Tíminn - 14.01.1978, Síða 9

llHÍUIitMU'
Laugardagur 14. janúar 1978
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson <ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurösson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siftumula 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftif kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu kr. 80.00. Askriftargjal^ kr. 1.500 á
mánuöi. • ' - Blaöaprenth.f/ ,
Y f irbótarheit
borgarstj ór ans
Áramótin eru hugsaður punktur i rás timans -
þáttur i kerfi, sem menn hafa gert sér til glöggvun-
ar, enraunarekki fjarri sólhvörfum á vetri. Á þess-
um timamótum þykir oft við hæfi að horfa til
tveggja átta - yfir farinn veg og fram til þess, sem
ókomið er. Borgarstjórinn i Eeykjavik hefur fylgt
þessu loflega ráði.
Áramótin virðist hann hafa notað til þess að
semja syndaregistur sitt, og með þvi hann hefur
kennt iðrunar nokkurrar að góðra manna dæmi,
hefur hann borið þetta syndaregistur fram sem yf-
irbótaheit. Á það hefur hann skilmerkilega raðað
þeim hugmyndum, sem borgarfulltrúar minni-
hlutaflokkanna hafa borið fram siðustu sjö misser-
in, til eflingar atvinnulifi i Reykjavik, en Sjálfstæðis
meirihlutinn, með borgarstjórann sjálfan i broddi
fylkingar, ýmist hreinlega hafnað með atkvæði
sinu, vikið tilhliðar eða saltað i kagga sina.
Borgarstjórinn i Reykjavik hefur sem sé vaknað
nokkuð hastarlega við vondan draum. Snögglega
hefur honum orðið ljóst, að visnun hefur komið i
athafnalifið á forráðasvæði hans. Mörg atvinnufyr-
irtæki hafa leitað út fyrir borgarmörkin i næstu
sveitarfélög, af þvi að þeim fannst báglega að sér
búið af Sjálfstæðismeirihlutanum i höfuðborginni,
og bæjarútgerðin, sem Reykjavikurborg á sjálf,
hefur gleymzt i einhvers konar biðstöðu. En um
slikt á það við, er Jónas kvað forðum, að mönnunum
munar annað hvort aftur á bak ellegar nokkuð á
leið.
Raunar gegnir það furðu, hversu seint borgar-
stjórinnhefur rumskað—ekki fyrr en fáum mánuð-
um áður en nýjar borgarstjórnarkosningar eiga að
fara fram. Það er óttaleg fótaferð hjá manninum.
Yfirsýn hans hefur ekki verið sérlega glögg, ef hann
hefur ekki fyrr séð glóra i það, sem áfátt var undir
regimenti hans. Augu hans hljóta að hafa verið
slegin blindu eða að minnsta kosti þunglega haldin
eins og að orði er komizt i helgri skrift.
En jafnvel sú skýring nægir ekki. Borgarfulltrúar
minnihlutaflokkanna hafa i mörg ár verið að þrýsta
á hann að manna sig upp og gera eitthvað til fram-
dráttar athafnalifi i Reykjavik. En þeir hafa talað
fyrir daufum eyrum. Borgarstjórinn og menn hans
hafa hundsað flest, sem þeim var upp i hendur lagt,
er til eflingar horfði fyrir atvinnulifið.
Samt ber að meta það að verðleikum, að borgar-
stjórann skuli ráma i það, hvaða hugmyndir hafa
verið uppi um úrbætur meðal andstöðuflokka hans i
borgarstjórn, þegar hann loks girti sig i brækur, hóf
aðsemja vanræksluskrá sina og gera hana að verk-
efnaskrá fyrir ókominn tima. Hann er þó að
minnsta kosti ötull við leit i gömlum skjölum, svo
rækilega sem hann hefur gert þessar hugmyndir að
kippu i sinni hendi. Getur það vegið þar á móti,
hversu fátt er nýrra grasa úr heimatúni hans sjálfs i
verkefnaskránni.
Einn ljóður er þó ónefndur á iðrun borgarstjórans
og viðleitni hans til yfirbótar. Það er borin von, að
stórt verði aðhafzt fyrir kosningar, þvi að fresturinn
er skammur og i mörgu að snúast. Ekki er heldur á
daginn komið, hvað liðskostur borgarstjórans á
fulltrúabekkjunum i borgarstjórnarsalnum segir
um þessa skyndilegu vakningu, til dæmis eflingu
bæjarútgerðarinnar, sem ekki mun örgrannt um að
strangtrúaðir kenningapostular meðal ungra Sjálf-
stæðismanna telji af hinu illa.
