Ísafold - 16.12.1903, Blaðsíða 2

307
aða fyrir8purn frá þeirra Wards hendi.
Félagið segist hafa sent svar, sem
hljóti að hafa glatast, en segist ann-
ars ekki geta gengið að neinum samn-
ingum vegna þess, að verkfræðingur-
inn hafi sagt — eg blygðast mín fyr-
ir að þurfa að segja frá því — að
maður, búsettur hér í bænum, hafi ráð-
ið sér frá, að eiga nokkuð við íslend-
inga saman að sælda. Nú hefir herra
Ward lofað að rannsaka þetta og
vita hvort hann getur ekki 'komíð
samningum á aftur. Takist það ekki,
þá er bærinn neyddur til sjálfur að
byggja vatnsverkið og nota til þess
lánstraust sitt.
Eg hefi nú leitast við að láta ykk-
ur í té þekkingu á þessu máli, svo
þið með rökum getið myndað yður
sjálfstæða skoðun á því. Eg veit, að
þið munið vera mér samdóma um
það, að hér er að ræða um mikla
breytingu, breytingu til batnaðar, en
þær breytingar sem eru til batnaðar,
köllum við framfarir og þá menn, sem
að þeim vinna köllum við framfara-
menn. En framfaramennirnir eru
hér, eins og annarstaðar, af tvennu
tagi. Sumir, sem kalla sig framfara-
menn, hafa aldrei fyrir því að rann-
saka nokkurt mál, en telja sig engu
að síður hafa vit á öllum hlutum og
tala manna mest og þykjast vera allra
mestir framfaramenn. þessir fram-
faramenn koma sjaldan miklu til leið-
ar og ef eitthvað liggur eftir þá, eru
það vanalega —- glappaskot.
En svo eru til annars konar fram-
faramenn, menn sem hvorki spara
tíma né fyrirhöfn til þess að rannsaka
framfaramálin, en láta miona yfir
sér og þegja þangað til þeir hafa eitt-
hvað fram að bera, sem veigur er í.
Slífeir framfaramenn veit eg að þið
viljið vera, góðir tilheyrendur, og hafi
mér tekist að veita ykkur þá fræðslu,
að þið nú getið rætt þetta mál ykkar
í milli sem sannir framfaramenn, þá
hefi eg náð tilganginum með tölu
minni og þið tilganginum með komu
ykkar hingað til að hlusta á mig.
Buriaöarfiiiidir.
Búnaðarfundur var haldinn við
þjórsárbrú 12. septbr. síðastl. af for-
manni Landsbúnaðarfélagsins, lektor
þórh. Bjarnarsyni. þar voru og við-
staddir ráðunautar félagsins.
|>ar voru samþyktar þessar tillögur:
1. Fundurinn skorar á Landsbúnað-
arfélagið að hlutast til um, að
mönnum verði kent að verka
heima gærur, svo að þær verði
góð verzlunarvara.
2. Fundurinn skorar á sama félag
að koma á %ýningum í Khöfn á
tilreiddum afurðum af sauðfé.
3. Fundurinn skorar á Búnaðarfólag
íslands, að styrkja að hálfu leyti
móti rjómabúunum og búnaðarfé-
lögum sveitanna rjómabúatýrur,
sem hafa lært vel mjaltir, til að
kenna mjaltir að vetrinum.
4. Fundurinn skorar á búnaðarfé-
lögin í Árnes- og Rangárvalla-
sýslum, að þau veiti vinnuhjúum
verðlaun fyrir vel unnin fjósaverk
og góða áburðarhirðingu. Jafn-
framt óskar fundurinn þess, að
Búnaðarfélag Islands stuðli að
því, að þessi regla komist á ann-
arstaðar á landinu. >
5. Fundurinn lætur ánægju sfna í
ljós yfir lögum þingsins um gadda-
vírsgirðingar, sem lofsverðri til-
raun til að rétta landbúnaðinum
hjálparhönd.
