Ísafold - 14.07.1894, Page 1

AFOLD.
Upp8ögnCskrifleg)bundin vi5
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
b erm. Afgreiöslustofa blaba-
ins er í Austurstrœti 8
Kemur út ýmifit. einu sinni
reóa tvisvar í viku. YerÓ árg
(minnst 80arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eba 1 */* doll.i borgist
fyrirmibjan.júlímán. (erlend-
is fyrir fram).
XXI. árg.
Heiðraðir kaupendur ísa-
foldar minnist þess, að nú er
gjalddagi fyrir blaðið þegar
kominn (15. júlí).
Dæmdur í fjórum meiðyrða-
máium í einu
•er ábyrgðarmaður »ÞjóðviIjans unga« (eða
»Þjóðvillu«-ungans) áísaflrði, hinn alkunni,
margmæddi »píslarvottur«, Skúli Thorodd-
«en. Hafði sami maður höfðað öll málin
fjögur, nefnilega ritstjóri ísafoldar, fyrir
illan munnsöfnuð tjeðs ábyrgðarmanns í
Talaðdulu sinni nokkurra vikna tíma í fyrra
sumar. Hafði málgagn þetta legið á því
lúalagi árum saman, jafnvel frá því það
skreið fyrst úr eggi, að níða og óvirða
•eða reyna að óvirða á allar lundir ritstjóra
ísafoldar og blað hans, lengst at með
»lepp«, þ. e. tilfengnum ábyrgðarmanns-
.garmi, sem enginn ábyrgð var í og eng
inn vildi leggja mannskap á að lögsækja,
-og jafnframt í því trausti, að blaðið væri
»fyrir norðan lands lög og rjett« eða með
•öðrum orðum lítt fært að koma fram ábyrgð
;gegn því, þar sem dómarinn stóð svo að
því, sem allir vissu, og fá hefði því þurft
setudómara í hvert sinn, auk málfærslu-
manns m. m. Var svo að sjá, sem sá eða
þeir, sem að blaðinu stóðu, skákuðu bein-
línis í því hróksvaldi og Ijetu því fjúka
hvað sem þeim datt í hug, í því trausti,
•að þeir yrðu aldrei látnir kenna á vendi
laganna fyrir allt kolapiltahátterni sitt. Þeim
batnaði og eigi í skapi við það, að allur
þeirra ófagnaðaraustur var sýnilega árang-
urslaus, hvort heldur var til að hnekkja
;gengi ísa'foldar eða skaprauna ritstjóra
hennar; hann hafði sem sje ekki meira við
»Þjóðv.« en að hann las hann alls ekki, hefir
ekki lesið orð í honum í mörg ár. En til þess
að láta samt rjettvísina einu sinni stinga
niður hendi á »Þjóðvillu«-föðurnum og láta
hann ekki ganga í þeirri dni, að allir væru
rjettlausir gagnvart honum, Ijet ritstjóri
ísafoldar í haust málfærslumann yfirfara
blað hans síðasta missirið og höfðaði síðan
að hans ráði 4 meiðyrðamál gegn garpinum.
Mál þessi voru öll 4 dæmd 1 hjeraði 13.
f. mán., meö þeim úrslitum, að stefndi,
Skúli Thoroddsen, var sektaður i þeim öll-
um, um 20—30 kr. í hverju um sig til
landssjóðs (varahegning 6, tvisvar 7 og
10 daga einfalt fangelsi), greinarnar eða
hin móðgandi ummæli í þeim dæmd dauð
•og marklaus, stefndi dæmdur í 10 króna
málskostnað i hvoru málinu um sig og
einu þeirra í 10 króna sekt að auki fyrir
•ósæmilegan rithátt.
Stefndi, margnefndur píslarvottur, þyk-
ist ætla að skjóta öllum málunum 4 til
yfirdóms. En sennilega verður hann feg-
inn að una úrslitum lijeraðsdómanna, svo
'vægileg sem þau eru, og er þá áfrýjunar-
Reykjavik, laugardaginn 14. júlí 1894.
áformið ekki annað en annaðhvort venju-
legur gortarafyrirsláttur hans eða þá til-
raun til að draga málið. Hann þóttist í
vor ætla að höfða 3 gagnstefnumál gegn
ritstjóra Isafoldar, en varð ekkert úr; fór
aldrei með þau lengra en fyrir sáttanefnd.
Það er allt á eina bókina lært fyrir
honum.
Sveitalimir veita kosningarrjett
til alþingis.
Það er býsna hvimleitt. ásamt öðrn fleira
í alþingiskosningarlögunum okkar. að
sveitarlimir skuli veita mönnum kosning-
arrjett, sveitarlimir. sem hat'a þó siður en
svo nokkurn kosningarrjett sjálfir. Þetta
á sjer þó stað, en einkum í sjávarsveitun-
um, þar sem kosningarrjettur tómthús-
hænda er bundinn við víst krónufrainlag
til sveitar, nefnil. »að minnsta kostil2kr.«
Þess ern dæmin í sjávarhreppunum að á-
standið breytist svo eptir árferðinu, að sum
árin hafa margir tómthúsbændur kosning-
arrjett, það er: þau árin sem eru dýrtíð-
arár og aflaleysis, því þá verður að pína
bvern þann, sem augun blakta í, að greiða
til sveitar að minnsta kosti 12 krónur. En
hin árin, þegar útlent vöruverð lækkar og
vel aflast, þarf ekki að jafna niður útsvör-
um til sveitar hátt, og fjöldi manna kemst
af með að borga 10 kr. og þar undir, vegna
þess, að þurfalingarnir eru betur sjálfbjarga
í góðum árum. En við þet.ta missa menn
kosningarjett sinn ýms ár, og það þó efna-
liag þeirra hafl farið fram.
