Ísafold - 14.05.1884, Síða 2

78
Og fyrir þetta verð, sem jeg hefi tilgreint,
munu sjaldan fást peningar, heldur að eins
ýmsar vörur, t. d. hjá kaupmönnum.
Jeg hefi séð svo mikið í skýrslum prest
anna, að jeg áht fyllstu nauðsyn að alþingi
næst þegar það kemur saman taki málefni
þetta til yfirvégunar og setji nefnd til að
rannsaka það ; þá gæti menn féngið skýrsl-
urnar framlagðar samkvæmt 22.gr stjórn
arskrárinnar.
Jeg leyfi mjer að benda á, hvort það
mundi ekki betra fyrirkomulag, að hrepps-
nefndir og sýslunefndir settu verðlagsskrána
en amtsráð staðfesti hana, og jeg efast ekki
um, að margir prestar mundu láta sjer það
vel lynda, því það eru einnig meðal þeirra
sannir heiðursmenn, sem ekki vilja hver
með öðrum reynast nósæmilegs ávinnings
gírugir*. Gjaldþegn.
Um
brúargerð yfir Ölvesá og um póstvegi.
F.ptir þorlák GuðmundsBon alþingismann.
„Enginn veit hve nær þessi
dagur muni koma“.
Svo var það og fyrir skemmstu, að enginn
vissi, hve nær þeir dagar mundu koma, að
Skjálfandafljót og Elliðaárnar yrðu brúaðar;
en þetta næstliðna ár hefir ekki látið sig
vera án vitnisburðar, þó vjer ekki tökum
það sem árgæzku-ár, sem það þó var, af
forsjóninni gefið í sannri þörf. Allir tímar
hafa að vísu eitthvað merkilegt að færa, er
gefur teikn, ef eptir er tekið, um það, hvort
þjóðirnar eru á framfara- eða apturfarabraut
í þessu eða hinu. það er hið merkilegasta
tímans teikn, að Islendingar sjeu á fram-
farabraut, þó hægt fari, í því að bæta sam-
göngurnar, að þessi 2 nafnkenndu vatnsföll
hafa verið brúuð á árinu 1883; að þessu
leyti hefir það ekki látið sig vera án vitnis-
burðar, sem framfaraár.
Hjer er unnið fleira en eitt; það er ekki
einungis gagnið sem af því leiðir, sem þó
verður ómetandi. það er annað, sém engu
er minna í varið: að hjer með er byrjað,
hjer með er fsinn brotinn, hjer með sýnt, að
það má brúa ár á voru landi. það sannast
hjer sem optar, að hálfnað er verk þá hafið
er.—það er ekki hvað minnst undir því
komið, þegar byrjað er á einhverjum þjóð-
legum fyrirtækjum, að byrjað sje vel og
rjett, að fyrstu tilraunirnar heppnist, hvort
heldur er t. a. m. að koma upp skólum til
alþýðumenntunar, eða bæta samgöngurnar,
og þessi tvö atriði, menntun alþýðunnar og
að bæta samgöngurnar svo fljótt og vel
sem unnt er, munu vafalaust hin þýðingar-
mestu verkefni, er liggja fyrir nútíðar-
mönnnm, því vanþekking og samgönguleysi
eru hin þyngstu þjóðmein vor, eins og margra
annara heimsjaðrabúa.
það, sem jeg hjer ætlaði að minnast á, er
ibrúargerðin yfirOlvesá og aðalpóstvegir; nú
j sem stendur veit enginn maður hve nær sá
dagur muni koma, að þingið verði svo stór-
hugað, og leifi sjer það frægðarorð, að veita
fje til þessa, ef það er meira en skylda
þess að brúka svo vérklega landsfje, en mola
það ekki niður í launabætur og eptirlaun,
eða til annara smámuna, sem enga sjer staði;
samt hygg jeg að flestir muni vera vissir
um að þetta verði gert, ekki einungis fyr
eða síðar, heldur á næsta eða öðru þingi
hjer frá. það er fullkunnugt, hverjar til-
raunir hafa verið gjörðar til að fá þessu
nauðsynjaverki framgengt, og skal jeg því
hafa sem minnst við að taka upp sögu máls-
ins á þingi eða annarstaðar. þeim mönnum,
er þetta mál liggur þyngst á hjarta, er ekki
ókunnugt um, hverjir það eru, sem þar hafa
lagzt í þjóðgötu framfaranna og strítt á móti
straum; en eins og dropinn holar bergið blátt,
eins mun straumur framfaranna, framknúður
af afli þarfarinnar, sannleikans og rjettlæt-
isins, ryðja burtu því sem í veginum stend-
ur, hvað sem það svo heitir. Amæla skal
jeg engum sjerstaklega, það vinnur ekki
málinu gagn.—það þótti sem von var mörg-
um af þeim, er hjer áttu mestan hlut að
máli, illa til takast, þegar frumvarp þings-
ins 1879 visnaði upp í höndum stjórnarinn-
ar. það er nú svo, að þeim er búinn bíður,
finnst jafnan langt, þeim þjáða, þeim af
samgönguleysinu undirokaða, er þetta ekki
láandi; en þó getur stundum verið betra að
hjálpin dragist nokkuð, én hún komi fyr,
og sje þá þe.im annmörkum bundin, aðhjálp-
þurfar naumast eða ekki geta undir risið,—
Hefði mi frumvarpið orðið að lögum, má
telja víst, að verkið hefði verið framkvæmt,
og þá lánið orðið sú byrði, er hjeruðin hefðu
ekki undir risið með harðæri og fellir, er
þá dundi yfir; það má því eins vel skoðast
sem heppni, að frumvarpið ekki varð að
lögum, enda var það ofurhugi að taka slíkt
lán, byggður á hinni brýnu þörf. það verður
heldur ekki skoðað öðruvísi en sem ónær-
gætni og ósanngirni að þvinga vissa parta
af landinu til að taka slík stórlán því til
framkvæmdar, sem er rjett skoðað almenn-
ings gagn, og sama sem að neita þeim um
það sem gera þarf. því mun nú verða svar-
að, að hjer sje um meira að ræða en brúa
Olvesá ; annar fiskur liggi undir steini, það
erþjórsá. það virðist að vera það sjálfsagða
þegar kringumstæður leyfa, ef brúarstæði
fæst; hjer er ekki verió að fara með nein
undirhyggjuráð.
