Ísafold - 02.04.1902, Qupperneq 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l’/t doll.; korgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram.)
SAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
dtgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árg.
Keykjavík imðvikutlaginn 2. apríl 1902.
16. blað.
I. 0. 0 F. 83448’/,. I. E.
Forngripasafn opið mvd. og ld 11—12
Landsbákasaf?i opið hrern virkan dag
ki. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
njd., mvd. og Id. tíl útlána.
Okeypis lækning á spitalenum á þriðjud.
og föstud. kl. 11 -1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11—1.
Ókeypis tannlækning í húsi.Jóns Sveins-
sonar bjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Undirtektirnar.
f>að lítið sem farið er að fást við
að halda þingmálafuDdi, er þar yfir-
leitt tekið í sama streng ura stjórnar-
tilboðið ein8 og framfaraflokksBtjórnin
gerði undir eins og konungsboðskapur-
urinn kom.
Fjölmeunur fundur á Sauðárkrók 27.
febr. lýsir í einu hljóði og mdð öllum
atkvæðum .ánægju sinni yfir konungs-
boðskapnum«, nverður að telja tilboð
stjórnarinnar aðgengilegt og vel við-
nnandi«, »og treystir því, að-----hin
langvinna atjórnardeila sé þarmeðfar-
sællega til lykta leidd«, o. 8. frv.
Seyðfirðingar eamþyktu á fundi 11.
febr. ályktun þess efnis, að konungs-
boðskapurinn væri svo góður, að íajár-
vert mundi að hafna því, er þar væri
boðið og hefja nýja baráttu, en hnýtir
þó því aftan við, að hann telji ekki
líkur til, að stjórnarbaráttunni sé lok-
ið fyr en vér fáum landsstjóva með
ráðgjöfum.
Suður þingeyingar höfðu fund að
Ljósavatni 22. febr. með kjörnum full
trúum, 31 að tölu. þar var og lýst í
einu hljóði gleði yfir konungsboðskapn-
um, en svo hnýtt aftan í ákaflega
skrítilega samanskrúfuðum umbúðum
um selbita í vasaDn á móti frumvarpi
síðasta alþingis, — þ ó að hið fyrirheitna
stjórnarfrv., sem gleðinni er yfir lýst,
sigi að verða alveg samhljóða þing-
frumvarpinu, með þeim e i n u m við-
auka, að þar á að vera til tekið berum
orðum, hvar ráðgjafinn eigi að verá
búsettur, sem sé í Reykjavík, þarsem
ekkert var um það nefnt í þingfrum-
varpinu, af þeirri einföldu ástæðu, að
flytjendur þess óttuðust, að það yrði
málinu að falli hjá stjórninni, hvaða
stjórn 8em væri, ef sett væri í sjálfa
stjórnarskrána annað heimilisfang fyr-
ir ráðgjafann en konuugBsetrið. Nú
á hann að vera búsettur í Reykjavík
að lögum; það er öll breytingin.
En þrátt fyrir þenna frámunalega
barnalega »selbita í vasanru virðist
ekki verða annað fengið út úr'þessari
Ljósavatnsfundar-ályktun en að ætlaat
sé til, að frumvarpið verði samþykt á
þinginu í sumar brotalaust eða ófleyg-
að. Hún er raunar býsna-þokukeDd, og
er hugsanlegt, að höf. hennar eða
frumkvöðull (sjálfur þingmaðurinD?)
^afi viljað hafa opnar dyr fyrir ein-
^Verja fleyga, ef bandamenn hans, em-
Þættahöfðingjarnir, vilja svo vera láta;
^ann hefir rent hálf-blint i sjóinn um
Það Þé. N ú þykjast menn sjá á því,
®em ísfirzki valdsmaðurinn hefir látið
^Beðhjálpara sína samþykkja á fundi
í aðseturstað hans, að þeir hafi f ráði
»að fleyga«, ef svo ræður við að horfa
og nokkrar líkur eru til að það takist.
»Norðurland« tekur það fram 15. f.
mán., f grein með fyrirsögn »T e k i ð
af 8karið«, að með bréfi framfara-
flokksstjórnarinnar til ráðgjafans 11.
febr. þ. á., þar sem hún tjáir honum
afdráttarlaust, að tilboð stjórnarinnar
muni »hafa öflugt fylgi flokksins, utan
þings og innan«, og að bún »muni af
fremsta megni leitast við að styðja
þau úrslit stjórnarskrármálsins*,— séu
kveðnar niður rækilega getsakirnar og
dylgjurnar um, að flokkurinn mundi í
raun og veru ætla sér að samþykkja
frumvarpið frá síðasta þingi.
