Ísafold - 24.06.1893, Page 1

Itemur út ýmist einu sinni
eða tvisvar í viku. Vert) árg
(75—80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. e?)a l'/a doll.; borgist
fyrir mibjan júlímán. (erlend-
is fyrir fram).
1SAF0LD.
Uppsögn(skrifleg) bundin viD
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroiöslustofa blabs-
ins er í Austurstrœti 8.
XX. árg
Reykjavík, laugardaginn 24. júní 1893.
40. blað.
Nokkrar athugasemdir
um
reglurnar fyrir styrkveitingu úr
landssjóði til búnaðarfjelaga.
Það hefir áður verið minnzt á það í
blöðunum, að skilyrði þau, og einkum
reglur þær, sem síðasta þing vort samdi
fyrir styrkveitingu ur landssjóði til
búnaðarfjelaga, væru eigi að öllu leyti
svo haganlegar og fullnægjandi sem
óskandi væri. Það var heldur ekki að
búast við, að þingið leysti það verk
svo af hendi, að allir landsmenn yrðu
ánægðir, þar eð ástæður, hvað jarða-
bætur snertir, eru svo mismunandi í
ýmsum pörtum landsins. Þó eru það
nokkur atriði í reglunum, semjeg ætla
að geti verið hagfelldari, ekki einungis
fyrir einstök hjeruð, heldur og fyrir
allt landið, og þar eð ekki er ólíklegt,
að þing það, er nú fer í hönd, taki
þetta málefni til endurskoðunar, vil jeg
leyfa mjer að benda hjer á hin helztu
þeirra, jafnvel þó það liafi að nokkru
deyti verið gjört áður.
Af varnargörðum, hlöðnum úr torfi,
sem eru 4'/2 fet á hæð, eru 5 faðmar
lagðir í dagsverk; en af stíflugörðum
250 teningsfet, sem ekki mun fjarri
sanni. Til þess, að varnargarðar úr
torfi sjeu varanlegir, mun ekki veita
af, að í 5 föðmum sjeu að minnsta kosti
-um 500 teningsfet, en varnargarða er
lítið eða ekkert fijótlegra að hlaða en
stíflugarða; það er því fljótt sjeð, að
’njer er of mikið lagt í dagsverk.
Það er líka slæmt, að ekki eru nein
ákvæði um það, hvað garðarnir eiga
að vera þykkir, sem í sjálfu sjer er þó
nauðsynlegra en að ákveða hæðina,
því þótt garður sje hlaðinn fet á
hæð, getur hann verið því nær ónýtur—
eða jafnvel að eins til að gjöra land-
nám —, sje hann svo þunnur, að hann
standi ekki nema í mesta lagi 1—2 ár,
sem ekki mun dæmalaust; en þótt hann
sje ekki nema t. d. 3 fet á hæð, getur
hann gjört fullt gagn í samanburði við
það verk, sem hefir verið lagt í hann,
sje hann nógu þykkur, því sá garður
stendur vel, og hann er líka ætíð hægt
að hækka með torfi, trje, eða trje og
járnvír, en þunni garðurinn er gagns-
lítill, eins og hann er, og það er naum-
ast hægt að bæta við þykkt hans, svo
laglega fari. Það má að sönnu—ef til
vill—ætlast til, að skoðunarmennirnir
taki ekki garðana til greina, nema þeir
sjeu nógu þykkir; en sama má þá og
segja um hæðina, og eptir því hefði þá
ekki heldur þurft að ákveða hana.
Það þykir mörgum hentugt, að hlaða
’torfgarða ekki með fullri hæð, en bæta
í þess stað við þá einum streng af járn-
vír eða trje. Þannig lagaðar girðingar
geta opt orðið ódýrari og þó jafnvel
varanlegri en garðar hlaðnir eingöngu
úr torfi. Það er því miður fallið, að
eptir reglunum er ekki hægt að taka
þær til greina. Mjög opt eru líka
hlaðnir garðar úr hvorutveggju, torfi
og grjóti, sem ekki eru heldur nein á-
kvæði um í reglunum.
Þá eru líka, sem kunnungt er, opt
gjörðar girðingar eingöngu úr trje eða
trje og járnvír. Til slíkra girðinga er
nauðsynlegt að grípa, þegar svo stend-
ur á, að annað efni er ekki hægt að fá,
nema með mjög mikilli fyrirhöfn, sem
opt á sjer stað, þegar óræktuð jörð er
tekin til ræktunar og landið enda
kannske svo lítið,- að ekki má taka af
því til garðstæðis og uppstungu, t. d. í
kaupstöðum og verzlunarstöðum; en
þannig lagaðar girðingar er því miður
heldur ekki hægt að taka til greina
eptir reglunum.
Þá eru þúfnasljettur.
