Ísafold - 03.05.1904, Síða 4

104
Vegna vefstólaviðbótarinnar o.fl. sam-
þykti fundurinn, að auka mætti starf-
fé verksmiðjunnar um alt að 10 þús.
kr.
Verkstjóri er danskur maður, H.
Jörgensen, og afgreiðslumaður Erlendur
Zak aríasson (vegavi nnustjóri).
Stjórn var endurkosin (Jón Magnús-
son skrifstofustjóri formaður) og endur-
skoðunarmenn.
Frá Köreu og landslýð þar.
ni,
(Siðasti kafli).
Heldur er dómaskipun og meðferð
sakamála ólik í Kóreu þvi, sem nú gerist
með siðuðum þjóðum. Réttvísi dómara föl
fyrir fé eigi síður en annarra embættismanna.
Stórsakir koma fyrir hæstarétt, er keisari
skipar sjálfur, svo sem drottinsvik, landráð,
föðurmorð o. s. frv. Dómarar setjast þar í
hvirfing i stórum garði, og sakborningur
gegnt þeim, bundinn við stól,og böðull og
hundarar á tvær hendur honum. Ospart
er pislum beitt við sakamenn til að þröngva
þeim til sagna. Vægasta líflát eftir dómi
er að vera hálshöggvinn með sverði eða
kyrktur. En að jafnaði pislir látnar á und-
an ganga, svo ógurlegar, að ekki þykir orð-
um að komandi. Föðurmorðingjar og drott-
insvikar eru brendir kvikir. Hálshöggva
má og landráðamenn; en þá eru högnir
af þeim fætur og handleggir á eftir, og bol-
nrinn hlutaður í 6 parta. Fyrrum voru
drottinsvikar bundnir víð horn á 4 grað-
ungura ótömdum, en þó klipnir áður með
glóandi töngum.
Landið er einkar-frjósamt. Þar eru
ræktuð hrísgrjón, belgjurtir, tóbak, sítrón-
ur, apelsínur, indigó, bambusreyr og pálm-
aldin. En eftirtekjan er fremur litil, sakir
leti og ómenskn landsbúa. Fult er og þar
i fjöllum af málmi margs konar: gulli, silfri,
eir, járni, blýi, saltpétri og marmara. Lít-
ið er þar um verksmiðjur og vinnuvélar.
Flest unnið á heimilnnum, er þar þarfnast.
Þeir eru bagleiksmenn, Kóreubóar; i föt á
heimamenn spinna og vinna konur.
Eitt eru Kóreubúar mjög leiknir að búa
til, og það er pappir úr baðmull. Það er
haldið að þeir hafi orðið til þess fyrstir
manna. Hann er hafður i alt: sólhlífar,
lampa, biævængi, og þykir gersemi. Keis-
aranum í Peking er greitt. nokkuð af skatt-
inum þangað í baðmullarpappir, og þykir
ekki lítið í varið. Auðvitað er og ritað
á pappír þennan og prentað. Prentlist hafa
Kóreumenn kunnað langa-lengi, og er mælt,
að þeir hafi kent hana Japönum. Þeir
höfðu tréstafi framan af, en siðan úr
málmi.
Þá lét og Kóreubúum mjög vel að búa
til muni úr postuiíni. Það er mælt, að
Japanar hafi numið þá list af þeim i þann
tið, er Kristur var í heiminn borinn. En
mjög fór þeim iðnaði aftur á 18. öld, og
er mælt, að nú muni þeir týnt hafa þvi,
hvernig postulín á að vera saman sett, svo
að gott sé.
Brennivin húa Kóreumenn til úr hrís-
grjónum. Það er gert á hverjum bæ, og
þarf ekki að því að spyrja, að þá muni
■vera mikil brögð að ofdrykkju þar í landi.
En greitt er hátt eftirgjald í ríkissjóð af
allri hrennivínsgerð.
Vegum í Kóreu er lýst likast því sem
hér gerist á voru landi, og engar brýr yf-
ir ár. Flestir ferðast fótgangandi. Vögn-
nm verður ekki við komið fyrir vegleys-
u'm. Heldri menn riða eða láta bera sig.
Verzlun var þar mjög ófrjáls til skamms
tima. Landsbúum var bannað með lögnm
að verzla við Japan og Kína, næstu
löndin. Tolllög höfðu þeir og mjög ströng
og fult af tollþjónum við landamæri Kóreu
og Kina og hvarvetna með ströndum fram.
