Ísafold - 18.10.1890, Síða 1
iCeraur út á raióvikudöguin og,
laugardögum. Verð argangsins
(lO^arka) 4 kr.; erlendis 5
Borgist fyrir miðjan júlíraánuð
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin v ð
áramót, ógild nema komin sjc
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Au8turstrœti 8.
XVII 84.
Reykjavik, laugardaginn 18. okt.
1890
Rafmagnsmálþráður
milli
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar.
ætlaðist að hann flytti fyrir sig til drengsins
síns suður á Holtsetaland í stríðinu.
Eptir vorum högum og hugmyndum, hjer
é þessu landi, má heita, að það framfarafyr-
irtæki hafi komizt fljótt og greiðlega á lagg-
imar; enda má það ekki stórvægilegt heita;
en mjór er opt mikils vísir, og væri vænt, ef
það gæti rætzt hjer.
Hinn 19. aprll í vor vakti aðalforgöngu-
maður þess, skólai-tjóri Jón þórarinsson, fyrst
máls á því í Isafold. Yiku síðar var hald-
inn fjelagsstofnunarfundur fyrirtækinu til
framkvæmdar, lög samþykkt og stjórn kosin,
og voru þá þegar fengnar 2000 kr. í hluta-
loforðum, af 3000 kr„ er áætlað var að fyr-
irtækið mundi kosta alls. Síðan gekk sum-
arið mestallt til að útvega efni og áhöld til
telefónsins, því langt er til að sækja þess
konar muni hjer á afskekktum hala verald-
ar, og loks nokkrar vikur til að setja niður
málþráðarstoðirnar (200) ’fyrst og síðan að leggja
þráðinn (járnvírinn). Loks voru nú snemma
í vikunni settar upp málvjelarnar á enda-
stöðvunum, og á miðvikudaginu 15. þ. m.
kl. 5 var hið fyrsta skeyti sent með þræðin-
um, frá Hafnarfirði til Eeykjavikur, orð-
sending frá formanni fjelagsins (J. þ.) til
landshöfðingja um að gjöra fjelaginu þá á-
nægju að nota málþráðinn daginn eptir fyrst-
ur manna í Eeykjavík utan fjelagsstjórnar-
innar, sem reyndi hann rækilega sama
kvöldið.
Landshöfðingi kom á tilteknum tíma á
endastöðina í Eeykjavík, — þar voru margir
fjelagsmenn saman komnir, —og ávarpaði for-
manninn suður í Hafnarfirði nokkrum sam-
fagnaðarorður. Síðan reyndu margir fjelags-
menn sig á að »telefónera«, frá báðum stöðv-
um, og gekk það mikið vel.
Að því búnu átti fjelagsstjórnin málstefnu
með sjer, þótt einn fjelagsstjóranna væri í
Hafnarfirði en hinir tveir í Beykjavík, og
ræddu og samþykktu frumvarp til reglugjörð-
ar um notkun málþráðarins, í 8 greinum.
Erumvarpið lesið upp í Reykjavík grein fyrir
grein, breytingartillögur gerðar í Hafnarfirði,
sumar þeirra samþykktar í Reykjavfk, ýmist
óbreyttar eða með nýjum breytingum, með
tilhlýðilegum rökstuðningi á báðar hliðar, þar
til reglugjörðin var samþykkt til fullnaðar.
Var því öllu lokið á hjer um bil 45 mínútum.
Eptir það var almenningi leyft að fara að
nota málþráðinn, fyrir hina ný-samþykktu
borgun. TJrðu til þess um 40 manns það
sem eptir var kvöldsins í fyrra dag og daginn
í gær ; þar á meðal höfðu 10 gjörzt árs-áskrif-
ondur að notkun hans, með 10 kr. tillagi
hver. Er það ekki óálitlegt, þar sem stofn
unarkostnaðurinn mun ekki fara langt fram
úr áætlun, 3000 kr.