Vitanlega hafa slíkar getsakir engri
átt náð, þar sem stjórnin býður allar
þær miklu réttarbætur, sem fólgnar
eru í frumvarpi síðasta þings, og auk
þess innlenda stjórn i nákvæmu sam-
ræmi við ávarp það, er efri deild sam-
þykti að undirlagi flokksins.
Bn stjórnmálaumræðunum hér á
landi er nú einu sinm svo háttað, að
við fleira verður að berjast en það,
sem nokkurri átt nær eða nokkurt vit
er í. Mörgum ímyndunum, sem á
engu eru bygðar, verður að foykja
burt. |>e88 vegna er þetta bréf flokks-
stjórnarinnar síður en ekki óþarft frá
þjóðarinnar hlið skoðað, auk þess sem
það v.:. »'jálf3ögð kai«dÍ8Í við fyrsta ís
landsráðgjafann, sem orðið hefir að
stórmiklu leyti við landsréttinda- og
stjórnfrelsiskröfum Islendinga.
Verði nokkur mótspyrna gegn því
að þiegja tilboð stjórnarinnar, þá kem-
ur hún -frá þeim mönnum, sem hingað
til hafa risið öndverðir gegn þeim
stjórnarumbótum, sem fáanlegar hafa
verið. . Frá framfaraflokkinum kemur
hún ek i. Fyrir því er margföld trygg-
ing, og einn þátturinn í þeirri trygg-
ing — að líkindum sá, er mörgum
verður auðsæjastur — er þetta bréf
flokkstjórnarinnar*.
Jarðíirl'ör H. Kr. Friðrikssonar
yfirkem.ara fúr fram í gær með miklu
fjölmenni. Eirlknr Briem prestaskólakenn-
ari flnfii húskveðju, en dómkirkjnprestur
talaði i'kirkjunni. Hún var tjöldnð svörtu
að tilhlutun bæjarstjórnar. Kennarar lat-
inusKÓlims báru líkið i kirkju, en bæjar-
fulltrúar úr. Lærisveinar hins framliðna
höfðu gefið silfurskjöld á kistuna.
Guftiskipið Vesta, kapt. Gottfredsen,
er gerði nýja atrennu að komast á vestur-
hafnirnar fyrir páskana, kom aftur þaðan
páskadsginn og hafði komist þar alstað-
ar inn fyrirstöðulaust af hafis, alt til Isa-
fjarðar; reyndi ekki lengra, þvi að hún á að
fara ferðina norður fyrir eftir áætlun á morg-
un. Vnrð nú lítið vör við liafis á sinni
leíð, að eins hrafi úti fyrir, nokkuð djúpt.
Hún átti að koma vörum þ'eim á Stykkis-
hólm, er Ceres hafði meðferðis þangað, og
hafði orðið frá að snúa vegna stórðviðris.
En nú kom Vesta þeim ekki á land fyrir
lagnaðarís.
Býsna-margir farþegar komu roeð skip-
inu af vesturhöfnunum, um eða yfir 40.
Vikuhrið látlaus var fyrir norðan, í
Húnavatnssýsln, kringum pálmasunnadaginn
og er talið víst, að' eftir þá skorpn muni,
ekki nokkur auð vök á Húnaflóa. Riðið
beint af Vatnsnesi vestur i Skriðnesenni.
Frú Ólöf Briem
frá Stóranúpl
f. 1848, d. 16. marz 1<)02.
Hermir fregn harma
Hjúp ylir N ú p i;
Autt eftir sæti,
Auðn gerði dauði;
Sal inndvalar
Syrti’ að, þar birti
GlÖS fyr með glöðum
(Jóðpryði fljóða.
Mær lilja á mærum
Morgni heiðborna
Blikandi í bikar
Ber ljósa perlu;
Eins hin ásthreina
Yndi og dýrindi
Avalt um æfi
Atti og tjá knátti.
Guðtrútt var geðið,
Gljúp lundin djúpa,
Auð’g sál og óðar
Unni himinbrunni.
Flugvængjum fögrum
Fjær í hæð skæra
Ond þín oft veudi,
Ó 1 ö f ! ti) sólar.
Sannprúðan svanna
Sárblíðum tárnm
Mun syrgja margur,
Mest hver þekti bezt;
Kveðjum — guð gloðji
Gengna af jarðvengi, ,
Alvaldur alda
Ó 1 ö f í heim sólar !
Stgr. Th.
Sýrt smjör og ósýrt.
Síðan eg kom til íslands og fór að
fást við að búa til sýrt smjör, með
því að láta í rjómann séralda mjólkur-
sýrugerla, hefir smjör frá mér orðið
fyrir töluverðum aðfinslum úr ýmsum
áttum, og verð eg að segja, að þær
horfi ekki til heilla smjörgerðinni hér
á landi.
Eg veit, að þetta, að sýra rjómann,
þykir mörgum eitthvað tortvyggilegt
og ískyggilegt, og vil eg því reyna að
skýra það mál lítils háttar með þess-
um línum.