6. Fundurinn óskar að Búuaðarfélag
íslands geti sem fyrst fengið full-
færan mann til að gera nýjar og
áreiðanlegar athuganir og mæling-
ar við þjórsá, viðvíkjandi því,
hvar bezt sé og öruggast að ná
vatni úr henni yfir Skeiðin og
Flóann.
7. Fundurinn óskar að Búnaðarfélag
Islands láti fullfæran mann at-
huga sem fyrst vatnaágang í
Rangárvallasýslu.
8. Fundurinn óskar að Búnaðarfélag
Islands styðji af alefli góða smjör-
gerð rjómabúanna — með smjör-
sýningum, verðlaunum til rjóma-
bústýranna og styrk handa hin-
um efnilegustu þeirra til utan-
farar.
9. Fundurinn óskar þess, að stjórn
Búnaðarfélags Islands geri alt,
sem í hennar valdi stendur, til
að vefeja áhuga bænda á hagnýt-
ing áburðar.
10. Fundurinn skorar á stjórn Bún-
aðarfélags íslands, að gera sitt
ítrasta til að sjá um, að stofnað
verði til skóggræðslu í landbrots-
sveitum í Rangárvalla- og Árnes-
sýslum.
11. Fundurinn óskar þess, að stjórn
Búnaðarfélags Islands hlutist til
um, að tamning hesta verði gerð
að skyldunámsgrein við búnaðar-
skólana, svo fljótt sem kringum-
stæður leyfa.
12. Fundurinn skorar á stjórn Bún-
aðarfélags íslands að útvega ljá-
blöð úr betra og harðara stáli en
nú er í þeim.
f>að er hvort um sig, að formaður
Landsbúnaðarfólagsins var á þessum
fundi og ráðunautar þess, enda hefir
og fundurinn varpað öllum sínum
áhyggjum upp á það félag.
Annar búnaðarfundur var haldinn á
Eiðum í Norðurmúlasýslu 8. október
síðastl. Á þeim fundi voru að undir-
lagi síra Einars þórðarsonar í Hof-
teigi mættir fulltrúar frá búnaðarfélög-
um á Fljótsdalshéraði, til þess að ræða
um samband milli félaganna innbyrðis
og búnaðarframkvæmdir og framíarir.
Á fundinum mættu 6 fulltrúar, einn
var forfallaður.
1. Samþykt var »að mynda samband
af búnaðarfélögum á Fljótsdals-
héraði«.
2. Framkvæmdarnefnd sambandsfé-
lagsins falið að leita álits hinna
einstöku búnaðarfélaga um fjár-
framlög til sambaudsins; sömu
leiðis að leita eftir styrk í sama
skyni frá hreppa og sýslunefnd-
um á félagssvæðinu.
3. Samþykt að koma á kynbótum
og búfjársýningum sem fyrst.
á. Samþykt að leita álits búnaðar-
félaga um plægingarverkefni í
hverju umdæmi og að útvega
góðan plógmann gegn borgun
fyrir hverja dagsláttu.
5. Skorað á stjórn Eiðaskólans að
kenna við skólánn mjaltaaðferð
Hegelunds.
6. Framkvæmdarnefndinni falið að
skora á hreppsnefndirnar á Fljóts-
dalshéraði að hlutast til um út-
breiðslu þessarar mjaltaaðferðar
sem fyrst.
7. Skorað á búnaðarfélögin að senda
framkvæmdarnefnd skýrslu um
hugsanlegar, stórfeldar jarðabæt-
ur á félagssvæðinu.
8. Framkv.n. falið að skora á hrepps-
nefndir þeirra hreppa, þar sem
engin búnaðarfélög eru enn, að
gangast fyrir stofnun þeirra þeg-
ar á næsta vetri.
9. í framkv.ufd. kosnir: síra Einar
þórðarson í Hofteigi, Jónas skóla-
stjóri Eiríksson á Eiðum og síra
Magnús Bl. Jónsson í Vallanesi.
þessa er getið hér öðrum til eftir-
dæmis og fyrirmyndar. |>að eru sam-
tök og samvinna, sem alstaðar þarf
að komast á, þar sem það á sér eigi
þegar stað; þá fyrst verða framkvæmd-
irnar stórstígar og framfarirnar meira
en nafnið tómt.
