Ísafold - 16.09.1896, Síða 2

254
liðs, þyí nœr allt gjörfallið, en sveitirnar
nœstu þar engar aflögufœrar, heldur allar í
líkum nauðum staddar.
ViSar- og járnlestir ákaflega miklar á ferð'
dag eptir dag milli kaupstaSanna (Eyrarbakka
og þeirra hjer sySra) og landskjálftasveitanna.
Vildi svo vel til, aS á Eyrarbakka, og sömu-
leiSis á Stokkseyri, var nú venju fremur birgt
af viSi, en fyrirstaSa engin meS aS láta þaS
af hendi. Gerði t. d. P. Nielsen, verzlun-
arstjóri Lefolii-verzlunar á Eyrarbakka, það
drengskaparbragð, að hætta við áformaða ís-
húsbyggingu þar í haust til þess að geta
hjálpað um allan þann viS og járn, er til þess
var ætlað.
Auk samskotanna hjer hjá nefndinni, sem
orðin eru hátt upp í 2000 kr. og variS er helzt
og fremst til að kaupa fyrir verkamenn í
landskjálftasveitirnar, með því sú er þörfin
langbrynust, hefir KvennfjelagiS íslenzka þeg-
ar safnað mörg hundruS krónum (600—700)
meðal kvennþjóðarinnar hjer og ætlar það
til útbytingar meðal fátækustu húsmæðra í
landskjálftasveitunum, til þess að bæta sjer
smávegis innanstokksmuni, er þær hafa misst,
eSa annað smálegt, er þær vanhagar um.
NoklcuS af ungum börnum, nál. 40, hafa
Reykvíkingar boðið Ölfusingum að taka af
þeim um tíma, meSan þeir eru að koma sjer
Upp nýtilegum vetrarskýlum, í stað tjaldanna,
er þeir hafast nú við í, bæði þar sem bæir
eru fallnir og ekki fallnir, með því að enn
er hræSslan almenn aS vera í þeim, ef nýjan
voða ber að höndum; en tjaldvistin mesta
neyð og jafnvel háski fyrir ung börn, er veS-
ur fer að spillast, svo ljeleg sem tjöldin eru
víða eða tjaldnefnurnar. Er sendur vagn ept-
ir börnunum austur yfir fjall, með skýli yfir,
og von á fyrsta farminum (hópnum) hingað í
kveld. Hefði sú hjálp auðvitaS þurft að ná
til hinnalandskjálftasveitanna líka, ef vel hefði
átt að vera, einkum til Landsins t. d.; en
þar er óhægra um vik sakir vegalengdar og
vagnvegaleysis helming af leiðinni, enda tek-
ur því ekki að hrekja ungbörn svo langt öðru
vísi en aS dvölin gæti orðiS til vors. En
mjög væri ánægjulegt og Reykvíkingum enn
meiri sómi en þessi greiði við Ölfusinga, ef
einhverjir mannvinir hjer vildu bjóðast til
þess kærleiksverks, að taka nokkur börn af
Rangvellingum vetrarlangt, einkum Landmönn-
um, ef foreldrarnir treystu sjer til að koma
þeim hingað sjálfir í haust.
Þessi hjálp, aS taka börnin, þó ekki sje
nema stuttan tíma, er eigi hvað sízt mikils-
verð að því leyti til, aS hún losar foreldrana,
einkum fátæka einyrkja, við að eySa tíma og
kröptum til að stunda börnin og bera áhyggj u
fyrir þeim, svo mjög sem þeim liggur á aS
neyta allrar orku til aS búa sig eitthvað und-
ir veturinn með húsaskjól og annað.
Sýslunefnd Árnesinga hjelt fund í fyrra
dag og ályktaSi aS sækja um 10,000 kr. lán
úr landssjóði til bráSabirgðarhjálpar handa
landskjálftahreppunum þar.
Samkvæmt heimild í stofnunarskrá Múla-
sýslujarðeldasjóðsins, eptir DyngjufjallagosiS
1875, mun landshöfðingi hugsa til að hjálpa
um helming hans, eitthvaS 15—16,000 kr.
Glöggum skýrslum um tjónið ætla sýslu-
nefndirnar báSar að láta safna og meta skað-
ann, til stuðnings við útbýtingu hjálpar þeirr-
ar, er þegar er fyrirheitin eða vera kann í
vændum. Hafa Rangvellingar til þess kjörið
einn mann fyrir alla sýsluna, Ólaf búfræSing
Ólafsson í Lindarbæ.