Þeir höfðu með sér grimma hunda. Jap-
önum og Kinverjum var og harðbannað að
reka verzlun við Kóreumenn, og ættu þeir
það nndir, mátti búast við, að stjórnin í
Kóreu léti gera skip og farma upptæka
fyrir þeim. Þetta leiddi til þess, að fult
var af tollsmyglum þar á hverjum hólma 1
Japanshafi og Gulahafi. Japanar kúguðu
loks Kóreumenn til að lina það á þessu
hanni 1876, að upp frá því máttu þeir
sigla upp 3 hafnir alls á Kóreuskaga.
Ein þeirra var Fusan, á suðurodda skag-
ans austanverðnm, við Kóreusund — svo
heitir þar sem skemst er milli Kóreu og
Japans. Fusan hafði lengi verið hálf-jap-
anskur bær. Fám árum síðar urðu Kóreu-
menn að gera viðlíka samning við Kína,
siðan við Bandarikin í Vesturheimi (1883),
og eftir það við flest Norðurálfulönd, þau
er verzlun reka um austurstrendur Asíu.
Löngum hefir herskátt verið í Kóreu.
Landið er svo sem i úlfakreppu milli Kina
og Japans. Um hagi landsins i fornöld
vitum vér það eitt, er Kinverjar hafa i
frásögur fært. Þeir segja, að kínverskur
keisari einn, Sin-Wang, hafi unnið iandið
12 árum fyrir Krists burð. En 20 árum
siðar seldi keisarinn í Kína, sem þá var,
landið i hendur innlendum þjóðhöfðingja,
og lét hann vinna sér þegnskyldueið.
Skömmu eftir það tóku Japanar til að
leita á landið. Þeir voru víkingar i þeim
Austurvegi þá og löngum síðan. Svo segir
1 fornum þjóðsögum Japana, að goðin sjálf
hafi vísað þeim á landið. Zin-ko hét
drotning Japanskeisara i þann tið. Henni
vitruðust guðin i drsumi og sögðu henni
aí landi, er lægi þar i vesturátt og miklu
væri giruilegra en eyjan Jesso, er Japanar
voru þá að vinna undir sig frá frumbyggj-
um þar, Alnóum. Zin-ko sagði manni sin-
um vitrun þessa. En hann trúði ekki. Fyrir
það lögðu guðin það á hann, að hann sæi
aldrei Kóreu. Hann lézt skömmu eftir.
Þá réð Zin-ko með sér, að vinna það sjálf,
er guðin höfðu til visað. Hún bjóst dular-
búningi sem karlmaður og gekk á skip með
vikingum. En hún var kona ekki einsöm-
ul, og lá við, að hún yrði að hætta við
leiðangnrinn. En þá hétu guðin henni þvi,
að hún skyldi eigi verða léttari fyr en
lokið væri að vinna Kóreu. Það var og
auðsótt. Landsbúar urðu svo skelkaðir, er
þar var kominn óvigur her, að þeir gengu á
hönd víkingum orustulaust. Þeir tóku í
gisling helztu menn Kóreubúa og.höfðu á
brott með sér, og auk þess 8 karfa hlaðna
gulli og gimsteinum og guðvefi.
Þegar er heim var komið úr herför
þessari, ól drotning son, er Japanar gerðu
siðan að hernaðarguði sinum. Þetta var
hér um bil 2 öldum e. Kr.
Hálfri öld eftir þaðkomu Kinverjar og unnu
Kóreu.- Síðan tiefir hún verið lengst af iýð-
skyld undir Kina, en haft fult sjálfsforræði.
Japanar ieituðu á iandið ávalt öðru hvoru
og japanskir vikingar gerðu þar strandhögg.
Margir Kóreukonungar voru þó hreystimenn
miklir og herkonungar. Einn hét Sion-
sion. Hann var uppi fyrri hlut 16 aldar.
— Hann dró saman óvigan her, fór i móti
Japönum, vann á þeim mikinn sigur og
stökti þeim úr iandi. Voru svo mikil
brögð að óförum Japana, að míkadóinn
(keisarinn) varð að gjalda konunginum i
Kóreu skatt meir eu hálfa öld. En laust
fyrir aldamótin 1600 komu Japanar með
óvigan her, 300,000 manna, að hefna þess-
ara ófara. Konungnr flýði og hans menn,
og leituðu fulltingis hjá Kinverjakeisara í
Peking. Þeir áttu höfuðorustu við Japana
hjá borginni Ping-Yang (sem kemur og
við ófriðinn þennan i vetur). Hún stóð
2 daga, og biðu Japanar þar aigerðan ó-
sigur. Þeir flýðu alla leið suður í Fusan.
