Ísafold - 13.01.1894, Side 1
Kemur út ýmiat emu sinni
*eða tvisvar í viku. YerTi árg-
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða lÁ/a doll.; borgist
fyrirmiðjan júlimán. (erlend-
is fyrir íram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin við
Aramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir 1. októ-
berm. Afgroiðslustola blaðs-
ins er i Austurstrœti b.
XXI. árg
Reykjavík, laugardaginn 13. jan. 1894.
2. blað.
Landsreikningurinn 1892.
Hjer ern nokkur fróðlegustu atriðin úr
þeim reikningi, er landshöfðingi hefir gert
svo vel að gefa kost á að yfirfara í því
skyni, þótt ekki sje endurskoðaður.
Landsbúskapurinn hefir gengið mikið
vel það ár, þótt eigi jafnaðist við árið
þar á undan.
Tekjuafgangurinn hefir verið í árslok(1892)
101,762 kr.
Það er þriðja árið í röð, sem tekjuaf-
gangur hefir orðið, og hann mikill. Fjögur
ár samfleytt þar á undan var tekjuþurð,—
tekjur landssjóðs miklu minni en útgjöld
hans, en þar áður jafnan meiri eða minni
tekjuafgangur, síðan er landið fór að eiga
með sig sjálft. Annars er lijer yfirlit yfir
10 árin næstu á undan 1892:
1882 -f- 118,500 kr.
1883 + 108,200 —
1884+ 98.200 —
1885+ 22,000 —
1886 -H- 88,400 —
1887 H- 114,700 kr.
1888 -r 46,200 —
1889 -y 69,000 —
1890+ 102,254 —
1891 + 131,035 —
Tékjurnar (1892) hafa orðið 54 þús. kr.
meiri en fjáríögin gerðu ráð fyrir, eða 590,000
í stað 536,000. Hafa tekjuliðirnir farið fiest-
allir fram úr áætlun, þessir mest:
Fjárlög
40,000
Reikningur
48.769
25,000 30,845
95,000 103,300
43,000 57,250
120,000
20,000
128,300
21,233
26,000 28,878
Ábúðar og lausafjár-
skattur.............
Útflutningsgjald af
fiski og lýsi . . .
Aðflutningsgjald af
áfengum drykkjum
Aðflutningsgjald af
tóbaki..............
Aðflutningsgjald af
kaffl og sykri . .
Tekjur af póstferðum
Tekjur af jarðeignum
landssjóðs ....
Útgjöldin hafa og víða orðið minni
nokkuð en við var búizt, nema hvað farið
hefir til vegabóta 43,270 í stað 35,900. Spar-
azt hefir alveg allur strandferðastyrkur, 36
þús., sem sje 21,000 til venjul. strandferða
og 3000 kr. styrkur handa 5 gufubátum.
Ennfremur haf'a sparazt 1000 kr. til fyrir-
hugaðra rannsóknarferða Þorv. Thoroddsen.
Af vegabótafjenu heflr verið varið nál.
32,300 kr. til vegagerðar á 5 stöðum:
a) Ölfusvegurinn: frá Yarmá að kr.
Kögunarhól og austur með Ingólfsfjalli 11,622
b) í Húnavatnssýslu: k Miðfjarðarhálsi,
í Vatnsdalshólum og víðar .... 11,430
c) í Norðurárdal: frá Selöxl að
Hvammsmúla............................1,245
d) milli Akureyrar og Oddeyrar . . 4,000
e) 'frá Gilsferju að Yaðlaheiði i Eyja-
íirði..................................4,000
Innstæba viðlagasjóðs var í ársiokin
866,890 kr.; hafði aukizt á árinu nm 44
þús. En útistandandi átti landssjóður nær
43 þús., nefnil. óinnkomnar tekjur, þar á
meðal um 9000 í brennivínstolli, 7,600 í
umboðsjarðatekjum, 6,300 í ábúðar- og
.iiausafjárskatti o. s. frv._____
„Gorgeirsmóðan“.
Landsyfirrjettardómur í máli milli meistara
Eiríks Magnússonar og ritstjóra Isafoldar.
Út af grein í blaði þessu fyrir 3 missir-
um, með fyrirsögn: »Gorgeirsmóðan cam-
bridgska«, reis hinn alkunni »meistari« í
Cambridge, Eiríkur Magnússon, upp á nýj-
an leik til að svala sjer á ritstjóra Isa-
foldar (B. J.) með lögsókn, í skjóli sinnar
erlendu ríkishelgi, er meinar hverjum
manni hjer að gera honum sömu skii í
móti, hvaða óbóta-munnsöfnuð sem hann
við hefir á prenti. Hann höfðaði málið í
fyrra vetur fyrir bæjarþingsrjetti Reykja-
víkur, með svofelldum smávægilégum rjett-
arkröfum :
að hann (ritstj. ísaf.), auk ómerkingar á
meiðandi ummælum, verði dæmdur í sekt
eða fangelsi fyrir þau;
að hann verði dæmdur til að borga (til
E. M.) 10,000 kr. í gulli(!) fyrir »tort« og á-
litsspjöllun;
að hann ver’ði dæmdur til að sæta hegn-
ing fyrir »suppressio veri« og »suggestio
falsi«;
að hann verði dæmdur »in contumaciam«
og sektaður eða settur í varðhald fyrir að
hafa sýnt yfirrjetti »contumaciam« og rofið
dómhelgi 'á E. M.; og
að hann verði látinn greiða allan máls
kostnað.
