Ísafold - 23.03.1901, Page 1

Ísafold - 23.03.1901, Page 1
Kernur út ■ ýmist einu sinni eða tvisv. í vikn. Yerð árg. (80 ark. minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða 14/a doll.; borgist fyrir miðjan júli (erlendis fyrir fram). ÍSAFOLD. Uppsögn (skrifleg) bnndin við áramót, ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 1. október. Afgreiðslustofa blaðsins er Austurstrœti 8. XXYIII. árg Reykjavík largardaginn 23. marz 1901. 16. blað. Biðjið ætíð um OTTO M0NSTEDS DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin. Fæst hjá kaupmönnunum. hefir til sölu mikið af ís, ísyarinni síld og rjúpum. I. 0 0. F. 82329872- III- Forngripasaf nið opið mvd. og ld. 11—12 Lanasbókasafii opið hvern virkan dag ki. 12—2 og einni stnndu lengur (til kl. 3) md., mvd. og ld. tii útlána. Okeypis lækning á spitala.num á þriðjud. og föstud. kl. 11 —1. Ókeypis augnlækning á spitalanum fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar kl. 11-1. Ókeypis tannlækning í húsi Jóns Sveins- sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1. Landsbankinn opinn hvern virkan dag kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1. Utanför landshöfðingja. Landshöfðingi leggur á stað til Kaupmannahafnar í kvöld. Orð leik- ur á þv/, að hann hafi verið boðaður á fund stjórnarinnar. Vér látum ósagt, hvert erindi hon- um ar ætlað. Bn víst er um það, að engum íslendingi ætti að geta dulist, hvert erindi hans æ 11 i að vera. I þessari ferð ætti hann að afla þingi og þjóð afdráttarlausrar og á- reiðanlegrar vitueskju um það, að hverjum breytingum á Btjórnarskránni stjórn vor er fáanleg til að ganga — annaðhvort fpera þinginu hana sjálfur, eða útvega mann, sem hefir sérstakt umboð til að koma með hana, svo hún verði ekki framar rengd. f>ví að með öllu er óaæmilegt, að leika þennan skollaleik lengur. Mikill meiri hluti hins nýkjörna þings er áreiðanlega sarrningafús. Béttur helmingur þjóðkjörinna þing- manna vill ganga að tilboði stjórnar- innar, flestir eins og það hefir legið fyrir þinginu, fáeinir með breytingum, Bem stjórnin hefir látið berast út, að ekki Bkyldi verða málinu að falli. Enginn veit með vissu, hve margir þeir þingmenn eru, sem vilja semja á svipuðum grundvelli og stjóruin hefir boðið, en fara fram á einhverja rýmk- un á stjórnartilboðinu. En skýlaus vissa er fyrir því fengin, að þeir eru nokkurir. Á þá ekki þingið ómótmælanlega heimting á, að því sé gerður kostur á að semja? Er unt, þegar svona stend- ur á, að virða alþingi meira að vett- ugi á annan hátt en þann, að leyna Þ*í, hver breytingaratriði stjórninni þyki aðgengileg? þá eru ummæli landshöfðingja, stjórnarfulltrúans sjálfs, á síðasta þingi, rétt á undan fullnaðaratkvæða- greiðslunni um stjórnarskrármálið í neðri deild. I þingtíðindunum standa þessi orð eftir hann: »Eg álít eigi vonlaust um, að þær breytingar á stjórnarskránni, sem stjórnin álítur að bomi ekki í bága við pólitiskt samband íslands og Dan- merkur, gætu fengist með viðaukum við frumvarp þetta«. Er ekki óhæfa að gera sér í hugar- lund, að önnur eins orð, töluð af manni í slíkri stöðu, á slíkum stað, við slíkt tækifæri, séu markleysa ein? En jafnframt þessum ummælum lét landshöfðingi þess getið, að honum væri ókunnugt um, að hverjum breyt- ingum stjórnin vildi ganga. Er ekki kominn tími til þess, að þeim manni, sem á að semja við þing- ið í sumar fyrir stjórnarinnar hönd, verði nú kunnugt um þetta? Er h'ugsanleg fráleitari stjórnleg ómynd og andhælisskapur en þetta, að