Ísafold - 29.05.1876, Qupperneq 1

3 « a f o f ft.
Ilf 13. Mánudnginn 29. maimánaðar.
^iýstluniaður ^eínr sainan
lijón.
(Niðnrlag). j>ar sem þjer ællið, að
47. grein gtjórnarskrárinnar heimili hið
borgaratega hjónaband, þá er það að
niinni ætlun misskilningnr; því að
stjórnarskráin sjálf nemnr eigi burtu
svo mikið sem eina ákvörðun annara
gildandi laga, eða breytir, svo fratnar-
lega sem það er eigi með skýrum orð-
unt tekið fram í henni, og það verð
jeg þvi að telja misskilning hjá yður,
að ráðgjafinn geti gjört nokkra undan-
tekningu frá gildandi lögum í krapti
47. greinar stjórnarskrárinnar, og þótt
hann fyndi haganlegri reglur, hvort
heldur í enskum, rússneskum eða öðr-
um lögum, en í lögum sem hjer á
landi gilda, getur Itann jafnlitt gjört
þær að sínum fyrirmælum, sem hann
getur beytt lögunum sjálfum.
j>ar sem þjer teljið, að til fhngnnar
hefði getað komið, að konungur hefði
getað gefið út bráðabirgðarlög, fæ jeg
eigi sjeð, að miklu betur hefði á því
farið, eða nein nauðsyn hefði til þess
verið i þessu máli. En hitt lá beint
við, að ráðgjafmn hefði lagt fyrir al-
þingi í sumar frumvarp til laga um
borgaralegt hjónaband, ef hann hefði
sjeð, að þessa hjónabands hefði þurft
við, og þá hefði hann engra slíkra fyrir-
mæla þurft við, sem þeirra er hjer
ræðir um, hvorki sinna, nje laganna
13. april 1851.
Af þessu, sem jeg hefi þegar sagt,
vona jeg að þjer sjáið, að brandurinn,
sem jeg skaut í ísafoid II 30, sje eigi
svo voðalegur sem þjer ætið, og að
þjer getið eigi með rjettu áfellt mig
fyrir, að jeg hafi eigi gellð mjer tíma
til að Ihuga málið og greiða það fyrir
mjer. h — r.
Til afsökunar á því, að vjer höfum
enn á ný Ijeð hra h — r rúm í blaði
voru til að halda fram skoðun sinni á
þessu máli, skal þess getið, áð vjer
höfum ekki gjört það vegna þess, að
oss þyki það nokkru skipta fyrir al-
menning, hvort þau Magnús og f>uríð-
ur kæmust í hjúskaparstjett eða ekki,
heldur af því, að oss virtist það varða
miklu, hvort segja mætti með rökum,
að ráðgjafinn fyrir ísland hefði brotið
stjórnarskrá landsins eða ekki, hvort
heldur viljandi eða óviljandi. Fyrir þá
sök hljótum vjer enn að verja fáeinum
orðum til að sýna fram á, hve skakkt
hra h - r hefir fyrir sjer. Vjer tökum
að eins aðalágreiningsatriðin, til þess
að ofþreyta eigi þolinmæði lesendanna:
1. — Til þess að hrinda þvf, að
47. gr. stjórnarskrárinnar geti átt við
nm þetta mál, byggir hra h - r hjóna-
bandinu út úr flokki borgaralegra rjett-
inda, en getur það ekki með öðru móti
en að lýsa borgaralegum rjettindum á
þá leið, að þau sjeu «það aðhafarjett
til að taka þátt í öllum peim etörf-
um, er fyrir komn i fjelagslifinu». En
þetta er að eins einn liður af hug-
myndinni um borgaraleg rjettindi. Hún
er langt um yfirgripsmeiri. í heuui
felast öll þau rjeltindi, sem hver ein-
staklingur hefir sem meðlimur þjóðfje-
Jagsins. I'etta vitum vjer eigi belur en
að sje almennt viðurkennt, og að eng-
jnn beri á móti. þykir oss þvf óþarft
að útlista það nánara. — f>ar sem hra
h-r segir enn fremur, að »hjónaband-
ið veili engum hin sjerstöku rjeltindi
I fjelagslífinui, þá er það svarað út í
hött, því að vjer höfðum sagt, að rjett-
nrinn til að mega ganga í hjúslcapar-
stjett værn borgaraleg rjettindi (ísaf. II
30, 235. dálki), en aldrei talað um,
hvort hjónabandið veitti nein rjettindi
eða ekki. f>að kom ekki þessu máli
við. Herra h - r hefir þvi eigi tekizt
að hrekja það, að rjetturinn til að mega
binda löglegan hjúskap eigi að teljast
með borgaralegum rjettindum; en um
þau rjettindi segir stjórnarskráin, að
enginn rnegi neins í missa af þeim
sakir trúarbragða sinna.
