Ísafold - 07.10.1893, Side 2

270
og kunnáttuleysinu að stunda þá rjett
stafar aptur vantraust á þeim. Það er
önnur orsök framfaraleysisins og búri mjög
svo varúðarverð. Þetta vantraust hafa og
vesturfarapostularnir eigi sparað að glæða.
Þriðja orsökin stafar og að nokkru leyti
af sömu undirrót, en það er framtaksleysi
og eljanleysi. Menn gera margt með minni
ráðdeiid en þeir hafa vit á. »Margir fara
ver með kvikfjenað sinn en þeir hafa vit
á og margir fara ver með ábúðarjörð sína
en þeir hafa kunnáttu til«.
»Yjer verðum framar öllu öðru að fá
traust og trú á atvinnuvegum vorum og
kostum lands vors, og þetta traust og þessi
trú má eigi vera neinn draumur eða ó-
ljósar tilfinningar, heldur á það að grund-
vallast á ljósri þekkingu á atvinnuvegun-
um og landkostunum. Vjer eigum að
treysta þessum hlutum fyrir þá sök, að
vjer þekkjum þá og vitum, að vjer meg-
um treysta þeim«. — »Landið er auðugt
að gæðum, og því getur oss öllum liðið
hjer vel; en þetta má því að eins verða,
að vjer tökum ástfóstri við land vort og
gæði þess. Sú tilfinning verður að vera
rík og heit hjá oss, að ættland vort, þar
sem saga þjóðarinnar hpfir gerzt, að land-
ið, sem fóstrað hefir afa og ömmu, föður
og móður, að það sje oss kærara og dýrra
en nokkuð annað land í veröldu. Yjer
verðum að elska landið og allt sem það
á gott; því að þá, en eigi fyr, getum vjer
sjeð til fullnustu, hve auðugt það er. Þá
sjáum vjer auðæfi og fjársjóðu, er áður
voru huldir. Þá verður oss ijúft og inn-
dælt, að styðja og efla öll gæði landsins,
og þá fyrst getum vjer notið þeirra til
fulls«.
Rjett lesin og rjett skilin er grein þessi
í rauninni ein með hinum beztu framfara-
hugvekjum, er vjer eigum til, hvað sem
alþýðuskjallarar og þjóðskrumarar svo þar
um segja.. Hún flytur hina sömu kenn-
ingu, sem þjóðarinnar beztu menn hafa
lengi flutt, frá Eggerti Ólafssyni til Jóns
Sigurðssonar, — þá kenningu, að landið sje
i raun rjettri auðugt að gæðum, og
að þjóðinni gæti liðið mikið vel, ef
hún neytti sín til hlítar; aö »þó það
fari mjög eptir landkostum og árferði,
hvernig oss líður, þá fer það þó miklu
meir eptir dugnaði og hyggindum, eptir
mannviti og mannkostum«; að »frá þjóð-
rækninni og ættjarðarástinni fær sjerhvert
gott fræ og sjerhver góð planta, er gróð-
ursett er í akri þjóðlífs vors, ljós og líf,
þrifnað og þroska«.
»Hörð var þeirra’ en heilnæm kennings,
segir skáldið,— kenning hinna rjeíí-nefndu
föðurlandsvina, er vjer eigum mest að
þakka þær litlu framfarir, er vjer getum
hrósað oss af. Harðorðir voru þeir Eggert
Ólafsson og Skúli Magnússon; harðorður
var Magnús Stephensen, harðorður Tómas
Sæmundsson og harðorður Jón Sigurðsson,
hann, sem þekkti hverjum manni betur
sögu þjóðar vorrar, hagi lands og lýðs á
ýmsum tímum, en hafði jafnframt og sjálf-
sagt einnig meðfram þess vegna hina mestu
trú á gæðum landsins og óbifanlegt traust
á viðreisn þjóðarinnar.