I Landssjóður er sá þór, sem á að fara í
austurveg og berja á tröllum. þegar sýslu-
og sveitarfjelög eru farin að berja á hinum
minni tröllum og næturvofum, sem staðið
hafa á þjóðvegum, síðan land byggðist, og
hindrað ferð og framkvæmdir, ógnað lífi og
limum margra, eyðilagt sumar, þá getur
það engum dulizt, að hjer fer verulega að
slá skugga á þingið í þessu mikilsverða máli;
það verður ekki með gildum ástæðum barið
við fjeskorti; reynslan er búin að sýna, að
hjer má ná ærnu fje án þess að leggja á
nýa beina skatta, og enn munu nóg ráð
til að ná meiru fje, enda þó af væri ljett
ábúðar- eða lausafjárskatti; það stefnir allt
að því, að sú skoðun nái festu hjá þjóðinni
og þinginu, að landssjóður eigi að kosta
aðalpóstvegi um landið, og þar á meðal að
brúa hinar stærri ár á þeim leiðum. þingið
er komið inn á þessa skoðun, þrátt fyrirhin
núgildandi vegalög, og er allt af meir og
meir að fjarlægjast þau, eins og þingmaður
Borgfirðinga (Gr. Th.) sagði á sama þingi
(þingmaðurinn er þar í með), og það má
ségja að þetta hafi gengið þegjandi í gegn,
það er að styrkja póstvegi í byggðum með
því að leggja fje til móts við sýslusjóðinn
þeim til endurbóta. þetta hefir þannig
myndazt, eins og þegar ein rjettarvenja
skapast af sjálfu sjer, af því, að tímans rás
og þörfin segir eða rjettara sýnir þegjandi,
að svona hlýtur það að vera; það má öllum
vera ljóst, að sýsluvegagjaldið í heild sinni
og einstökum hjeruðum er ónógt til að gjöra
hina mörgu og erfiðu byggðu vegi í stand, og
er þó tilfinnanlegt fyrir gjaldendur með af-
leiðingum harðæris og öðrum þungum skött-
um, er á þeim hvíla. það er mikil bót í
máli með kostnaðinn til aðalpóstveganna,
að ekki þarf að kosta nema einn veg yfir
Kjósar- og Borgarfjarðarsýslur og allt upp í
Stafholtstungur. það er því sjálfsagt, að
Borgfirðingar muni halda þessu fram og þá
þingmaður þeirra gefa því meðhald sitt, og
þar á meðal, að Hvítá í Borgarfirði verði á
sínum tíma brúuð, og ætla jeg þetta engu
minna vert en þó þeir (Borgfirðingar) fengju
gufubát á Faxaflóa, enda sýnist að kaup-
mannastjettin, sem orðin erallfjölmenn hjer
í kringum flóann, ætti að koma því fyrir-
tæki á fót. Sama er að segja um Beykjavík
og þingmann þess kjördæmis, sem um Borg-
firðinga og þingmanu þeirra: allt það, sem
bætir samgöngurnar, og þá undir eins eykur
viðskiftin við höfuðstað landsins, verður hans
gagn og sómi, og hann mun hvorutveggja
með þurfa. Bærinn hlýtur því og þingmað-
ur hans að hlynna svo að þessu máli, sem
unnt er, svo er og um fleiri kjördæmi og
þingmenn þeirra, því hjer kemur saman þörf
og gagn einstakra hjeraða, við þörf og gagn
alls landsins. Jeg skal nú engan veginn