Tíminn - 31.08.1979, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 31. ágúst 1979.
r
Wíwmm
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þór-
'arinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrimur Gfslason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumúla 15 sími
86300. — Kvöldsimar biaöamanna: 86563, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verö i lausasölu kr. 180.00. Áskriftargjald kr.
3.500 á mánuöi. Blaöaprent.

J
Réttur fslands
Erlent yfirlit
Thatcher hefur reynzt
sæmilega til þessa
til landgrunnsins
Sú afstaða Ólafs Jóhannessonar forsætisráðherra
hefur hlotið mikinn stuðning, að íslendingar eigi
ekki að sætta sig við helmingaskipti á landgrunninu
milli íslands og Jan Mayen, sem liggur utan 200
milna efnahagslögsögu íslands. Jafnvel Þjóðviljinn
hefur tekið undir hana og styður þvi ekki lengur til-
lögu Matthiasar Bjarnasonar og ólafs Ragnars
Grimssonar að þessu leyti.
í lengstu lög ættu Islendingar að standa gegn þvi
að Jan Mayen fengi efnahagslögsögu, sem þýðir
yfirráð yfir auðæfum hafsbotnsins. Fáist það hins
vegar ekki fram, ber íslendingum og Norðmönnum
að semja um skiptingu þessa svæðis á sanngirnis-
grundvelli og þá ber íslendingum miklu stærri hlut-
ur en helmingur.
Gunnar G. Schram prófessor gerði þetta mál að
umtalsefni i grein, sem hann birti i Mbl. 15. ágúst
siðastl. Þar segir m.a.:
„Standa ber fast gegn þeim ráðagerðum Norð-
manna að lýsa yfir efnahagslögsögu við Jan Mayen,
og það af tveimur ástæðum.
í fyrsta lagi er það eitt umdeildasta atriðið á haf-
réttarráðstefnunni hvort smáeyjar, svo sem Jan
Mayen, þar sem aldrei hefur verið föst búseta, eiga
heimild til eigin 200 milna efnahagslögsögu. Fjöldi
rikja telur slikt fráleitt og meðan ótviræð niður-
staða er hér ekki fengin væri útfærsla við Jan
Mayen andstæð eðli máls og réttum lögum.
I öðru lagi myndi slik útfærsla skerða landgrunn
og hafsbotnsréttindi íslendinga. Samkvæmt haf-
réttaruppkastinu, 76. gr., eiga riki rétt til 260-350
sjómilna hafsbotnslögsögu, ef landgrunnsvæði
þeirra i jarðfræðilegum skilningi ná svo langt út.
Það gerir islenzka landgrunnsvæðið i áttina til Jan
Mayen, þar sem eyjan liggur á islenzka neðan-
sjávarhryggnum, svo sem kunnugt er. útfærsla
norskrar efnahagslögsögu við Jan Mayen myndi þvi
stórlega skerða hafsbotnsréttindi Islendinga á
svæðinu, en ella ættu þeir rétt langleiðina til Jan
Mayen, þar sem aðeins eru 300 sjómilur milli Is-
lands og eyjarinnar.
Mörgum er ekki ljóst að þótt riki geti ekki gert til-
kall til nema 200 milna efnahagslögsögu yfir hafinu,
geta hafsbotnsréttindi þeirra náð næstum helmingi
lengra út. Vegna þessa er það afar þýðingarmikið
að haldið verði opnum öllum útfærslumöguleikum
tslands á hafsbotninum i átt til Jan Mayen og jafn-
framt komið i veg fyrir aðgerðir Norðmanna þar
með öllum tiltækum ráðum, sem þessum rétti gætu
spillt. Þessu til rökstuðnings nægir hér að minna á
að það var einmitt á þessu svæði, sem sovézka
rannsóknarskipið Akademik Kurchatov fann merki
um oliu á hafsbotni fyrir sjö árum.
Hér mætti miklu fremur fallast á einhvers konar
fiskvemdarlögsögu Norðmanna kringum eyna, sem
hefði það að markmiði að koma i veg fyrir að þar
veiddu aðrar þjóðir en Norðmenn og íslendingar,
nema með sérstökum heimildum. Slik lögsaga á
hafinu, utan efnahagslögsögu Islands, myndi aðeins
taka til fiskveiða og þvi ekki takmarka eða skerða
hafsbotnsréttindi Islendinga”.
I samræmi við þessi sjónarmið, ber íslendingum
að beita sér fast gegn norskri efnahagslögsögu við
Jan Mayen en fáist það ekki fram, verður að byggja
viðræður við Norðmenn á þeim grundvelli, að henni
verði hagað þannig, að hún skerði ekki landgrunns-
réttindi íslands. Það eitt er sanngirni.
Þ.Þ.
Samt myndi hún tapa kosningum nú
röggsamur stjórnandi og hali
sæmileg tök á ráöherrum sín-
um, a.m.k. enn sem komiö er.
Þetta hefur reynzt mörgum
brezkum forsætisráöherrum
vandasamt, en hjá flestum
hefur þetta þó gengiö sæmilega
fyrstu 100 dagana. Þvi er þaö
tæpast fullreynt, hvernig
Thatcher reynist i' þessum efn-
um.