full- trúi stjórnarinnar tjái þinginu, að umbjóðandi hans muni vilja semja, en — geti ekkert um það sagt, í hverja átt þeir samningar eigi að ganga? Vér göngum að því vísu, að 1 a n d s- höfðingja mundi ljúft að Ieggja alt kapp á að hrinda nú rnálinu í við- unanlegt horf. I því efni skírskotum vér til ummæla hans á síðasta þingi. |>á komst hann meðal annars svo að orði, sem nú skal greina, og orðrétt er tekið upp úr þingtíðindunum: »£'g hefi alt af, síðan eg fór að hafa afskifti af þingmálum, fundið til fiess, hve nauðsynlegt það vœri, að vér fengj- um sérstakan ráðgjafa, er mætti á al- fiingi. Reyndar eru það fleiri atriði, sem eg mundi telja æskilegt, að breytt yrði í stjórnarfarinu, svo sem það, að ráðgjafl íslands ætti ekki setu í ríkis- ráðinu. En eftir að fengin er vitneskja um það, að ekki er fram á slíkt far- andi nú, þá er ekki heldur til neins að vera að reyna það, heldur halda sér að eins við, að reyna að fá það, sem unt er og mestu varðar: sérstakan íslands- ráðgjafa. Það er vant að vera svo fyr- ir ’öllum skynsamlega hugsandi mönn- um, að þegar þeir geta ekki fengið alt, sem þeir óska, en þó nokkuð, þá taka þeir heldur hið minna en ekki neitt. Það eru helzt börn, sem fara svo að, að þegar þeim er neitað um eitihvað, sem þau vilja fá, en boðið annað í staðinn, þá segja þau: Fái eg ekki það, sem eg bað um, þá vil eg ekki neitt; og fara svo burt með fýlu. Það er til íslenzkur málsháttur, sem segir, að betri sé hálfur hleifur en enginn, og er það óefað praktiskt að hafa hann fyrir augum í þessu máli eins og öðr- um....... Eg vil, áður en eg sezt niður, taka eitt atriði fram. Það hefir borist utan að mér, að eg sé með sjálfum mér frv. þessu mótfállinn, og það hafa komið fram aðdróttanir að mér bœði munn- lega og á prenti um það, að eg rói að því öllum árum, að málið komist ekki fram. Eg skal nota þetta tækifæri til að lýsa yfir þvi, að allar slikar getsak- ir og aðdróttanir eru ástœðulausar og tilhœfulausar. Eg veit heldur ekki, hvað mér œtti að ganga til að vera máli þessu mótfallinn, því að máske hefir enginn fremur en eg haft tœki- færi til að finna til þess, hversu óhag- kvæmt hið núverandi stjórnarfyrir- komulag er einmitt í þvi atriði, sem hér i frumv. er gjört ráð fyrir að laga». Vér höfum aldrei gert ráð fyrir slíkri tvöfeldni sem þeirri, að landshöfðingi hafi í þetta skifti talað þvert um hug sér. En öllum íslendingum er kunnugt, að a ð r i r hafa gert það. Stjórnar- bótarfjendur hafa opinberlega fullyrt, að svo hafi verið. Sumir stjórnarbót- arvinir hafa tekíð í sama strenginn bæði fyr og síðar. Nú hlýtur landshöfðingi að hafa tækifæri til að færa órækar sannanir fyrir þeirri staðhæfing sinni, »að allar slíkar getsakir og aðdróttanir eru á- stæðulausar og tilhæfulausar«. Og meira að segja: mörgum mun virðast, að virðing sjálfs hans sé í veði, ef hann lætur það tækifæri ónotað. Eftir ummælum sjálfs hans hlýtur honum að vera áhugamál að hrinda málinu áfram. Láti hann þess ófreist- að, verður maður, hvort sem ljúft er eða leitt, að ætla, að hann hafi verið að draga síðasta alþingi á tálar. En beiti hann sér við stjórnina af fremsta megni, og hún haldi áfram sama feluleiknum, sem að undanförnu, þá er þar með fengin sönnun fyrirþví að hún traðkar óhikað tillögum hans í aðalmáli þings og þjóðar, og það í máli, sem hann hefir tjáð sig stjórn- inni samdóma um. Og sú sönnun yrði alt of áþreifanleg fyrir sæmd lands- höfðingjaembættisins — að vér ekki nefnum þann skrípaleik, sem með þingið yrði