Latínuskólinn. Hann var setur 2. þ.
mán. Lærisveinatala þar rúmt 100. Páll
Melsteð fekk lausn frá sögukennslustarfa
sínum við skólann frá 1. þ. m., eins og
til stóð — eptirlaun veitt honum frá þeim
tíma með sjerstökum lögum á þingi í sum-
ar —. Sögukennsluna hafa nú hlotið í hans
stað þeir cand. theol. Sæmundur Eyjólfsson i
4 efri bekkjunum og cand. philol. Þorleifur
Bjarnason í 2 hinum neðstu.
Prestaskölinn. Þar eru nú að eins 5
nemendur. Tveir í efri deild: Ásmundur
Gíslason og Helgi Pjetur Hjálmarsson. Þrir
í neðri deild: Benidikt Gröndal (Þorvalds-
son), Jón Stefánsson og Páll Jónsson.
Læknaskólinn. Tala stúdenta þar 4.
Eru 3 þeirra i elztu deild: Sigurður Páls-
son, Skúli Árnason og Vilh. Bernhöft; og
1 í yngstu: Guðm. Guðmundsson.
Stýrimannaskólann hjer í bænum
sækja nú 14 nemendur.
Barðastrandarsýslu þjónaði cand.
polit. Sigurður Briem í 2 mánuði undan-
farna, til þess settur af landshöfðingja.
Hinn nýi sýslumaður þar, Páll Einarsson,
fór vestur með Thyra 3. þ. m. að taka
við sýslunni.
Við yfirrjettinn er settur málfærslu-
maður f'rá 1. þ. m. cand. juris Eggert Briem,
í stað sýslumanns Páls Einarssonar.
Prestaköll. Um Eyvindarhólapresta-
kall, er óveitt hefir staðið í mörg ár, sæk-
ir nú prestaskólakandid. Gísli Kjartansson.
Um Helgafell eru þessir í kjöri: Sigurð-
ur próf. Jensson í Flatey, Sigurður próf.
Gunnarsson á Valþjófsstað og síra Helgi
Árnason í Ólafsvík, settur prófastur í Snæ-
fellsnessýslu.
Um Goðdali sækir prestaskólakand. Vil-
hjálmur Briem einsamall.
Strandferðaskipið Thyra lagði af
af stað hjeðan vestur um land og norður
sína siðustu ferð á árinu 3. þ. mán.
Gufuskipið »Alpha« lagði af stað
hjeðan aptur í fyrri nótt. Það fór með
1200 fjár, mestallt fullorðna sauði, rúm
300 frá kaupfjelagi Árnesinga, en hitt frá
Borgfirðingum (pöntunarfjelagi þeirra);
Björn kaupmaður Kristjánsson, er sigldi
með skipinu aptur, ætlar að selja fjeð sjálf-
ur í Leith, leggja andvirðið í banka þar
og kaupa fyrir það vörur í vor og senda
hingað eigendum fjárins.
Um að lasta eigi þingið.
