Ísafold - 16.05.1906, Qupperneq 2

Þér á ekki að vera vært!
Fataskifti. Nú erta kominn út í snmarföt-
unum þínum, BMO!
f>að er auðséð á þvi, að þú ert svo létt-
ur á þér, þegar þú ert að hlaupa undan
sannleikanum og þekkingunni.
Og eg veit hvers vegna þú hefir haft
fataskifti, því þú lýsir tilfinningum þinum
á þá leið, í seinasta Þjlfi (á föstud.), að
þér finnist eins og ísafold sé að »hella yfir
þig keitu«. (Þú kemst sjálfur svona að
orði, og það er einstaklega likt þér, eins og
þú kannast við).
Og ég er ánægður með árangurinn.
Þér á ekki að vera vært, né öðrum sem
ern að æpa með hroka um það, sem þeir
hafa enga þekkingu á. Þið eigið ekki að
hafa tima til að þurka ykkur á milli þess
sem verið er að hella yfir ykkur. Og eg
skal gera mitt ti! að sjá um það.
Það er engÞvert að segja, að grein þin
sé ekki svara verð. Það er hún svo framar-
lega sem nokkuð er við hana að athuga.
Hitt er annað mál, hvort ekki er vonlaust
um, að þú fallist nokkurn tíma á sannleik-
ann, hvað oft sem þú sér, að þú fer með
rangt mál. En ég ætla að minsta kosti að
gefa þér iækifæri til þess
Veizt hvorki ísafold hefir ekkert rúm fyrir
upp né niður. allar athugasemdir minar
við grein þína.
Ekki nema örfáar.
En eg ætla að nota rúmið. —
Þú gefur í skyn, að ég muni hafa
samið æfintýri: Ur dularheimum.
En svo þykir mér líklega skömm að því,
að hafa samið fegurstu æfintýrin, sem is-
lenzk tunga geymir!
Mér þætti gaman, ef þú vildir benda mér
á einhvern rithöfund i heimi sem vildi ekki
kannast við sína eigin snild.
Svo minnist þú á Snorra og rithátt hans,
og talar um es.
Eg skal nú ofurlítið reyna að sópa van-
þekkingarrykið ofan af hugsunum þínum,
Þú hélzt þvi fram um daginn, að Snorri
hefði aldrei ritað es, og eg var að sanna
þér þá, að það væri ekki satt, og nefndi
dæmi.
En eg hefði liklega átt að segja þér
meira, fræða þig betur.
Eg hefði átt að segja þér nokkur þekk-
ingaratriði viðvikjandi dularsambandinu.
Því þú veizt þar hvorki upp né niður, og
það er ómögulegt að tala við þig um mál-
ið, nema fræða þig ofurlítið; því ekki ger-
irðu það sjálfur; það heyri eg.
Endurminninga- Eg hefði átt að segja þér
sannanir. frá því, að hver einasti
visindamaður heimsins,
sem hefir rannsakað þetta mál, hefir kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að afarmiklir örð-
ugleikar væri á endurminningasönnunum.
Sú grein er fyrir þvi gerð, að endur-
minning jarðneskra atvika sé undir því
komin, i hve nánu sambandi atvikin standi
við tilfinningalif mannsins. Hinn framliðni
sé þvi jarðbundnari, sem styttra sé liðið
frá skilnaði hans við jarðneskan líkama, og
hafi því meiri skilyrði til að láta það eðli
sitt í ljós.
Hugsir þú um dularsambandið i nokkrum
skyldleika við æfintýrin, þá verðurðu lika
að hugsa um þelta,
En það er ekki von þú hafir getað það
hingað til, því þú hefir ekki vitað það
fyr en nú.
Nú get eg sagt þér það, að kvöldið sem
æfintýrið »?« var ritað, var oftar ritað í
því er en es. Fimm menn voru viðstaddir
skriftina, og eru allir fúsir að bera um það
sem þar var ritað. Handritið er til sýnis,
hefir alt verið geymt vandlega. Þeir sem
skriftinni réðu voru spurðir, hvort þeir vildu
halda þessari ósamkvæmni i rithættinum.
Því var neitað. Þá voru þeir spurðir, hvort
skyldi heldur vera, hvort Snorri hafi notað
heldur. Þá var skrifað: »’Stundum er’,
segir hann, 'eða alt af', en hann man það
ógerla. Og sama er honum um, hvort stend-
ur; má vera es (til þess að gera það forn-
legra)«.
