
anum, Sigmari og úrkastara hans
er skoðuð á forsíðu Vísis. þá er
engu Iíkara en báðir bessir menn
horfi með athygli og aðdáun á
Ieikni hans.
6. J. P.