Mánudagsblaðið - 20.09.1971, Qupperneq 4

Mánudagsbiaðið
Mánudagur 20. september 1971
Blaá fynr alla
Sími ritstjórnan 13496. — Auglýsingasími: 13496
Verð i Iausasölu kr. 25,00 — Áskriftir ekki teknar
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: AGNAR BOGASON
Leiksigrar og
leiklistarlífið
Það er ekki oft, að við eigum erlendum sigrum að fagna
á vettvangi leiklistarinnar. Ef frá eru teknar ómerkilegar kynn-
ingasýningar til Norðurlandanna og Færeyja, þá getur þjóðin
ekki enn gortað af „geysilegum" sigrum meðal erlendra þjóða
í leiklist.
Leiksigur Róþerts Arnfinnssonar er fyrst og fremst per-
sónulegur leiksigur hans sjálfs, en ekki íslenzks leikhúss
sem slíks. Róbert er fágaður, vel gefinn listamaður, lærður
í grein sinni og virðist leggja sig allan fram hvort heldur um
veigamikið eða smátt verkefni er að ræða. Hann hefur sýnt
okkur ýmsar hliðar listgreinarinnar bæði hádramatískar og
svo gleðibrögð gamanleikjanna. Hann býryfir göllum og kost-
um hins sanna listamanns. Honum getur vel mistekizt, og þar
má segja að honum sé öðruvísi farið en þeim obba af leik-
urum okkar sem, að eigin mati eru óskeikulir, aðeins fórnar-
dýr illviljaðra og oftar en ekki þekkingarlausra gagnrýnenda
og frámunalega óupplýsts áhorfendalýðs. Einkum eru það
miðlungsmennirnir, litlausir þumbarar í listgreininni, sem einna
hæst láta í þesum efnum. Margir eru skjótir að gefa opinber-
ar yfirlýsingar þess efnis, að ,,þeir taki ekkert mark á gagn-
rýni“ og öðrum álíka merkilegum staðhæfingum í sambandi
við þá listgrein, sem þeir hafa tileinkað sér.
Gallinn við þessar yfirlýsingar er aðeins sá, að það eru
einmitt þessir menn sem verst bregðast við ef við þeim ar
blakað fyrir frammistöðuna á sviðinu. Almenningur hér í fá-
menninu hefur heyrt þessa listamenn úttala sig í fjölmiðlum
þess opinbera og svo blöðunum. Samt er það svo, að fáir,
ef nokkrir, af þeim, sem mest gapa um hæfileika- og þekk-
ingarleysi gagnrýnenda og vanþakklæti almennings, hafa skil-
ið eftir á sviðinu annað en miðlungsleik í mesta lagi en oftar
skör neðar en telja má almennar kröfur um leik í hlutverki.
Við eigum góðan hóp, en ekki fjölmennan, af leikururn.
Við eigum mikinn hóp og harðsnúinn af miðlungsfólki, eins-
konar glorifikeruðum statistum, sem telja sig ódauðlega fyrir
það eitt, að sleppa skammlaust af sviðinu. Það er kominn tími
til, að forráðamenn leikhúsa okkar hreinsi sig af því sleni,
sem grúft hefur yfir leikarastéttinni undanfarna áratugj. Það
er ekki nein þróun í leikhúsinu hvað leikara snertir. Stöðnunin
er ekki í vali verkefna heldur í litleysi leikaranna. sem líta á
störf sín litlu bjartari augum en venjuleg opinber skrifstofu-
blók á sitt starf.
Beztu leikarana á að velja úr, skapa þeim miklu meiri launa-
möguleika en samningsbundnum meðalmönnum og konum,
sem í rauninni geta lítið eða ekkert. Við verðum að losa okkur
við týpu-kerfið, gamla móðinn og rykfallið verðmætamat í
sambandi við leiklistina. Fjöldi leikandi manna í leikhúslífinu
nú telur það raunverulega framför, að velja sem fjölbreyttust
verkefni. Það er nauðsynlegt, en fyrst af öllu verður að
hreinsa andrúmsloftið hjá leikurunum sjálfum, losa sig við
eftir þörfum, bæta við eftir þörfum og skapa heilsteypta stétt-
listræna og áhugasama, sem umbunað er eftir hæfileikum
og afköstum, en ekki eftir þurrum samningum og vinnustund-
um.
