Ísafold - 16.03.1918, Side 3

IS AFOL D
Enginn veit því. með vissu hvort veru-
legur meiri hluti hefir verið með þessu
eða ekki, en hitt vita menn, að mjög
miklar agitationir voru háðar m e ð
þeim, en e k k e r t gert á móti. Og nú
vil eg spyrja, er það róttlátt að svona
lítill meiri hluti ráði algjörlega lögum
og lofum í þessu máli 1 Mór finnst ekki.
Yið andbanningar viljum ekki láta
setja oss stólinn fyrir dyrnar með
það, hvað við látum í munn og maga,
við viljum ekki láta skerða f r e 1 s i
vort, eins og það orð hefir fram að
þessu verið skilið hjá öllum menning-
ar þjóðum heimsins.
Á hinn bóginn, er óg og víst flestir
ef ekki allir andbanningar, mjög hlyntir
bindindi og allri sannri bindindisstarf-
semi. — Eg hefi sjálfur oft verið
bindindismaður og Gooðtemplar vór ég
bæði áður og eftir að reglan var til
hór í Reykjavík, að einum manni und-
anteknum, sem var einn aðalstofnancli
reglunnnar hór á landi. Mór var því
hlýtt til reglunnar og starfsemi hennar
alt fram á þann dag, að Gooðtemplar-
ar tóku bannmálið að sér. Þá skildu
vegir okkar.
Mór er minnisstætt eitt, frá þeim
tíma er eg Var á ísafirði, áður en
bannlöginn komust á. Þá var þar
haldinn umræðufundur um bannmálið.
Man eg þá eftir að eg tók fram, að eg
væri hræddur um að ef áfengi hætti
að flytjast til landsins, þá mundu þeir
menn, sem þurfa »hressingar« við, nota
einhver önnur meðöl í staðinn, máske
talsvert skaðlegri. Ætli að þetta só nú
ekki komið á dagien?
En, svo eg víki'aftur að Gooðtempl-
arafélaginu, þá skal eg taka fram, að
einmitt vegna þess að eg var sjálfur
meðlimur fyrstu stúkunnar í landinu
og fluttist hingað Buður sama árið
og fyrsta stúkan var stofnuð hér í
Rvfk., þá hefir mór gefist kostur á
að kynnast persónulega öllum þeim
mönnum, sem mest og bezt hafa starf-
að fyrir bindindl hór í landi o g þ e s s
vegna þori eg að fullyrða,
aðþað er hrein unöantekn-
ing ef nokkur þessara manna
er e ð a h e f i r v e r i ð b a n n m a ð-
ur í þessaorðsróttumerk-
i n g u. — Nei, þeir taía mest um
Ólaf konung, sem aldrei hafa heyrt
hanh eða sóð, og þeir munu tala mest
um bannmálið og gagnsemi þess, sem
enga reynslu hafa í því máli,
menn sem enga eða litla lífsreynslu
hafa, eða menn sem eru andlega eða
líkamlega veiklaðir.
Það er marg viðurkendur sannleik-
ur, sem aldrei verður brakinn, að of-
drykkja er skaðleg og á aMs ekki að
eiga sér stað. En á hinn bóginn hefir
hitt altof sjaldan verið tekið fram, sér-
staklega á seinni árum, hvað hófleg
drykkja hefir oft marga góða og mikil-
væga kosti í för með sór. Hóflega drukk-
ið vín hefir oft, já margoft, orðið
til þess að vekja og glæða alt hið bezta
sem í manninum er, og til þess að
koma á stað góðverkum, sem annars
hefðu ekki verið gerð. — Hvað marg-
ir eru það ekki sem dags daglega hugsa
ekkert um að gleðja fátæka, en fyrir
áhrif vínsins hafa gefið stórfó öðrum
til góðs? — Að eg nú ekki tali um
þá ánægju og gleði, sem hófdrykkja
við og við getur veitt manni. — —
-----Eg þori nú ekki að halda lengra
í þessupa dúr, þvi að þá er eg hrædd-
ur um að líði alveg yfir ritstjóra
»Templars« og aðra bannmenn.
