Ísafold - 07.09.1889, Qupperneq 1

'K.emur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(l04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVI 72.
Reykjavik, laugardaginn 7. sept.
1889.
100 lög á 50 dögum.
jpað var ákvæðisverkið þingsins í sumar
hjer um bil. Nákvæmara tiltekið voru það
105 lög, sein það hafði í smíðum, og tíminn
til þess ekki nema 49 dagar virkir.
Meira en tvenn lög á dag.
011 þurfa þau 6 umræður á þinginu í minnsta
lagi, ef duga skal ; sum 8 eða 9, ef hrakn-
ingur verður milli deilda eða rekur að sam-
einuðu þingi, eða raunar 10—11 umræður,
þar sem fyrsta umræða t. d. er klofin í tvennt,
vegna nefndarkosningar, eins og altítt er, með
margra daga millibili eða jafnvelmargra vikna
stundum.
það er tvímælalaust, að það er ekkert lög-
gjafarþing um víða veröld, sem leggur eins
mikið á sig og alþingi Islendinga. það hefir
verið tekið til þess opt áður ; en þó tók stein-
inn úr í sumar. Hjer um bil þriðjungi fleiri
frumvörp til meðferðar en meðaltal þess, sem
verið hafði á undauförnum þingum. þótt svo
sje, að þingvinnan fari ekki eða þurfi ekki að
fara beinlínis eptir frumvarpatölunni, þá verð-
ur þó optast hlutfallið í þá áttina. þegar
-önnur eins ósköp hlaðast á þingmenn af mál-
um eins og í sumar, á jafnstuttum tíma, þá
hlýtur þingvinnan að verða hjer um bil ó-
kleyf, eigi nokkur frágangur í lagi að verða
-á málunum.
þetta mundi þykja mikill málafjöldi annar-
staðar á þingi, sem er skipað mörgum hundr-
uðum manna og situr að vinnu kannske hálft
4rið eða þaðan af lengur. Hjer er þessu
snarað af á fáeinum vikum af fáeinum tugum
manna.
Af þessum fáeinum tugum manna má þó
jafnan telja svo og svo marga frá sem verk-
lausa eða mjög verklitla, ýmist af gjörsam-
legum vanmætti þeirra, eða af því, að meiri
hlutinn lætur þá ónotaða vegna misþóknunar
á stefnu þeirra og skoðunum í helztu þing-
málum. þannig lendir megnið af þingvinn-
unni, ef til vill, á litlum hluta hins fámenna
þings : mestöll nefndarvinna, framsaga mála
i, þinginu eða yfir höfuð aðalflutningur þeirra.
Hinir »gjöra grein fyrir sínu ákvæði», sem
'þeir kalla, einhvern tíma áður umræðum er
hætt, til þess að kjósendurnir sjái, að þeir
hafi ekki alveg þagað.
það þótti mikið afreksverk og fágætt, er
ríkisþingið í Danmörku lauk við 40 lög á síð-
asta þingi, á sex mánuðum eða þar um bil.
Alþingi leysti af hendi sama afreksverkið í
sumar, á meira en þrefalt skemmri tíma, og
með fimm- eða sexfalt minna þingliði. jpað
hristi 41 lög fram úr erminni á sjer á 8 vik-
•um. En jafnframt hafði alþingi meira en 60
frumvörp þar fyrir utan í smíðum, og vann
að sumum þeirrn viðlíka mikið og þótt þau
hefðu afgreiðzt að fullu frá þinginu. Eíkis-
þingið hefir kannske skilið við 10—20 frum-
vörp fallin eða óbúin ; fráleitt meir.
Sumir kunna að hugsa, að lög þau, er
meiri háttar löggjafarþing og meðal stærri
þjóða láta eptir sig liggja, sjeu kannske þeim
mun merkilegri eða margbrotnari. En það
er misskilningur. Smáþjóð þarf jafn-ýtarleg
lög og merkileg um marga hluti, um meiri
hlutann af því, er löggjafarvaldið lætur sig
varða, eins og stórþjóðirnar. f>að er helzt
að því leyti, að þær hafa fjölbreyttari at-
vinnubrögð og mikilfenglegri, sem löggjöf
þeirra getur orðið nokkuð viðameiri og marg-
breyttari.
f>að hlýtur svo að vera,— það getur ekki
hjá þvl farið, að vinna, sem er afkastað á
jafnskömmum tíma, og af jafn-fáum mönn-
um, sje þá líka þar eptir, sem kallað er,
eða að hún beri talsverðar menjar hins mikla
annríkis, hins mikla gufu-hraða, sem má til
að hafa á þingstörfunum, ef þeim á að niiða
nokkuð áfram. f>að er engin furða. En satt
að segja er meiri furða, að vansmíðin skuli
þó ekki vera meiri en er hjá alþingi, eptir
því sem fram hefir komið til þessa.
