Ísafold - 16.09.1896, Blaðsíða 2

254
liðs, því nœr allt gjörfalliS, en sveitimar
nœstu þar engar aflögufærar, heldur allar í
líkum nauSum staddar.
Viöar- og jámlestir ákaflega miklar á ferS
dag eptir dag milli kaupstaSanna (Eyrarbakka
og þeirra hjer sySra) og landskjálftasveitanna.
Vildi svo vel til, að á Eyrarbakka, og sömu-
leiðis á Stokkseyri, var nú venju fremur birgt
af viði, en fyrirstaða engin með að láta það
af hendi. Gerði t. d. P. Nielsen, verzlun-
arstjóri Lefolii-verzlunar á Eyrarbakka, það
drengskaparbragð, að hætta við áformaða ís-
húsbyggingu þar í haust til þess að geta
hjálpað um allan þann við og járn, er til þess
var ætlað.
Auk samskotanna hjer hjá nefndinni, sem
orðin eru hátt upp í 2000 kr. og varið er helzt
og fremst til að kaupa fyrir verkamenn í
landskjálftasveitirnar, með því sú er þórfin
langbrynust, hefir Kvennfjelagið íslenzka þeg-
ar safnað mörg hundruð krónum (600—700)
meðal kvcnnþjóðarinnar hjer og ætlar það
til útb/tingar meðal fátækustu húsmæðra í
landskjálftasveitunum, til þess að bæta sjer
smávegis innanstokksmuni, er þær hafa misst,
eða annað smálegt, er þær vanhagar um.
NokkuS af ungum börnum, nál. 40, hafa
Eeykvíkingar boðið Ölfusingum að taka af
þeim um tíma, meðan þeir eru að koma sjer
upp nýtilegum vetrarskýlum, í stað tjaldanna,
er þeir hafast nú viS í, bæði þar sem bæir
eru fallnir og ekki fallnir, meS því aS enn
er hræSslan almenn aS vera í þeim, ef nýjan
voSa ber aS höndum; en tjaldvistin mesta
neyð og jafnvel háski fyrir ung börn, er veð-
ur fer að spillast, svo Ijeleg sem tjöldin eru
víða eSa tjaldnefnurnar. Er sendur vagn ept-
ir börnunum austur yfir fjall, með skýli yfir,
og von á fyrsta farminum (hópnum) hingaS í
kveld. Hefði sú hjálp auðvitað þurft aS ná
tilhinnalandskjálftasveitanna líka, ef vel hefSi
átt að vera, einkum til Landsins t. d.; en
þar er óhægra um vik sakir vegalcngdar og
vagnvegaleysis helming af leiSinni, enda tek-
ur því ekki aS hrekja ungbörn svo langt öSru
vísi en að dvölin gæti orðið til vors. En
mjög væri ánægjulegt og Ileykvíkingum enn
meiri sómi cn þessi greiði viS Olfusinga, ef
einhverjir mannvin.ir hjer vildu bjóðast til
þess kærleiksverks, aS taka nokkur börn af
Rangvcllingum vetrarlangt, einkum Landmönn-
um, ef foreldrarnír treystu sjer til að koma
þeim hingaS sjálfír í haust.
Þcssi hjálp, að taka börnin, þó ekki sje
nema stuttan tíma, er eigi hvaS sízt mikils-
verS aS því leyti til, að hún losar forcldrana,
einkum fátæka einyrkja, viS að eySa tíma og
kröptum til að stunda börnin og bera áhyggju
fyrir þeim, svo mjó'g sem þcim iiggur á að
neyta allrar orku til að búa sig eitthvað und-
ir veturinn með húsaskjól og annað.
S/slunefnd Árnesinga hjelt fund í fyrra
dag og ályktaði að sækja um 10,000 kr. lán
úr landssjóði til bráðabirgðarhjálpar handa
landskjálftahreppunum þar.
Samkvæmt heimild í stofnunarskrá Múla-
syslujarSeldasjóSsins, eptir DyngjufjallagosiS
1875, mun landshöfSingi hugsa til aS hjálpa
um helming hans, eitthvaS 15—16,000 kr.
Glóggum sk/rslum um tjóniS ætla sýslu-
nefndirnar báðar að láta safna og meta skað-
ann, til stuSnings við útbýtingu hjálpar þeirr-
ar, er þegar er fyrirheitin eða vera kann í
vændum. Hafa Rangvollingar til þess kjóriS
einn mann fyrir alla sýsluna, Olaf búfræðing
Olafsson í Lindarbæ.