Eg hefi að öðru leyti fáu einu að
svara ritstjóra »Templars« upp á grein
hans. Hann gerir sór auðsjáanlega far
um að rangfæra. orð mín og próf. C. L.
Þannig segir hann, að það só ókunnug-
leika mínum að kenna, að eg haldi
fram, að andbanningar hafi ekki
verið til fyr en nú síðustu árin. En eg
segi 1 grein minni, að andbann-
ingafólög ættu að veraal-
staðar þar sem bannstefnan
gerir vart við sig, og er það
nokkuð annað.
Loks skal eg svo taka fram, að eg
skammast mín ekkert fyrir að hafa
þýtt grein próf. C. L. eða fyrir að
vera andbanningur, en ritstjóri »Templ-
ars« ætti að skammast sín fyrir hinar ill-
girnislegu aðdróttanir og getsakir sínar
um menn, sem ekkert hafa til saka
unnið annað en það, að vera á annari
skoðun en hann, um málefni þetta.
8. marz 1917.
Jón Lax d a1.
Lagarfoss fór héðan í gær. Með
al farþega voru Steindór Gunnlauga-
son cand. jur þorat. jþorsteinsson cand
jur. Hans Eide, Einar Sigfússon frá
Ærlæk, sira þorst. Eristjánsson,
Jón E. Waage og Sig. Stefansson
frá Seyðisfirði, Gunnar Ólafsson kon-
súll í Vestmannaeyjum og Hallgr.
Kristinsson landverzlunarforstjóri.
Látin er þ. 13. þ. mán. Bergljót
Jónsdóttir, móðir Sigurðar Kristjáns-
! Eg hélt áfram að lesa
Dularfull fyrir- , , ..
brígði I Indlandi. mar8ar bækuT am mál
ið og kunni æ betur
að meta, hvilíkur fjöldi votta er til
og hve vandlega þeir hafa gengið
frá athugunum sinum. Þetta hafði
miklu meiri áhrif á huga minn en þau
takmörkuðu fyrirbrigði, sem gerðust
á tilraunafundum okkar. Þá eða slð-
ar las eg bók eftir Jacolliot um dul
arfull fyrirbrigði á Indlandi. Jacolliot
var yfirdómari í frönsku nýlendunni
Chandragore, mjög lögfræðislegahugs
andi maður og fremur fjandsamlegur
í garð spífitismans. Hann hafði stjórn-
að nokkrum tilraunum með innlenda
fakira, sem höfðu sýnt honum tiltrú,
af því að hann bauð af sér góðan
þokka og talaði mál þeirra. Hann
lýsir því, hve mikilii varúð hann beitti
til að girða fyrir, að svik væru höfð í
frammi. í stuttu máli sagt, hann fann
gerast hjá þeim öll þau fyrirbrigði,
sem koma fyrir hjá þroskuðum miðli
í Norðurálfunni, til dæmis alt, sem
Home hafði nokkurntíma gert. Hann
fann þá lyftast, þeir handléku eld,
juttir hreyfðust og borð lyftust. Skýr-
ing þeiira á fyrirbrigðunum var sú,
að þau væru gerð af »pitris« eða
framliðnum mönnum, og eini mun-
— 33 ~
urinn á aðferð þeirra og vorri virtist
vera sá, að þeir nota meira beina fram-
köllun. Þeir héldu því fram, að þess-
ir hæfileikar hefðu gengið mann fram
af manni frá ómunatíð og mætti rekja
þá aftur til Kaldea.
Alt þetta hafði mikil áhrif á mig,
þar sem hér höfðu gerst sjálfstæð fyr-
irbrigði nákvæmlega samskonar og
hjá oss, án þess hægt væri að bera
við ameriskri sviksemi og'nútíðar-
óþokkaskap, viðbáru, sem svo oft
hefir verið notuð gegn samskonar
fyrirbrigðum í Norðurálfunni.