í sumum sjávarsveitum, þó optast í þeim,
þar sem menningarminnsta fólkið er búsett,
eru árlega mikil sveitarþyngsli, og verður
því árlega að pína sem hæst sveitartillag
af þeim, sem nokkur von er til að verði
píndir til að borga það. í þeim hreppum
njóta má ske mjög margir kosningarrjett-
ar sökum þess, að þeir eru kúgaðir og
kreistir undir slit og dauöa að borga sem
hæst til sveitar, þó þeir sjeu alls ekki fær-
ir til þess, sökum skulda og efnaleysis.
Þar eru það beinlínis sveitarlimirnir, þurfa-
mennirnir og óniennin, sem kosningarrjett-
inn veita. Til eru lika þær sjávarsveitir,
sem eru afladrjúgar, en þó fámennar, og
þeir sem þar búa eínamenn og framfara.
En af þvi að í þeim sveitum—þó fáarsjeu
—eru opt lítil sveitarþyngsli, þarf ekki að
leggja á sveitarbúa svo hátt tillag, að hinni
lögskipuðu sveitavútsvarsupphæð til alþing-
iskosninga nemi; missa þeir svo kosning-
arjett sinn sökum þess, að almonningur er
þar sjálfbjarga, nefnil. þar vanta sveitar-
limina til að veita kosningarrjettinn.
Þetta atriði: sveitarlimir veita alþingis-
kosningarrjett, er þæði hneyksianlegt og
I skaðlegt í alþingiskosningarlögunum, og
43. blað.
virðist bæði rjettast og mannúðlegast, að
breyta því atriði þannig: að ailir, sem
hefðu óspillt mannorð, væru fjár síns ráð-
andi og ekki væru á sveit eða öðrum háð-
ir sem hjú, hefðu kosningarrjett til alþing-
is, hvort sem^þeir borguðu meir eða minna
til sveitar.
Það eru margir, sem þrá og vona, að
þing og þjóð leggist á eitt með það, að
umbæta allan ójöfnuð, og þar á meðal
þetta umrædda atriði.
Jón gamli tómthúsmaður.
* *
Aths. ritstj. Þessi umbót fæst ekki nema
með stjórnarskrárbreytingu, enda heflr hún
gerð verið í stjórnarskrárfrumvörpum þings-
ins hin síðari árin; »allir búandi menn,
húsmenn, borgarar, þurrabúðarmenn og
aðrir húsráðendur, sem greiða gjald til al-
mennra þarfa«, stendur í fVv. frá síðasta
þingi.
Kennarafjelagið. Ársfundur þess var
haldinn 30. f. m. í leikflmishúsi barnaskól-
ans í Reykjavík.
Aðalumræðuefni voru þessi:
1. Um biflíusögukennslu í barnaskólum.
2. Um kennsluáöld í skólum og við um-
gangskennslu.
3. Um stofnun smærri kennarafjelaga
og samband þeirra við hið íslenzka kenn-
arafjelag.
Formæiandi fyrsta málsins var forstöðu-
maður prestaskólans, síra Þórhallur Bjarn-
arson. Hann hjelt því fram, að bezt væri
að kenna hiflíusöguna sem mest með þvi
að láta lesa ritningarnar sjálfar, kenna sög-
una með biflíunnar eigin orðum, og vildi
því láta gefa út kafla úr bifiíunni, hentug-
lega valda í því skini, og skyldi það vera
kennslubók i biflíusögu. Vildi hann láta lag-
færabiflíuþýðinguna einkum að orðfæri. svo
að þessir völdu kaflar yrðu sem mest við
barna hæfl. Skoðanir fundarmanna virtust
nokkuð skiptar um þetta mál, og vildi
skólastjóri Morten Hansen láta gefa út
stutta bifliusögu með tilvitnunum i biflíuna;
skyldu börnin látin iæra söguágripið, en
tilvitnanirnar settar til hægðarauka fyrir
kennarann, til þess að hann gæti um leið
bent börnunum á, hvar í heilagri ritningu
niætti lesa söguna, eins 0g hún er þar sögð.
Til þess að íhuga þetta mál var kosin
þriggja manna nefnd (Þórhallur Bjarnarson,
Morten Hansen 0g Halldór Briem) og skyldi
hún leggja álit sitt um það fyrir málfund í
kennarafjelaginu á hausti komandi.
Skólastjóri Morten Hansen mælti því
næst nokkur inngangsorð urn kennsluáhöld,
og sýndi fram á nauðsyn þeirra við barna-
kennslu; kom síðan með stutt yfirlit yflr
nauðsynlegustu kennsluáhöld, er ekki væi u
dýrari en svo, að hverjum skóla væri vor-
kunnarlaust að afla sjer þeirra á fám ár-
um, 0g mun þetta yfirlit síðar verða birt