Og það er ekki óliklegt, að það sé rétt
kenning, að framliðnir menn muni ekki
svona örlítil atvik eftir 665 ár hetur en
þetta. Munurinn á es og er er að þvi leyti
hér um bil sami eins og hlutfallið á milli
je og é nú.
Mér þætti ekki ólíklegt, að þú sjálfur
myndir ekki vel eftir 665 ár hér frá, hve-
nær þú fórst að sleppa y úr málinu. En
liklega er nú y-hatrið einna sterkasti hnút-
urinn, sem bnndinn er við fiitt tilfinningalif.
En auk þfss sagðist sambandsstjóri fá
Snorra til að rita það mál, sem miðillinn
gæti ekki ritað. Hvort konum hefir tek-
ist það, ætla eg ekki að þreyta til festu.
En siðan hefir það verið gert.
Leiktu það Meðal annars liafa nýlega verið
eftir! skráð með sama hætti og æfin-
týrin yndisleg kvæði á ensku
máli, sem hér er ekki rúm fyrir, en vera
má að birtist síðar. Þar hefir þá Guð-
muudur Jénsson gert það sem enginn annar
íslendingur getur: ort gullfallegt kvæði á
ensku máli, svo likt þvi enska stórskáldi,
sem það er eignað, að það þekkist ekki
frá öðrum kvæðum hans.
Seytján ára piltur íslenzkur yrkir yndis-
lega fagurt kvæði á ensku máli!
En hvernig stendur á þvi?
Það eru rúnir fyrir ykkur, BMO!
En hann hefir gert enn meira.
Hann hefir snúið á ensku einu þeirra
islenzkra kvæða, sem einna örðugast er að
þýða á útlent mál, meðal aunars fyrir það,
hve málið liggur yndislega Ijúft á kvæðinu:
Dalvisum Jónasar Hallgrimssonar (Fítil-
brekka! gróin grund!), svo nákvæmlega og
fagurt, að stórsnild er á.
Finst þér undarlegt, þótt hann sé kall-
aður »8káldkonungur Islands«, ef hann er
einn um hituna — og seytján ára gamall?
En svo ert þú með svikabrigzl í hans
garð.
Auðvitað mundirðu skammast þin fyrir
það, ef þú þektir hann.
En það er engin afsökun.
— En viltu gera nokkuð fyrir mig eða
láta einhvern annan gera: koma við svik-
um með þvi, að hafa þræl-bundið fyrir
augun og skrifa upp hvaða orð sem eg vil
í einhverri bók, sem eg tiltek —, segja mér
t. d. 3. orð i 12. línu á einhverri bls., sem
eg tek til, og skrifa það upp á þvi letri,
sem þú þekkir ekki sjálfur (G. J. skrifaði
t. d. griskt og hebreskt letur); — eg lesa
dag eftir dag í bókum inni í iokuðum
bókaskáp ?
Getir þú þetta ekki, né bent á einhver
ráð til að gera það — hver er það þá,
sem svikur sannleikann?
Lífseigur Finst þér ekki vitleysan i þér
kálfur. núna vera einna lífseigasti kálf-
urinn, sem þú hefir alið?
Jú, þú verður þér alt af meir og meir
til skammar, þvi lengur sem þú æpir.
Það er svo litill vandi að fletta ofan af
ranglætinu hjá þér, þvi þú hefir svo litið
að hylja það með.
Eg hefi bent á tvö atvik, sem nægja ein
út af fyrir sig til þess að sýna, að G. J.
gœti engin svik haft frammi, þótt hann
langaði til.
En til hvers væri að langa?
Heldurðu að hann viti ekki, að megnið
af laununum fyrir að ganga í þjónustu nýs
sannleika eru svívirðingar?
Sér þú þá ekki, að svikabrigzlin þín eru
sprottin af illgirni ?
Og í þessu máli berum við fyrir ykkur
báðum: þér og henni, einstaklega »notalega
fyrirlitningu«.
Þú ættir að minsta kosti að þegja þang-
að til þú veizt, hvað þú átt að tala um.
Það er ekki meira en meðal-prófessors verk.
Mér er alveg óskiljanlegt, hvað þú átt
bágt með það, — alveg óskiljanlegt, hvað
kálfurinn þinn er lifseigur.
En reyndu nú þetta!
Og eg skal að minsta kosti heita á þig,
að láta þig engan frið hafa til að verða
þér til skammar.