Nokkru áður en hér
Sálarrannsókna , •* „ o
... ., er komið, um 1891,
hafði eg gerst félagi
Sálurrannsóknafélagsins og naut þeirra
hlunninda, að geta lesið allar skýrsl-
ur þess. Heimurinn á félaginu
mikið að þakka fyrir óþreyt-
andi elju þess og varkárni í frá-
sögum þess, þó að eg geti ekki neit-
að því, að varkárnin hefir stundum
gert mig óþolinmóðan og að mér
finst, að löngun þeirra til þess að
komast hjá æsingum dragi kjark úr
mönnum að kynna sér og færa sér
í nyt það ágæta verk, sem þeir eru
að vinna.
— .34 —
sonar bóksala. Var Bergljót heit
kominn á niræðisaldur og hafði lengi
verið sjúk. Hún var myudar- og
merkis-kona.
Hannes Hafstein bankastjóri er
einn farþega á Sterling, að því er
segir í skeyti til stjórnarráðsins
snemma í vikunni.
Skipafregn,
B 01 n í a fór frá Færeyjum hing-
að áleiðis í morgun.
S t e r 1 i n g fór frá Khöfn suemma
í vikunni mun væntanleg hingað um
helgina.
Skipstrand.
Gufuskipið »K ö b e n h a v n« frá
Kaupmannahöfn strandaði á Bygg-
garðsboða fyrir norðan Gróttu á
mánud. var. Björgunarskipið »Geir«
brá við og náði því út og fiutti það
inn á Eiðsvík og dældi úrþvísjóinn.
Skipið var á leið frá Eiladelfíu í
Bandaríkjunum áleiðis til Liverpool á
Englandi, en hrepti mesta illviðri á
leiðinni og hafði mist alla björgunar-
bátana, nema tvo smábáta, en án
þeirra þorði skipstjóri ekki að sigla
inn á hafnbannssvæðið, og afréð því
að fara hingað til þess að fá nýja
báta.
Skipið er 8700 smál, og er hlaðið
smurningsoliu 0. fi. |>að fór frá Banda-
ríkjunum 19. f. m.
Embætti.
Steindór Gunnlaugsson cand. jur.
frá Kiðjabergi hefir verið settur til
þess að gegna sýslumannsembættinu
í Skagafirði f stað Magnúsar Guð-
mundssonar, sem verður skrifst.stj. á
3. skrifstofu stjórarráðsins, og f>orst.
f>orsteinsson cand. jur. frá Arnbjarg-
arlæk hefir verið settur til þess að
gegna bæjarfógetaembættinu á Seyð-
isfirði í stað Jóh. Jóhannessonar, sem
hingað kemur í bæjarfógetaembættið.
Hinir settu sýslumenn fóru héðan
með Lagarfossi.
Oddur Hermannsson lögfræðingur
hefir verið skipaður skrifstofustjóri á
2. skrifstofu stjórnarráðsins.