Þar veittu þeir viðnám, og fengu nýjan
liðsauka heiman, á 200 herskipum, réðust
i móti Kinverjum og báru af þeim. —
Eftir það áttu ýmsir högg í annars garð,
þar til er Kóreubúar fóru alveg halloka
og urðu að ganga að mjög hörðum friðar-
kost.um. Japanar skyldu mega hafa um
aldur og æfi setulið i Fusan, svo margt
sem þeim litist. Og gjalda skyldu Kóreu-
menn Japönum skatt, gull, silfur, silki og
hriegrjón,og enginn veraréttkjörinnkonungur
í Kóreu nema með ráði og samþykki
Japans-keisara. Það var enn eitt, að færa
skyldi keisaranum ár hvert 30 mannshúðir
frá Kóreu.
Um miðja 17. öld unnu Kinverjar Kóreu,
og skifti þá svo um, að npp frá því var
lýðsskylduskatturinn sendur vestur í Peking
og ekki til Tokio.
Kóreubúum hafði nú um langan aldur
staðið svo mikill ófriður af nágranna-
þjóðunum, Kínverjum og Japönum, að þeir
tóku loks það, að loka alveg að sér:
harðbanna ailar samgöngur og viðskifti við
aðrar þjóðir, nema þetta, að Japanar máttu
hafa setulið i Fusan. En heldur var aga-
samt innanlands.
Þeim var þó miklu betur í þokka til
Kinverja. Þeir höfðu verið miklu mann-
úðiegri við þá.
Þeim likaði það meðal annars afar-illa
við Japana, er þeir tóku til að semja sig
að siðum Norðurálfuþjóða núna á öldinni
sem leið, búa sig eftir þeirra tizku og
yfirleitt vlrða að vettugi fornbelga þjóð-
háttu mannkynsflokksins gula. Þeir drógu
dár að Japönum fyrir alt það apahátterni.
Það éveið Japönum og hugsuðu hinum
þegjandi þörf, þótt siðar væri. En þeir
þurftu að verða betur við búnir. Þeir
fóru kænlega að og iétu vinalega að Kóreu-
búum. Þeir fengu þvi á komið með ráði
lénsdrottins þeirra í Peking, að mikadóinn
mætti liafa sendiherra í Söul, höfuðborg-
inni i Kóreu. Þar með smeygðu þeir sér þar
inn og grófu svo um sig með lævisi og
undirferli, aö Kóreumenn klofnuðu í tvent,
tvo stjórnmálaflokka, er annar var Japön-
um sinnandi, en hinn andvignr þeim og
þjóðlegur. Loks reru Japanar það undir,
að uppreist hófst i Kóreu. Konungur leit-
aði að vanda fulltingis í Peking. Upp úr
því lenti þeim saman, Japönum og Kín-
verjum, vorið 1894. Japönum veitti stór-
um betur. Þeir unnu Kóreu alla og meira
að segja Port Arthur i Kina og Wei-ha-
-wei; þar gafst herskipafloti Kinverja
upp fyrir þeim um miðjan vetur 189.">. —
En þá skárust 3 stórveldin hér i álfu í
leik, Rússland, Frakkland og Þýzkaland,
og aftóku það, að Japanar mættu eignast
neitt af Kína. Kórea skyldi og vera
hvorumtveggju óháð, Japönum og Kinverj-
um.
Þetta var um vorið 1895.
Þá um haustið eftir var það, sem
drotningin var vegin i Söul og fyr segir
frá, af völdum Japana. Þeir höfðu aldrei
ætlað sér að una til lengdar við það, sem
stórveldin höfðu þröngvað upp á þá. Og nú
er svo komið, sem kunnugl er, að þeir berjast
núum Kóreu við Rússa. En þar veldur ekki
einn, er tveir deila, fremur en endrarnær.
Þvi fer fjarri, að Rússar eigi sér betri
málstað.
Herskipið franska, LaManche, kom
hingað i fyrra dag að morgni, fyrsta sinn
á árinu.
Pre^tkosning fór svo á Lágafelli, í
Mosfellsprestakalli, 28. f. mán., að þeir
alnafnar Magnús Þorsteinsson i Selárdal
og Magnús Þorsteinsson á Bergþórshvoli
fengu jöfn atkvæði, sin 25 hvor af 46
greiddum á fundinum alls. Þriðji sækjand-
inn fekk ekkert atkvæði. Er því enginn
kosinn. Ræður þvi landsstjórnin veiting-
unni.