En við skulum samt fyrir alla muni vona, að ekki
fari um góðan ásetning borgarstórans nú eins og
grænu byltinguna hans, sem orðið hefur anzi grá i
sárið.
ERLENT YFIRLIT
Sovézkir fjölmiölar
deila á Maóismann
Og taka upp vörn fyrir „fjórmenningana”
Maó og kona hans.sem er ein „fjórmenninganna”. (1945)
í KINA er enn haldið uppi
höröum áróöri gegn „fjdr-
menningunum” svonefndu og
rakið til áhrifa þeirra flest það
sem miður hefur farið i Kfna á
siðari árum. Þeir hafi brotið
gegn fyrirmælum Maós og þvi
hafi fariö sem fór. Fáir hafa
orðið til að mæla „fjórmenn-
ingunum” bót en i seinni tið
hafa þeir þó eignazt verjend-
ur. Af hálfu fjölmiðla i Sovét-
rikjunum hefur verið hafin
vörn fyrir „fjórmenningana”.
Hún er fólgin i þvi, að vitnaö
er til ýmissa ummæla Maós,
sem sýni ótvírætt, aö
„fjórmenningarnir” hafi fariö
eftir fyrirmælum hans, en
ekki brotið gegn þeim. Maó sé
þvi hinn seki, en ekki „fjór-
menningarnir”. Þó hefji hinir
nýju valdhafar Kina Maó til
skýjanna og telji sér til gildis
aðfylgja fyrirmælum hans, en
einmitt það hafi „fjórmenn-
ingarnir” gert.
Einn af fréttaskýrendum
Novosti, V. Vasiliev, hefur
nýlega ritað alllanga grein um
þetta i tilefni af áramótahug-
leiðingum blaðs kinverska
Kom múnistaflokksins,
Jenmin Jihpao, dagblaðs
hersins, Chiehvang Jihpao, og
flokkstimaritsins Hungshi.
Hann segir, að i öllum þessum
áramótagreinum sé viður-
kennd „langvarandi stöðnun
og jafnvel hnignun” þjóðar-
búskaparins og sorglegt
ástand i menntamálum,
visindum og menningarlifi og
„fjórmenningunum” sé kennt
um allt þetta. Vasiliev rekur
siðan með tilvitnunum, að allt
það, sem þeim sé kennt um,
hafi verið framkvæmt eftir
beinum fyrirmælum Maós.
Niðurlag greinarinnar er
nokkurt dæmi um, hvernig
Rússar haga þessum mál-
flutningi sinum, en þar segir á
þessa leið:
„GOGN Kommúnistaflokks
Kina og Kinverska alþýðulýð-
velidsins afsanna einnig stað-
hæfingarnar um að „stefna
Mós” hafi verið „rikjandi á
timabilinu fyrir „menningar-
byltinguna.” í ritstjórnar-
grein i tilefni af tiu ára afmæli
þeirrar „byltingar” er bent á,
að ástæðan fyrir þvi aö Maó-
Tse-tung ákvað að hefja hana(
hafi verið sú að hann hafi
fundið sig viðskila við yfir-
stjórn flokksins yfir menn-
ingar- og áróðursstarfsemi og
stjórnendur á mörgum stöð-
um. Þetta viðurkenndi hann
einnig sjálfur i viðræðum sin-
um við bandariska blaða-
manninn Edgar Snow, en hann
sagði honum, að hann hefði
misst yfirstjórn á ýmsum
málum árið 1965, fyrst yfir
áróðursstofnununum og stjórn
kom múnistaflokksins i
Peking.
I grein „ritstjóranna
þriggja” er ekki minnzt á þá
staðreynd að „menningar-
byltingin” þýddi að brotin
voru niður flokkssamtökin
ofan frá og niður úr og leystar
voru upp stjórnarfarslegar
valdastofnanir alþýðunnar,
verkalýðssamtökin, YCL og
samtök menntamanna. Þar er
heldurekkiað finna orð um þá
staðreynd, að það var „menn-
ingarbyltingin”,, sem braut
niður stefnu skipulagðrar
sósialiskrar uppbyggingar,
sem mörkuð var á 8. þingi
Kommúnistaflokks Kina, og
raskaði svo mjög undirstöðu-
atriöum sósialiskrar efna-
hagsstjórnunar. s.s. áætlana-
gerð, kostnaðaráætlunum og
efnahagslegum hvatningum.