2. og 3. — Ilafi hlutaðeigandi sókn-
arprestur neitað að gefa þau Magnús
og fuiríði í hjónaband, heldur hra h-r,
að yfirvöidin hefðu getað skyldað hann
til þess; segir hann, að enginn lútersk-
ur prestur muni geta neitað um prests-
verk eptir sið Lúlerstrúarmanna. En
þetta er líka svarað út í hött. f>ví að
hjer er að ræða um persónur, sem
höfðu kastað Lúterstrú og tekið Mor-
mónatrú. f>essar persónur varð prest-
urinn aldrei skyldaður til að vlgja sam-
an, því embættis- skylda hans er ekki
og hefir aldrei verið að vinna prests-
verk fyrir Mormóna, heldur að eins
fyrir Lúterstrúarjátendur, og það liggur
í augum uppi, að yflrvöldin gátu ekki
skipað honum eða þvingað hann til að
gjöra neitt embættisverk, sem lá fyrir
utan verkahring þann, sem að lögum
er settur embætti hans. Að slíku þarf
ekki orðum að eyða, enda hefir kirkju-
og kennslustjórnin í Danmörku lálið
skýlaust i Ijósi þá skoðun sína (f brjefi
28. febr. 1852), að enginn prestur verði
skyldaður til að vinna nein prestsverk fyrir
þá, er sagt hafa skilið við söfnuð hans.
Stjórnin hefði því varla farið að skipa
prestum sínum eða þvinga þá til að
viðlögðum sektum að vinna prestsverk
fyrir Mormóna,
4. — Loks stendur lierra h-r enn
fast á því, að ráðgjafinn beit lögunum
frá 13. apr. 1851 um borgaralegt hjóna-
band í Danmörku. Vjer skulum að eins
benda honum á, að það er konungur,
45
sem með úrskurði sínum 25. okt. f. á.
hefir leyft, að hjónaband þeirra Magn-
úsar og þuríðar mætti stofna eptir á-
kveðnum reglum, og viljum leyfa oss
að spyrjaherra h-r, hvernig ráðgjafinn
hefði átt að geta hugsað sjer, að kon-
ungsúrskurðar þyrfti við til að stofna
hjónabandið, ef hann hefði álitið, að
hann gæti beitt eða hefði ætlað
sjer að beita lögum, sem voru til taks
til að fara eptir þegar í stað? Kon-
ungsúrskurðurirm varð að vera annað-
hvort þarfnr eða óþarfur; óþarfur var
hann með öllu, ef lögin 13. apr. 1851
hefði verið gild hjer á landi; en nú
vissi ráðgjafinn sem var, að þau voru
ekki gild lijer; því hafði hann ekki
önnur úrræði en að leita konungsúr-
skurðar um, hvernig að skyldi fara.
Hefði hann ekki gjört það, hefði hann
neitað um hjónabandið, þá hefðu þau.
Magnús og þuríður eigi fengið að njóta
þeirrar verndar, scm stjórnarskráin
heimilar þeim, eins og hverjum öðrum,
hverrar trúar sem eru, að eigi skuli
þeir sakir trúarbragðanna missa neins
í af borgaralegum rjettindum; en það
er, eins og vjer áður höfum tekið fram,
aðalatriðið í þessu máli.
Vjer vonum, að með þessum at-
hugasemdum sje sýnt, að hjer var um
missi borgaralegra rjettinda að ræða,
og að brot á stjórnarskránni hefði hlot-
ið að koma fram, ef þau M. og í’. ekki
hefðu getað komizt í hjúskaparstjett, af
því að þau gátu þá eigi notið þeirrar
verndar fyrir borgaraleg rjettindi sín,
sem stjórnarskráin vill veita hverjum
einstökum manni f þjóðfjelaginu; — og
eru þá allar aðrar mótbárur herra h-r
sjálf-fallnar. Að forða þvi, að optnefnd
Mormónahjú færu á mis við þessa vernd,
var ónotalegur hnútur fyrir ráðgjafann,
eptir því sem á stóð, en þann hnút
hlaut hann að leitazl við að leysa með
einhverju móti. Vjer gátum þess I
vetur (ísaf. II 30), að til íhugunar
hefði getað komið fyrir ráðgjafann, að
fá konung til að gefa út bráðabirgðar-
lög (stj.skr. 11. gr.). Herra h-r
heldur, að ekki hefði farið betur á þvl,
en segir, að hefði ráðgjafinn sjeð, að
þessa hjónabands þyrfti við, þá hefði
hann átt að leggja frumvarp um það
fyrir síðasta alþingi. |>að mundi hann
líka vafalaust hafa gjört, ef hann hefði
vitað af þessu máli nógu snemma. En
úr því að ekki var þvf að skipta, átli
hann ekki annars úrkostq, en að
taka það ráð sem hann tók, eða þá
að beita II. gr. stjórnarskrárinnar; en
það er skiljanlegt, að ráðgjafanum haö