Ísafold - 31.12.1879, Síða 1

I S A F 0 L 0.
VI 32.
Reykjavík, miðvikudaginn 31. desembermán.
1879.
— Eptir nndirlagi tveggja heiðurs-
manna hjer syðra, veitti amtsráð Suður-
amtsins vorið 1879 yngismanni Ivari
Helgasyni í Flekkuvík ferðastyrk til
þess að kynna sjer aðferð Norðmanna í
öllu, er að fiskiútveg, laxveiði, fiskiæxl-
un og aflabrögðum yfir höfuð lýtur.
Var ívari jafnframt gjört að skyldu,
að gefa smámsaman skýrslur hjer að
lútandi, senda hingað lög og reglu-
gjörðir Norðmanna um fiskiveiðar o. s.
frv. pann 25. sept. kom ívar til Moske-
næs í Lofoten, eins af höfuðfiskiverun-
um í Norvegi, og hefir hann nú sent
svo látandi
Skýrslu um veiðiaðferð Norðmanna
í Lofoten,
dags. 19. olct. 1879.
Um vetrarvertíðina, sem byrjar í
miðjum janúarmánuði, eru hjer brúkuð
bæði net og lóðir; fer lóðarbrúkun mik-
ið í vöxt, en netjabrúkun minnkar ár-
lega, einkum í Vest-Lofoten, sjerílagi
af þessum orsökum: að mönnum þykir
jafnari afli á lóðir, sem bregðast hjer
sjaldan, og að' kostnaðurinn er miklu
minni við lóðabrúkun en netja; hafa
menn hjer opt orðið fyrir stórskaða af
netjamissi á vetrum, svo tjónið hefir á
stundum orðið meira en ábatinn. Hand-
færi eru hjer lítt brúkuð, því reynslan
hefir kennt, að þó ekkert aflist á færin,
þá fiskast vel á lóðirnar.
Til beitu er hjer mest brúkuð síld,
ýmist söltuð frá haustinu, eða, sem bezt
reynist, nýsótt þangað, sem hún veiðist;
enda flytst hún á degi hverjum með
gufuskipunum, sem ganga fram og apt-
ur með ströndum Norvegs. Einnig er
brúkaður saltaður smokkfiskur, veiddur
að haustinu á handfæri með þeim hætti
er jeg síðar mun skýra frá.
Vanalega er hjer með hverjum báti
brúkuð frá 30—40 hundraða lóð, á þann
hátt, að þá róið er að morgni, hafa
menn með sjer helming lóðarinnar beitt-
an úr landi, taka þann helminginn, sem
legið hafði náttlangt, leggja þá hinn,
fara svo í land, og beita þann helming
lóðar að kvöldi, sem upp var dreginn
um morguninn. Er þannig skipt um
lóðarstokka á degi hverjum, er róa gef-
ur, og lóðin ávallt látin liggja yfir nótt-
ina; þykir þetta gefast betur, en að
taka lóðina samdegis, þar fiskurinn taki
betur beitu á nóttu en degi. Lóðir eru
hjer settar upp líkt -og á íslandi, er
milli öngla höfð 1s/4 alin. Lóðarásinn
j er eins og viðgengst á íslandi, en öngl-
ar nokkuð stærri, en tíðkast á íslandi
(höf. meinar sjálfsagt sunnanlands, þar
sem hann þekkir til, því fyrir vestan
og ef til vill norðan munu þeir vera
stærri) á ýsulóðir. Hjer eru sem sje
brúkaðir lóðarönglar nr. 7 (á Islandi
optast nr. 8) ósnúnir (hneifar), þannig,
að öngulsoddurinn er í beina stefnu við
legginn, en ekki beygður á hlið. Öng-
ultaumarnir eru snúnir annaðhvort úr
venjulegu netaseglgarni, eður og úr
baðmullargarni, og fást í Björgvin,
sumir snúa taumana heima. Á lóðar-
ásinn festa Norðmenn taumana með
öðrum og, að ætlun minni, betra hætti
en íslendingar. þeir gjöra sem sje ekki,
eins og vjer, lykkju á efri enda taums-
ins, heldur hafa í staðinn hnút á honum,
festa svo tauminn með önglinum þann-
ig á ásinn, að þeir opna þættina á ásn-
um, þar sem taumurinn á að vera, draga
svo tauminn og öngulinn upp að hnútn-
um gegnum ásinn milli þáttanna, og slá
tauminn í hdlfstikk yfir ásinn. Með
þessari aðferð dragast önglarnir aldrei
saman á ásnum, eins og opt á sjer stað
á íslandi, þegar einn öngull festist á
mararbotni, og ásinn dregst gegnum
lykkjur taumanna, svo að margir öngl-
ar hrúgast saman á einum stað á ásn-
um, en aptur verða faðmabil á milli,
sem enginn öngull er á. Fyrir ból á lóð-
arfærin hafa Norðmenn stór aflöng trje-
dufl, en ekki stampa, og uppstandara
upp úr þeim, en á endafærunum ein-
kennilega uppstandara í kross, svo það
sjáist, að þar er lóðarendinn, og hægra
sje að krækja fyrir hann, þegar lagt er,
og síður hætt- við að lagt sje ofan í ann-
ara lóðir.