BotnY0rpungarnir i Garösjónum.
Vér höfum áður skýrt frá spellum
þeim, er botnvörpungar á þessu hausti
hafa gert á Vestfjörðum, hvernig þeir
hafa sópað innan firðina, Patreksfjörð,
Tálknafjörð, Arnarfjörð og Dýrafjörð,
spilt veiðarfærum landsmanna og fót-
um troðið rétt þeirra og landslög.
En ekki eru fréttirnar af aðförum
þeirra í Garðsjónum glæsilegri.
Sýslumaðurinn í Gullbringu- og
Kjósarsýslu hefir fyrir skömmu verið
þar syðra og tekið próf um fiskiveiðar
þeirra í landhelgi þar. Eftir því sem
hann hefir skýrt oss fré, mun yfir-
gangur botnverpinga þar aldrei hafa
verið meiri en á þessu hausti, eftir að
varðskipið fór.
þann 24. okt. byrjaði fyrsta skipið
að veiða þar x landhelgi og næsta dag
voru þau orðin 8 að tölu. Frá þeim
degi og fram undir lok nóvembermán-
aðar voru á degi hverjum — að örfá-
um óveðursdögum undanteknum —
oftast 3—8 og það upp í 11 botn
vörpungar stöðugt að veiðum í land-
helgi. Hafa þeir látið greipar sópa
um alt landhelgissvæðið frá Utskálum
til Keflavíkur og jafnvel þar innfyrir.
Svo nærri landi hafa þeir stundum
farið, að kasta hefði mátt steini út í
þá, eftir því sem eitt vitnið hefir
borið.
Brotin fremja þeir jafnt um hádag-
inn, í allra augsýn, en bylja að jafn-
aði nöfn og númer skipanna.
f>að ræður að líkindum, að fiski-
mönnunum hafi veitt erfitt að stunda
atvinnu sína fyrir þeBSum ófögnuði.
Síðustu ánn hefir mestmegnis verið
fiskað með þorskanetjum í Garðsjóuum
á haustin og svo hefir einnig verið í
haust. En þorskanetjunum sópa
botnvörpungarnir burt. Hefir það oft-
ar kómið fyrir í haust, að þorskanetja-
trossa, 8em lögð hefir verið að kveldi,
hefir næsta morgun verið horfin, ann-
aðhvort öll eða nokkuö af henni. Á-
takanlegt má það vera fyrir fátækan
fiskimann, að vera kominn að netja-
dufli sínu og vænta sér mikils afla,
en verða í afla stað að horfa á ixtlend-
an ræningja taka á burtu net sín
með afla og öllu saman ! þetta og
þessu líkt hefir komið fyrir.
jporskanetiu eru dýrt veiðarfæri og
veiðarfaeratjón það, sem botnvörpung-
ar hafa gert í Garðsjónum á þessu
hausti, er mikið og tilfinnanlegt. En
það er þó minna en ella mundi fyrir
þá sök, að allur þorri fiskimannanna,
einkum hiuir fátækari, hafa flúið með
netin burt úr landhelginni og annað-
hvort lagt árar í bát og hætt að
fiska eða þá flutt net sín út fyrir
landhelgislínu, út á hraun, þar sem
þeim þé er hætta búin hvað lítið sem
veður spillist.
Hve mikið tjón botnvörpungarnir
hafi gert á þessu eina litla svæði,
Garðsjónum, er ekki gott að ætlast á
um. Víst er um það, aö fiskur á
þessu svæði hefir í haust verið óvenju-
lega mikill og þar sem fæstir hafa
getað stundað atvinuu sína að nokkru
ráði um langan tíma, er tjónið ájraflega
mikið. Sýslumaður álítur að aflatjón-
ið nemi svo skifti tugum þúsunda
króna og mun það sízt vera ofætlað.
