Ísafold - 19.04.1893, Blaðsíða 1

Keimir út ýmist einu sinni
-e?)a tvisvár i viku. Verð f\rg.
'(.75—80 arka) 4 kr., erlendis
B kr. eT)a l1/* doll.; borgist
'ifyrir miöjan júlimán. (erlend-
ds fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg)bundin viD
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroiöslustofa blaös-
ins er í Austurstrœti 8.
XX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 19. apríl 1893.
21. blað.
Útflutningslögin.
Eitt af þvi, sem alþirigi næsta þyrfti að
■umbæta, eru útflutningslögin frá 1876.
Tilgangur þeirra var og er, að afstýra
svo vel sem auðið er öllu táli og prettum
við þá, sem viija komast af landi burt bú-
ferlum eða vistferlum í aðrar heimsálfur.
Hann var og er ekki sá, að banna mönn-
um brottflutn ing af landinu eða hepta för
þeirra, er þeir eru ráðnir að fara, heldur
að vernda frelsi þeirra bæði meðan þeir
eru í brottbúningi og á leiðinni til liinna
nýju heimkynna. Þetta ber innihald lag-
anna með sjer. Það var og tekið fram í frum-
varpsástæðunum frá stjórninni; það var
tekið fram af landshöfðingja, Hilmari Fin-
sen, er hann lagði frumvarpið fyrir þing-
ið (sjá alþ.tíð. 1875); og það var tekið
fram í umræðum málsins á þinginu, með-
al annars af 2 mjög svo merkum þing-
mönnum og mikils háttar, Olafl prófasti
Pálssyni og háyfirdómara. Þórði Jónassyni.
Sira Ólafur prófastur Pálsson sagðist
»vilja mæla með því, að mál þetta fengi
sem vafningsminnstan framgang; það væri
helzt af þeirri ástæðu, að með því móti
yrði sem fyrst komið í veg fyrir hinar
samvizkulausu aðfarir umboðsmanna út-
flutningatjelaga og annara, sem eggjuðu
aðra til utanferða og fegruðu allt fyrir
þeim, án þess að þekkja hið minnsta til,
að hverju þeir ættu að hverfa ; það hefði
jafnvel kveðið svo rammt að þeim, að hann
hefði fundið það skyldu sina sem prestur,
að a.ðvara fólk um það, að láta eigi narra
sig út í loptiö sjálfum þeim til mesta tjóns
-og ógagns«.
Þórður Jónasson sagði, að frumvarpið
væri veruleg rjcttarbót; »þessir útflutning-
ar liefðu verið bundnir tnörgum annmörk-
um, þar sem þessi mál' eigi hefðu legið
undir umsjón hins opinbera, heldur hetðu
■einstakir menn gert sjer það að atvinnu,
að laða útfara til ferða og iofað þeim gulii
■og grænum skógum, og þó aö stundum lít-
ið hefði verið haldið af því, sem lofað
hefði verið, hefði eigi verið hægt að fá
neina uppreisn á því, sem miður var«.
Lögin eru fúllhörð við hina löggiltu út-
flutningsstjóra og umboðsmenn þeirra. Um
aðra segja þau að oins, að þeir megi ekki
gera samninga við útfara um flutning i
aðrar heimsálfúr eða bjóða fram milligöngu
sína til að gera slíka samninga.
Það er með öðrum orðum, að það er
hverjum manni öðrum en löggildum útflutn-
ingsstjórum frjálst, útlendum jafnt sem inn-
lendum, að hafa í frammi hvers konar
veiðibrellur til þess að tæla menn af landi
burt og með hvaða kjörum sem vera skal,
■ ef hann að eins varast að gera skrifleg-
an samning um flutninginn vestur. Út-
flutningsstjórunum, sem landstjórnin heflr
þó i hendi sjer að ekki sjeu nema heið-
" virðir menn og ráðvandir, þeim er harð-
lega bannað að hafa nein misjöfn eða í-
skyggileg áhrif á menn til þess að fýsa
þá brottfarar; þeir mega og eiga að eins
að liðsinna þeim og leiðbeina, eptirað þeir
eru fullráðnir í að fara; en öðrum, hvað
óhlutvöndum sem eru og hvers ríkis þegn-
ar sem þeir eru, — þeim er heimilt að
neyta allra bragða til þess að»laða«menn
til farar. Til þess að fá tilgangi sínum
framgengt: að »drífa« burt svo mikinn
mannfjölda sem þeir geta yflr komizt að
telja um fyrir í þá átt, er allur vandinn sá,
að koma sjer ekki svo illa við einhvern
útflutningsstjóra, að hann slái h endi
á móti safninu, þegar það ætlar á skips-
fjöl, heldur skrifl þá undir útflutningssamn-
ing, sem er löglegur að formi til; þá er
allt gott og blessað!