Vér vitum allir, að lífið hér á jörðu
er komið undir lífi og viðgangi gerl-
anna (baktería). Óll lífræn ummynd-
un gerist fyrir áhrif gerlanna. Ef vér
ætlum að búa til öl, getum vér notað
sama efni og þó fengið ólíkar ölteg-
undir.
Hvað veldur því?
|>að gera gerlarnir, og annað ekki.
þegar öl er bruggað, er hlevptíþað
gerð, og það er hún, sem veitir þvf
þann eða þann keim, eftir því, hvers
kyns hleypir er í það látinn. J>ví er
yfirjastað öl ólíkt undirjöstuðu eða
staðjöstuðu öli, og stafar muuurinn
eingöngu af ólíkum gerlum í ölinu.
Hleypirinn, sem látinn er í ölið, er
séraldir gerlar eða sporar, er þróast í
ákveðna stefnu og tekið síðan fyrir
starf þeirra, er þeir eru komnir á til-
tekið þroskastig.
Nú er alveg sama máli aó gegna
um rjómann eða mjólkina.
Úr heiibrigðri kú með heilbrigt júg-
ur kemur ófrjó mjólk (þ. e. gerlalaus)
í því bili er hún drýpur úr júgrinu;
en hún er það ekki lengur en þangað
til, — þar til er hún kemur úr júgrinu
eða spenanum.
Undir eins og loft kemst að henni,
óhreinkast hún af gerlum, — ef til
vill af rotnunargerlum úr mykjunni;
úr fóðrinu af gerlum, sem gera mjólk-
ina feyrna á bragð; úr óhreinum mjólk-
urfötum, óhreinum fat.naði og af óhrein-
um höndum ef til vill af gerlum, sem
gera hana súrbeiska á bragð, o. s.
frv.
Með því að mjólkin er 37 st. heit,
er hún kemur úr júgrinu, og hefir auk
þess í sér geymt alt það, er gerlar þarfn-
ast sér til lífsviðurhalds, er sem þeir
séu komnir í paradís; þeir aukast og
margfaldast ákaflega ört og mjólkin
ummyndast að vörmu spori.
f>að liggur í augum uppi, að rotn-
unargerill eða aðrir slæmir gerlar
hljóta að spilla gæðum smjörsins; en
hvað er hægt að gera til að varna
því?
Vandlegt hreinlæti er fyrsta skilyrð-
ið. En það er ekki nóg. Vér yrðum
þá að hafa ráð, sem er frágangssök
að hafa á almennum mjólkurbúum.
Fyrir því verður að þrífa til ann-
srr^ ráða v'ð þessa gerla.
f>að er alkunnugt, að þegar tvennir
eru að berjast fyrir lífi sínu, þá bera
þeir hærri hlut, sem meiri hafa mátt-
inn. f>að hagnýtum vér oss eÍDmitt
á mjólkurbúunum, er vér látum í
rjómann annan geril, sem er máttar-
meiri, séralinn gerill. Séralinn geril
útvegum vér oss með þeim hætti, að
mjólkursýrugerill, sem veitir smjörinu
þægilegan, ísúran keim, er alinn út af
fyrir sig og látinn í rjómann. Gerl-
arnir eru séraldir f verksmiðjum og
látnir æxlast þar í ófrjórri mjólk og
gerlalausnm ílátum, þurkaðir síðan
við hæfilegan hita, til þess að hægra
sé að senda þá þangað, sem þá á að
nota, og breytt í duft með því, að
blanda saman við þá gerlalausu m]öli.
f>eir geta geymst, þannig útbúnir, ó-
skemdir árið um kriog, í flöskum, sem
vel er búið um tappann á. f>ví næst
eru þeir látnir æxlast aftur í mjólk á
mjólkurbúunum, með hinu mesta
hreinlæti. Og ef haft er af þessum
mjólkursýrugerlum sem svarar 6—8 af
hundraði á móts við rjómann, eru þeir
góðir keppinautar við skaðlegu gerl-
ana; þeir bera þá ofurliði eða kæfa
þá, og koma þar með sínum keim á
smjörið.
Með þe8sum hætti verður að reyna
að varna þess, að skaðlegu gerlarnir
megi 8Ín of mikils í rjómanum.
Annað mál væri það, ef hægt væri
að varðveita rjómann alveg gerlalaus-
an þangað til strokkað er. f>á mætti
framleiða bezta smjör úr ósúrum rjóma.
En með því að þess eigum vér ekki
kost, oins og fyr segir, að varðveita
rjómann fyrir skaðlegum gerlum ein-
hverrar tegundar, er harla mikið í
það varið, að geta með einhverju
móti dregið úr skaðlegum áhrifum
þeirra. Og það er því fremur ástæða