porskanet eru höfð hjer miklu djúp-
riðnari, en á íslandi, sem sje 38 til 45
möskva djúp, en nœstum 2 þumlungum
smáriðnari (hjer um */2 þuml. munur á
hverjum möskva legg) en hjd oss. Apt-
ur er hvert net ekki nema 18 faðma
fellt; enda fella Norðmenn net sín d
seinni drum að eins til priðjunga, og
segja það miklu betra, en að fella til
helminga, eins og vjer, og eins og peifj
fyr meir gjörðu sjdlfir, því fiskurinn á-
netjistþess betur, sem netið sje stýfara
í sjónum, og því ver, sem pokinn sje
meiri á netinu. Mjer er enn þá ókunn-
ugt, hverja aðferð Norðmenn hafa við
felling netja, þó veit jeg svo mikið,
að þeir festa hvern möskva við tein-
inn, þar sem íslendingar að eins festaj
þriðja hvern. Norðmenn lita því nær
öll veiðarfæri og segl úr barkarlit, sem
er ódýr, og segja þau endist stórum
betur lituð en ólituð; þó láta sumir
netjariðilinn vera ólitaðan, því hann
dragi betur ólitaður, en enginn brúkar
ólitaða teina.
Til smokkfiskaveiða brúka Norð-
menn nokkuð likan öngul þeim, sem
á íslandi hefir verið brúkaður. Taka
þeir 8—10 stóra öngla (nr. 5), eldbera
þá og rjetta upp, svo beinir verða,
festa svo saman alla spaðana með tini;
beygja því næst alla oddana beint upp,
svo að hjer um bil 1 þuml. öngulsins
stendur beint upp, en 2 þuml. beint
út frá tinplötunni, er heldur saman
önglaspöðunum. í þessa plötu festa
þeir x/a álnar langan vírþráð beint upp
og í efri enda hans aptur fínt og renni-
legt færi. Við efri enda vírþráðsins
binda þeir loks ljósabeitu, eða, sem bezt
má fara, nýja síld, leita svo fyrir sjer
hátt og lágt í sjónum, því smokkfisk-
urinn er þar ýmist ofarlega eða neðar-
lega ; þegar þeir finna til fiskjar, rykkja
þeir snöggt upp færinu og festist þá
fiskurinn á krókunum. Með þessum
hætti veiða Norðmenn mikinn smokk-
fisk, salta hann svo niður í tunnur ó-
skertan, nema taka fremsta angann
burt af höfðinu, en láta innýflin fylgja,
því þau þykja góð beita.
Norðmenn hafa fjölda aflögumog
ákvörðunum um fiskiveiðar, er jeg mun
senda með fyrstu ferðum í vor, ef lifi.
Um vertíð koma menn hjer til Lofoten til
fiskjar frá ýmsum stöðum. Eru þá til-
sjónarmenn og, lögreglumenn í hverju
veri. Á morgna, pegar róa skal, er
dregin upp veifa, og rói nokkur, áður
en veifan kemur upp, (sem framan af
vertíð er kl. 8, og litlu fyr, eptir því,
sem lengir dag), pá verður hann fyrir
sekt. í vertíðarbyrjun er hverjum for-
manni afhent töluspjald á bát sinn, með
bókstaf á dregnum, er táknar hvert fiski-
ver. í austurfiskistöð Lofotens stendur
t. d. á öllum bátum A, nr. 1, 2, 3, o.
s. frv., í næsta veri B, 1, 2, o. s. frv.,
eptir tölu bátanna. Brúki því nokkur
óleyfileg aflabrögð á sjó, svo sjáist,
segja bókstafur og tala til hins seka,
dví nafn formannsins er bókað við hvert
nr., sem afhent er. Sama er að segja,
ef nokkur byrgir töluna á bát sínum,
sætir hann einnig sektum fyrir það.
Bæði bókstafur og tala eru með svört-
um lit dregin upp á hvítt trje- eða
pjáturspjald, sem formenn skila umsjón-
armanni aptur í vertíðarlok.
Tessi lög eru hjer nauðsynleg, og