Ísafold - 19.03.1890, Side 2
90
— var þá í Miklagarði — en fjekk heim-
komuleyfi 1857. Hann samdi við Bismarck
1879, er sambandið var gert við þýzkaland,
Italía. Hjeðan er að segja lát Amadeos
hertoga af Aosta, bróður Umbertós konungs.
Hann var konungur á Spáni frá árslokum
1870 til 11. febr. 1873, og átti þar ávallt í
ströngu að stríða. Hann var hugljúfi landa
sinna, þrekmaður og vel viti borinn, sem þeir
feðgar allir; dó af lunguabólgu 45 ára gamall.
Rússland og Bolgaraland. Bússar
hafa sífelt góðan augastað á Bolgörum, hinum
fyrri skjólstæðingum sínum. En hjer hafa
opt þeir atburðir orðið, sem Bolgarar eiga
bágt með að gleyma, t. d. samsærið sem gerði
euda á ríki prinsíns af Battenberg, og nú fyrir
skömmu komst upp um nýtt samsæri, þar
sem hið sama var haft fyrir stafni gegn
Ferdinandi fursta og ráðherrum hans. 011
bönd borin að Bússum og Slafavinum. Ymsir
af forustumönnum í fangelsi, en stjórnin í
Pjetursborg heimtar þá út, ef þeir eru rúss-
neskir þegnar. Hún hefir líka krafizt fyrir
skömmu skuldar af Bolgörum fyrir landvörzl-
una hjerna á árunum. Hún var sem greið-
ast goldin með ll^ miljón króna.
Látins má geta Badezkis herhöfðingja, sem
varði svo harðfengilega Sjipkaskarðið í stríð-
inu 1877—78.
Ameríka I norðurparti Minnesota býr
kynflokkur Indíamanna, sem Chippway-Indí-
anar heita. Landið kostagott, og því hefir
sambandsstjórnin keypt af þeim land á 250
ferh. mílur. 1880 voru þeir nokkuð yfir 6 þús-
undir, en hafa verið taldir mjög einkennilegir
og eptirtektarverðir fyrir þjóðkynjafræðingana.
f>eir fá stórmikið fje fyrir landið, og þar að
auki þegnrjettindi, og þeim er lofað að halda
mestu af landstjórnarháttum sínum, en hitt
ósýnt hve lengi þeir nú halda einkunnum
kynflokks síns.
í aborginni við vatnið salta» hafa Mormón-
ar farið drjúgum halloka fyrir hinum í kosn-
ingunum til borgarráðsins. þetta með fleiru
tákn vaxanda mótgangs.
Mið-Ameríka- Hjer hafa öll ríkin ráðið
með sjer bandalag eptir sniði ríkjanna fyrir
norðan frá 15. sept. þ. á. Miðað fyrst um
sinn við 10 ár, en skal standa um aldir, ef öll
samþykkja ár 1900.
Brasilía. I fögru máli Harrisons forseta
hefir þjóðveldið nýja tekið við viðurkenningu
bandaríkjanna norður frá.
Hjer eru lög sett um fullkomið trúarfrelsi og
aðskilnað kirkju og ríkis.
Afríka- í Zansibar hafa orðið soldána-
skipti, og bróðir hins látna, Seyd Ali að nafni,
hefir tekið við völdum. Hann er sagður vin-
veittur Englendingum. Kvisað um banabrögð,
er hinn var dáinn, en með þeim bræðrum
mikið missætti á fyrri árum.
Emin pasja nú fullbata, og haft orð á, að
þjóðverjar bjóði honum umboð fyrir vestan,
eða á landi uppi, á því svæð , sem þeir kjósa
að koma innan takmarka síns ráðasviðs.
1. marz. Endurkosningar byrjaðar á þýzka-
landi. Sósíalistum fjölgað um 3.
Fundurinn um verkmannamálið byrjar 15.
þ. m.
Frá Afríku borið, að Peters doktor bæði
sje á lífi, og hafi hjálpað kristnum svertingja-
konungi til sigurs á Arabahöíðingjum í Uganda,
eða við stórvatnið Victoria-Nyanza. Bágt
að vita hvað satt reynist.
t Bogi P. Pjetursson.
1 fyrstu ég villtist, og stóð svo um stund,
því stórmenni varstú og þéttur í lund,
en kærleikans skarpleik mig skorti.
þú varst eins og fjall, meðan sólina’ ei sér,
þú sýndist mér stór, en hið fegursta í þér,
það huldi mér húm eða sorti.
En rétt eins og vorsólin fegrar þá fold,
sem fyr sýnist daufleg, tóm hrjóstur og mold,
en svo brosa grænhagar góðir:
eins breyttist þitt útlit, þín athöfn og mál,
en einkum þitt hjarta, þitt lunderni og sál,
og þú varðst minn blíðasti bróðir.
Og fyr en ég vissi var vináttan fest;
ó, vinur minn kæri, það harma óg mest,
að fann ég ei fyrri þitt hjarta,
því burtu mér vísuðu forlög svo fljótt.
Vor fegursta stund er opt rétt undir nótt,
er kvöldsólin kveður hin bjarta.
Og svo var það kvöld, þá er kvöddumst við
hinnst —
það kvöld, er ég síðan hef optlega minnzt —
þú mæltir oss mót þar á grundu
með hollvinum okkar, sem heitir á Strönd.
Sú heilaga fegurð um Bangáar lönd,
sem hreif oss þá hjartnæmu stundu !
Mig minnir jeg segði: »Oss nálægist nótt,
og nú fer ég burt, því ég hef ekki þrótt
að vinna sem vildi til bóta.