Hálf-vísindaleg fræðiorð þess
fæla alþýðumenn, og eftir að hafa
lesið ritgerðir þess mætti stundum
komast að orði eins og' ameríkskur
veiðimaður nokkur i Klettafjöllum
gerði við mig um háskólamann einn,
sem hann hafði fylgt í sumarleyfinu:
»Hann var svo gáfaður«, sagði hann,
»að ekki var hægt að skilja það, sem
hann sagði«. En þrátt fyrir þessa
smávægilegu sérvizku, þá höfum við
allir, sem þráðum Ijós i myrkrinu,
fundið það fyrir hina visindalegu,
óþreytandi starfssemi félagsins. Áhrif
þess voru eitt af þeim öflum, sem
bjálpuðu mér nú til að móta hugs-
anir mínar. Reyndar var annað, sem
hafði djúp áhrif á mig. Alt fram að
þessu hafði eg lesið um alt hið uudra-
verða, sem komið hafði fyrir mestu
tilraunamennina, en eg hafði aldrei
rekið mig á nokkra viðleitni hjá þeim
til þess að koma því í kerfi, sem
gæti náð yfir öll fyrirbrigðin og
rúmað þau öll. ^
1
, Nú las eg hina að^áan-
8r ^egu k'-’k Myers »Per-
sónuleiðir mannsins«,
bók, sem er eins og stórkostlegar
rætur, er heilt þekkingartré mun
— 35 —

Nærsveitamenn
eru vinsamlega beðnir að vitja
Isatoldar i afgreiðsluna, þegar
þeir eru á ferð í bænum, einkum
Mosfellssveitarmenn og aðrir, sem
flytja mjólk til bæjarins daglega
Afgreiðslar opin á hverjum virkum
degi kl. 9 á morgnana til kl. 6 á
kvöldin.
Erl. símfregnir
Fri fréttaritara Morgunbl.
K.höfn 8. marz
Finnar og Þjóðverjar hafa undir-
skrifað fiiðarsamninga. Fmnar mega
ekki láta nein lönd af hendi án sam-
þykkis Þjóðverja. Um Alandseyjar
verður samið sérstaklega. Verzlunar-
og siglinga-samningar verða gerðir
þegar i stað.
Frá Stokkhólmi berst sú fregn, að
það sé í almæli meðal stjórnmála-
manna, að Oscar Prússaprins eigi að
verða konungur í Finnlandi.
Finnar hafa mótmælt þvi, að Svi-
ar hafa lagt undir sig Alandseyjar.
Frá Petrograd er simað, að Maxi-
malistar haldi Kiev enn og að enn
sé barist á vigstöðvunum i Ukraine,
að Þjóðverjar hafi hehekið borgina
Jainburg fyrir austan Narwa, og að
þeir séu að undirbúa herferð til
Odessa og krefjist þess að her Mið-
veldanna verði fluttur á járnbrautum
Rúmeniu. Krylenko yfirhershöfðingi
Maximalista hefir beðið um lausn.
Frakkar búast við þvi að ófriður
hefjist á ný milli Rússa og Þjóð-
verja.
Wolffs fréttastofa birtir þá fregn,
að Maximalistar hafi opinberlega skor-
að á »rauðu hersveitina* að gripa
vopna gegn Þjóðverjum.
Friðarsamningurinn við Ukraine
hefir verið staðfestur af stjórnunum.
Landráða-ákæran gegn þýzka blað-
inu »Voiwaerts« hefir verið tekin
aftur.
Argentina er í þann veginn að
ganga i lið við bandamenn.
Herforingjasveit Berthelots, sem
vaxa upp af. Myers gat ekki með
bók þessari fundið neina allsherjar-
reglu, sem næði yfir öll hin svonefndu
»andlegu« fyrirbrigði, en hann sann-
aði fullkomlega þá staðhæfingu sina,
að hugur gæti verkað á hug, og
kallaði það fjarhrif (telepathy), og
hann gekk svo vandlega frá því,
með svo mörgum dæmum, að allir
aðrir en þeir, sem voru visvitandi
blindir á sannanir, viðurkendu það
upp frá því sem vísindalega staðreynd.
En þetta var stórkostleg framför.
Ef hugur gat verkað á hug úr fjar-
lægð, þá voru til einhver iriannleg
öfl, sem voru alveg ólik efninu eins
og vér altaf höfum gert oss grein
fyrir því. Grundvellinum var kipt
undan fótum efnishyggjumannsins
og minu gamla vigi var kollvarpað.
Eg hafði sagt, að loginn gæti ekki
verið til, þegar kertið væri útbrunnið.
