Tíminn - 07.12.1978, Blaðsíða 8

8
Jólablað 1978
Hjalmar Söderberg:
Pelsinn
Veturinn var kaldur þetta árið. Menn
skruppu saman í kuldanum og minnkuðu,
nema þeir sem áttu pels.
Richardt héraðsdómari átti stóran pels.
Hann var eiginlega partur af embættis-
skyldum hans, hann var nefnilega forstjóri
í nýju fyrirtæki. Vinur hans, Henck læknir
átti hins vegar ekki pels. Þess í stað átti
hann fallega konu og þrjú börn. Henck
læknir var magur og fölur. Sumir verða
feitir þegar þeir ganga í hjónaband, aðrir
verða horaðir. Henck læknir horaðist. Og
svo var kominn aðfangadagur.
— Þetta hefurverið slæmt ár í ár, sagði
Henck við sjálfan sig, þegar hann var á leið
til vinar síns, John Richardts, til að fá hjá
honum lán. — Þetta hefur verið mér ákaf-
lega slæmt ár. Ég er við slæma heilsu,
eiginlega heilsulaus með öllu. Sjúklingar
minir hafa hins vegar nær allir náð bestu
heilsu,-ég verð lítið var við þá nú um
stundir. Ég dey sennilega innan skamms.
Konan mín er lika þeirrar skoðunar, — það
séég á henni. Óskandi að það yrði fyrir jan-
úarlok, áður en næsta afborgun af
rækallans líftryggingunni fellur í gjald-
daga.
Þegar þarna var komið hugsunum hans
var hann staddur þar sem Regeringsgatan
og Hamngatan skerast. Þegar hann ætlaði
yf ir götuna og niður Regeringsgötuna skrik
aði honum fótur í hálu sleðafari, og í sama
mund kom kúskur í sleða á fullri ferð.
Kúskurinn formælti og hesturinn vék
ósjálfrátt tilhliðar, en annar sleðameiðurinn
rakst samt í öxlina á Henck, og skrúfa eða
nagli eða eitthvað þess háttar festist í
frakkanum hans og reif á hann stórt gat.
Fólk safnaðist kringum hann. Lögreglu-
þjónn hjálpaði honum að standa á fætur,
ung stúlka dustaði af honum snjóinn, eldri
frú fáraðist yfir frakkanum hans og var
auðséð að hún hefði verið til með að gera
við hann á staðnum ef hún gæti, og prins úr
konungsættinni, sem átti leið fram hjá, náði
í húf una hans og setti hana á höf uðið á hon-
um. Og allt var í besta lagi, nema frakkinn.
— Ósköp er að sjá á þér útganginn
Gustav, sagði héraðsdómarinn þegar
Henck kom inn á skrifstofu hans.
— Það var ekið yf ir mig, sagði Henck.
— Það var þér líkt, sagði Richardt og hló
góðlátlega. En þú getur ekki farið heim
svona útlítandi. Fáðu pelsinn minn lánaðan.
Ég sendi strák eftir frakkanum mínum.
— Takk, sagði Henck.
Og þegar hann var búinn að fá lánaðar
hundrað krónurnar, sem hann vantaði,
bætti hann við:
— Velkominn í kvöldmatinn.
Richardt var piparsveinn og var alltaf
hjá Henckhjónunum á aðfangadagskvöld.
. Henck var í betra skapi á heimleiðinni en
verið hafði í lengri tíma.
— Það er pelsinn sem gerir það, sagði
hann við sjálfan sig. Hefði ég haft vit i koll-
inum hefði ég fyrir löngu fengið mér pels
upp á af borgun. Það hefði aukið mér sjálfs-
álit og fólk bæri meiri virðingu fyrir mér.
Það getur enginn verið þekktur fyrir að
borga lækni, sem gengur í pels, eins lítið og
hægt er að leyfa sér að borga lækni sem
gengur um í vanalegum, frakka með slitn-
um hnappagötum. Það er illt til þess að
vita, að mér skuli ekki hafa dottið þetta í
hug fyrr. Nú er það orðið of seint.^ #
Hann gekk smástund um í Kungtradgard-
en. Það var komið myrkur og aftur byrjað
að snjóa, og kunningjar, sem hann mætti,
þekktu hann ekki.