Meira get eg ekki gert fyrir þig.
TDEDU8.
Hug vekjarinn skagfirzki.
Hafsteinsstaðafjandinn
fer nú ferða sinna
Mórauð hundtik mögn-
uð var hann, o. s. frv.
(Alþingisrímur).
í 9—13. töbl. í>lfs ritar »Skagfirzkur
bóndi« langt mál, sem hann nefnir
hugvekju. Bóndi þessi mun vera einn
af þeim, sem nfðið rituðu í f>if. um
skagfirzka kjósendur, sem voru svo
djarfir að vera mót stjórninni í rítsíma-
málinu og uudirskriftarmálinu, og sýndu
vilja sinn með undirskriftunum síðast-
liðið sumar.
Mjög ánægjulegt er það, að félagar
bónda þessa, sem hjálpuðu honum með
fyrri jidfs-greínina, hafa nú ekki viljað
vera með honum í sorpkastinu.
Greínarhöf. hefir séó, að ekki mundi
lengur duga að halda því fram, að
undirskriftirnar sönnuðu ekki vilja
mikils meiri hluta Skagfirðinga í nefnd-
um málum. Tekur hann því þaó fanga
ráð, sem honum er tamast, að óvirða
mótsöðumenn sína á ýmsan hátt, og
og fimbulfamba um fjölmargt mál-
efninu óviðkomandi.
Að svara grein þessari orði til orðs
kemur mér ekki í hug; þess gerist
ekki þörf.
AUir kunnugir menn, sem vilja leggja
það á sig að lesa greinina, sjá, að hún
er öll, ósannindaþvættingur og bull.
Sérstaklega er óþarft að svara henni
vegna þess, að hún ber svo ljóslega
með sér, hver er höfundurinn. En mað-
ur sá er fyrir löngu orðinn héraðsfrægur
á vissan hátt; þó ekki fyrir sannleiks-
ást.
Ókunnugum til fróðleiks vil eg þó
benda á tvö af hinurn mörgu stór-ósann-
indum greinarinnar, svo þeir fái ofur-
litla hugmynd um manninn.
Greinarhöf. segir, að ritsímanefndar
álitið hafi verið geymt á Sauðárkrók
þangað til undirskriftirnar voru um
garð gegnar, af því þeir, sem undir-
skriftunum söfnuðu, hafi ekki viljað
láta það sjást.
Sannleikurinn er sá, að ritsímanefnd-
arálitið kom ekki, og gat ekki komið,
til Sauðárkróks, fyr en mörgum
dögum eftir að undirskriftinnar voru
um garð gengnar. jpetta er ofurhægt
að sanna með vottorðum póstmanna.
A öðrum stað segir greinarhöf., að
framsóknarflokkurinn hafi komið í veg
fyrir, að akbraut kæmist á í sýslunni,
sem vitanlega er eitt hið mesta nauð
synjamál okkar.
f>að er langt síðan þingmálafundur
sá var haldinn, sem höf. minnist á. þá
var Jón Jakobsson þingmaður Skag-
firðinga. Valtýingar og and-valtýingar
voru þá engir til, og yfir höfuð naum-
ast nokkur stjórnmálaflokkaskifting.
sökum ókunnugleika manna á málinu
var ekki óskað eftir akbrautinni
Menn héldu, að fóð yrði hvergi veitt,
og vildu spara fyrir landsjóð. Eini
maðurinn eem að ráði mælti með því,
að beðið væri um akbrautina var Ein-
ar Guðmundsson dbrm. í Haganesvík.
En hann hefir hvorki fyr né síðar ver-
ið talinn stjórnardilkur. En stólpa-
gripir stjórnarinnar, sem nú eru, svo
sem Jón bóndi á Hafsteinsstöðum,
mæltu málinu ekki liðsyrði.
Að segja að stjórnmálaflokkadráttur
hafi komist að í máli, þessu er svo
stór ósannindi að það er jafnvel, und-
arlegt, að greinarhöf. skuli ekki fyrir-
verða sig fyrir að segja slíkt, þó að
hann vitanlega sé ekki vandur að orð-
um sínum.