YFIRLEITT telja fjölmiðlar
aö Thatcher hafi komið vel fyrir
á alþjóölegum fundum og i viö-
ræðum viö erlenda stjórnmála-
leiðtoga/m.a. Kosygin sem hún
ræddi við á leiö sinni á
Tokyó-fund æðstu manna sjö
iönaöarvelda. Þar þótti hún
standa sig vel. Hjá frjálslyndum
mönnum jók hiín þó mest hróöur
sinn á fundi æöstu manna
brezka samveldisins, sem hald-
inn var i Lusaka, höfuðborg
Zambiu. I staö þess aö fylgja
fram þeirri stefnu, sem hún
haföi boöaö fyrir kosningarnar,
aö viöurkenna nýju stjórnina i
Ródesiu, samdi hún viö þá
Nyerere, leiötoga Tanzaniu, og
Kaunda, leiötoga Zambiu, um
aö efna til nýs fundar allra
deiluaöila um Ródesíumálið.
Þetta hefur mælzt misjafnlega
fyrir meöal hægri manna, en
þykir yfirleitt bera vott um
meiri hyggindi og sveigju hjá
Thatcher en margir áttu von á.
I heild verður aö segja aö
Thatcher hafi ekki farið illa af
staö, en gæta veröur þess, aö
fýrstu 100 dagarnir hafa reynzt
flestum stjórnendum auðveld-
ari en þeir, sem fylgdu á eftir.
____________ “ i
Helmut Schmidt og Thatcher á Tokýófundinum.
útlit.
ÞEGAR 100 dagar voru liönir
frá þvi, aö Margaret Thatcher
tók viö stjórnarforustunni i
Bretlandi, rifjuöu ýmsir fjöl-
miðlar það upp hvernig henni
heKi tekizt þessi fyrsti áfangi
stjórnarferils hennar.
Ef dæma ætti eftir skoöana-
könnunum, sem fóru fram um
þetta leyti, hefur Thatcher ekki
aukið vinsældir sinar á þessum
tima. Skoöanakannanir bentu
til, aö Verkamannaflokkurinn
heföi unniö ef þingkosningar
hefðu fariö fram um þetta leyti.
Samkvæmt þeim var fylgi
Verkamannaflokksins oröiö 5%
meira en fylgi Ihaldsflokksins
en Frjálslyndi flokkurinn haföi
haldiö sinum hlut nokkurn veg-
inn óbreyttum, miðað viö
kosningarnar i vor.
Þaö, sem vafalaust átti mest-
an þátt i þessum niöurstööum
skoðanakannananna, voru
veröhækkanir, sem fylgdu I
kjölfar skattabreytinganna,
sem Thatcher lét verða eitt
fyrsta stjórnarverk sitt. Tekju-
skatturinn var lækkaöur en
söluskatturinn hækkaöur. Svo
veruleg varö þessi breyting, aö
hún hefur haft meiri háttar
veröhækkanir I för með sér, en
verölag hefur einnig hækkaö af
öðrum ástæöum. Almenningur
kennir hins vegar söluskatts-
hækkuninni um mestallar eða
allar verðhækkanir.
Thatcher viröist taka þessum
niöurstööum skoöanakannan-
anna meö rósemi. Hún segist
alltaf hafa gert sér grein fyrir,
aö efnahagsástandið myndi
versna um skeiö áöur en batinn
færi að koma I ljós. Hún ætli
frekar aö dæma árangurinn af
efnahagsaögeröum sinum af
fyrstu 1000 en fyrstu 100 dögum
stjórnarferils sins, en alls er
Ihaldsfiokknum tryggð
stjórnarforusta i rúmlega 1800
daga eöa fimm ár. Fyrr þarf
hann ekki aö láta kjósa, nema
hann telji sér þaö hagstætt.
Thatcher segir lika, aö hún
þurfi ekki aöeins eitt kjörtima-
bil til aö ná tilætluðum árangri,
heldur minnst tvö kjörtimabil.
ÞEGAR skattabreytingunum
sleppir, hefur Thatcher fram-
kvæmt litiö af hinum róttæku
loforöum slnum, en segist vera
aö undirbúa framkvæmd
þeirra. Margir spáöu þvf, aö
hún myndi I fyrstu reynast helzt
til athafnasöm og sitthvaö þvi
geta fariö i handaskolum hjá
henni. Hún hefur hins vegar til
þessa fylgt mun hófsamari
vinnubrögöum en flestir áttu
Thatcher hefur tamiö sér glaölegt
von á. Hjá reyndum stjórn-
málamönnum hefur þetta aukiö
álit hennarog er Harold Wilson i
hópi þeirra. Hjá ýmsum fylgis-
mönnum hennar veldur þetta
hins vegar oröiö óþreyju og þeir
eru farnir aö óttast, aö hún sé
ekki eins róttækur ihaldsmaöur
og mátt heföi ætla af ýmsum
ummælum hennar fyrir
kosningarnar. Að einhverju
leyti kann þetta aö stafa af þvi,
aö hægaraeraökennajreilræöin
en halda þau og að málin horfa
oft ööru vlsi viö úr stjórnarstóli
en stjórnarandstööu.
Fregnir af ríkisstjórnarfund-
um benda til að Thatcher sé