— Hver segir að það sé of seint? hélt
Henck áf ram í samtalinu við sjálfan sig. —
Ég er ekki enn orðinn gamall, og kannski
skjátlast mér um heilsufar mitt. Ég er
fátækur eins og refur í runna, en John
Richardt var það líka fyrir ekki svo löngu
síðan. Konan mín hef ur verið köld og f jand-
samleg við mig að undanförnu. Hún færi

,v;
SMASA6A
áreiðanlega að elska mig aftur ef ég þénaði
meiri peninga og væri í pels. Mér sýnist
henni falla John betur í geð eftir að hann
fékk sér pels. Hún var víst eitthvað hrifin •
af honum þegar hún var yngri, en hann bað
hennar aldrei. Hann sagði við hana, eins og
alla aðra, að hann vogaði sér ekki að giftast.
fyrr en hann hefði tíu þúsund i tekjur á ári.
En ég tók áhættuna og Ellen var fátæk og
vildi gjarna giftast.
Ég held ekki að hún hafi verið skotin í
mér á þann hátt, að ég hefði getað forfært
hana hefði ég viljað. Ég vildi það ekki held-
ur, — hvernig hefði mig getað dreymt um
slíka ást? Það hefi ég ekki getað hugsað
mér síðan ég var sextán ára og sá Faust á
sviði óperunnar í fyrsta sinn, með Arnold-
son. En ég er viss um, að hún unni mér fyrst
eftir giftinguna, — þar skjátlast manni
ekki. Hví skyldi hún ekki geta gert það aft-
ur?
Fyrst eftir að við giftum okkur sagði hún
eitthvað óþægilegt við John í hvert skipti
sem þau hittust. En svo stofnaði hann fyrir-
tæki og bauð okkur stundum í leikhús og
fékk sér pels. Og þá gafst konan mín auð-
vitað upp við að hæðast að honum.
Henck lauk ýmsum öðrum erindum fyrir
kvöldmatinn. Klukkan var orðin hálf sex
þegar hann kom heim, hlaðinn pinklum.
Hann fann mikið til í vinstri öxlinni, annars
var ekkert sem minnti á óhappið fyrr um
daginn, nema pelsinn.
— Það verður gaman að vita hvernig kon-
an mín bregst við þegar hún sér mig í pels,
sagði Henck læknir við sjálfan sig.
Það var dimmt í forstofunni. Það var
aldrei Ijós á lampanum nema á viðtalstím-
um.
— Ég heyri til hennar í stofunni, hugsaði
Henck. Hún svíf ur um eins og lítill f ugl. Það
er skritið, að mér hlýnar enn um hjarta er
ég heyri fótatak hennar í næsta herbergi.
Það fór eins og Henck læknir bjóst við.
Konan hans tók honum miklu betur en
venjulega, nú þegar hann kom i pels. Hún
þrýsti sér uppað honum í forstofunni, vafði
handleggjunum um háls honum og kyssti
hann heitt og innilega. Því næst þrýsti hún
höfðinu í pelskragann og hvíslaði:
— Gustav er ekki enn kominn heim.
— Jú, sagði Henck læknir, dálítið óstyrkri
röddu, og strauk hár hennar báðum höndum
— Jú, hann er kominn heim.
I vinnustof u Hencks logaði eldur á arni. Á
borðinu var viskí og vatn.
Richardt héraðsdómari teygði úr sér í
stórum leðurstól og reykti vindil. Henck sat
í hnipri í sófanum. Dyrnar að stof unni voru
opnar. Þar voru konan hans og börnin að
kveikja Ijósin á jólatrénu.
Þögn hafði rikt við kvöldverðinn. Það
voru bara börnin, sem töluðu hvert upp í
annað og voru glöð.
— Þú segir ekkert, gamli minn, sagði
Richardt. — Ertu kannski að hugsa um
frakkann þinn, sem rifnaði?
— Nei, svaraði Henck. öllu fremur um
pelsinn. Þeir þögðu nokkra stund, svo hélt
hann áfram:
— Ég er líka að hugsa um dálítið annað.
Ég er að hugsa um, að þetta eru síðustu jól-
in, sem við höldum saman. Ég er læknir og
veit að ég lifi ekki lengi enn. Ég veit það
með vissu. Þess vegna vil ég þakka þér þá
vináttu, sem þú að undanförnu hefur sýnt
mér og konu minni.
— Þér skjátlast, muldraði Richardtog leit
undan.
— Nei, sagði Henck. Mér skjátlast ekki.
Og ég vil lika þakka þér fyrir lánið á pelsin-
um. Hann veitti mér síðustu hamingju-
augnablikin, í þessu lífi.