það má óhætt fullyrða, að yfirgang-
ur útlendra botnvörpunga hafi aldrei
verið meiri en á þessu hausti. f>eir
hafa alt frá Horni og það suður fyrir
land sópað landhelgina í hverjum
krók og kima, þar sem helzt varfiskj-
ar von, eyðilagt veiðarfæri og veiðar
landsmanna og frarnið brotin með
slíkri ósvífni, að meiri getur hún ekki
verið.
f>etta ástaud er óþolandi! Land-
stjórn vor verður að taka hér í taum-
ana og fá þessu kipt í lag. Hún
verður að krefjast þess sem réttar
vors, að varðskip sé hér alt árið. Hér
er þegar tækifæri fyrir nýja ráðherr-
ann að sýna röggsemi sína. Hann
getur af eigin reynd um það borið,
hversu ósvífnir botnvörpungarnir eru
þegar ekkert varðskip er hér. Og sé
það rétt, að Daoir hafi bundið hendur
vorar að því er snertir vörn landhelg-
innar, þá ætti honum ekki að vera
erfitt að koma hlutaðeigandi stjórnar-
völdum í Kaupmannahöfn í skilning
um, að það er lítilmannlegt af þeim
að framselja oss bundna í hendur
ræningjunum helminginn af árinu.
Leikfélag Reykjavikur
hefir tvo undanfarna sunnudaga sýnt
leik eftir Arthur W. Pinero, sem
heitir Lavender, og hefir aðsóknin
verið svo mikil, að hann var leikínn
í þriðja sinn á mánudagskveldið.
Varla hefir leikfélagið áður haft með
höndum leikrit, er betur væri við hæfi
almennings eða samsvaraði betur
kröftum þess, enda hefir því naumast
nokkru sinni tekist betur.
Efnið í leiknum er viðfeldið. Að
vísu ryður það eigi neinum nýjurn
skoðunum á mannlífinu braut. f>að
er gamla sagan, að þegar alt er kom-
ið í kring, reynist það afí'arasælast að
láta stjórna8t af instu og viðkvæm-
ustu hvötum hjarta síns.
Baukamaður nokkur, Wedderburn
að nafni, hefir á yngri érum unnað
fátækri stúlku (Ruth), eu hin gatnal-
vísa skynsemi, sem sjaldnast hefir vit
á ástamálum, hefir komið honum cil
að yfirgefa haua. Eftir 18 ár hittir
hann hana aftur með einkennilegum
atvikum. Fóstursonur hans (Clement
Hale), sem nú stundar lögfræði og;
býr með einkennilegum rosknumi
drykkjumanni, Dick Phenyl, hefir þá
lofast ungri stúlku (Lavender), dóttur
fátækrar ekkju. Systir Wedderburns,
frú Gilfillian, sem í samráði við bróð-
ur sinn ætlar Clement Hale dóttur
sína (Minnie), kemst að þessu og ger-
ir bróður sínum aðvart. Hann bregð-
ur skjótt við, til þess að koma »vit-
inu«, sem hann svo kallar, fyrir fóst-
urson sinn. Fær hann þá jafnsnemma
að vita það tvent, að banki hans er
orðinn gjaldþrota og að móðir Lavend-
er er engin önnur en hin gamla unn-
usta hans. Fær hvorttveggja þetta.
svo mjög á hann, að hann legst sjúk-
ur. Læknirinn, sem vitjar hans,.
verður af tali hans í óráðinu áskynja
um hvernig í öllu liggur, og fær því
Ruth til að stunda haun. Hún hefir
dulist undir ekkjunafniuu, en aldrei
gifst, og fær hann nú að vita, að La-
vender er dóttir hans. Fellur nú alt í
Ijúfa löð; Clement og Lavender ná
saman; Minnie lofast ungum Ameríku-
manni (Horace Bream), er frelsað
hefir líf hennar, og inálum bankans
er hrundið í gott horf fyrir ósérplægni
Phenyls.
Leikurinn slær á marga strengi, og
allir skilja þeir eftir hlýja og skæra
hljóma í huganum. Skúrir og sólskin,
glens og alvara skiftist þægilega á„