þráðurinn sjálfur, örmjór járnvír, liggur á
7 álna háum stoðum meðfram veginum milli
Eeykjavíkur og Hafnarfjarðar, með nálægt
75 álna millibili, en húsin notuð í stað stoða
er kemur iun í kaupstaðina. A stoðunum og
húsunum eru hafðar dálitlar postulínshettur
til að festa þráðinn við—hohum er vafið um
þær—, með því að postulín er einkarhentugt
til að einangra rafmagnsstrauminn, er rennur það er enginn efi á því, að málþráður
eptir þræðinum ; annars kemst hann ofan íjþessi milli Reykjavíkur og Hafnarfjarðar
jörðina og eyðist, svo að málþráðurinn verður verður mikið notaður með tímanum, og jafn-
eigi notaður. Brotni einhver postulínshettan vel vonum bráðar. Sendiferðir milli þessara
eða þráðurinn slitni, verður að gjöra við það kaupstaða eru mjög tíðar, dögum optar, með
undir eins, og er það hægur vandi. það vildi brjef eða skilaboð eingöngu, en hver sendi-
til hjer þegar fyrstu nóttina eptir að farið ferð kostar 1£ kr. í minnsta lagi. Nú má
var að nota málþráðinn, að hann slitnaði á koma orðsendingum á milli fyrir i part þess
einum stað (í Arnarnesmýri), líklegast af því, verðs, þ. e. 25 a. Er af ásettu ráði taxtinn
að hann hefir verið heldur mikið strengdur hafður mjög lágur, til þess að laða almenn-
en stormur og kuldi talsverður um nóttina. ing sem bezt til að nota málþráðinn. Menn
Var við það gert á skjótu bragði, — aukið geta samið um viðskipti sín munnlega hver
spotta inn í og hnýtt saman—, og var allt heima hjá sjer að kalla ; hjeraðslækninn má
jafngott. spyrja ráða í skyndi án þess að þurfa að
endastöðvunum, málvjelun- sækía hann í lagamenn í Eeykjavík sömu-
, ... ... « „„ „„„ leiðis ; fiskifrjettir geta borizt á milli í snatri,
um siálfum, þýðir ekki að lysa frekar en svo ’ ,. .
fyrir þeim sem skortir eðlisfræðislega þekk- N til Reykjavíkur undir ems og
að talað er inn í trjehólk með málm-\tú Hafnarijarðar ur syðn ve.ðistöðunum t.
a. m.; skipakomur vitnast undir eins á báðum
stöðum og frjettir með; ferðamenn, sem eiga
erindi á báða staðina, geta látið sjer duga
Vinir og kunn-
mgu, aö taJao er ínn í trjehólk
þynnu í um þvert, er loptöldurnar af manns- j
röddinni gjöra sveiflur á fram og aptur; en I
með hugvitsamlegum umbúnaði bak við járn-
. ... , „„„ að koma að ems á annan.
þynnuna (eptir Edison) gjora þessar sveití- ,
, ■ , , , ™ íngiar og vandamenn geta talazt við dogum
ur ýmist að auka eða hna rafmagnsstraum- 6J ° . , 6 . , ... , ® „
J , ■ \ optar milli kaupstaðanna, vitað allt af hvað
rás, er l.ggur frá dálítilh rafmagnsvjel eptir f. ’
endilöngum málþræðinum (járnvírnum) og h"“ ^
gerir alveg eins lagaðar sveiflur eða titring á Persónur er slíkt ahald sem málþráður þess.