En, bróðir, mig gleður, að Guð á í þér
þann garp, sem er sterkari og færari mér ;
hann láti hér lengi þín njóta!«
Og nú ert þú liðinn og lagður í mold,
og landauðn er orðin hin glóandi fold,
og sólin um hádegi horfin.
Já, þannig er lukkan og þannig vor kjör,
og þannig sker dauðinn hið tápmesta fjör,
sem hnífurinn sjö sinnum sorfinn.
Hvað mig snertir, græt jeg ei líðandi líf,
en lífið í gegn finn óg alls enga hlíf
fyrir sorgum og saknaðartárum,
utan eitt, sem ég tel, og óg tek nú fram enn:
það er trúin, sem frelsar oss vesala menn
á hverfleikans brestandi bárum.
Og góða nótt þá — um stutta stund.
þeir sterkari margsinnis hníga á grund
á undan þeim mannskaparminni.
Ligg þú sem þéttast að þeirra hlið,
sem þrekmenni voru að fornaldar sið
og hreinir í huga og sinni !
jpinn skörungsskap geymi nú bær þinn og
byggð;
í blessaðri n.inning sé dáð þín og tryggð,
og neiðri þig liryggvir og glaðir !
þín andlátsfregn hefir ótal grætt; —
en öll er ei dáin hún Boga-ætt,
og einn lifir — allra vor faðir !
Matth. Jochumsson.
Ut af Enskunámsbókarritdómi.
I 10. tbl. »þjóðólfs« er ritdómur um Ensku-
námsbók mína eftir cand. mag. Jón Stefáns-
son.
það gleður mig, að hún skuli fá svo góðan
dóm hjá manni, sem hefur jafnvel vit á að
dæma um þess konar hluti og Jón Stefáns-
son, sem, eins og kunnugt er, hefur stundað
ensku í mörg ár við Kaupmannahafnarhá-
skóla og tekið próf í henni með miklu lofi.
En hann gerir ýmsar athugasemdir um íram-
burðinn í bók minni, sem jeg get ekki verið
honum alveg samdóma um, og ætla jeg því
með fáum orðum að láta í ljósi mína skoðun
á því, sem okkur greinir á um.
J. St. segir, »að i-ið í eib’l (þ. e. i-hljóðið í
ahlé) sje svo veimiltítulegt, að það sje borið
ofurliði«; en eptir því sem jeg hef bezt getað
heyrt, er mjög b'till munur á ei-hljóðinu f
able og ei í íslenzkum orðurn, enda er þetta
hljóð táknað svo af mörgum nýrri hljóðfræð-
ingum, t. d. Sweet, Elementarbuch der ge-
sprochenen Englisch, Oxford 1885. Vietor,
Elemente der Phonetik, Heilbronn 1887.
Joh. Storm, Engelsk Filologi, Kristiania 1879,
tvöfaldar e-ið (eei) til að sýna að meira beri
á því, en það er óþarfa nákvæmni í alþýð-
legri kennslubók eins og mín er; auk þess.
hygg jeg, að e-ið sje lengra í hinum ísl. tví-
hljóð ei, heldur en i-ið, því eptir eðli máls
vors mun ætíð bera meira á fyrri hluta allra
tvíhljóða.
Hins vegar er ekki rjett, sem J. St. segir,
að ei í enska orðinu their eigi að tákna með
sama hljóðteikni og u í able ; því Englend-
ingar hafa aldrei ei-hljóð á undan r, þannig
er a í care borið fram é en ekki ei (sjá
Murray’s orðabók —hið afarmikla ritverk, er
flestir hinir mestu málfræðingar á Englandi
og víðar, hundruðum saman, hafa unnið að
svo tugum ára skiptir, og er enn ekki komin
lengra en í stafinn c).
J. St. þykir miður heppilegt, að tákna
með útlendu hljóðteikni hljóð það, sem sh
hefur í en3ku, og vill heldur tákna það með
sj, af því að þessir stafir hafi gildi fyrir ís-
‘ lenzku auga, en sh ékkert hljóðgildi. En
! það er ekki nóg, að sj. hafi hljóðgildi í ís-
■ lenzku, þessir stafir verða að hafa sama eða
j því nær hið sama hljóðgildi sem sh í ensku,
jef það hljóð á að verða táknað með þeim;
en að það sje ekki, má t. d. sjá af orðinu
shrub, sem ætti að bera fram sjrob, ef sj
táknar sh-hljóðið, en hvernig er hægt að
fram bera sj á undan r?
■Jeg álít það yfir höfuð heppilegast að tákna
þau hljóð í útlendum málum, sem vjer ekki
höfum í voru máli, með sjerstökum hljóð-
teiknum og skýra þýðingu þessara teikna,
eins og jeg hef leitazt við að gera á bls. 1—3.
Að tákna hið áherzlulausa e í violet og
exclaim með i (= i í mitt) er ekki tekið
eptir Plate, því jeg hef að engu leyti farið
eftir honum, hvað framburð snertir, heldur
hef jeg gert það af því, að e í hinni áherzlu-
lausu endingu et og í cx framan við orð er
miklu líkara stuttu íslenzku i-hljóði en e f
menn. I Murray’s orðabók er þetta hljóð
táknað með sama staf og e í added, sem
vafalaust á fremur að bera fram iidid en
iidéd. I'icior, Elem. d. Phon., bls. 49, ber
fram endinguna -et í prophet eins og -it í
profit.
I áherzlulausum endingum á ekki að bera
y fram í, heldur i, og því ber jeg endinguna