Nýjustu frjettir segja skemmdir hafa auk-
izt til muna á Skeiðunum í fimmtudags-
kippnum (10. þ. mán.), einkum á Fjalli.
SómuleíSis hruniS nokkuð þá á sumum bæj-
um í Elóa, auk HraungerSishverfisins, t. d. á
KolstöSum í Villingaholtshropp. Málnyta í
ílátum fór þá víðast niður á bæjum í Flóan-
um.
Auk Ölfussins hafði sunnudagsnæturkippur-
inn (kl. 2 f. h. 6. þ. mán.) leikið mjög illa
KaldaSarneshverfiS, hinum megin við ána
gegnt Arnarbæli, svo aS þar stendur mjög
lítiS uppi úskemmt af torfhúsum, en margt
alveg hrunið. Þar í þvi hverfi hafa 2 konur
alið barn, síðan landskjálftarnir hófust, í tjöld-
um. Mjög á veiklað fólk örðugt með svefn,
og heldur sumum viS brjálun. Getið er um
einn kvennmann á Skeiðum, í Arabæ, er
missti algerlega vitið.
Vart hefir enn orðið í Flóanum (en okki
Olfusi) jafnvel síSustu nætur, mánudags og
þriSjudags, við landskjálftakippi, ekki mikla,
en tíða, og maSur úr KaldaSarneshverfinu
segir líta út þar í grennd, sem jörSin sje á
einlægu iSi, nýjar og nyjar sprungur aS koma
þar upp og hinar eldri aS víkka.
Fornleifarannsóknir
Dr. Vaitýs Guðmundssonar
í Massachusetts.
Fyrir nokkrum árum komst prófessor einn
við Harvard-háskólann í Massachusetts, Hors-
ford að nafni, að þeirri niðurstöðu, að mikil
líkindi væru til, aS leifar af skála Leifs Ei-
ríkssonar hins heppna væru sjáanlegar rjett
hjá bænum Cambridge í Massachusetts, og
Ijek honum ákaft hugur á aS fá aS víta vissu
sína í því efni. En hann Ijezt áSur en hann
fengi lokiS þeim rannsóknum sínum, og fyrir
andlát sitt fól hann dóttur sinni á hendi aS
halda þeim áfram.
Dóttir hans, Miss Horsford, sem kvað vera
lærð kona og einkar vel að sjer f íslonzkum
sögum, hefir fengið þá Dr. Valt/ Guðmunds-
son og hr. Þorstein Erlingsson til þess aö tak-
ast ferð á hendur þangað vestur í sumar og
rannsaka þessar húsaleifar, sem föður hennar
hafSi hugkvæmzt aS vera mundu frá dögum
forfeðra vorra. I fyrra sumar kostaði hún og
ferS Þorsteins Erlingssonar hingað til lands til
þess að rannsaka fornar rústir hjer til saman-
burSar viS rústimar þar vestra.
NiðurstaSa þessara íslenzku fræðimanna hef-
ir í stuttu máli orSiS sú, aS mjög sje vafa-
samt, hvort rústir þessar sjeu leifar af húsa-
gjörS Islendinga þar vestra. Byggingarlagið
var líkt því, er tíðkaðist á Norðurlöndum til
forna. En undir gólfinu í rústunum fundust
brot af tiglum og gleruðum leirílátum, sem
hvorttveggja hlýtur aS vera yngra. Hugsan-
legt taliS, aS annaShvort sjeu þetta leifar af
húsi, er einhverjir yngri NorSurlandamenn,
sem engar sögur fari nú af, hafi reist þar,
eSa að enskir fiskiveiðamenn hafi fundiS skál-
ann, gert viS hann og hafzt þar viS einhvern
tíma. Það sem einna mest kvað styrkja til-
gátuna um, að rústir þessar sjeu frá dögum
Leifs heppna, er stjett, sem lögð hefir verið
frá húsinu og niður að á þar nálægt. Hún
er alveg eins og stjettir Islendinga, en ólík
allri enskri vegagjörð.
Ameríkumönnum hefir sýnilega þótt all-
mikils vert um rannsóknir þessar. Eitt merkt
Boston-blaS, ))Herald«, hefiross borizt í hend-
ur. ÞaS flytur rækilega grein um málið og-
góða mynd af Dr. Valtý.
Þeir fjelagar hjeldu vestur til Winnipeg að*.
loknum rannsóknum sínum. Dr. Valtvr ferð--
aðist um Argylenýlenduna og Dakotanýlend--
una íslenzku, og hafði litízt mætavel á sig £
báðum þeim sveitum.