— Með litprentuðu sniðörkinni og hár-
nákvæmu sniðunum!
— Útbreiddasta tízku- og handavinnublað
Evrópu!
!
KAKALI skrifar:

1 5 [f 1 7* £ 1
1 IS/I O D E ISJ J
í HREINSKILNI SA6T
Þá er loksins komið í tízku,
að viðurkenna það, að í Reykja-
vík er „starfandi" götuskríll,
sem er orðinn höfuðborginni til
háðungar og íbúum hennar til
leiðinda, óþæginda og sumum
hverjum til tjóns, óbóta og ó-
friðar almennt. Þá er þetta auð-
vitað orðið skemmtilegt afþrev-
ingarefni hjá gestum Iandsins
og borgarinnar; þessi klondíke
stemmning, sem ekkert skortir
nema byssubeltin, og starfandi
mellur í búlum og brynningar-
stöðum þeim, sem kallaðir eru
samkvæmishús.
Blöðin eru farin að ranka við
sér. Alþýðublaðið er einna stór-
tækast, lætur sér vart nægja að
prenta og lepja upp kjarnann úr
öllum greinum sem hér hafa
birzt um þessi mál, heldur bætir
ýmsu við frá eigin brjósti og
færir þetta allt saman í æsiscíl,
sem máske verður einna afdrifa-
ríkastur fyrir útbreiðslu þess.
Vísir er einnig kominn á þetta
stig en fer þó miklu mun betur
með mál sitt, en Vísir má þó
eiga, að hann er eitt bezta frétta
blaðið og kann að blanda saman
stíl og efni, þannig að vel verð-
ur Iesandi. Þá er svo komið, að
Tíminn er farinn að taka föst-
um höndum á þessum málum,
jafnvel svo, að blaðið viður-
kennir að ekki er allt með
felldu, að „því er tjáð". Auðvit-
að kemur vart fyrir að Þjóðvilj-
inn viðurkenni, að nokkuð sé at
hugavert í þessum efnum. Ósk
forráðamanna þar er auðvitað
ekki annað en almenn upplausn
og það er aðeins í neyð, og til
þess, eins að þykjast vera með
„í Ieiknum" að þetta, Ieiðinleg-
asta blað landsins, fæst til að
tala um þessi mál. Verstur er þó
hjutur vesalings risans, þessa
trölls, sem gefin er bæði stærð
og luraháttur, en varð algjör-
lega afskipt í öðrum efnum.
Morgunblaðið, í kjánalegri eft-
iröpun sinni af „virðulegu blöð-
unum", snertir þessi mál alls
ekki nema þá dansar í kring-
um þau eins og köttur í kring-
um heitan graut. Svo vendilega
hefur þetta blað svikið hlut-
verk sitt í að benda á þá válegu
þróun, sem á sér stað utan við
glugga borgarbúa, að það „jaðr-
ar" við glæp, eins og skáldið
sagði. Þar er allt undir sama
flagginu, því jafnvel vinstri blöð
in játa, að þau séu þakklát
þessari stjórnarandstöðu, sem
ráðherrar þéirra búa við, því þar
flýgur hvert tækifæri á annað
ofan framhjá hinni alvarlegu
stefnu þess, nefnilega að ræða
vandamál stjórnmálanna og
gera tillögur til umbóta.
Gallinn er þó ekki beinlínts
áhugaleysi blaðanna nema þá til
að slá þessum málum upp í sölu
aukningarskyni eins og t.d. AI-
þýðublaðið. Sú staðreynd er þvi
miður fyrir hendi, að blöðin
gera aldrei út nokkra af blaða-
mönnum sínum til að skoða
þann voða, sem fyrir hendi er.
Þau láta sér nægja umsagnir
varðstjóra lögreglunnar eða ein-
stakra lögregluþjóna, sem auð-
vitað harma ástandið en gera
það á þann hátt, sem bezt kem-
ur fram í ópersónulegum lög-
regluskýrslum.
Nú ef þó svo komið, að allur
almenningur er farinn að sjá,
að reykvískir borgarar eru byrj-
aðir að búa við „terror", hrein-
ar ógnir að kvöldlagi um helgar.
