Ísafold - 17.09.1885, Page 1

íeiLur át i miSTikadajsmorjiia. íerfi
árjanjsins (55-60 arka( 4kr.: erlendis
j kr. Borjisl fyrir miSjan júlímánuð.
ISAFOLD.
(Ippsöjm (skrifl.) bundin vi3 áramðt, ö-
jild nema Umin sje !il útj. fjrir 1. att.
iljreiíslustola i Isafoldarpreulsm. 1. sal.
XII 41.
Reykjavík, fimmtudaginn 17. septembermán.
1885.
l6i. Innlendar frjettir. Um laxafiskirækt og lax-
fiskiveiðar.
163. Um heyásetning.
r 6 4. • Auglýsingar.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I 2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12—2
útlán md„ mvd. og Id. kl. 2—3
Sparisjóður Rvíkur opinn hvern mvd og ld. 4—5
Veðurathuganir í Reykjavik, eptir Dr. J. Jónassen
Hiti (Cels.)
sept. |ánóttu|umhád.
Lþmælir
fm. em.
Veðurátt.
fm.
M. 9- + 8! + í 2 29 29.1 A h b 0 b
F. 10. + 6 + 11 29,2 29,4 0 b 0 b
F. 11. + 5 + I 2 29.5 29,3 0 b A h d
L. 1 2. + 6 + 10 29 20 Na hv d N h b
S. 13- + 5 + 10 29 29,2 N h b 0 b
M. 14. + 4 + 8 29,5 29,5 0 b 0 b
f>. 15. + o| + 6 29,5 28,4 0 b Nv h b
Veðrátta hefir umliðna viku verið óvenjulega hag-
stæð og helzt enn sama stilling og fyrri vikuna
með sólskini daglega. í dag 15. bjart og fagurt
veður, rjett logn; lá við að frysi hjer í nótt.
Reykjavík 17. sept. 1885.
Möðruvallaskólinn. Landshöfðingi
hefir sett brezkan konsúl G. W. Spence
Paterson til að gegna kennarastörfum þeim
við gagnfræðaskólann á Möðruvöllum, er
adjunkt þorv. Thorvaldsen hafði á hendi.
Próf í íslenzku. Brezkur konsúll
G. W. Spence Paterson gekk undir próf í
íslenzku 12. þ. m. hjá yfirkennara við
latínuskólann H. Kr. Friðrikssyni með
prófdómendum Dr. Jóni þorkelssyni rektor
og Dr. B. M. Olsen kennara, og stóðst
hann prófið prýðilega.
Manntjón af slysi. Maður hlaut
bana 14. þ. m. hjer í Rvík með þeim
hætti, að hann datt ofan af heyi og stór
steinn, er ofan á heyinu var, valt ofan á
höfuðið á honuni.
Um laxfiskarækt og laxfiskaveiðar.
Laxfiska (salmonida) köllum vjer allt
það fiskakyn í einu lagi, laxa og silunga.
það er kunnugra en frá þurfi að segja,
að laxfiskaveiðar voru mjög miklar og al-
mennar í fornöld hjer á landi, og svo var
þá til orða tekið, að »öll vötn og ár væru
fullar af fiskum«; en það er nú ekki síður
kunnugt, að mikil breyting er á þessu orð-
in. I mörgum ám og vötnum er veiðin
alveg þrotin og í þeim öllum miklu minni
en var til forna, og hefur veiðin jafnvel
minnkað stórum í minni nú lifandi manna,
og sumstaðar er hún nú alveg gengin til
þurðar, svo að nú eru það að eins örfáar
ár af öllum fjöldanum og eins vötn, sem
menn telja að svari kostnaði að veiða í.
I sumar ár gengur nú að eins silungur,
þar sem áður var laxveiði.
Menn vilja nú ekki gjarnan kenna sjálf-
um sjer um þessa apturför í veiðinni, held-
ur en aðra apturför í atvinnuvegum vorum.
Yfirgangi útlendra manna með veiðina
verður ekki kennt um, og þess vegna verður
náttúran að hera skuldina, svo sem jaka-
ruðningar í ánum í vetrarblotum og vor-
leysingum, auk fl.
Eg ætla ekki að fara fleirum orðum um
þetta; því þeir sem vilja lesa hina ágætu
ritgjörð eptir landfóg. A. Thorsteinsson í 2.