sams konar málmþynnu með líkum umbúnaði “e8sta ÞlnS’ f. Sln er a hvorum stað ; fje-
við hina endastöðina, en þær sveiflur valda laSlð ekkl amast vlð ÞV1’ að hafnfirzkir
aptureins löguðum loptöldugangi þar eða yngwBvemar láti sjer lítast á reykvíkskar
hljóðöldum, er ekki þarf annað en leggja eyr- ynpBmeyjar, eða reykvíkskir p.ltar á hafn-
, ., , , _____ u;-s;í v, „ farzkar heimasætur ; gæti meira að segia
að við til að heyra sama hljoðið, þ. e. manus- ,’. ° .... ,®J
vo(mo„„„ venð þjóðrað fynr fennið folk, að vekja bón-
röddma við hinn endann, þar sem ratmagns- J ’ J
straumurinn hóf göngu sína. Gerist þetta 8 8e8Dum m«Þrf>n.D* heldur e11 an8ktl
allt samanmeð óskiljanlegum hraða, að heita td au§ ltis 5 n.álþráðurmn þeg.r alveg
, . u „JW, þótt annaðhvort roðm, eða bæði !
má ems og hugur manns flýgur. Hraoinn er t f ’ f
sem sje 60,000 mílur á sekúndunni. Lengd
málþráðarins milli Eeykjavíkur og Hafnar-
fjarðar, alla leið milli endastöðvanna, er 16500 Tugamál (metramál O. S. frV-).
álnir, sama sem rúmlega l^ mílu, og er þá
rafurmagnsstraumurinn hjer um bil Fagtákveðið m41 og yigt er gvo þýðingar.
part úr sekún u a oinast þar a mi i- I mikið í viðskiptum manna og allri menningu
Sem vonlegt er, gjörir margur sjer í fá-lheimsins yfir höfuð að tala, að svo má segja,
fræði sinni nokkuð einfeldnislegar og’ stund- að mikið af vísindum þessara tíma byggist á
um skoplegar hugmyndir um kynjatól þetta, því. Fyr á tíinum var hvorttveggja mjög á
telefóninn. Hefir því brugðið fyrir þessa fáu reiki og er enda enn þá í þeim löndum, þar
daga, sem málþráðurinn hefir verið notaður sem skipulag þjóðfjelagsins snýst eins og á
hjer. Einn var sá, er hjelt, að varla yrði talað hverfanda hveli. Hefir þó ekki einungis mál
mikið gegnum svo mjóan þráð; hann gæti og vigt verið mismunandi á ýmsum stöðum
ómögulega verið neitt holur til muna innan ! og ýmsum tímum, heldur hefir lengd hins
Annar klifraði upp á hús, þar sem þráðurinn löggilda lengdarmáls og þyngd hinnar lög-
liggur, nálægt endastöðinni hjer, lagði eyrað gildu vigtar verið miðað við ónákvæman
við þráðinn og ætlaði sjer að heyra út i frumkvarða. En að slíkt þurfti að vera fast-
gegnum hann, hvað talað væri í hann! Enn ákveðið, hafa forfeður vorir þegar sjeð, því
var sá einn, er þótti ganga býsna mikið á sagt er, að þeir hafi markað lengd álnar
með skrafið í fólki í þráðinn fyrsta kastið ; þeirrar, er var löggild hjer nál. 1200, á stein
hann heyrði hvininn frá honum langar leið- á þingvelli, til þess lengdarmálið gæti ekki
ir! (|>að var veðurþyturinn í strengnum og breytzt þannig í viðskiptum manna, að ekki
postulínsklukkunum). Loks kom einn ná- væri hægt að lagfæra það. En lengdarmál
ungi, sveitamaður, inn á endastöðina hjer í það, er markað hefir verið á stein þenna,
gær með peningabrjef, er hann vildi endilega hefir þó ekki verið miðað við neinn óbreyti-
fá sent með þræðinum til Hafnarfjarðar.— legan mælikvarða.
|>að svipar til sögu um kerlingu á Jótlandi, Eitt af málum þeim, sem þjóðþingið frakk-
er frjettaþræðir voru nýkomnir á gang þar; neska tók sjer fyrir hendur að koma umbót-
hún hengdi vatnsstígvjel upp á þráðinn, erlum á f stjórnarbyltingunni miklu, var, að