Tíminn - 28.07.1979, Side 7

Laugardagur 28. júll 1979.
'!l !l :l MUlíll!'
7
l
Súgur um Sigurð Lándal
Alitsgerö próf. Sigurðar Lin-
dal hefur vakið mikinn þyt.
Furðulitil mótrök en þvi meiri
vaðal. Þó vantar rök ekki alveg.
Meðmálfari andmælenda mætti
segja sem svo: Klambrarar i
gervi launaokrara neituðu að
heyra leiðsögn fræðimannsins
Sigurðar Li'ndal i kynnisför. Sá
er eldurinn heitastur, sem á
sjálfum brennur. Og Pétur þul-
ur segir prófessorinn hafa veif-
að Járnsiðu, þuliðfrá Gottskálki
grimma oglátið iskra i járnhlið-
um fangabúðanna. Ltka hafi
hann farið með bænir sira Páls i
Selárdal. Skiljanlega datt þuln-
um þó ekki Fjallræðan i hug.
Tal um háskólann var utan
þessa máls. En óviðkunnanlegt
var að heyra, að hann heföi inn-
an veggja mann ,,er þráir það
heitast að hnykkja með þeim
hætti réttarfari og skipan mála
hér, að eflt sé rikisvald yfir-
stéttarinnar — hönd vinnandi
manna hlekkjuð við Grótta-
kvörnina og gerðadómur fal-
angista lirskurði kjör og kaup.”
Þvergirð-
ingnr
Fyrir meir en 65 árum feng-
um við I skóla tilsögn I þvl að
koma fyrir okkur orði. Ekki
máttum við „gera mönnum upp
hvatir”. Það varkallað níð. Vís-
ast er þulurinn, ágætur, yfir
þessa siðsemd hafinn. Trúlega
hefir hann dulskynjun. A.m.k.
veit ég hann einan manna, sem
getur fullyrt að löngu dauðir
menn biði með óþreyju eftir þvi
að spila eða syngja „fyrir okk-
ur”.
Prófessor Lindal mun hafa
haft að baksviði ósvifið verkfall
flugmanna og siðar farmanna.
Hér ráku ekki á eftir hin gamal-
kunnurök: Þjökun, klæðleysiog
svengd, heldur hramsið. Ég er
ofmikill félagshyggjumaður til
að gera litið úr starfsemi laun-
þega. En það er þvergirðingur
að teíja, að þjóðfélagsgerð
oKKar se nyggö upp af þræla-
plskurum og áþjánarlýð. Ham-
ingjunni sé lof fyrir menntir og
skilning á lifi og ævikjörum
fólksins.
Glaðbeittur málsvari far-
manna taldi, að skipafélög gætu
borgað hærri laun, enda fengj-
ust þau ekki til að birta reikn-
inga slna. Þetta kom ekki skap-
aöanhlut þeim ásetningi við að
bæta kjör hinna lægst settú og
jafna laun.
Vandlega
þagað
Arið 1969 gerði ég i siðasta
sinn ársreikninga sllks félags.
Þá hafði ég gert upp undanfarin
37 ár. Þótt ég séutan við öll um-
svif nú tel ég, lesandi minn, að
þú eigir skiliö að sjá rétta my nd
af þessu:
Kaup skipshafnar I % 27,53
Fæðiskipshafnar I % 6,19
Ræsting og hreinl.
vörur I % 1,47
Oli'a I % 9,56
Viðgerðir I % 5,55
Tryggingar I % 4,11
Hafnargjöld I % 0,87
Framkv. stjórn
ogbókhald I % 1,27
Slmak., augl.
ogprentun I % 0,86
Orlof verkamanna I % 0,96
Lífeyrir I % 0,25
Vextir i % 1,80
Skattar I % 4,67
Húsal., ljósoghiti i% 0,48
Afgreiðslukostn. I % 3,26
Stjórnarlaun,
ferðakostn. o.fl. I % 0,30
Breytingar I % 0,16
„Klössun” til
næstu4ára I % 9,42
Bókfærð töp frá
fyrriárum I % 21,29
Eins og skiljanlegt er hafa
töpin áhrif á tilkostnaöarhlut-
föllin. Þannig myndi, ef reiknað
væri út frá hinum handbæru
tekjum 1969, kaup og fæði
skipshafnar hafa orðið 42,83%.
Um launfarmanna hefir veriö
mikið torræði með þvi llka, að
vandlega er þagað um hitt og
þetta. Ég tel, að hátekjumenn
eigi ekki að hafa næði til að
pukrast með kjör sln og taka
sannindin í sjálfsafgreiðslu.
Uppi er hafður áróður um
ábyrgð skipsstjórnarmanna.
Eins og öllum ber þeim að sýna
skyldurækni en þeir bera ekki
ábyrgð á nokkkrum sköpuðum
hlut. Þetta er því glamurorö.
Hinn útbreiddi ókunnugleiki
um tilkostnað skipshafna kom
fram I viðtali við jafnágætan og
glöggan mann og fyrrv. samg.
ráðherra, sem taldi koma til
mála aö setja ferju yfir Hval-
fjörð. Þetta gerðist á sama tima
og stjórn Akraborgar ráðgerði
að hafa þrefalda skipshöfn til
taks vegna frianna, sem mun
vera milli 140-150 dagar á ári.
En það var meira blóð I kúnni.
Dýrustu menn munu hafa haft I
kaup á svona ferju sitt hvoru
megin við 30 þús. kr. á dag þeg-
ar viðtalið gerðist og öllum skal
'skaffa fæðispeninga utan skips.
Ég veit ekki um neina aöra
menn, sem verður aö nesta I
sumarfríum, að visu takmark-
að, nema farmenn.