árgangi tímarits hins íslenzka Bókmentafje-
lags, og kynna sjer æfi og eðli laxfiskanna,
geta þar sjeð og sannfærzt um, hvernig þessu
víkur við. Allir vita, að vetrarhörkurnar
og jakaruðningarnir í ánum voru hjer um
bil hinir sönu í fornöld eins og nú. Fyrir
landnámstíð voru allir óvinir laxfiskanna,
bæði fuglar og selir, fullkomlega í friði
hafðir, eins og laxfiskarnir sjálfir, og fullt
var upp af öllu þessu á landi og í sjó,
eins og í ám og vötnum. Náttúran ljek
ein við sjálfa sig og hjelt sjer þá nokkurn
veginn í jafnvægi; en svo komu mennirn-
ir til sögunnar, og hjer kom hið sama
fram, eins og hvervetna annarstaðar í heim-
inum, að þeir veiddu og eyddu öllu því,
sem þeim þótti bezt og sem þeir höfðu
bezt færi á að ná á þeim tlmum, eins og
að nokkuru leyti enn þá hjá oss, öldungis
fyrirhyggjulaust, og við þetta hallaðist eða
jafnvel steyptist alveg jafvægið; og, eins
og gefið er að skilja, urðu laxfiskarnir
harðast úti. Enginn þarf að furða sig á
því, þó að veiðin hafi gengið hvað mest
til þurðar á seinustu árum, í tíð þeirra
sem nú lifa; því mannfólkið hefur fjölgað
og veiðiáhöldin batnað. En ofan á þetta
bætist það, að landselurinn, hinn versti og
skæðasti óvinur laxfiskanna, næst mannin-
um, hefur verið friðaður fyrst með veiði-
tilsk. frá 20. júní 1849 og svo aptur sjer-
staklega á Breiðafirði með opnu brjefi frá
22. marz 1855.
Mennirnir eru ekki með friðunarlögunum
hindraðir frá því að veiða laxinn svo
freklega, að viðkomunni sje nærri því
fullkomlega borgið, þó ekkert sje gengið
fram hjá lögunum eða móti þeim, og auk
þess eru margir hinir skæðustu óvinir þess-
ara fiska friðlýstir með lögum. þegar nú
ofan á þetta bætist allur sá örðugleiki,
sem sýnt er í ritgjörð Thorsteinsons, að
laxinn á með að frjófga hrognin í ánum, og
allar þær hættur, sem hrognunum, er frjófg-
ast og svo ungunum, meðan þeir burðast
með kviðpokann, eru þar búnar, þá er ekki
furða, þó að fjölgunin verði lítil á viðkom-
unni og veiðin gangi til þurðar, og miklu
fremur geta menn ekki gjört sjer skiljanlegt,
hvernig veiðin viðhelzt allt af nokkur í ein-
stöku ám á annan hátt, en að þar hljóti
að vera einhverjir frábærlega vel útbúnir
hrygningarstaðir og hentug fylgsni fyrir
laxungana til að forða þeim við hættunum
meðan þeir eru í ánni, sem náttúran sjálf
hefur til búið.
Thorsteinsson sýnir ennfremur fram á það
með ljósum rökum, hversu mikil nauðsyn
sje á því fyrir oss, að gefa laxfiskaveiðinni
meiri gaum heldur en til þessa hefir verið
gjört, og hversu mikil arðsvon sje af því
og það þess vegna nytsamlegt, að klekja
út laxfiskahrognum í klakfærum, að dæmi
annara þjóða, sem leggja af öllu kappi stund
á þétta og álfta það ábatasamasta atvinnu-
veg. Víða hvar erlendis hefur laxaupp-
fóstrið ýmsum örðugleikum að mæta, sem
vjer erum lausir við ; en þeir leitast við
að hrinda öllum tálmunum úr vegi eptir því
sem þeir fá framast við komið. Ef nokkra
reynslu hefir þurft til þess, að sannfæra
menn um, að laxauppfóstur í klakfærum
bæði inni í húsum og jafnvel líka úti í
lækjum eða lindum, sem ekki frjósa á vetr-
um, getur heppnast hjer eins og í hverju
öðru landi, þar sem laxinn á heima, þá er
þessi reynsla fengin bæði inni í húsi á Reyni-
völlum og úti á þingvöllum við Öxará næst-
liðinn vetur, svo »nú þarf framar enginn
efast«. Reynslan hefir einnig sýnt það
bæði fyrri og nú, að þar sem laxveiði er
enn þa eða hefir verið fyr meir í einhverri á,
þar geta þeir ungar lifað og upp fæðzt, sem
hleypt er út í hana úr laxaklaki, farið til
sjáfar á sínum tíma og komið upp í ána
aptur; því þeir eru að öllu sama eðlis og