Ísafold - 18.10.1916, Qupperneq 3

ISAFOLD
1
Kosningarógur
,Landsins‘
Hitrið i manninum, sem fyiir
»Lar.dinu« ræður, í minn garð, er
svo afskaplegt að hatin nú hleyp-
ir því á stað með ko.ningaróg gegn
mér, sem liggur við að sé einsdæmi
hér á landi, og hefir þó tíðkast sitt-
hvað af því góða í því efni.
Tilhæfulausum ósannindum og
vitleysum er hrúgað svo saman, að
tekur út yfir alldn þjófabálk. Ekki
eitt orð af rógnutn um mig getnr
»Landið« eJa Smáralaufið, sem á að
hylja nekt rauða mannsins staðið
við, ef það væri látið bera ábyrgð
orða sinna. Eg get ekki eltst við
það alt. En nú vil eg aðeins spyrja:
Getur »Landið« t. d. bent á eiít
einasta dæmi þess að eg hafi notað
þingmensku mína í eigin hagsmuna
skyni ?
Brigzlyrðin um flónsku get eg
ládð mér í léttu túmi liggja. Sér
staklega þar sem bætt er við því,
að ekki verði mikið eftir af viti í
þessu landi, ef toll .frumva pið sem
eg var einn meðflytjandi að á sið
asta þingi er »illkynjaðast og grunn
hygnislegastallia ftumvaip.isern kom-
ið hafa frarn á alþingi og þó tíðar
væri leitað*. Hve heimskur sem eg
kann að vera, þá gæti þó eitthveit
vit verið til í kollinum á meðjlytj
enduni mínum að frumvarpinu, þeim
Jóni Magnússyni Og Skúia Thor-
oddsen, en bak við stóð öll velferð-
arnefndin (í viðbðt G. Björnson og
Jósef Björnsson). Ttl svo viðtæks
flónskudóms fær »Landið« tæplega
mikið fylgi- Og rétt hefði verið
íytir greinarhöfund að benda á flónsku-
verk mín í stjórn Eimskipafélagsins
á aðalfundi þess, áður en borin var
upp tillagan um þakklætið til stjórn-
aiinnar, úr því »Landið« visst af þeim.
Annars býð eg Smáralaufinu samn-
inga um að halda Eimskipafélaginu
utan við allan kosningaundirróður.
Það hefir hingað til átt þvi happi að
hrósa að vera utan við pólitiskar
æsingar. Mætti það ekki vera svo
áfram ?
Sveinn Björnsson.
-------------------
„Landið með skömmum“.
Svo hrópuðu drengirnir, sem voru
að selja »Landið« í gærkveldi.
Sannieikurinn sá var ómengaður.
Þeir »Landráða«-mennirnir eru bún-
ir að mannskemma sig á staðlaus-
um aðdróttunum og ósvífnum get-
sökum til þeirra manna, sem mest
og bezt hafa unnið til að stýra oss
yfir brim og boða styrjaldar-erfið-
leikanna. Þeir eru i hverju atriði
reknir í vörðurnur, svo eigi stendur
steinn yfir steini í ábyrgðarleysis
fleipri þeirra. — í stað þess að
finna til blygðunar — birta þeir í
blaði sínu grein, svo sem til svara,
sem ekki finst í ein einasta röksemd,
grein sem ekki er annað en þindar-
laus vaðall og algerlega viti sneidd
langloka skammaryrða um þá Einar
Arnórsson og Svein Björnsson, og
svo auðvitað ísafold.
Halda mennirnir, að þeir dylji
nekt sína og svívirðing með þessu'?
Finna þeir eigi til þess að með
háttalagi sínu eru þeii að steypa sér
á kaf í fyiirlittiingaiföss sem að
lokum hylur þessa stjórnmálaskálka.
----- ^ -------------
KveDfólkið og kosningarnar.
Það er ekki fátt af kvenfólki
hér í Reykjavík, sem nú á fyrsta
sinni að nota nýfengin réttindi
til að eiga atkvæði urn, hverir
skipa skuli þingeæti höfuðstaðar-
ins næstu sex ár.
En þessum réttindtBe fylgir og
siðferðisleg skylda að nota ]>au —
og jafnframt mikil ábyrgð: að
nota þau rétt:
Frambjóðendurnir hér í Reykja-
vík eru sjálfsagt alt duglegir
menn hver á sína vísu — þótt
eigi muni neinum blandast hugur
um, itverir atkvæðaminstir muni
vera, sem sé frambjóðendur »A1-
þýðuflokksins«, er sig svo nei'nir
— og þó einkum hr. Jörundur
Brynjólfsson. En þar sem gildir
usn er að velja þá tvo sem gera
sér ráð fyrir, að nýtastir verði í
þingsœti.