Brimsölt
skvetta
En ráðamenn landsins eiga
sitt blótneyti i minningunni. Á
slnum tima vann rikisstjórn og
flestir þáv. þingmenn verk, sem
ég hefi ekki geð I mér til a ð velja
passandi lýsingarorð. Nú liggur
það þó ljóst fyrir að athæfið
kostaði auk annarra blóðugra
fjárhagsbyrða, 110 millj. kr. I
vexti 1978. Sú upphæð hlýtur að
orka sem brimsölt skvetta á
viss kaun.
Fyrrv. vegamálastjóri sat I
nefnd, sem 1972 reiknaði, að ca.
1300 m uppfylling með vegi um
Laufagrunn I Hvalfirði myndi
einmitt kosta 110 milljónir kr.
Brellin er erföasyndin. Hún ein-
asta gengur ekki I ættliði, held-
ur fénast henni 110 millj. sitt
með hvorum hætti til að hrella
menn. Óskaplega getur verið
dýrt að sjá ekki I kringum sig.
Einskis
verð dúsa
Þótt verklýðsfélögin hafi
komið miklu og góðu til leiðar,
þá svekkir mig enn vanhugsaö
og ótimabært verkfall I
mars-apr. 1955. Það stóð 1 6 vik-
ur. Eg á enn gögn um þetta.
Verkamenn okkar unnu alla
virka daga 8t. og 3 eftirv.t. fyrir
verkfaliið, en að þvl loknu 8
dagv.t. og 2 1/2 ev.t. því leyfð
eftirvinna var stytt.
Launin lita svona út:
8 t. á 14/88
3 t. á 22/32
Orlof
Fyrir verkfall
119,04 8 t. á 16/53
66,96 2,5 t. á 24/80
8,20 Orlof
194,20 kr.
Eftir verkf.
132,24
62,00
10,40
204,64
Dagkaupið hækkaði að vlsu
um kr. 10,44 en 6 vikna verkfalll
hafði svift okkar menn 6991,20
kr. Þeir gátuunniðþaðuppá 670
dögum að óbreytttu verðlagi.
Ég hafbi gert tillögu um það,
að verkamenn fengju timann
milli 8-9 árd. greiddan meö næt-
urtaxta og skrifaði um það
blaðagrein. Þegar vinnuveit-
endur og aðrir ýmsir fram-
lengdu sina nótt fram eftir
morgni var óstætt á öðru en
verkamenn fengju sltka réttar-
bót. Þó aðeins það heföi gerst
gat útkoman oröið 4,44 kr. betri
á dag en 6 vikna verkfall áork-
aði.
Vinnukortið heföi sem sé litið
þannig út:
11. á 29/76 29.76
7 t. á 14/88 104,16
3t.á 22/32 66,96
Orlof 8,20
Kr. 209,08
Hér er söguleg staöreynd um
þaö, að verkföll geta jafnvel
skaðað þá, sem beita þeim og
um leið þjóðfélagið. Ég hefi þó
ekki gleymt einskisveröri ,,fé-
lagsmála”-dúsu, sem er lög-
gjafaratriöi en ekki til að
makka um.
Ég vil loks mótmæla þvl, að
hafnarvinna hér sé eöa hafi ver-
ið þrælkun. Matartimi var að
sjálfsögðu riflegur og vinnuveit-
endum var skylt að láta i' té þr jú
kaffihlé, sem urðu 20-30 mln I
hvert sinn.
Burt með
leyndar-
dómana
Eins og kunnugt er, er nýlokið
fáránlegu verkfalli. Fyrir des-
ember 1969 greiddi ég I siðasta
sinn laun til m inna kæru og góöu
samverkamanna. Þetta er ekki
frásgnarvertnemaaðþvl leyti,
aö þá var eftirvinnukaup yfir-
manna kr. 152,41 fyrir klst. en
var þegar þeim var skipað i
verkfall kr. 2612,00. Aðrar
hækkanir voru að sama skapi.
Eitt er þó óbreytt. Farmenn láta
gjarnan lita svo út sem grunn-
launin séu sitt eina fasta kaup,
þótt „sporslurnar” séu það
einnig.
Dæmi frá 1969 eru hér fyrir
framan mig:
Gunnlaun kr. 18422,98
Vfeitala 1135,00
Vaktatillegg 4135,61
Visitölubróðir og uppb. 2652.00
Laugardagspeningar 564,20
Þessar greiðslur voru svo
fastar, að launþeginn fékk þær
allar hvort sem hann var um
borð eða I frl. Eftirvinnan kom
svo eftir 8-10 tima.
Af hverju skrifa ég þessa
grein? Vegna þess að mér
gremst hálfsannleikur ekki slð-
ur en enginn sannleikur. Sjó-
menn eiga vissulega hið besta
skilið, en gagnvart þjóöinni eiga
þeir engan rétt á leyndardóm-
um.
Sigurður Lindal prófessor.
EFLZJM TÍMANN
Sjálfboðaliðar hringi i sima
86300 eða 86538, Siðumúla 15
Reykjavík, á venjulegum skrif-
stofutima.
Þeim sem senda vilja framlög
til blaðsins er bent á að giró-
seðlar fást i öllum pósthúsum,
bönkum og sparisjóðum. Söfn-
unarreikningurinn er hlaupa-
reikningur nr. 1295 i Samvinnu-
bankanum.
Styrkið Tímann
Fyllið út þennan seðil og sendið til Tímans
í pósthólf 370, Reykjavík
Eg undirritaður vil styrkja Tímann með
þvi að greiða i aukaáskrift
[ | heila Q hálfa á lllánuði
Nafn ___________________________________
Heimilisf.--------------------------------------
Sími