Landsgufuskipið Vesta, skipstj. Cor-
fitzon, kom hingað sunnudag 13. þ. mán. fr4
Khöfn, kom við á Skotlandi. Farþegar með-
al annara Þorvaldur hjeraðslæknir Jónsson
á IsafirSi, er dvaliS hefir í sumar um tíma í
Khöfn í þeim erindum helzt, aS undirbúa,
spítalastofnun á IsafirSi, útvega áhöld til hans,
m. m., og brá sjor um leið snöggvast til.
Kristjaníu; Jón Þórarinsson skólastjóri og
Jóhannes Sigfússon kennari við Flensborg-
arskóla, er dvalið hafa erlendis í sumar að.
kynna sjer kennaraskólamál.
Gufuskipið Quiraing, þeirra Thordak
og hans fjelaga, kom aSfaranótt mánudags 14..
þ. mán. frá Glasgow með kol og fleiri vörur;
fór upp á Akranes og suður i HafuarfjörS.
mcð það mestallt. Kemur hingað aptur þessa,
dagana og fer svo heimleiðis, en er þá vænt-
anlegt aptur eptir hálfan mánuð til norður-
lands, BorScyrar; kemur þó viS hjer.
Akraneskirkja var, eins og auglýst hefír-
verið í »Isafold<i, vígð sunnud. 23. ég. af
hlutaðeigandi sóknarpresti, prófasti Jóni
Sveinssyni. Vígslan fór yfir höfuð vel og
skipulega f'ram, en með minni viðhöín en
vænta mátti; því sökum ofviðris náðist ekki
til biskups, enda gat maður þá biiizt við fleira
góðu f'ólki úr höfuðstaðnum. Að eins einn aí'
hjerað«prestunum var viðstaddur, sjera Arnór
Þorláks^on á Hesti, og var hann kærkominn
gestur; hann er raddmaður hinn bezti og þjón-.
aði f'yrir altari. I stað ritningarorða ljet pró-
fastur einn af safnaðarnefndarmönnum lesa
postullega trúarjátningu. SöDgnum stýrði
organisti Armann Þórðarsou með allvei æfð-
um söugflokk. og fór hann þægilega og \ el. Vifr
vígsluna reættu um á1^ hundrað mann~, ung-
ir og gamlir.
Kirkjan er með lílsri rnynd og lögun, sem
kirkjusmiðnrinn herra Guðm. Jakob^son benti
á í Kirkjubl. í vetur, og mnn henrú þ ;¦ gjðr
lýst verða siðar, ef'til vill með myndun1. Þess
skstl að eins stnttlega getið, að aðalkirl-jan er
14 aln. ábreidd og 18 áln. á lengd með f'or-og
bakkirkju, öll IJ0 áln. Frá jörðu er turninn 68.
feta hár. Irmi er krosshvelfing yfir kórnum,
og tunnuhvelfing yfir aðallíirkjunni, með súlu-
röðum beggja vegna, sem bera hvelfinguna, á-
samt tvísettum súluhöiðurri, sem eru haglega
srníðuð (stej'pt) af fyrnefndum kirkjusmið, og
skreyta húsið mikið. Tfirhöfuð gjörði hr.
Guðm. Jakobsson sjer f'ar um að vanda allan
frágang hússins; enda er hann smekl;rnaður
mikill í kirkjul. stíl, og hefir mikirin áhuga á
byggingarlist. Flestum skynbærum mönnum,
sem skoðað hafa kirkjnna, kemur samau um,
að hún sje eitt hið veglegasta guðshús innan-
lands.
Þó að kirkjan sje níi þannig komin upp, er
fjárhagur hennar auðvitað ekki góður, og
samheldi, geta og vilji saf'naðarmanna einattá
sundrung með fjárstyrk. Samt hefir hlutað-
eigandi söfnuður að miklu leyti kostað grunn
kírkjunnar, og þegar tekið að sjer að greiða
þásund krónur, er kirkjan sjálf' getur ekki
ábyrgzt. Jafnvel þó vjer höfum ekki haf't
miklu gjafaláni að fagna i fjárstyrk til bygg-
ingarinnar enn sem komið er, haf'a þó stöku
menn sýnt lit á að styrkja bana, og skal þess
sjerstaklega getið að tveir kaupmenn í söfn^
uðinum, hr. Böðvar Þorvaldsson og hr. Thor
Jensen, ásamt þeirra heiðruðu konum, hafa