Ísafold - 19.08.1893, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni
<eða tvisvar i viku. Verb árg
(75—80 arka) 4 kr., erlendis
5 kr. eí)a 1 */a doll.; borgist
fyrirmibjan júlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vib
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroibslustofa blabs-
ins er í Auaturstrœti 8.
Reykjavík, laugardaginn 19. ágúst 1893.
XX. árg.
Kirknamálið.
Kirkjufl’umvarpið, sem nú er loks búið
•að hafa fram gegn um neðri deild og
nýtekið til umræðu í efri, er mikilsverð
rjettarbót að sumu leyti, svo sem fyrir af-
nám hinna mörgu, misjöfnu og vafasömu,
gömlu gjaldmola, gegn 75 aura nefskatti
•o. fl.; en það virðist vera afar-viðsjált í
-aðra röndina, eins.og neðri deild stagbætti
það upp.
Hinn sameiginlegi kirkjusjóður, fyrir
•allar kirkjur iandsins, er dáfögur hugmynd
að vísu, og hefir sjálfsagt ýmsa kosti. En
þar virðist samt nokkuð freklega beitt
þeirri aðferð, að taka frá einni kirkjunni
•og gefa hinni. Þær eru látnar eiga allar
að því leyti jafna ítölu í sjóðnum, sem
þörfin krefur, hvort sem þær leggjaíhana
mikið eða lítið, nokkuð eða ekki neitt
■eða jafnvel minna en ekki neitt; því það
er eitt nýmælið, að skuldir þær, er kirkj-
ur eru nú i, skulu greiddar úr liinum sam-
-eiginlega kirkjusjóði.
Öll hin árlegu útgjöld kirkna, svo sem
býsing, brauð og vín, þvottur og hirðing
á kirkju og skrúða, útgjöld til graftóla,
innheimtulaun, borgun fyrir endurskoðun
kirkjureikninga, bygging og viðliaid kirkju-
;garðs og gjald til prófasts (10 kr. af hverri
kirkju) greiðist af kirkjusjóði; ennfremur
borgun fyrir organleik, söngstjórn og hit-
un kirkju, þegar efni sjóðsins leyfa. Auð-
vitað eiga og allar tekjur ltirkna aö renna
í sjóðinn.
Það verður gaman að sjá. hve vægileg-
ir þcir reikningav allir verða. hjá sumum,
þegar borgunina á að ausa úr slíkum al-
mannabrunni.
Eða hvaða áhrif mundi það hafa á ó-
magameðlög, ef þau skyldi taka úr lands-
sjóði, í stað þess að láta sveitarstjórnirnar
skammta þau úr sínum sjóði?
Auðvitað á og aðkosta allar kirk,jubygg-
ingar og viðgeröir á kirkjum úr hinum
sama sjóði. Nú er kunnugt, að sóknar-
menn gefa opt kirkju sinni mikið fje, ef
hún þarfnast þess til endurbyggingar eða
annars; stundum gera það jafnvel aðrir út
i frá. En varla þarf það að efa, að fyrir
þá lind mundi alveg taka, ef heiintamætti
jafan nóg fje til slíkrahiuta úr einum alls-
herjarsjóði, er flestum mun þykja fýsilegra
að þiggja af fremur en veita. Eða hver
veit dæmi þess, að landsjóði sjeu gefnar
.gjafir?
' Nú eru allvíða meira að segja sóknirnar
sjálfar búnar að taka alveg að sjer kirkj-
ur sínar um aldur og æfi. Hví á að vera
að kippa því upp aptur að þarflausu, og
demba þeim kirkjum einnig á þennan al-
tnenna ómagasjóð, án þess að neinn hafi
»sagt þær til sveitar«? Má eigi landstjórn-
in eða kirkjustjórnin verða fegin að hafa
ifengið ljett af sjer þeirri byrði?
í frumvarpinu er að vísu hafður sá fyrir-
vari gegn ofmiklum ágangi á sjóðinn, að
skuldlaus innstæða hans megi aldreiminni
vera en 100,000 kr. En yrði hann nú að
upphafi ekki nema lítið eitt á 2. hundrað
þúsund, hvernig mundi þá ganga að hlýða
þessu boðoröi? Ekki öðru vísi en það, að
það yrði alveg þýðingarlaus bókstafur.
Kirkju, sem komin er að hruni eða ekki
er fokheld, má til að byggja upp eða
gera við, þó að sjóðurinn sje ekki nema
100,000 og nokkrir aurar, eöa jafnvel þó
að hann sje kominn langt niður úr því;
stjórn sjóðsins, stiptsyfirvöldin, getur með
engu móti hjá því komizt; hún má til að
brjóta. slik lög.
Svoha löguð kirkjusjóðsstofnun — og
raunar margt fleira í frumvarpi þessu —
er svo mikils háttar nýmæli og afdrifamik-
ið á ýmsa vegu, að það er eitt af þeim
málum, sem þarf mikils og rækilegs und-
irbúnings og umhugsunar almennings.