Og í því vali er eg fyrir mitt
leyti ekki í minsta vafa.
Eg kýs hiklaust þá Magnús
Blöndahl og Svein Björnsson. Þeir
hafa bdðír verið þingmenn Reyk-
víkinga áður og gert sig fylsta
trausts maklega. Ekkert verið út
á þeirra framkomu að setja, en
á hinn bóginn hafa þeir verið
frumkvöðlar ntargra merkra mála.
Þegar nú við þetta bætist. að
þeirra flokkur bjargaði stjórnar-
skrdnni úr þeim dauðans greipum,
er svo nefndir þversum-menn
höfðu hugað henni og annar fram-
bjóðándinn hr. Sv. Bj. átti að því
flestum meiri þátt þá finst mér,
að eigi mætti minna vera en að
við mintunst þess við kjörborðið
hverjum það er að þakka fyrst og
fremst að við konurnar erumþang-
að komnar.
Og um leið og við minnumst
þess — stimplum við framan við
nöfn Magnúsar Blöndahls og
Sveins Björnssonar og getum þá
með góðri samvizku farið heim,
því að þá höfum við gert okkar
til að stuðla að því, að þing-
menska Reykjavíkur verði næstu
6 ár í beztu höndunum, sem föng
eru á nú.
Bergþóra.
Landsbankastjórinn
08
Erindrekinn.
Hr. B. Kr. Landsbankastjóri er
mjög að bera af sér í »Landinu«
að hann hafi fengið hr. Matthí.'s
Þórðarson til að sktifa skýrsluna
alræmdu um »brezku samningana*.
Það er svona altaf, þegar hr. B.
Kr. inst inni skammast sln fyrir það
setn hann hefir gert, þá keœur hann
með vafningslega þrætni.
Það gerði hann út úr heitrofa-
birtingunni í Ingólfi.
Það gerði hann um afskifti sín af
»sparkinu« 1911, en heyktist svo á
því, þegar hann átti að standa við
það.
Það gerir hann einnig nú. En orð
Matthiasar sjáljs liggja fyrir ~pvi
— skrifleg —, að B. Kr. hafi beðið
sig að skrija um petta inál í Landið.
Og Birni Kristjánssyni sendi hann
greinina og B. Kr. setti hana í
»Landtð«.
Eða porir B. Kr. að þræta fyiir
þetta ?
Hitt er oss raunar einnig kunn-
ugt, að þeir sem »Lögréttu« standa
nálægt segja, að B. Kr. hafi »hnuplað«
greininni.
Ef til vill þykir honum það heiðar-
legra atferli.
Stjórnmála-rógur
Herra ritstjóri!
Eg er einn hinna »þöglu« á
þessu landi, er til stjórnmála
kemur. Eg hefi látið mig þau
litlu skifta, aldrei verið »flokks-
blindaður*, aldrei lagt orð í belg
í stjórnmála-rimmum og ekki
ætlað mér að gera það.
En eg hefl á hinn bóginn haft
augun með mér og reynt að meta
menn og viðburði á hlutlausa
vog þess, sem horfir á, en ekki
er með í leiknum. Og þess vegna
get eg ekki bundist þess, að senda
yðut' þessar líttur, af því mér
blöskrar hinn taumlausi og alger-
lega samvizkusneiddi rógur og
illmæli, sem eg sé að látið er
dynja á Sveini Björnssyni, í mál-
gagni því, sem þeir segja að
»fornvinur« föður yðar sáiuga,
Björn Kristjánsson, ráði yfir.
Eg hefi fylgst vel með afskift-
um hr. Sv. Bj. af opinberum mál-
um og eg hefi, mér til mikillar
ánægju, þózt sjá, að hjá honum
hafi fylgst að gott auga fyrir því,
hver væru nánustu nauðsynjamál
þjóðar vorrar, góður vilji til að
vinna í þá áttina og gott þrek til
að láta eftir sig sjást eitthvað í
verkinu. — Þetta þótti mér vænt
um, því eg sá í þessu góðan arf
frá Birni Jónssyni, er eg, þótt
ekki væri eg honum nærri ætíð
sammála, mat svo ákaflega mikils
einmitt fyrir þessa kosti:
Að mínu viti hefir enginn þeirra
manna, sem við stjórnmál hafa
fengist, upp á síðkastið — látið
neitt líkt því eins mikið eftir sig
liggja til heilla landi og lýð — og
Sveinn Björnsson — á jafn-ung-
um aldri og á jafn stuttum stjórn-
málaafskifta-ferlí. Það heflr eng-
inn þeirra gert »eins mikið fyrir
landið«, eins og samvizkusamur
stjórnmálamaður einn orðaði það
við mig.