f>að var gegndarlaust áframhald í surnar
meiri hluta þingtimans, ekki sízt í neðri
deild, þar sem alltítt var að hafa 10—12
mál, optast tóm lagafrumvörp, á dag-
skrá á einurn fundi; stundum fleiri. Efri
deild komst líka stundum upp í þá tölu
eða vel það. f>að þarf, liggur manni
við að segja, meira en mannlegau mátt til
að veita hverju máli fyrir sig í öðrum eins
sæg nægilega íhugun. Yerulegum umræðum
verður alls eigi komið við nema rjett um
stöku mál. f>ær komast ekki fyrir á svo af-
skömmtuðum tíma. Yerður þá niðurstaðan
sú, að það eitt af málunum, er Qinhverra
hluta vegna vekur ástríður manna, hlýtur þá
virðingu og viðhöfn, að þau eru rædd í 2—
3 klukkustundir í senn, þótt fremur ómerki-
leg sjeu í sjálfum sjer, eins og t. d. smjör-
líkistollurinn núna í sumar og Möðruvalla-
skólinn, og fleira því um líkt. Mikils háttar
mál aptur á móti ganga ef til vill því nær
umræðulaust, hvort sem þau eru felld eða
samþykkt.
f>að er hin hóflausa brúkun þingmanna á
frumkvæðisrjetti sínum til laganýmæla, sem
veldur þessari botnlausu málaþvögu á þing-
inu. fúngmenn sjá sjálfir og kannast við,
að það keyri langt úr hófi fram. En þeir fá
ekki við það ráðið. Frumkvæðisrjettur þing-
manna er eitt með hinum mikilverðustu stjórn-
frelsishlunnindum, og því viðsjárvert að hepta
hann á nokkurn hátt. Eina haptið, sem við
á og bezt dugar, er stjórnhyggilegur þroski
þingmanna sjálfra, að kunna sjer hóf í þeim
efnum.
Mönnum hafa hugkvæmzt hin og þessi ráð
til að takmarka frumvarpastrauminn inn á
þingið. En þau hafa öll þann galla, að þau
ganga háskalega nærri jafnrjetti þingmanna
til að nota frumkvæði sitt. f>að er eitt, að
hafa nefnd manna meðal þingmanna sjálfra,
utan þingskapa, til að sía frumvörpin, áður
en þeim er hleypt að. Með því að slík nefnd
mundi eflaust skipuð hinum færari þingmönn-
um og af meiri hlutanum, eru allar líkur til,
að þau frumvörp, sem hún rjeði frá að bera
upp, mundu ekki eiga annað erindi inn á
fund í þinginu en að falla þar, og því snjall-
ast fyrir flutningsmann að láta slíkan grip
aldrei hlaupa af stokkunum. En það sjá allir, að
úr því gæti orðið voðalegt meiri hluta ofríki,
og það ofríki, sem væri því háskalegra, er því
væri beitt í hálfgerðu pukri.
Annað ráðið er, að forseti, sem ræður dag-
skrá þingsins, láti það af frumvörpum sitja á
hakanum, og ef til vill aldrei komast að, sem
honum þykir ekki á vetur setjandi. En úr
því getur einnig orðið hættulegt gjörræði.
f>að er og óviðurkvæmilegt, að þingmenn sjeu
nokkuð upp á náð forseta komnir í því efni.
A undanförnum þingum mun þó hafa verið
nokkuð leitazt við að deyfa skriðið með því
móti, af forseta neðri deildar að minnsta
kosti. En hinn nýi forseti þar í sumar, Bened.
Sveinsson, tók þegar þá stefnu, að taka frum-
vörpin á dagskrá viðstöðulaust, holt og bolt,
jafnóðum og þau voru prentuð, og er það
sjálfsagt miklu rjettari aðferð, þótt hún
leiddi til þess, að meiri málahrúga dembdist
á dagskrá dag eptir dag rneiri hluta þing-
tímans en dæmi er til áður. Að þingið sjálft,
þegar til umræðu kemur, stytti frumvarpinu
aldur, það er hin eina löglega aðferð til að
fá það út úr heiminum, ef það á ekki skilið
að lifa.
f>að mun aldrei hafa verið jafnfátt af óút-
ræddum málum sem eptir þingið í sumar, og
er það auðsjáanlega að þakka þessari reglu,
að láta málin koma viðstöðulaust á dagskrá.
þmgtíimnn er svo naumur, að ekki veitir af
því, ef málin eiga að komasc áfram alla
leið. Aframhaldið var meira að segja svo
mikið í neðri deild framan af þinginu, að þar
var mikið litið að gera orðið síðasta hálfan
mánuðinn. Hinn mikli sægur af frumvörp-
um, er ruðzt höfðu inn þangað, var annað-
hvort dauður, eða kominn upp í efri deild.
f>essi gegudarlausa málastappa á þinginu,