Nýjust.u frjettir segja skemmdir hafa auk-
izt til muna á Skeiðunum í fimmtudags-
kippnum (10. þ. mán,), einkufn á Fjalli.
Sömuleiðis hrunið nokkuð þá á sumum bæj-
um í Elóa, auk Hraungerðishverfisins, t. d. á
KolstöSum í Villingaholtshrepp. Málnyta í
ílátum fór þá víðast niður á bæjum í Flóan-
um.
Auk Ölfussins hafði sunnudagsnæturkippur-
ínn (kl. 2 f. h. 6. þ. mán.) leikið mjög illa
Kaldaðarneshverfið, hinum megin við ána
gegnt Arnarbæli, svo að þar stendur mjög
lítiS uppi óskemmt áf torfhúsum, en margt
alveg hrunið. Þar í því hverfi hafa 2 konur
alið barn, síSan landskjálftarnir hófust, í tjöld-
um. Mjög á veiklaS fólk örðugt með svefn,
og heldur sumum við brjálun. Getið er um
einn kvennmann á SkeiSum, í Arabæ, er
missti algerlega vitið.
Vart hefir enn orðið í Flóanum (en ekki
Ölfusi) jafnvel síSustu nætur, mánudags og
þriðjudags, við landskjálftakippi, ekki mikla,
en tíða, og maður úr Kaldaðarneshverfinu
segir líta út þar í grennd, sem jörðin sje á
einlægu iði, nýjar og nýjar sprungur aS koma
þar upp og hinar eldri að víkka.
Fornleifarannsóknir
Dr. Vaitýs Guðmundssonar
í Massachusetts.
Fyrir nokkrum árum komst prófessor einn
við Harvard-háskólann í Massaehusetts, Hors-
ford að nafni, að þeirri niðurstöðu, að mikil
líkindi væru til, að leifar af skála Leifs Ei-
ríkssonar hins heppna væru sjáanlegar rjett
hjá bænum Cambridge í Massachusetts, og
ljek honum ákaft hugur á aS fá að vita vissu
sína í því efni. En hann Ijezt áður en hann
fengi lokið þeim rannsóknum sínum, og fyrir
andlát sitt fól hann dóttur sinni á hendi að
halda þeim áfram.
Dóttir hans, Miss Horsford, sem kvað vera
lærS kona og einkar vel að sjer í íslenzkum
sögum, hefir fengið þá Dr. Valtý GuSmunds-
son og hr. Þorstein Erlingsson til þess aS tak-
ast ferS á hendur þangað vestur í sumar og
rannsaka þessar húsaleifar, sem föður hennar
hafSi hugkvæmzt aS vera mundu frá dögum
forfeSra vorra. 1 fyrra sumar kostaði hún og
ferS Þorsteins Erlingssonar hingaS til lands til
þess að rannsaka fornar rústir hjer til saman-
burSar við rústirnar þar vestra.
Niðurstaða þessara íslenzku fræðimanna hef-
ir í stuttu máli orðið sú, að mjög sje vafa-
samt, hvort rústir þessar sjeu leifar af húsa-
gjörS Islendinga þar vestra. Byggingarlagið
var líkt því, er tíSkaðist á NorSurlöndum til
forna. En undir gólfinu í rústunum fundust
brot af tiglum og gleruSum leirílátum, sem
hvorttveggja hlýtur að vera yngra. Hugsan-
legt talið, að annaðhvort sjeu þetta leifar af
húsi, er einhverjir yngri NorSurlandamenn,
sem engar sögur fari nú af, hafi reist þar,
eða aS enskir fiskiveiðamenn hafi fundið skál-
ann, gert viS hann og hafzt þar viS einhvern
tíma. ÞaS sem einna mes-t kvað styrkja til-
gátuna um, að rústir þessar sjeu frá dögum
Leifs heppna, er stjett, sem lögð hefir veriS
frá húsinu og niSur aS á þar nálægt. Hún
er alveg eins og stjettir Islendinga, en ólík
allri enskri vegagjörð.
Ameríkumönnum hefir sýnilega þótt all-
mikils vert um rannsóknir þessar. Eitt merkt
Boston-blaS, »Herald«, hefir oss borizt í hend-
ur. ÞaS flytur rækilega grein um málið og-
góða mynd af Dr. Valtý.
Þeir fjelagar hjeldu vestur til Winnipeg aS
loknum rannsóknum sínum. Dr. Valtýr ferð-
aSist um Argylenýlenduna og Dalcotanýlend-.
una íslenzku, og hafði litizt mætavel á sig í
báðum þeim sveitum.