En hér var loginn langar leiðir frá
kertinu logandi af sjálfu sér. Liking-
in var bersýnilega röng. Ef hugur-
inn, andinn, skynsemi mannsins gat
starfað Iangt frá líkamanum, þá var
hún annað en likaminn, Hvers vegna
ætti þá ekki sálin að geta verið til
sjálfstæð, þegar likaminn er úr sög-
unni. Áhrifin komu ekki einungis
— 36 —
3
Frakkar sendu Rúmenum til hjá pa
á sinum tima, á að fara til Rússlands.
Rússar hafa yfirgefið Petrograd.
Stjórnin er að búa sig undir að flytja
til Moskva.
Þjóðverjar og Svíar hafa í sam-
einingu sezt að á Alandseyjum.
Sendiherrar Rússa hafa mótmælt
að viðurkendir séu friðarsamningar
þeir sem gerðir voru i Brest Litovsk.
Khöfn, 8. maiz.
Stjórnin í Washington hefir þver-
neitað þvi, að gefa samþykki sitt til
þess, að Japanar fari með her manns
inn i Siberíu.
K.höfn 9. marz.
»Tidens Tegn« flytur þá fregn,.
að mótstöðumenn Maximalista séu
að sameinast. Alexjeff er að koma
á fót »hvítum« hersveitum hjá Don,
en Lenin safnar saman »rauðu« her-
sveitunum 'og búast báðir af kappi
undir blóðuga borgarastyrjöld.
Stjórnarblaðið þýzka ræðst á
norsku blöðin.
Ný stjórn skipuð í Portúgal.
Rúmenar hafa samþykki banda-
manna til þess að semja frið við
Miðrikin.
Það hefir vakið allmiklar áhyggjur
í Sviþjóð, að hersveitir Þjóðverja
og Svia á Alandseyjum hafa tekið
höndum saman.
K.höfn 9. marz
Frá París er símað, að Trotsky
hafi sagt af sér utanrikisráðherra-
embættinu.
Þjóðverjar halda með her yfir ís-
inn frá Alandseyjum til Finnlands.
Þýzka stjórnin hefir opinberlega
látið færa rök fyrir þvi, að Þjóð-
verjar verði að halda hernaðinum i
Rússlandi áfram.
Frá London er símað, að Tyrkir
láti myrða menn unnvörpum i
Armeníu.
K.höfn 10. marz
Spænsk blöð færa sönnur á það,
að þýzka sendiherrasveitin hafi haft
samtök við »Syndikalista« þar i
landi, um að koma þar á stjórnar-
byltingu.
Sá heitir Tchelscherev, sem tekið
úr fjarlægð frá þeim, sem voru ný-
dánir, en sömu sannanirnar sýndu,
að svipur hins dána manns birtist
um leið; þetta sýndi, að áhrifin bár-
ust með einhverju, sem var nákvæm-
lega eins og líkaminn, en starfaði
samt óháð honum og lifði, þó að
hann dæi. Sannanafestin milli
þeirra atburða, þar sem annars vegar
er um einfaldasta hugarlestur að
ræða og hins vegar um birting and-
ans, er hann starfar óháður likam-
anum, var óslitin; hver hlekkurinn
tók við af öðrum; og virtist mér
þessi staðreynd vera fyrsta tákn þess,
að samstæðilegum visindum og niður-
röðun yrði komið við, þar sem áður
hafði ekki verið annað en safn af
ruglingslegum og óskyldum fyrir-
brigðum.
Um þetta leyti varð eg
Reimleikar. c ■ ,. ,
tyrir merkilegri reynslu,
þvf að eg var einn af þremur full-
trúum, sem Sálarrannsóknafélagið
sendi til að athuga hús i'Dorsetshire,
sem reimt var í. Það var eitt af
þessum ókyrrleika-fyrirbrigðum, þar
sem ólæti og heimskulegir hrekkir
höfðu haldist við árum saman, mjög
líkt því, sem gerðist við hin frægu
— 37 —