Bæjarþingsdómur var upp kveðinn í mál-
inu 27. apríl f. á. og ritstjóri ísafoldar
sýlcnaður þar af öllum kærum og kröfum
meistarans, nema að fáein ummæli um
hann (E.M.) fengu ómerkingardóm og honum
þar af leiöandi dæmdar 20 kr. í málskostn-
að frá stefnda.
Með dóm þennan var »meistarinn« eitt-
hváð lítillega óánægður og skaut honum
því fyrir yfirdóm, með hinum sömu rjett
arkröfum á hendur ritstjóra ísafoldar, og
að því viðbættu, að hann stefndi undir-
dómaranum, bæjarfógeta Halldóri Daníels-
syni, til ábyrgðar fyrir dóminn samkvæmt
124. gr. hegningarlaganna, þ. e. til em-
bættismissis og allt að 10 ára hegningar-
vinnu(!) eða fangelsis o. s. frv.
Yfirrjettur dæmdi málið 8. þ. m. og
komst alveg að sömu fiiðitrstöðu sem und-
irdómarinn hvað ritstjóra Isafoldar snertir,
en segir um kröfuna um ábyrgð á hendur
hinum (undirdómaranum), að fyrir henni
sje »engin átylla«. Svo dœmdi og yflrrjett-
ur meistarann (E. M.) til að greiða rit-
stjóra ísafoldar 30 krónur í málskostnað
fyrir yflrdómi.
Meistarinn hafði og í sama máli stefnt
fyrir meiðyrði í 5 öðrum blöðum ísafold-
ar, frá 1890 og 1891; en þau voru löngu
fyrnd, er hann hóf málssókn, og því und-
anskilin allri ábyrgð í báðum dómunum.
Um fyrnefnda grein í ísafold 4. júní 1892,
Gorgeirsmóðuna, segir yfirdómur svo í á-
stæðum sínum: —»þá er hún lýsing eða
dómur stefnda (B. J.) um ritgjörðir áfrýj-
andans (E. M.) um bankamál íslands, og
þó að stefndi (B. J.) fari þar lítilsvirðandi
orðum um ritgjörðir þessar og skoðanir
þær, er áfrýjandin hefir látið þar uppi, þá
varðar það eigi við lög, enda sýnir og
greinin sjálf, hvílikar fjarstœður ritgjörðir
þessar [eptir E. M.] liafa inni að halda
svo sem að landshöfðingi, ráðgjafi, þing-
menn og ritstjórar landsins hafi gjört sam-
sœri við Gyðinga í Kaupmannahöfn um
að svíkja i ágóða skyni allt ísland, með
fyrirkomulagi bankans, í liendur Gyðinga
eða Danmerkur. En að því leyti sem i
greininni eru einstaka orð, svo sem »bíræfn-
um rangfærslum«, sem geta talizt meið-
andi fyrir áfrýjandann, þá hefir stefndi
(B. J.) sannað, að áfrýjandi hefir við haft
um hann áður í ritgjörðum sínum meið-
yrði, sem geta jafnazt fullkomlega við hin
umstefndu meiðyrði, svo sem» o. s. frv.
(nokkur þeirra eru nefnd)----------. »Fyrir
»tort og álitsspjöllun« er engin ástæða til
að dæma áfrýjanda (E. M.) neinar skaða-
bætur hjá stefnda (B. J.)«.
Loks eru upptalin í dómsástæðunum ýms
ummæli úr greininni frá 4. júní 1892, er
»meistarinn« heimtaði dæmd dauð og ó-
merk, en undirrjettur hafði ekki gert, og
yfirdómur segir sömuleiðis ekki ástæðu til
aö dæma ómerk, svo sem: »jafnleirug hefir
hún allt af verið [gorgeirselfan frá Cam-
bridge], enginn sjeð þar botn, sjálfur meist-
arinn sízt allra«; »sami leirinn bæði undir
og ofan á, eintómur leir og froða«; »út-
reiðin, sem hann bakaði Sjálfum sjer, hin
gjörsamlega kaffæring alls trausts og álits
frá fornu fari«; »því meiri endileysu hefir
enginn menntaður . maður óbrjálaður frá
sjer látið nokkurn tíma«; »skýjatildur af
fölskum ályktunum, — hraparlegum mein-
lokum«; »hefir verið sundur tætt fyrir löngu
bæði í Isafold« o. s. frv.; »meinguð æru-
leysis getsökum og smánaryrðum um flesta,
er höfundurinn telur við riðna mál þetta,
einkum »svikamylnufarganið«, er hann
nefnir svo, landsstjórnina, alþingismenn
og blaðamenn«; »lokleysum og óhróðri
meistarans«; »allan sinn óhemjulega, gjör-
samlega ástæðulausa óhróður«; »banka-
'málsskömmum». (Leturbreytingar og (!) eru
hjer settar, en eru ekki neinar í dómnum).
— Fyrir báðum rjettum, undir- og yfir-
dómi, ljet »meistarinn« leggja fram sókn-
arskjöl eptir sjálfan sig, feikna-langlokur,
heila bók hvort um sig, mestallt rækilega
útlistun á hinni alkunnu bankamáls- og
póstávísanaspeki sinni, upptuggu af hinum
víðfrægud), mýmörgn ritgerðum hans um
það efni síðustu 5—6 árin, þessu (meið-
yrða-)máli vitanlega allsendis óviðkomandi,
en þjóðráð til að lengja dómsgjörðirnar og
hina dönsku þýðingu þeirra handa hæsta-
rjetti, er ganga má að vísu að »meistar-
inn« láti fá mál þetta til meðferðar, áður
lýkur, sjálfsagt með kröfu um að fá yfir-
rjettinn dæmdan allan frá embætti og í
tukthúsið fyiir dóminn, — eins og undir-
dómarann (fyrir »vísvitandi ranglæti«l).