Öskrandi rennusteinslýður, flest
Æskan á leið
til helvítis —
Lögreglan og
dómsmála-
ráðuneyti sofa
í æsifréttir
Þjóðviljans —
áhugaleysi —
Óþolandi á-
lífið og drykkja
æskunnar —
Með hverra
hlessun?
ir undir tvítugu æða um borg-
ina æpjandi, syngjandi, eða berj-
andi vegfarendur, eyðileggjandi
allt sem á vegi þeirra verður,
blóm garðanna, bifreiðir utan
húss, umferðarmerki og önnur
mannvirki, sem „heillar" þá það
og það skiptið. Utan við a.m.k.
þrjú samkomuhús safnast svo
utangáttarskríll, sem bíður eftir
að hleypt sé úr húsunum með
öskrum og ólátum svo íbúar
nærliggjandi húsa hafa lítinn
sem engan næturfrið. Við höf-
um rætt við starfsfólkið, ekki
forráðamenn sumra þessara húsa
og ber því, almennt, saman um,
að innan húsanna sé tiltölulega
rólegt, því annars sé viðkom-
andi hent út, en það sé hinsveg-
ar utangáttalýðurinn, sem standi
fyrir öskri og ólátum, truflandi
borgarana. Þetta heimildarfólk
blaðsins er starfsfólk, því svo
mun vera, að eigendur eða stjórn
endur þessara fyrirtækja séu
ekki með öllu hlutlausir.
Lögregluskýrslur blaðanna
eru einkar fróðlegar, einkum
vegna þess, að þær byrja alltáf
á því óskapar erfiði, sem liðið
á í við að sætta hjón og sinna
útköllum á heimilin. Þetta er
eflaust rétt. Heimskuleg löggjöf
um lokunartíma hefur orðið til
þess, að „heimapartý" eftir að
öllum gestum er varpað út af
skemmtistöðum borgarninar
milli eitt og tvö að nóttu, hafa
margfaldazt og aukast nú enn
eftir fjölgun í borginni. Það er
í þessum partýum, að fyrst hefst
ofboðsleg drykkja, þá er drukk-
ið ómælt af sameiginlegum
birgðum, keyptum hjá sprúttsöl
um, og megintilgangurinn er sá.
að verða ekki afskiptur. Mun
sú staðreynd vera drjúgur þátnir
í því ástandi, sem oftar en ekki
skapazt í partýum.
Reglugerðinni um aldur e:
framfylgt eftir því sem því verð
ur við komið segja eigendur og
■stjórnendur „brunnanna" Iög-
reglu. Þetta kann að vera rért,
en þó þykir það skrítið, áð um
90% af öllum þeim lýð, sem
hangir utan skemmtistaðanna
eða er tekinn inni á þeim eða
utan þeirra eftir lokun er langt
undir aldri. Þetta vottar lögregl-
an og enginn er meira undrandi
en einmitt þeir foreldrar sem
sækja börnin til hennar. Blaða-
menn og ljósmyndarar, sem ætíð
telja sig á heimsmælikvarða,
takist þeim að elta uppi árekstr-
arstað og mynda laskaða bíltík
eða brotið reiðhjól, virðast treg-
ir að mynda ástandið hjá
„yngstu borgurunum" sem eiga
m.a. að „erfa landið". Það má
alls ekki hrófla við blessaðri
æskunni, þá gæti hún fengið
komplexa, segja þeir mikils
metnu sálfræðingar sem hér
starfa. Æskulýðsdekrið er orð-
inn snar þáttur í aukinni spill-
ingu unga fólksins. Það má ekki
hrófla við þessum kvikindum
hversu sem þau haga sér. Þau
eru sótt í vörzlur lögreglunnar í
elskandi arma hálfdrukkinna
foreldra, sem ekkert skilja í
þessum ósköpum. . Sennilega
Ieggja sálfræðingarnir alla bless
un sína yfir þessi mál, því heil-
brigð þjóð yrði þeim að atvinnu
tjóni eða a. m. k. rýrði tekjur
þeirra. Að aga æskuna er glæp-
ur sem aðeins þekkist hjá fas-
istum og nazistum og svo í
þeim löndum, sem kommar hafa
náð algerum undirtökum. Lýð-
ræðið þarf engan aga, það agar
sig sjálft eins og svo glettilega
hefur komið í Ijós.
Framhald á 6. síðu.
\
\
i
i
i
i
\
\
\
\
\
I
I
fc.
\
\
\
\
!
\
\
!
I
*
I
\
\