Hve mikið sé að byggja á því, sem
maður þessi segir, má einnig sjá á
því, að hann glósar um að eg hafi
spilt fyrir nefndu máli. f>á var eg
unglingur og átti ekki heima í Skaga-
firði. Svona er maðurinn sannorður.
jþað er annars dálítið broslegt, að
greinarhöf. skrifar eins og honum sé
ant um framfarir. Hann má þó vita,
að héraðsbúum er kunnugt, að hanö
hefir varið sínum litlu kröftum til
spilla fyrir hverri framfaraviðleitni,
sem hann hefit náð til, svo sera vatns-
veitingum í stórum stíl hér á undir-
lendinu, bryggjugerð á Sauðárkrók o.
s. frv.
Greinarhöf. verður mjög tíðrætt uW
kosningar og kjörfundi.
f>ar sprakk blaðran. Eitt sinn var
það nefnil., að Jón bóndi á HafsteinS-
stöðum bauð sig fram til þings. Hann
fekk lítinn byr. Margir hafa víst átt
erfitt með að sjá þingmannshæfileika
hans. Sumir hafa og sjálfsagt af brjóst-
gæðum viljað forða honurn frá þingsetu.
Að menn voru svo hlálegir að kjósa-
hann ekki, sárnaði manninum mjög,
og hefir hann síðan á sína vísu reynt
að halda nöfnum mótstöðumanna sinna
á lofti. Einkum hefir honum verið
ant um orðstír keppinauts síns Stefáns
kennara. f>að hefir hann sýnt leynt
og Ijóst. f>ó ekki á mannfundum, þaí
sem Stefán hefir verið staddur.
þarna mun að leita orsakanna tií
ýmissa ritsmíða í stjórnarblöðunum f
seinni tíð, héðan úr Skagafirði, og eitt-
hvað svipað hefir máske hvatt greinar-
höf. til þessara prédikana.
Sauðárkrók 6. maí 1906.
S. PÚTUESSON..
L/agakennarastyrkurinn.
Veittur var í síðustu fjárlögum 5000
kr. styrkur úr landssjóði »til lögfrseð-
ings til að búa sig undir að verða kenn-
ari við lagaskólann« fyrirhugaða.
Til þess að leysa af hendi það vanda-
mikla hlutverk og leggja þar með hyrn-
ingarsteininn undir þá mikilsverðu stofn-
un hefir ráðgjafinn nú ávalið — —'
mág sinn Lárus Snæfellinga-yfirvald !!
Hann gerði í vetur annan mág sintt
að fræðslumálaumsjónarmauni, í staff
Guðm. Fiunbogasonar, sem staðan hafð1
ætluð verið af þjóð og þingi, og ráð'
gjafanum sjálfum til skamms tíma.
Ætli hann muni ekki eiga fleiri mág®
sem hregt er að stinga að bitlingum?
Harðindin.
Hverful varð umskifta-vonin sú uc®
daginn. Hann gekk að vísu í austut'
landnorður á sunnudagskvöldið og fér
að væta; gerði jafnvel stórrigningu uD*
nóttina, sem hélzt fram eftir degi ^
mánudaginn, þ. e. í fyrra dag. En vaf
genginn í norður aftur fyrir kveld °f>
hefir haldið áttinni þeirri síðan, m0ð
bý8na stormi að jafnaði og allmiklu
frosti á nóttum. Rigningin hér mánU'
dagsnóttina var og fjúk til fjalla; snjó
aði niður undir bygð.
Norðanveðrið mikla 26.—28. f. máö
virðist hafa verið jafn afskaplegt kriug'
um alt land hér um bil, með mik*1*
fjúki og frosti norðanlands og aust0,11
tiltakanlega.
S/s Hólar voru þá á ferð norður uUV
lögðu á stað frá Höfn í Borgarfit^1
föstudagskveldið 26. f>að var þá, 80lIJ
veðrið skall á, og varð skipið að lác9>
reka á reiðanum fulla 2 sólarhriuga'
til miðnættis á laugardagskveldið. P
tók veðrið að lægja lítils háttar, °&
sigldi skipið sig upp til Yopnafjarð®r.
á 12 klukkustundum. Veðrinu fyté *
öskubylur og 6 stiga frost. Br®
öldustokk á Hólum og meiri skemá,r
urðu.
Svo var mikið snjókyngi við Eyí*
fjörð, að daginn, sem s/s Hólar bél ^
þaðan aftur, 3. raaí, fór síra ÁrU1 ^
Grenivík heiman frá sór til sjáv»r
Bkíðum, og var snjórinn þó í hné, 0
á skíðunum. Hann ætlaði á
til Flateyjar, til messugjörðar á P
eyjardal.