Af sljettum, unnum með handverk-
færum, eru 10 □ faðmar lagðir í dags-
verk, en af sljettum, sem unnar eru
með plóg og herfi, 15 □ faðmar.
Þessu finnst mjer ætti að breyta.
Það er að vísu satt, að það mun víða
eins hægt, að sljetta 15 □ faðma með
plóg og herfi—sjeu brúkaðir vanir hest-
ar—eins og 10 □ faðma með handverk-
færum;enhjer ernokkur sannarsað gæta.
Styrkurinn, sem veittur er af almanna-
fje til eflingar jarðabótum, mun alls
ekki eiga að skoðast sem borgun fyrir
hin unnu verk, heldur sem nokkurs
konar verðlaun, er hvetji menn til að
stunda jarðabæturnar sem inest. Nú
viðurkenna allir, að plógur og herfi sje
mjög nauðsynlegt við þúfnasljettur, og
jafnvel litlar likur til, að þær verði
stundaðar í miklum mæli fyrri en þau
verkfæri eru almennt notuð, þar sem
því verður við koinið. Það virðist því
ekki eiga vel við, að láta þá fáu, sem
hafa hyggindi og dugnað til að nota
plóg og herfi, einmitt gjalda þess.
Gjalda þess, að þeir vinna öðrum fremur
eins og menntaðir menn. Þess konar
fjárveiting ætti meira að segja ætíð að
vera því ríflegri, sem verkin eru unnin
á auðveldari hátt. Það er líka mjög
auðvelt að fara í kring um reglurnar i
þessu efni. Skoðunarmönnunum getur
opt verið ómögulegt að vita, hvort
sljetturnar hafa verið unnar með plóg
og lierfi, eða handverkfærum eingöngu,
og þá verða þeir að eins að fara eptir
sögusögn hlutaðeigandi manna, sem ekki
sýnist þó vel tryggilegt.
Af flatarmáli matjurtagarða, sern
ruddir eru í fyrsta sinn, lagði þingið
25 □ faðma í dagsverk. ' Það er alls
ekki minna verk, að undirbúa órotaða
jörð, svo hún verði hæfilegur sáðreitur,
en að sljetta jafn-stóran part/enda mun
það hafa verið álit nefndar þeirrar, sem
hafði málið til meðferðar.
Það er að vísu satt, að það þarf ekki
að þekja þann blett, sem ætlaður er
fyrir sáðreit, en það þarf að stinga hann
optar og dýpra, hreinsa betur úr hon-
um grjót o. fi. en þeirri jörð, sem á
að sljetta. Það er ekki rjett að miða
við það, að matjurtagarðar sjeu ruddir
á þann hátt, að stinga grasrótina fyrst
ofan af, og hlaða úr henni í kring um
sáðreitinn, stinga síðan moldina einu
sinni upp, og telja þá reitinn fullkom-
lega undirbúinn til að sá í hann, þótt
slík aðferð sje kannske ekki svo sjald-
gæf. Hitt er rjett, og við það ber að
miða, að stinga grasrótina niður í sáð-
reitinn, og láta hana fúna þar, en það
kostar bæði langan tíma og all-mikla
fyrirliöfn. Einnig er það tíðara, að jörð,
sem rudd er til að vera sáðreitur, er
grýttari en sú, sem tekin er til sljettu.
Yfir höfuð held jeg mjög varhugavert,
að leggja of mikið í dagsverk. Vinn-
endur vilja ógj'arnan vinna minna en
það, sem hyggnustu menn þjóðarinnar
telja meðallag; en sje það nú í raun
og veru meira en meðallag, er hætt við,
að vandvirknin verði á hakanum, en
hvað búfræðinga vora snertir, mun þá
fremur skorta vandvirkni en fljótvirkni.
Þær breytingar og þeir viðaukar,
sem jeg tel nauðsynlegast að þingið í
sumar gerði við hinar áðurnefndu reglur,
eru því einkum þessar:
1., að teknir sjeu til greina garðar,
sem hlaðnir eru úr hvorutveggju,
torfi og grjóti til samans:
a, úr torfi að innan, en grjóti að
utan;
b, bæði úr torfi og grjóti (sitt lagið
af hvoru) að utan og innan;
c, bæði torfi og grjóti að utan, en
að eins torfi að innan;
2., að teknir sjeu til greina garðar,
hlaðnir úr torfi, með einum streng,
af trje eða járnvír, sem sje festur á
milli staura, er sjeu reknir ofan í
garðinn;
3., að allir varnargarðar, sem að ein-
hverju eða öllu leyti eru úr torfi,
sjeu lagðir í.dagsverk, eptir tenings-
fetatali, og ákveðið sje, hvað þeir
mega, livor um sig, vera þynnstir
efst og neðst, til þess að
þeir sjeu teknir til greina! Einnig
tiltekin hæð þeirra.
4., að teknar sjeu til greina girðingar,