Öllum þeim, sem á ýmsaii
liátt sýndu mór hiuttekning
við fráfall iníns ástkæra eig-
inmanus W. O. Breiðfjörðs,
og með nærveru sinni heiðr-
uðu útför lians, votta eg
mitt og fóstnrbariianna inni-
legasta þakklæti.
Anna Breiðfjörð.
Áðalíundur
búna.ðarfé'ags Seltjarnarneshrepps verður
haldinn mánudaginn 16. maí þ. á. á
venjulegum stað og stundu.
Viðey 29. apríl 1904.
Eggert Briem.
Viðeyjarmjólkin.
Nýmjólk, rjómi og und-
anrenning er daglega til sölu í
cJCafnarstrœti 22.
Þetta er mesta hagræði fyrir húsmæður
bæjarins. Þær þurfa ekki framvegis
sjálfar að setja mjólk eða að öðrum
kosti að vera í vandræðum með rjóma,
einungis að senda í Hafnarstræti 22.
Rjómapelinn kostar 12
aura, og eins og áður hefir verið aug-
1/st, fá fastakaupendur nymjólk-
ina ódýrar, ef um er samið.
Guðrún Björnsdóttir.
bæði til matar og
útsæðis.
L a n k u r
<>g
appelsínur
hjá
Jes Zimsen.
Mjög ódýrt Karbólineum og tvær
stærðir þakglugga á hjörum, smíðaðir
sérstaklega fyrir það bárujárn, sem hér
er brúkað. Fæst hjá
Gísla Finnssyni.
5 herbergi o<r eldhús
eru til leigu frá 14. maí i Þinghoitsstr. 23.
D. 0 stlund.
Islenzk frímerki
kaupir undirskrifaður með hæsta verði.
Peningarnir sendir strax eftir að frí-
merkin eru meðtekiu.
Julius Euben,
Prederiksborggada 41. Kobenhavn.
Ýmsa hluti
sem ekki eru fáanlegir í verzlunum á ,
Islandi, svo sem m ó t o r a í báta og
skip, mótorvagna, hjólhesta
nýja og brúkaða, skrifvélar,
fortepíanóog húsgögn, kaupir
undirskrifaður fyrir lysthafendur á ís-
landi, gegu lágum ómakslaunum.
Af því eg er þvi kunnugur hvar
hægt er að ná beztum kaupum og
vegna þess að eg kaupi inti í svo stór-
um stíl að eg næ í hinn allra lægsta
prís, útvega eg munina langt um ódýr-
ar en einstakir menn anuars geta feng-
ið þá með því að suúa sér beint til
verksmiðjanna.
Jakob Gunnlangsson,
Köbenhavn, K.
Til heimalitunar viljumvér sér-
staklega ráða mönnum til að nota
vora pakkaliti, er hlotið hafa verð-
laun, enda taka þeir öllum öðrum lit-
um fram, bæði að gæðum og litarfeg-
urð. Sérhver, sem notar vora liti,
má öruggur treysta því, að vel muni
gefast. — í stað hellulits viljum vér
ráða mönnum til að nota heldur vort
svo nefnda »Castorsvart«, því þessi lit-
ur er miklu fegurri og haldbetri en
nokkur annar svartur litur. Leiðar-
vísir á íslenzku fylgir hverjum pakka.—
Litirnir fást hjá kaupmöunum alstað-
ar á Islandi.
Buchs Farvefabrik.
Uppboðsauglýsírig.
Laugardaginn 7. maí næstkom. kl.
11 f. hád. verður opinbert uppboð
haldið í þingholtsstræti nr. 23 og þar
selt töluvert af stofugöguum, eldhús-
gögnum, rúmfatnaði o. m. fl. tilheyr-
andi dánarbúi ekkjufrúar Guðlaugar
Jensdóttur.
Söluskilmálar verða birtir á upp-
boðsstaðnum.
Bæjarfógetinn í Rvík 29. apríl 1904.
Halldór Daníelsson.
CRAWFORDS
ljúffengu
BISCUITS (smákökur)
tilbúin af CRAWFORD & SONS,
Edinburgh og London,
stofnað 1813.
Einkasali fyrir ísland og Færeyjar.
F. Hjorth & Co.
Kjobenhavn. K.
Ritstjóri Björn Jónsson.
Isafoldarprentsmiðia