Þeir sem vilja gera ísafold að »vargi í
vjeum« fyrir það, að hún leyfir sjer þá
goðgá, að finna að sumu því, sem meiri hlut-
inn á þingi aðhefst og ályktar, ættu að lesa
það sem hinn heimsfrægi, enski ritstjóri,
W. T. Stead, segir um þing Breta, hið elzta
og göfugasta landsstjórnarþing í heimi,
neðri málstofuna, löggjafarþing heimsins
voldugustu þjóðar. Hann kemst þannig að
orði út af frammistöðu neðri málstofunnar
í írska stjórnarskrármálinu:
»Sú samkoma hefir allt of háa hugmynd
um sjálfa sig, og það er kannske eins gott,
að hún fái meðvitund um, hverjum fyrir-
litningaraugum landið lítur á hana. í
raun og veru er blátt áfram svo háttað
y
að þar sem þingmennirnir sjálfir halda,
parlamentið vera hið mesta og veglegasta
þing í heimi, þá er þjóðin yfirleitt nú komin
að þeirri niðurstöðu, að það sje hin ónýt-
asta og afkastaminnsta samkoma, sem til
er í ríkinu og afskipti hefir af landsins
gagni og nauðsynjum. Þetta er »móðir
allra Jöggjafarþinga«! Viti menn. Ömmu
ætti þó betur við að kalla það, og það gamal-
æra ömmu. Eða er hægt að hugsa sjer
hlæilegri sjón en það, hvernig neðri mál-
stofan hefir farið að við stjórnarskrárfrum-
varpið írska? Það er frumvarp í 37 [40}
greinum, sem mundu komast fyrir á 7 dálk-
um í Times. Þingið ver 64 dögum til
þess að ræða þessar greinar, og þegar sá,
tími er liðinn, kemur það upp úr dúrnum,
að það hefir eigi einu sinni reynt neitt til’
að ræða 27 greinarnar, er taka 5x/2 dálk,
heldur hefir blátt áfram látið þær flakka.
alveg umræðulaust. »Það er allt að kenna
málþófi þeirra Torymanna«, segja heima-
stjórnarmenn. »Það er allt að kenna hon-
um Gladstone og umræðu-niðurskurðar-
vjelinni hans«, segja hinir. »Það er pest
í báðum flokkunum«, segir lýðurinn. |Ef
þið getið eigi hagnýtt betur tímann til
þess sem þið eigið að gera, heldur en að-
beita svona drösulslega tómu málþófs-hnauki
við 10 greinarnar, en sloka hinar 30 í ykk-
ur hráar, þá eruð þið eigi vaxnir stöðu
yðar«. Það er satt, að neðri málstofunnii
væri miklu nær að ganga í skóla annað-
hvort hjá bæjarstjórninni í Lundúnum eða
þó öllu heldur hjá einhverju kirkjuþinginu
á Skotlandi. Þær samkomur vita, hvernig
þær eiga að leysa verk sitt af hendi, en
þaö gerir eigi neðri málstofan. Þangað-
til hún leyfir engum nema flutningsmanni
og stuðningsmanni hvers frumvarps aö
tala lengur en 10 mínútur, þangað til álp-
ast hún svona áfram, þangað til hún sökk-
ur dýpra og dýpra í almenningsálitinu«.
Aflabrögð. Fiskigengd hefir verið ó-
venjumikil hjer inn á Faxaflóa þetta ár,
eins og kunnugt er, og það meir, að fiskur
hefir gengið svo grunnt, að þess eru fá
dæmi og langt á að minnast neitt því líkt.
Hefði hjer verið mesta veltiár, ef fiskverð-
ið hefði verið bærilegt. Nú í haust hefir
verið fullt af fiski inn um öll sund, voga
og víkur. Meðal annars hefir fiskur geng-
ið inn um allan Hvalfjörð í sumar og voru
þar komnir 8—900 hlutir fyrir nokkru frá
því um höfuðdag, á suma af þeim fáu
bátum, sem þar haf'agengið til róðra, helzt,
úr Kjósinni, — mest vænn stútungur, nokk-
uð þorskur. Segja kunnugir fram undir
30 ár síðan þar hefir komið veruleg fiski-
gengd. Sama hlutarhæð hefir einnig feng-
izt inn á Viðeyjarsundi. í útveiðistöðum
aflalítið, enda tregt um gæftir.
Veðrátta. Þurrviðri og hreinviðri hafa
nú staðið um hríð, á 3. viku, þægileg
mjög til f'erðalaga og annara haustanna,
en farið að kólna nú til muna og nokkuð
stormasamt.
Heyskapur hefir lagazt inikið fyrir
hina hagstæðu haustveðráttu: hey náðzt í
garð alstaðar á endanum, er eigi hafa ver-
ið farin í vatn, þó hrakin nokkuð og rýr orð-
in síðslægjan, en vextirnir miklir. Mun