En svo lítur út, sem til sé, þvi
miður, menn, sem ekki hugsa um
landið, heldur að eins »Landið«,
sem — það segi eg yður alveg
satt — hefði árið 1911 verið
ómengað »spark«-málgagn, ef að
líkum má dæma, enda þori eg
alveg að ábyrgjast, að greinin í
»Landinu« í dag, sem aðallega
hefir hleypt mér á stað, er eigi
rituð af neinum öðrum en herra
Benedikt Sveinssyni, er með íienni
heggur annað sinn í sama kné-
runn, og svífist engis fremur nú
en þá.
Mér svíður að sjá þessa menn
og þeirra nóta afvegaleiða lýðinn.
Eg sé ekki, að þeir hafi neitt
ærlegt verk unnið af sjálfsdáðum.
Þegar einhver dugandi maður
hefir lent í forustu sveit þeirra,
hefir það verið segin saga, að
reynt hefir verið af þeirra hálfu
að »eyðileggja« hann með tor-
trygnis-ráðum allskonar, en hátt
æpandi liðleskjum hafa þeir haldið
á lofti.
Eg er að vona, að kjósendur
alment sé það viti bornir, að sjá
gegnum róginn og þeir drengir,
að hafa hann að engu — láta
hann lenda á sjálfum rógberun-
um, með þvi að fylkja sér sem
fastast utan um Svein Björnsson.
17. okt. ’16.
Þórir þögli.
Þar líggur fiskur undir
steini.
Þegar bylgjurnar gengu sem hæst
í fyrravor, þegar deilan var sem hörð-
ust milli »þversum« og >langsum«
um það hvort staðfetta hefði átt
stjórnarskrina og taka (ánanti á grund-
velli þeim, sem þrímenningarnirhöfðu
lagt fyrir staðfestingunni, þá ruglað-
ist eg algeilega í tíminu í fyrstu.
Það skal eg hreinskilnislega játa. Eg
er að vítu enginn líkisréttarfræðingur
og hefi haft annað að sýsla en setja
mig inn í svo hárfínar lögfræðisskýi-
ingar, sem fylgt hafa þessum tíkis-
riðshnút; mér finst beldur enginn
geti ætl st til þess, að eg gæti rétti-
lega greitt úr þeim vef, sem ofinn
hefir verið um það mil — alþýðu
mtnni eins og eg er.
En eg hefi altaf verið Sjálfstæðis-
maður og eðli mitt gerði það að
verkum að mér er sátt um lands-
réttindi vor og því vildi eg umfiam
alt, að þjóðin væri vel á verð'.
Þegar þversum-foringjarnir með
sínum háværa talanda töldu mér og
öðrum trú um, að ríkisréttindum
vorurn væri glatað með staðfesting
stjórnarskrárinnar, að stjórnatbótin
okkar kostaði hvoiki meira né minna
en að landið væri gersamlega inn-
limað í danska ríkið, þá var mér
öllum lokið. Eg þorði auðvitað ekki
annað en halla m.ér að þeim, sem
sögðust vilja leggja alt 1 sölurnar til
þess að vernda rétt landsins og sann-
iærðu fólk bæði í ræðu og riti um
að þeirra gerðir stjórnuðust eingöngu
af einskærri ættjarðarást og óeigin-
gjörnum hvötum, en allir aðrir væru
ntisindismenn og »valda-spekúlantar«.
Eg hafði ekki nema um eitt að velja
og fylgdi þá í einlægni Birni banka-
stjóra og Sig. Eggerz. Mér hafði
líka verið sagt, að þeir væru mjög
skarpir í allri lögspeki.
En svo kom rækallans »eftirvar-
inn« og þar að auki voru foringjar
»þversum«-manna ófáanlegir til þess
að halda frarn skilnaði við Dani.
Mér fanst þá í einfeidni minni það
vera eina rétta svarið við Danskinn,
fyrst þeir væru svona harðsnúnir,
því að þá kæœi hait á móti hörðu.
Eg fór því að átta mig betur og
verða efafullur og síðar hafði eg tæki-
færi til þess að setja roig svo vel
inn í málið, með aðstoð góðra manna,
að eg varð hjartaulega ánægður nteð
það að stjórnaiskrárrifrildinu linti.
í sumar fekk eg gott tækifæri til
þess að sannfærast um það hvar
fiskur liggur undir steim hjá bless-
uðum »þversum-forsprökkunum«.