Landsgufuskipið Vesta, skipstj. Cor-.
fitzon, kom hingað sunnudag 1.3. þ. mán. frá
Khöfn, kom við á Skotlandi. Farþegar með-
al annara Þorvaldur hjeraðslæknir Jónsson
á ísafirði, er dvalið hefir í sumar um tíma í
Khöfn í þeim erindum helzt, að undirbúa,
spítalastofnun á IsafirSi, útvega áhöld til hans,
m. m., og brá sjer um leiS snöggvast til:
Kristjaníu; Jón Þórarinsson skólastjóri og-
Jóhannes Sigfússon kennari við Flensborg-
arskóla, er dvalið hafa erlendis í sumar að.
kynna sjer kennaraskólamál.
Gufuskipið Quiraing, þeirra Thordals.
og hans fjelaga, kom aðfaranótt mánudags 14..
þ. mán. frá Glasgow með kol og fleiri vörur;
fór upp á Akranes og suður í Hafnarfjörð
meS það mestallt. Kemur hingað aptur þessa
dagana og fer svo heimleiðis, en er þá vænt-
anlegt aptur eptir hálfan mánuð til norSur-
lands, BorSeyrar; kemur þó við hjer.
Akraneskirk.ja var, eins og auglýst hefir
verið í »Isafold«, vígð sunnud. 23. ág. af
hlutaðeignndi sóknarpresti, prófasti Jóni
Sveinssyni. Vígslan fór yfir höfuð vel og
skipulega fram, en með minni viðhöfn en
vænta mátti; því sökum ofviðris náðist ekki
til biskups, enda gat maðurþábúizt við fleira
góðu fólki úr höfuðstaðnum. Að eins einn af
hjeraðsprestunum var viðstaddur, sjera Arnór
Þoriáksson á Hesti, og var hann kærkominn
gestur; hann er raddmaður hinn bezti og þjón-.
aði fyrir altari. I stað ritningarorða ljet pró-
fastur einn af safnaðarnefndarmönnum lesa
postullega trúarjátningu. Söngnum stýrði
organisti Armann Þórðarsou með allvei sefð-
um sÖDgflokk. og fór hann þægilega og vei. Við.
vígsluna mættu um á'/a hundrað mann-, ung-
ir og gamlir.
Kirkjan er með líkri rnynd og lögun, sem
kirkjusmiðnrinn herra Guðm. Jakobsson benti
á í Kirkjubl. i vetur, og mun benni þ r gjör l
lýst verða síðar, ef til vill með myndum. Þess
skal að eins stuttlega getið, að aðalkir! jan er
14 aln. ábreidd og 18 áln. á lengd með for-og
bakkirkju, öll 30 áln. Frá jörðu er turninn 68.
feta hár. Inni er krosshvelfing yfir kórnum,
og tunnuhvelfing yfir aðalkirkjunni, með súlu-
röðum beggja vegna, sera bera hvelfinguna, á-
samt tvísettum súluhöfðuro, sem eru haglega
srníðuð (steypt) af fyrnefndum kirkjusmið, og
skreyta húsið mikið. Tfirhöfuð gjörði hr,
Guðm. Jakobsson sjer far um að vanda allan
frágang hússins; enda er hann smekkrnaður
mikill í kirkjul. stíl, og hefir mikinn áliuga á
byggingarlist. Flestum skynbærum mönnum,
sem skoðað hafa kirkjnna, kemur saman um,
að hún sje eitt hið veglegasta guðshús innan-
lands.
Þó að kirkjan sje nú þannig komin app, er
fjárhagur hennar auðvitað ekki góður, og
samheldi, geta og vilji safnaðarmanna einattá
sundrung með fjárstyrk. Samt hefir hlutað-
eigandi söfnuður að miklu leyti kostað grunn
kirkjunnar, og þegar tekið að sjer að greiða
þúsund krónur, er kirkjan sjálf getur ekki
ábyrgzt. Jafnvel þó vjer höfum ekki haft
miklu gjafaláni að fagna í fjárstyrk til bygg-
ingarinnar enn sem komið er, hafa þó stöku
menn sýnt lit á að styrkja hana, og skal þess
sjerstaklega getið að tveir kaupmenn í söfn-
uðinum, hr. Böðvar Þorvaldsson og hr. Thor
Jensen, ásamt þeirra heiðruðu konum, hafa