. Slíkir sendlar mega t. d. fara eins og
umrenningar landshornanna á milli, leggj-
ast þar á, sem minnst er fyrirstaðan, jn e.
minnst þekkingin til að standa ímótiöfg-
Um þeirra og gumi, hinum hóflausu vöru-
gyllingum, níða landið eins og þeir fram-
ast geta og telja, heimskingjum trú um, að
hjer sje alveg ólíft almennilegum mönnum,
en í hinum löndunum, er þeir gerasjerað
atvinnu að gylla, drjúpi hunang af hverju
strái. 1 Þeir mega tæla ellistoð mæddra for-
eldra frá þeim til hins ókunna lands, þar
sem þeitn er heitin fullsæla og nægtir,
þótt opt hreppi bæði líkamlega og andlega
ófarsæld; ungt fólk og vel gert verða þeir
sólgnastir í; það er mestur fengur í því á
hinu nýja landi. Vanti auðtnenn þar »vinnu-
fjenað«, sem jteir kalla, til þess að ryðja
merkur og plægja óræktaðar ekrur, þurfa
þeir eigi annað en gera út þannig lagaða
erindreka eptir farmi af slíkum fjenaði.
Löggiltum útflutningsstjórum er harðlega
bannað að lána mönnum fyrir fari eða
láta þá vinna það af sjer síðar meir, í
hinum nýju heimkynnum, með því að það
þykir líkjast um of mansali. En ólöggilt-
um umrenningum er fullheimilt að lána
hverjum sem vill fyrir fari gegn vinnu
þeirra síðar meir; i þeir þurfa ekki ann-
að en láta útfarann gefa sjer skuldabrjef
fyrir t. d. 200 kr. láni til að kaupa sjer jörð;
þá er það gott og gilt, þó að lánþegi kaupi
aldrei neina jörð og hafi aldrei ætlað sjer,
heldur verji fjenu til að útvega sjer far
fyrir. Þeir geta heitið hverjum eðahverri
— kvennþjóðin unga er eigi lakasta var-
an — ókeypis fari, er fengið geti með
aðra eða aðrar tíu jafngóðar, og skapað
sjer þannig heilan her af veiði-undirtyll-
unum.
Þetta er allt löglegt. Ekkert er að
varast annað en að undirskrifa útflutnings-
samning eða eiga beinlínis við milligöngu
til slikrar samningsgerðar!
Fjárkláði og hundapest.
Eptir alþm. Þorlák Guðmundsson.
Það virðist máske sumum óþarfl, að gera
þessi tvö atriði að umtalsefni í blöðunum,
og svo lítur það út, því í sumum blöðum
hefur að eins lauslega verið minnzt á fjár-
kláða og hundapest(?). Mætti ef til vill
segja, að misvitur sje Njáll: við kaupum
og lesum marga dálka um eins smámál,
t. a. m. eins og nú um sendiför til Chicago
(í »Þjóðólfi«), sem getur orðið á 18 dálkum,
og svo er um fl. En fjárkláða og hunda-
pest má vel kalla stórmál, því þau við
koma svo verulega öðrum aðalatvinnu-
vegi landsins.
Y.jer ættum þó ekki að vera eins og út
á þekju eða sofa andvaralaust, þegar um
sóttnæma sjúkdóma er að ræða á húsdýr-
um vorum.
Það mun þó engum eta undir orpið, að
nú í vetur hafl orðið fjárkláða vart í Borg-
arfjarðarsýslu, í Kjósinni og á Breiðabóls-
stöðum í Bessastaðahrepp, og það eru til
ýmsar sögur um það, að þessi kláði, sem
víst er eitthvað annað og meira en hin al-
þekktu fellalúsaróþrif, hafl verið undan-
farin ár í Borgarfirði og máske víðar.
Hjer virðist ekki nein bein þörf að rann-
saka eða fara að þrátta um, hvaða kyns
þessi kláði er, með því að hjer vantar nú
sem stendur aðalskilyrði fyrirað geta það,
þar sem enginn dýrálæknir er til á land-
inu.
En hitt heimtar þörf og skýlaus skylda,
að nú sje vel að verki gengið bæði af hin-
um einstöku fjáreigendum og yfirvöldum
frá lægsta stigi til hins hæsta, svo að áll-
ir megi óttalausir vera. Hjer verður þvi
nú ekki fyrir brugðið eða til afsökunar
haft, sem lengi var fyrir borið í síðasta
kláðastríðinu, að það vantaði þekkingu,
það vantaði lög; yfirvöldin væru vopnlaus
gagnvart skeytingarleysi einstakra manna,
það er gagnvart trössunum. Nú er til næg
þekking meðal landsmanna sjálfra til að
lækna kláðann, jafnvel þó að það væri sá
gamli sóttnæmi fjárkláöi, og hjer eru til
sæmilega ströng lög: tilskipun uin fjárldáða
og önnur næm fjárveikindi frá 26. janúar
1866, og sje lögum þeim röggsamlega og
skynsamlega beitt, hlýtur kláðinn að lækn-
ast á skömmum tíma, með því lika að það
er hirðuleysi fjáreigenda, ef kláðinn er
látinn magnast í mörgu fje, eða jafnvel í
nokkra einstaka kind, þegar fjeð cr undir
hirðingu. Það er því einstökum mönnum
eða yfirvöldum, sem hjer eiga hlut að máli,
að kenna, ef hjer verður nokkuð um sök,
ef þessi kláðavottur verður látinn magnast
svo, að hann rýri aðnokkru gildi sauðfjárins
eða afurða þess innan lands og utan, þ.
e. á heimsmarkaðinum.