leikinn, ef fulltrúi sjálfrar stjórnarinnar gæti enn ekki sagt því, fram á hvað það megi fara. Skipakyíin. í grein, sem eg skrifaði um daginn um fyrirhugaða skipakví, bar eg lítils háttar blak af tveim mönnum, þeim kaupmönnunum Th. Thorstein- son og Geir Zoega í Beykjavík, sem mér þótti verða fyrir hörðum dómi hjá bankastjóra Tr. Gunnarssyni; en fjarri var það mér að vilja gera hon- um ilt í skapi. Hann svarar nú í þjóðólfi 15. þ. m. og er engu vægari í dómi um þessa menn. f>að var að vísu ekki við því að búast, að eg gæti breytt skoðun hans. Eg vil ekki heldur gera frekari tilraunir til þess, að því er það atriði í grein hans snertir. Bankastjórinn gerir G. Z. kaup- mann að »átrúnaðargoði«, og veitir honum þannig þá tign, sem mér þyk- ir ekki ólíklegt, að honum sjálfum þyki »allri tign æðri«. En um leið segir hann, að G. Z. hafi barist með hnúum og hnjám móti því, a ð rek- netafélagið væri stofnað, a ð íshúsið væri reist, og að þilskipafélagi væri komið á fót. Er þetta rétt? Mis- minnir mig það, að G. Z. væri einn þeirra, Bem með þeim fyrstu gekk í reknetafélagið, eða varð með öðrum til að stofna það? Heyrt hefi eg, að hann hafi von bráðara gengið úr því aftur; og geta sumir til, að hann hafi ekki verið ánægður með sumt í stjórn þess. Móti fshúsinu hefi eg ekki heyrt að hann hafi barist; en það veit eg, að hann reisti sjálfur íshús, og úr því að það var fyrirætlun hans, að eiga íshús sjálfur, var eðlilegt, að hann vildi ekki leggja fé í annarra íshús. Um framkomu hans, þegar þilskipa- ábyrgðarfélagið var stofnað, er mér nokkuð kunnugt, með því að við vorum báðir meðal þeirra, Bem sett- um það félag á laggirnar með banka- stjóranum. f>að er ekki rétt að segja, að hann bafi barist með hnúum og hnjám móti stofnun þess. G. Z. er hygginn maður, og vakti athygli á ýmsum örðugleikum; það var enginn bagi að því; en Ioks gekk hann sjálf- ur í félagið og sýndi með því, að hann vildi heldur styðja það en fella. Eg get því ekki talið rétt, að segja, að hr. G. Z. hafi barist á móti þessum fyrirtækjum með hnúum og hnjám; enda játum við allir, að þetta eru framfaramál. Maður getur farið svo hart áfram, að manni sýnist allir aðr- ir þjóta aftur á bak. Eg get þess til, að þetta um Geir gamla hafi bara ver- ið missýning; hann hefir f raun róttri þokast áfram, gamli maðurinn, en líklega farið nokkuð hægra en sumir aðrir. Um konsúl Th. Torsteinson hafði eg sagt það, að hann væri fyrsti hvatamaður þess, að farið var að hugsa um vátrygging sjómanna. Menn vissu hér alment ekki betur. En svo kemur það upp úr kafinu, og er hægt að »dókúmentera« það með »kopíubók« bankastjórans, að einmitt h a n n var sá fyrsti, sem hugsaði um það mál, með því að kopíubókin sýnir það og sannar, að hann hefir skrifað Færey- iugum um það mál, áður en Th. bar það upp hér í Beykjavík. Banka- stjórinn lætur svo orð liggja að því, að Th. Th. hafi ætlað að hnupla þessari ágætu hugmynd frá sér. Eftir þessa frásögu um »kópíubókina« vil eg ekkert um það segja, hvor þess- ara manna á heíðurinn fyrir að hafa verið »fyrsti frumkvöðull*. En eitt verð eg að segja, og segi vini mínum bankastjóranum það satt: það er ekki ásetningur minn »að skreyta vini mína með hans fjöðrum*. f>að er ekkí fyrir það — langaði mig til að skreyta einhvern kunningja minn með fallegri fjöður af öðrum, þá gripi eg líklega til einhverrar af skrautfjöðrum banka- stjórans; hann á svo mikið af þeim. En að því er Th. Th. snertir, þá gat

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.