Ætti nokkurt mál að íhuga og ræða ýt-
arlega og vandlega á hjeraðsfundum og
þingmálafundum áður en löggjafarvaldið
ræður því til lykta, þá er það annað eins
mál og þetta. Það er litil nærgætni eða
fyrirhyggja, að ætla að sinella slíku ný-
mæli upp á almenning fornspurðan.
Lög vor um tekjur kirkna þurfa vitan-
lega nauðsynlega endurskoðunar. En bjarg-
ast mundi þó mcga á hinar gömlu spýtur
til næsta þings, þó að mál þetta væri lát-
ið liggja á döfinni þangað til og þá ganga
meðal annars gegnum greipar á milliþinga-
nefnd þeirri um kirkjuleg málefni, sem
stungið hcfir verið upp á á þessu þingi,
verði annars nokkuð úr henni.
Til Björns Ólafssonar
augnalæknis.
Hve fögur er ei heimsins mikla smíð
sem hverfur æ á víxl og allt af stendur!
Þar litarskrautið ljómar alla tíð
er lítum vjer um dag á báðar hendur,
og þegar nóttin kveikir blysin blá
sem blika fagurt himins leiðum á!
Hvert mannaverk má .jafnast við þá vjel
sem veitir lífið, eins og sól í heiði?
sem sýnir glöggt hvað hylur hugarþel,
þar hatrið býr og ást og von og reiði,
og nefnd var ætíð andans spegill skær?
Nei, ekkert hjer við þetta jafnast fær.
Hvað má ei vera að missa þessa sjón,
sem mest af öllu sýnir drottins veldi!
Hver kann að meta hið takmarkslausa tjón
sem tíminn vann þeim sem hann myrkriseldi!
Þá yfir lífið raunadimmu dró,
og dimmt var allt og svart, en jifði þó.
Þá móðurinni barna hópur hvarf,
og hljóðið þeirra var sú eina gleði,
hún sat í nótt, en allt af sorgin svarf,
og svartamyrkur lá á hennar beði!
56. blað.
Og margur einn, já margur hjer og þar,
hann mundi ekki hvernig jörðin var.
Hvað margir ekki mega lofa þig,
sem máttir lífga dautt og sjónlaust auga,
sem fálmaði sig fram um myrkra stig,
og fjekk ei litið nema tóma drauga,
og fjarra minning bjartra dýrðar-daga,
sem dreymdi þá—það var þeim horfin saga.
Þú ungi vinur, sem oss auðnan gaf,
sem aptur veittir mörgum heim að skoða,
þá yfir skygði dauðans dimma haf,
°S dýrðin hvarf af lífsins morgunroða —
mun lygi tóm, að ijeztu blinda sjá
og leiddir þá í birtu myrkri frá?
Hver mun sá bjáni, sem ei hrifinn varð
af hagleik þinna fínu læknishanda?
Hver mun það auða aptur fylla skarð,
ef aptur hyrfir þú til fjarra landa?
Nær hefir komið nokkur hjer til vor
sem náði feta í þín lista-spor?
^ %
$
Vjer hossum þeim, sem eyða okkar land,
og eru bara tómir »húmbúgistar«;
mun það ei vera virðulegra stand
að verða dálítið meiri »realistar«,
og efla það sem eigum vjer af góðu,
en ekki láta fjeð í tóma skjóðu?
B. G,
Bókasafn alþingis.
Það er nauða-óhagfelt, að vera að halda
því safnkríli út af fyrir sig, sem sjerstakri
stofnun, með sjerstakri fjárveitingu og sjer-
stökum bókaverði.
I stað þess að steypa því saman við
landsbókasafnið.
Þá þarf eigi sjerstakan bókavörð fyrir
það, nje sjerstakt bókaherbergi og bóka-
skrá. Það verður alJt sameiginlegt við
landsbókasafnið, og alþingisbókavarðar-
launin sparast. Hitt er þó meira um vert,
að þá hefir almenningur fullt gagn af
bókum þeim, er alþingisbókasafnið á, árið
um kring, alveg eins og af öðrum bókum
landsbókasafnsins. í stað þess að nú hafa
fáir sem engir neitt gagn af alþingisbóka-
safninu milli þinga, og sízt öðru vísi en
rjett með höppum og glöppum, er hönd
má festa á bókaverðinum og hann er við-
látinn, en það er einhver og einhver, sem
fáir vita um, og sitt árið hver.
Eina viðbáran, sem hægt er að varpa
fram í móti þessu, er sú, að bókasafn
þingsins þurfi að vera sjerstaklega valið
og miðað við þarfir þingmanna, en eigi
almennings. En slíkt er hjógóminn einber.
Þörfum þingmanna má allt eins fullnægja
fyrir það, þó að landsbókasafnsnefndin
ráði bókakaupunum; auk þess sem lafhægt
er að hafa það í skilyrði, ef söfnunum
I yrði steypt saman, að forsetar þingsins eða