Þessi grundvallaratriði hafa
nú verið endurreist, svo og
margir þeirra duglegu flokks-
manna sem urðu fórnarlömb
hinnar maóisku „menningar-
byltingar.”
Það sem leiddi Kina inn
i blindgötu var einmitt
„stefna” Maós sem „fjór
menningarnir” framkvæmdu
svo kappsamlega. Til
þess að losna úr þessum
erfiðleikum verður Kina
að hverfa aftur til margra að-
ferða og hátta viö stjórnun
þjóðarbúskaparins svo og við
þróun fræðslumála, menn-
ingarog visinda.sem var beitt
með góðum árangri fyrir
„menningarbyltinguna”. En
þær jákvæðu breytingar, sem
kunna að hafa átt sér stað i
þessum málum, hafa orðið
þrátt fyrir stefnu Maós íremur
en vegna þess að aftur hafi
verið snúið til hennar.
1 GREININNI segir, að
kinverskir leiðtogar hyggist
fylgjaóhvikult utanrikisstefnu
Maós og knýja á um að ástand
alþjóðamála þróist á „hag-
stæðan” hátt fyrir Kina. Hvað
Pekingstjórninni finnst vera
„hagstætt” fyrirsig, má ráða
af viöleitni hennar til þess að
spilla spennuslökuninni,
standa i vegi fyrir þvi að endir
verði bundinn á kjarnorkutil-
raunir og samkomulag náist
um afvopnun, svo og af þeim
boðskap hennar aö ný heims-
styrjöld sé óhjákvæmileg. Það
var engin tilviljun, að Maó
Tse-tung lýsti jörðinni sem
„logandi af skotblossum og
morandi af sprengjugigum”
sem draumsýn sinni i kvæði
sem birtist fyrir um ári.
Niðurstaðan „sem draga
má af grein „ritstjóranna
þriggja” er sú, að i Kina riki
enn m jög erfitt ástand. Það er
siöur en svo búið að „koma á
almennri reglu”. Leiötogarnir
i Peking eru sundraðir og
ósamþykkir vegna
áframhaldandi valdabaráttu.
Samfara þvi að hinir nýju
leiðtogar i Peking viðurkenna
breytingar á fyrri stefnu eru
þeir knúðir til þess að gripa til
fyrri reynslu viö stjdrnun
efnahagsmála og við stjórnun
annarrar starfsemi, sem
hafnað hafði verið i „menn-
ingarbyltingunni.” Þetta felur
þó aðeins i sér viðleitni til til-
slökunar á þeim atriðum sem
verst voru þokkuð i stefnu
Maós. Það er ekkert sem
bendir til afturhvarfs til
visindalegs sósialisma eöa
tilrauna til þess að sniöa
framleiðsluþróunina eftir
þeirri nauðsyn að bæta efna-
hagsleg og menningarleg lifs-
kjör þjóðarinnar. Þróun efna-
hagslifsins, menntunar,
menningar og visinda er sem
fyrr miðuð viö striðsundirbún-
ing.
Greinin staðfestir aö .
Pekingleiðtogarnir fylgja I
einu og öllu sinni fyrri, hættu-
legu stefnu i alþjóðamálum,
þeirri að kynda undir fjand-
skap milli landa hins
sósialiska samfélags og
auðvaldsrikjanna ogaö hrinda
heiminum út á braut
styrjaldar.
Eftir er aðsjáhvaða stefnu
Kina muni fylgja á komandi
árum, hvort landið mun br jóta
af sér eða ekki fjötra
þjóðernis- og stórveldisstefnu,
sem er óaðskiljanlegur þáttur
i Maóismanum.”
Þannig er það nú rakið I
rússneskum fjölmiðlum, að
Maó beri sökina en ekki
„fjórmenningarnir” á þvi,
sem aflaga hefur fariö i Kina
á undanförnum árum. Þaö er
viðurkennt að núverandi
valdhafar hafi horfið aftur til
aðferða, sem var beitt fyrir
„menningarbyltinguna”, aö
ráði Chou En-lais. Áfram sé þó
fylgt hættulegri stefnu Maós i
alþjóðamálum. A þeim vett-
vangi svara kinverskir fjöl-
miðlar rússnesku fjölmiðlun-
um fullum hálsi og veröur
siðar vikið að þvi.
Þ.Þ.
Kinversk veggmynd af „fjórmenningunum”
—JH