Það var mér nóg til þess að draga
dálítið í efa einlægnina og óeigin-
girnitra í öllu þessu »þversumfarg-
ani«.
Eg get ekki stilt mig um að setja
hér á pappirinn setningu, sem ein
»frelsishetjan« setti fram við mig
í sumar, ef ske kynni, að hún gæti
opnað augu einhvers stallbróður míns,
sem hefir látið blekkjast á stóru orð-
unum.
Það var einhverju sinni, að eg
tiitti að máli einn þversum-foriug-
jann og barst þá i tal enski samn-
ingurinn, sem skjólstæðingar Björns
bankastjóra láta svo illa af. Eg ber
að vísu Htið skyn á þá hluti, en leit
á þá með mínum alþýðumannsaug-
um og gat þess við heiðursmanninn,
sem talaði við mig, að mér þætti
þeir eftir ástæðum góðir. Eg var
t. d. að hampa þvi, að Englending-
urinn gæti farið með oss eins og
honum sýndist á þessum yfirgangs-
og glæfratimum, að öll útgerð hefði
getað stoppast, en af því að samið
hefði verið þá héldi öll alþýða, sem
sjómensku stundaði, atvinnu sinni
og fengju vinnu sina engu ver laun-
aða en á friðartímum. Svo var eg
líka talsvert drjúgur yfir þvi, að þetta
væri í fyrsta sinni, sem stjórnin
okkar hefði samið beint við stór-
veldi áa milligöngu Dana. Þegar
eg haíði rausað svona dálitla stund,
þá mælti flokkshöfðinginn: »Þeim
skal ekki verða kápan úr því klæð-
inu, honum Einari og honum Sveini,
að siá sér upp á þessum simningum;
þeir skulu fá að liggja báðir, þú skalt
sjá það síðar. Og láttu nú ekki
neinn vera að hiæra í þér. Eg skal
tala betur við þig, þegar við sjá-
umst næst«. Svo fór hann.
En eg hefi verið að hugsa utn
þessi orð í sumar þegar eg ht.fi séð
öll rassaköstin í börnunum hans
Björn 1 aakastjóra. Aður en eg skil
við þessar Hnur langar mig til að
segja kunningjum mínum frá því að
alveg er trér ómögulegt að hugsa
mér hann Jörund garmínn sem full-
trúa minn á alþingi, svo óskýran
mann bæði i ræðu og riti. Eg hélt
þó ekki að lengdin ein væri nóg til
að geta orðið alþingismaður. Ef hann
kemst á þing þá held eg að megi
segja með sanni: allan skr. vígja
þeir. Og svo segja fróðir menn, að
hann sé alveg að hverfa ofan í vasa
bankastjórans, sem komið hefir bank-
anum í það horf, að okkur alþýðu-
mönnunum er ómögulegt að ráða
við að byggja húskofa yfir höfuðið
á okkur og bezt hefir gengið fram
i því að tolla hvern bita og sopa,
sem við fátæklingarnir við sjóinn
verðum að draga fram lífið á.
Fyrv. pversummaður.
Ein „Lands Mygin.
Frá því segir »Landið« í gær, að
2500 kg- af netjagarni til kaupfélag-
anna Ingólfs og Heklu sem hr. Oben-
haupt hafði útvegað hafi ekki fengist
afhent vegnabanns frábiezkakonsúln-
um, og kennir auðvitað ráðherra um.
Hafi verið kæit til hans, en eigi
fengist leiðrétting.
En ekki er þetta annað en venju-
leg «Lands« lygi.
Netjagarn þetta var þegar látið
laust, er iáðherra skarst í málið, og
höfum vér fyrir þvi skilriki bæði
ráðherra og hlutaðeigandi verzlana.
En einni lyginn meira eða minna,
skiftir engu, — hugsar Landið. —
Alt kemst upp í vana 1
Leiðrétting.
í síðasta tölublaði »Landsius«, sem
út kom í dag, segir Björu banka-
stjóri. Kristjánsson, að sú staðhæfing
sé höfð eftir mér »að Landsbankinn
hafi borgað hr. M. Þ. stórfé fyrir að
gefa þessa skýrslu sína« þ. e. grein-
ina um »brezka samninginn«, sem
birtist í »Landinu« á dögunum.
Þessi staðhæfing er algerlega rang-
lega höfð eftir mér, og hefi eg sent
»Landinu« leiðréttingu þar að lút-
andi, og vænti þess að hún verði
birt í næsta tölublaði þess. En
allur er varinn góður, og því leyfi
eg mér einnig að biðja ísafold fyrit
hana.
Reykjavík 17. sept. 1916.
Jakob Möller.